BIPANGUJO BYA BANKASAMPE
Le I Bika Byomfwaninwe Kuyuka pa Mwanda Utala Kwitumina Mafoto pa Entelenete?
Udi mu konje usangaja, kadi usaka kulombola balunda nobe mupityila bintu! Ino le ukalonga namani? Le
ukatumina muntu ne muntu kamukanda?
ukalembela balunda nobe bonso pa Entelenete?
ukatūla mafoto pa Entelenete?
Pādi bankambo obe na myaka yodi nayo, badi padi ba kutonga’po “A.”
Pādi bambutwile bobe na myaka yodi nayo, badi padi ba kutonga’po “B.”
Dyalelo, bankasampe bavule, bene badi na mukenga wa kutūla mafoto pa Entelenete abo bakatonga “C.” Le abe nobe? Shi nobe ubatonge “C,” nabya kino kishinte kisa kukukwasha uleke kuponena mu makinga palapala.
Le kudi na kamweno’ka?
I kwa kiponka na ponka. “Shi naenda lwendo luyampe nansha kupityija kitatyi kiyampe pamo na balunda, mbwanya kutuma mafoto enka ponakikwata’o’pa.”—Melanie.
I kuyampe. “Bipēlanga kutala lubilolubilo mafoto a panopano atūla balunda nami kupita’ko kukimba misapu yabo pa Entelenete mwanda wa kuyuka mobekadile.”—Jordan.
Kukakukwasha wimone na bakwenu. “Balunda nami bamo ne bantu ba mu kyetu kisaka bashikatanga kulampe. Shi batūla mafoto pa Entelenete kyaba ne kyaba, nami ntwela’po kyaba ne kyaba, ngidi’nka na amiwa wimona nabo difuku ne difuku!”—Karen.
Le kudi na byaka’ka?
Ubwanya kutūla bobe būmi mu kyaka. Shi foto yokwatanga nayo ibwanya kulombola kifuko koshikete, mafoto otūla pa Entelenete abwanya kusokola myanda mivule yokwadipo usaka kusokola. Diteba dimo (Digital Trends) dinena’mba, “kutūla mafoto pa Entelenete alombola kwine koshikete, akalengeja bantu ba milangwe mibi badi na mpangiko miyampe ya mafoto basokole koshikatanga.”
Na bubine, bipolapola bimo bisakanga kuyuka kitatyi kyokudipo ku njibo. Diteba (Digital Trends) dilombola’mba bangivi basatu batwelele ku mobo 18, papo bene mobo kutupu’bo. Le bayukile namani amba bene mobo i kutupu’bo? Batwelele pa Entelenete ne kulonda mwendelanga bene mobo—manwa etwa bu cybercasing—kupwa baiba bintu bya madolala 100000 ne musubu.
Ubwanya kutubukila pa myanda isansa. Bantu bamo kebadipo na bumvu bwa kutūla foto ibwanya kumonwa na bantu bonso. Nkasampe umo witwa bu Sarah unena’mba: “Kyaka kidi’ko i kya kutubukila mu makonte a bantu bokuyukilepo. Bidi pamo bwa kunanga pampikwa kalata mu kibundi kyokuyukilepo. Divule dine, ubwanya kufika ne kuntu kokwadipo usaka kwenda.”
Ubwanya kujimija kitatyi. Nsongwakaji umo witwa bu Yolanda unena’mba: “I bipēla kupya mu dikinga dya kutala mafoto atūdilwe panopano ne kutanga bintu binenene bantu bonso. Kitatyi kyokudipo na bya kulonga nansha’tu mu sekonde imo, ubwanya kusela telefone yobe mwanda wa kutala myanda mipya itūdilwe pa Entelenete.”
I biyampe kwīfula shi usaka kwikala na konte ya kutumina’po mafoto
Nkasampe umo witwa bu Samantha nandi witabija uno mulangwe. Unena’mba, “mfwaninwe kuta mutyima ku bula bwa kitatyi kyompityija pa Entelenete. Bine, i biyampe kwīfula shi usaka kwikala na konte ya kutumina’po mafoto.”
Byobwanya kulonga
Sumininwa kuleka kutala’po myanda mityani. Bible unena’mba: “Nkikatūlapo kintu kya bituputupu ku meso ami.”—Ñimbo ya Mitōto 101:3.
“Ntalanga kitatyi ne kitatyi mafoto atūla’po balunda, ino ndekanga kwiatala shi namone amba i batūle’po bintu byampikwa kufwaninwa.”—Steven.
Leka kwisamba na bantu kebalondapo misoñanya na yobe, mwanda babwanya kona mwikadila obe wa mu būmi. Bible unena’mba: “Kemwakyongolwai. Kupwana na babi kubolejanga ngikadila miyampe.”—1 Bene Kodinda 15:33, kunshi kwa dyani.
Kokatala mafoto mwanda’po’tu atalwanga na bantu bavule. Divule dine, o muswelo obwanya kuponena pa bintu bya kutukana, bantu badi mutaka, ne bintu bikwabo bibi.”—Jessica.
Witūdile’ko mikalo pa buvule bwa kitatyi kya kupityija pa Entelenete ne misunsa ya kutūla’po mafoto. Bible unena’mba: “Tadijai’nka kutadija bya binebine amba muswelo omunanga ke pamopo bwa bampikwa tunangu, aa, ino i pamo bwa ba tunangu, mwingidija biyampe shē kitatyi kyenu.”—Bene Efisesa 5:15, 16.
“Nalekele kulonda bantu ‘batūla’po mafoto kyaba ne kyaba.’ Kimfwa kudi bantu bamo bendanga ku mankula, kupwa batūla mafoto 20 mafungilwe mu kaamvelope. Bine, pa kupwa kutala ano mafoto onso, bilomba kitatyi kivule!—Rebekah.
Tá mutyima kutyina mafoto otūla akakokela milangwe ya bantu enka podi. Polo mulembi wa Bible wānenene amba: “Nalombola muntu ne muntu kwako umbukata mwenu amba kakīlangila aye mwine bipitepite.” (Bene Loma 12:3) Kokilanga’mba balunda nobe bakakokwa na mafoto obe ne na bintu byolonga.
“Bantu bamo batūlanga kyaba kyonso mafoto obekwete abo bene. Shi wi mulunda nami, nkuyukile kala moikadile—nkisakilwapo kuvulujibwa kitatyi kyonso!”—Allison.