1. Lelo Leza udi na mpango’ka itala ino ntanda?

MPANGO ikwete’ko Leza pangala pa ino ntanda i ya kutendelwa. Yehova usaka ntanda iyule bantu ba nsangaji kadi bakomo nkē. Bible unena’mba “Leza wadima budimi kutunduka mu Edena,” ebiya “wameneja . . . mityi yonso miyampe kutalako, ne miyampe kudyako.” Kupwa Leza wāpanga ba mwana-mulume ne mwana-mukaji babajinji, ba Adama ne Eva, wēbatūla mu kino kīkalo kya buya bwa dyangi, wēbanena’mba: “Butulai; mwivudijei, muyujei panopanshi ne kwipanekenya.” (Ngalwilo 1:28; 2:8, 9, 15) Nanshi mpango ya Leza i ino: bantu babutule bana, babaije budimi bwabo busambakane ntanda yonso, ne kulela banyema.

2. (a) Tuyukile namani amba mpango ya Leza itala ino ntanda ikafikidila? (b) Lelo Bible unena amba i bantu’ka bakekala’ko nyeke?

² Le ulanga mpango ya Yehova Leza ya kwikadija bantu lonso mu paladisa pano panshi ikafikidila’tu binebine? “Nesambe’kyo,” mo munenena Leza, “nami nkalonga’kyo.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Bine, kyonso kilanga Leza kulonga, enka alonge’kyo! Unena’mba “kapangīle’popo [pano panshi] kwikala bitupubitupu, ehe, wabumbile’po amba pekalwe.” (Isaya 45:18) Lelo Leza wādi usaka pano pa ntanda pekale bantu ba muswelo’ka? Ne wādi usaka bekale’po mafuku anga? Bible ulondolola’mba: “Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”—Ñimbo 37:29; Kusokwelwa 21:3, 4.

3. I ngikadilo’ka ya bulanda idi’ko pano pa ntanda, ne kino i kilete bipangujo’ka?

³ Na bubine, kino kekyafikidile. Mwanda pano bantu bakibela ne kufwa; kadi balwanga malwi ne kwiipaya. Nanshi kudi kintu kyāonene myanda. Na bubine, Leza kādipo usaka ntanda ikale moikadile dyalelo! Le i bika byāonene? Mwanda waka mpango ya Leza keyāfikidilepo? Kekudipo dibuku disonekelwe na muntu dibwanya kwitusapwila’kyo, mwanda kavutakanya kāshilwile mūlu.

NGALWILO YA WALWANA

4, 5. (a) I ani na bubine wēsambile na Eva kupityila kudi nyoka? (b) Muntu muyampe wampikwa budimbidimbi, ukokeja namani kwikala ke ngivi?

⁴ Mukanda mubajinji mu Bible witulombola amba walwana na Leza wēsokwele mu budimi bwa Edena. Utelelwe bu “nyoka,” inoko kādipo uno nyoka ulandala panshi’u, mhm. Mukanda wa mfulo wa mu Bible umutela bu “Dyabola ne bu Satana, mwine ongolanga ntanda yonso ikelwe na bantu.” Kadi umwita bu “nyoka wa kala na kala.” (Ngalwilo 3:1; Kusokwelwa 12:9) Uno mwikeulu mukomo, kipangwa kya ngitu ya mushipiditu kekimweka, wāingidije nyoka mwanda wa kwisamba na Eva, pamo’nka bwa muntu unenena mu kifwebe. Na bubine uno muntu wa ku mushipiditu wādi’ko pādi pateakanya Leza ino ntanda mwanda wa bantu bekale’po.—Yoba 38:4, 7.

⁵ Bupangi bwa Yehova bonso byobudi bubwaninine, le penepo i ani wālongele uno “Dyabola,” uno “Satana”? Ketwakenda ne kula kwine, umo wa mu bana ba Leza, bipangwa bya bukomo bya ku mushipiditu, ye weālamwine aye mwine ke Dyabola. Le wēalamwine namani? Tala, dyalelo muntu muyampe wampikwa budimbidimbi, ukokeja kwikala ke ngivi. Namani? Shi aleke kilokoloko kibi kitame mu mutyima wandi. Wivwane ashilule kulangulukila’po, kino kilokoloko kibi kikatama bininge. Kupwa shi wamona mukenga, walongela mungya kilokoloko kyandi kyaadi kala ulangulukila’po.—Tanga Yakoba 1:13-15.

6. Le mwanā Leza umo, kipangwa kya bukomo kya ku mushipiditu, wāikele ke Satana Dyabola namani?

⁶ Kino kyo kyāfikile ne Satana Dyabola. Bimweka amba wāivwene Leza ulombola ba Adama ne Eva babutule bana ne kuyuja ntanda yonso na lutundu lwabo. (Ngalwilo 1:27, 28) Satana ye uno wālangile amba: ‘Ē, bano bantu bonso babwanya kuntōta’nka ami pa kyaba kya kutōta Leza!’ Penepo kilokoloko kibi kyātama mu mutyima wandi. Mfulo mfulō, wāboya mulangwe wa kongola Eva na kumubepela bubela pa mwanda utala Leza. (Tanga Ngalwilo 3:1-5.) O mwanda wāikele ke “Dyabola,” ko kunena’mba “Vubavuba.” Kadi ponka’pa wāikala ke “Satana,” ko kunena’mba “Kinkwa.”

7. (a) Mwanda waka ba Adama ne Eva bāfwile? (b) Mwanda waka bana bonsololo ba Adama banunupanga ne kufwa?

⁷ Satana wāingidije bubela ne bongojani, wāfikija ba Adama ne Eva ku kuleka kukōkela Leza. (Ngalwilo 2:17; 3:6) Penepo mwenda myaka bāfwa monka mwēbalombwedile Leza amba bakafwa shi abaleka kukōkela. (Ngalwilo 3:17-19) Adama pa kwikala wampikwa kubwaninina pangala pa bubi bwandi, bana bandi bonsololo nabo i bapyane bubi kwadi. (Tanga Loma 5:12.) Kidi pamo bwa kikombola kisōkelwa’mo mikate. Shi kikombola kidi na bulema, le mukate ne mukate usōkelwa’mo ukekala namani? Bine, mukate onso ukekala na bulema nansha na kubulwa kubwaninina’kwa. Mo monka ne muntu ense, upyene “bulema” bwa kubulwa kubwaninina kwa Adama. O mwanda bantu bonsololo banunupanga ne kufwa.—Loma 3:23.

8, 9. (a) I lonji’ka lumwekelele lwāile na Satana? (b) Mwanda waka Leza kāonakenyepo bantomboki ponka na ponka?

⁸ Satana pa kufikija ba Adama ne Eva ku kulubila Leza, na bubine, wādi ke kalombwe ka butomboki. Ulwa na muludikilo wa Leza. Bine, Satana udi pamo bwa aye wānene amba: ‘Leza i muludiki mubi. Unenanga bya bubela ne kufya bantu babikele bintu biyampe. Bantu kebadipo kyobasakila kuludikwa na Leza. Bakokeja kwityibila abo bene mbila ya kuyuka biyampe ne bibi. Kadi bakekala biyampe shi balonde buludiki bwami.’ Lelo Leza wādi wa kupwija namani luno lonji lwa mutonko? Bamo balañanga’mba Leza wādi ufwaninwe’tu kwipaididila bantomboki’ba. Ino le kino kyo kyāswile kupwa lonji lwa Satana? Le kyādi kya kulombola amba muludikilo wa Leza o moloke?

⁹ Yehova byadi na mumweno mubwaninine wa boloke, kāsakilepo kwipaya bano bantomboki ponka na ponka. Wāmwene amba pafwaninwe kupita kitatyi pa kupwija lonji lwa Satana mu muswelo mwendele’mo ne ubingija amba bine Dyabola i mbepai. O mwanda Leza wālekele bantu beludike abo bene mu bula bwa kitatyi kampanda na kulonda lupusa lwa Satana. Mu Shapita wa 11 wa dino dibuku, tukesambila’mo kine kyālongēle Yehova uno muswelo ne kuleka kitatyi kipite’po kumeso kwa kupwija ino myanda. Pano’ko bidi i biyampe tulanguluke’po uno muswelo: Lelo ba Adama ne Eva bādi na bubinga bwa kukulupila mudi Satana, muntu wādi kebalongēle kiyampe nansha kimo? Le kyādi kyoloke betabije amba Yehova, mwine wēbapele byonso byobādi nabyo, i mbepai wa nshikani? Shi wādi amba i abe, wādi wa kulonga namani?

10. I muswelo’ka okokeja kwitabila Yehova mwanda wa apwe lonji lumusombele Satana?

¹⁰ I biyampe kulanguluka pa bino bipangujo mwanda dyalelo batwe bonso tutanwanga na myanda na ino’i. Bine, nobe udi na muswelo wa kwitabila Yehova amba apwe lonji lumusombele Satana. Nobe ubwanya kwitabija amba Yehova ye Muludiki obe, ne kulombola amba Satana i mbepai. (Ñimbo 73:28; tanga Nkindi 27:11.) Ino i kya bulanda, mwanda mu midiyala ne midiyala ya bantu ntanda yonso, batyetye kete bo batonga buno butongi. Kino i kilupule kipangujo kya kamweno mpata amba, Lelo bine Bible ufundija amba Satana ye ubikele ino ntanda?

I ANI UBIKELE INO NTANDA?

11, 12. (a) Matompo ātompelwe Yesu alombola namani amba Satana ye mulopwe wa ino ntanda? (b) I bika bikwabo bilombola amba Satana ye mulopwe mwine wa ino ntanda?

¹¹ Yesu kātatenepo nansha dimo amba Satana ke mulopwepo wa ino ntanda. Mu kingelengele kampanda, Satana wālombwele Yesu “malopwe onso a ntanda ne ntumbo yao.” Kupwa wāmulaya’mba: “Nkakupa bino bintu byonsololo’bi shi upone panshi ne kulonga kilongwa kya kuntōta.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Langa’po bidi. Le bine kino kyādi kya kwikala bu ditompo kudi Yesu shi Satana kādipo mulopwe wa ano malopwe? Yesu wāyukile amba imbikalo yonso ya ntanda i ya Satana. Na bubine Yesu wādi wa kutuna shi keyādipo mu lupusa lwa Satana.

¹² Shako, Yehova ye Leza Mwinē Bukomo Bonso, Umpangi wa umbuo wa diulu ne ntanda wa kutendelwa. (Kusokwelwa 4:11) Ino, i kutupu panenene Bible amba Yehova Leza nansha Yesu Kidishitu ye uludika ino ntanda. O mwanda Yesu, mu bufuku bwandi bwa mfulo pano panshi, wātelele Satana amba ye “mulopwe wa ino ntanda.” (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Bible utela’nka ne kutela Satana Dyabola bu “leza wa ino ngikadilo ya bintu.” (2 Kodinda 4:3, 4) Yoano, mutumibwa mwine Kidishitu, unena pangala pa uno walwana, Satana, amba: “Ntanda yonsololo idi mu makasa a yewa umbi.”—1 Yoano 5:19.

MUKAFUNDWILWA NTANDA YA SATANA

13. Mwanda waka tusakilwa ntanda impya?

¹³ Mwaka ne mwaka upita, ntanda yendanga iletela’ko byaka bikwabo. Bibumbo bya mavita, baludiki ba politike babudimbidimbi, bendeji ba bipwilo banzazangi, ne bantapani ba mityima myumu nabo abavula mpata. Ntanda yonsololo ibakoma kulongolola. Bible ulombola amba panopano ponka Leza usa kufundula ntanda imbi ku divita dyandi dya Amakedona. Ino ntanda isa kupingakanibwa na ntanda impya myoloke.—Kusokwelwa 16:14-16.

14. I ani utongelwe na Leza bu Mulopwe wa Bulopwe Bwandi, ne kino kyālailwe namani?

¹⁴ Yehova Leza utongele kala Yesu Kidishitu ekale Mulopwe wa Bulopwe, umbikalo wandi wa mūlu. Tamba kalā, Bible wālaile amba: “Mwana i mwitubutwilwe, mwana mwana-mulume i mwitupebwe po tudi; penepa buledi bwa ntanda bukekalanga pa kipuji kyandi; ino dijina dyandi dikenikwa . . . bu-Mwana-mulopwe wa ndoe. Ntundubuko ya bubikadi bwandi ne ya ndoe mine, kekukelapo mfulo nansha patyetye.” (Isaya 9:6, 7) Yesu wāfundije balondi bandi kulomba uno umbikalo amba: “Bulopwe bobe bwiye. Kiswa-mutyima kyobe kilongeke, pamo na momwa mūlu, ne pano pa ntanda pene.” (Mateo 6:10) Monka motukekimwena kumeso mu dino dibuku, Bulopwe bwa Leza busa kufundula imbikalo yonso ya ino ntanda, kadi abo kete bo bukapingakena pa ayo yonso. (Tanga Danyele 2:44.) Papo Bulopwe bwa Leza bukaleta paladisa pano pa ntanda.

NTANDA MIPYA IBAFWENA!

15. “Ntanda mipya” i bika?

¹⁵ Bible witukulupija’mba: “Inoko batwe, mungya mulao wandi, tutengele madiulu mapya ne ntanda mipya mwine mukekalanga boloke.” (2 Petelo 3:13; Isaya 65:17) Kyaba kimo Bible utelanga “ntanda” mwanda wa kwisambila pa bantu bekele pano pa ntanda. (Ngalwilo 11:1) Nanshi “ntanda mipya” myoloke i kitango kya bantu betabijibwe na Leza.

16. I kyabuntu’ka kya kutendelwa kikapāna Leza ku bonso baitabije, ne tufwaninwe kulonga bika pa kupebwa’kyo?

¹⁶ Yesu wālaile amba mu ntanda mipya īya’ko, boba betabijibwe na Leza bakapebwa kyabuntu kya “būmi bwa nyeke.” (Mako 10:30) Pano pūtula Bible obe pa Yoano 3:16 ne Yoano 17:3, utange byobya binene Yesu amba ye byotufwaninwe kulonga pa kupebwa būmi bwa nyeke. Shi ke pano, tala madyese alombwelwe mu Bible akeselwa boba babwenye bisakibwa bya kupebwa kyabuntu kya kutendelwa kya Leza mu paladisa īya’ko pano pa ntanda.

17, 18. Le i bika bitukulupija amba kukekala ndoe ne mutyima-ntenke konsokonso pano pa ntanda?

¹⁷ Bibi, mavita, bupolapola, ne butapani bikatukila lonso. “Mubi ukēkala kutupu’ye . . . Nanshi bakikōkeji bakapyananga ntanda.” (Ñimbo 37:10, 11) Ndoe ikekala’ko mwanda Leza “watukija mavita ne ku mfulo ya ntanda.” (Ñimbo 46:9; Isaya 2:4) Penepo “boloke bakamonanga katōkwe, ne bungibungi bwa ndoe, poso kweji akajimankane”—ko kunena’mba nyeke ne nyeke!—Ñimbo 72:7.

¹⁸ Batōtyi ba Yehova bakekala na mutyima-ntenke. Ponso pādi pakōkela bene Isalela kudi Leza mu myaka isekunwinwe mu Bible, bādi bekala na mutyima-ntenke. (Levi 25:18, 19) Bine, kikekala kya kutendelwa pa kukekala na uno mutyima-ntenke mu Paladisa!—Tanga Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Tuyukile namani amba bidibwa bikekala bya ntanda ne miseke mu ntanda mipya ya Leza?

¹⁹ Bipupo bya nzala ne kobyaya jimejime. Kaimba wa mitōto wāimbile amba: “Kukēkalanga bungibungi bwa mebele panopantanda peulu pa ngulu.” (Ñimbo 72:16) Yehova Leza ukesela boloke bandi, ne ‘ntanda ikapāna bivule byayo.’—Ñimbo 67:6.

20. Mwanda waka tukulupile amba ntanda yonso ikekala ke paladisa?

²⁰ Ntanda yonso ikekala ke paladisa. Mobo ne madimi mapya mayampe akapingakena pa ntanda misalwe na bantu ba bubi. (Tanga Isaya 65:21-24; Kusokwelwa 11:18) Mwenda myaka, bipindi bya ntanda bilongolwelwe bikenda bitandabuka enka ne bikala umbuo onso ke wa buya bwa dyangi, upa bipa pamo bwa budimi bwa Edena. Kadi Leza kakatunyapo ‘kubāla kuboko kwandi ne kwikutyija mityima ya bintu byonso byūmi.’—Ñimbo 145:16.

21. I bika bilombola amba bantu ne banyema bakekala mu ndoe?

²¹ Bantu ne banyema bakekala mu ndoe. Banyema ba ntanda ne ba nja bakadya pamo. Enka ne mwana mutyetye mwine kakatyinapo banyema ba budyani batyinwa dyalelo.—Tanga Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Lelo myanda ya misongo ikekala namani?

²² Misongo ikapwa pwē. Yesu, Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza bwa mūlu, ukabelula bantu bavule mpata kutabuka boba baābelwile paādi pano panshi. (Mateo 9:35; Mako 1:40-42; Yoano 5:5-9) Penepo “mwikadi kakanenapo’mba: Nabela.”—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Mwanda waka lusangukilo luketusangaja ku mutyima?

²³ Baswe betu bafwile bakekala ke bōmi monka kadi kebakafupo dikwabo. Bonso balēle mu lufu balaminwe mu luté lwa Leza bakajokela ku būmi. Bine, “kukekalanga lusangukilo lwa boloke ne bakondame bene kumo.”—Bilongwa 24:15; tanga Yoano 5:28, 29.

24. Umona namani mulangwe wa kukekala mu Paladisa pano pa ntanda?

²⁴ Bine, boba batonga kwifunda kuyuka Umpangi wetu Mukatampe, Yehova Leza, ne kumwingidila badi na būmi bulumbuluke kashā bwibatengele kumeso! Ino Paladisa īya’ko pano panshi yo yēsambīle’po Yesu kudi yewa nonga-bibi wāfwile pamo nandi amba: “Ukekalanga nami mu Paladisa.” (Luka 23:43) Nanshi i kya kamweno twifunde kuyuka Yesu Kidishitu, mwanda ano madyese onso aketweselwa kupityila kudi aye.

1. I lulombelo’ka lutumbe pi na pi lotusa kubandaula?

BANTU midiyo ne midiyo kujokoloka ntanda yonso bayukile lulombelo lutelwa na bavule bu Tata Wetu, nansha bu Lulombelo lwa Mfumwetu. Ino mītyilo yonso ibidi ifunkila pa lulombelo lwa kulondela’po lutumbe pi na pi lwālombwele Yesu mwine. I lulombelo ludi na buluji bukatampe, ne shi ubandaule myanda isatu imbajinji, na bubine ukayuka bivule bine bifundija Bible.

2. I bintu’ka bisatu byāfundije Yesu bandi bana ba bwanga kulomba?

² Ku ngalwilo’tu kwa lulombelo lwandi lwa kulondela’po, Yesu wāfundije bemvwaniki bandi amba: “Nanshi, banwe mufwaninwe kulombela namino: ‘Tata wetu wa mūlu, dijina dyobe dipandulwe. Bulopwe bobe bwiye. Kiswa-mutyima kyobe kilongeke, pamo na momwa mūlu, ne pano pa ntanda pene.’” (Mateo 6:9-13) Le kulomba bino bintu bisatu kushintulula bika?

3. I bika byotufwaninwe kuyuka pa mwanda utala Bulopwe bwa Leza?

³ Ke tudi kala befunde bivule bitala pa dijina dya Leza, Yehova. Kadi ke tudi besambile bivule pa kiswa-mutyima kya Leza—byakadi mulonge ne byobya byakalongela bantu. Ino le Yesu wādi wisambila pa bika paētunenene tulombe amba: “Bulopwe bobe bwiye”? Bulopwe bwa Leza i bika? Ne kwiya kwabo kukapandula namani dijina dya Leza, nansha kwidiyukanya bu dijila? Kwiya kwa Bulopwe i kukwatañane namani na kulongeka kwa kiswa-mutyima kya Leza?

BULOPWE BWA LEZA I BIKA

4. Bulopwe bwa Leza i bika, ne Mulopwe wabo i ani?

⁴ Bulopwe bwa Leza i umbikalo ushimikilwe na Yehova Leza, ubikelwe na Mulopwe watongele. Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza i ani? I Yesu Kidishitu. Yesu Mulopwe i mukatampe kutabuka bantu bonso babikele, o mwanda utelwa bu “Mulopwe wa boba babikele bu balopwe kadi Mfumwandya boba babikele bu bamfumu.” (1 Temote 6:15) Udi na bukomo bwa kulonga bilumbuluke kupita muludiki ye-yense, kupita’nka ne boba batelwa bu baludiki bayampe bene.

5. I kwepi kuludikila Bulopwe bwa Leza, ne bukaludika bika?

⁵ Bulopwe bwa Leza bukaludikila kwepi? Tutale, le i kwepi kudi Yesu? Vuluka, twefundile amba wāipailwe ku mutyi wa masusu, kupwa wāsangulwa. Mafuku matyetye kupita’po, wākanda mūlu. (Bilongwa 2:33) Nanshi Bulopwe bwa Leza budi mūlu. O mwanda Bible wibutela bu ‘Bulopwe bwa mūlu.’ (2 Temote 4:18) Ino nansha byobudi mūlu, bukaludika ntanda yonso.—Tanga Kusokwelwa 11:15.

6, 7. I bika bilengeje Yesu ekale Mulopwe utendelwa?

⁶ I bika bilengeje Yesu ekale Mulopwe utendelwa? Dibajinji bidi, kakafupo nansha dimo. Pa kudingakanya Yesu na balopwe babikala dyalelo, Bible umutela’mba “aye bunka kabwanyapo kufwa, wikele mu kitōkeji kekifikika.” (1 Temote 6:16) Ko kunena’mba biyampe byonso bilonga Yesu bikalādila nyeke. Ne kadi ukalonga bintu bikatakata kadi bilumbuluke.

⁷ Imvwana buno bupolofeto bwa Bible butala padi Yesu: “Mushipiditu wa Yehova ukekala pādi, mushipiditu wa bwino ne wa kwivwanija, mushipiditu wa kukala ñeni ne wa bukomokomo, mushipiditu wa kuyukidija ne wa kwakamwa Yehova; ebiyampe nsangaji yandi ikekalanga mu kwakamwa Yehova, ino kakatyibilapo mwendele kutala kwa meso andi, nansha kutopeka mwendele kūmvwana kwa matwi andi; ino nanshi ukatyibila balanda ne boloke, ne kutopeka ne buluji bakōkekōke ba panopanshi.” (Isaya 11:2-4) Bino binenwa bilombola amba Yesu ukekala Mulopwe moloke, wimvwanina lusa bantu ba pano pa ntanda. Mwene nobe usakanga kwikala na mulopwe wa uno muswelo?

8. I bāni bakabikala na Yesu?

⁸ Bubine bukwabo butala pa Bulopwe bwa Leza i buno: Yesu kakabikalapo bunka bwandi. Ukekala na baludiki nandi. Kimfwa, mutumibwa Polo wālombwele Temote amba: “Shi twendelele kūminina, nankyo netu tukabikalanga pamo nandi.” (2 Temote 2:12) I amo, Polo, Temote, ne bakwabo ba kikōkeji batongelwe na Leza, bakabikalanga pamo na Yesu mu Bulopwe bwa mūlu. Lelo i banga bakapebwa ano madyese?

9. Le i bantu banga bakabikala na Yesu, ne Leza wāshilwile kwibatonga tamba kitatyi’ka?

⁹ Monka mwalombwedile Shapita wa 7 wa dino dibuku, mutumibwa Yoano wāpelwe kimonwa kya “Kana ka Mukōko [Yesu Kidishitu] kemene pa Lūlu lwa Ziona [kitenta kya bulopwe momwa mūlu], kadi wadi pamo na bantu 144 000 balembwe dijina dyandi ne dijina dya Shandi pa mapala abo.” Le bano bantu 144 000 i bāni? Yoano mwine witulombola’mba: “Bano’ba bo balondanga nyeke Kana ka Mukōko konso kwaenda. Bano’ba bapotelwe mu bantu bu byangulwa bibajinji bya Leza ne bya Kana ka Mukōko.” (Kusokwelwa 14:1, 4) Bine, i balondi ba kikōkeji ba Yesu Kidishitu batongelwe nakampata mwanda wa kukabikala nandi pamo mūlu. Shi abapu kusangulwa ke bōmi mūlu, “bakabikalanga bu balopwe ba ntanda” pamo na Yesu. (Kusokwelwa 5:10) Tamba mu mafuku a batumibwa, Leza utoñanga bene Kidishitu ba kikōkeji ba kubwanya kibalwa kya bantu 144 000.

10. Mwanda waka mpangiko ya kusaka Yesu ne ba 144 000 babikale pa bantu i mpangiko ya buswe?

¹⁰ Mpangiko ya kusaka Yesu ne ba 144 000 babikale pa bantu i mpangiko ya buswe. Dibajinji bidi, Yesu uyukile mwikadile muntu ne kususuka mokusanshila. Polo wānene padi Yesu amba: “Mwanda ketudipo na kitobo mukatampe kakokejapo kwitūla pa kyetu kyaba mu bukōkekōke bwetu, ino tudi na yewa watompelwe mu byonso pamo bwa batwe, ino kwampikwa bubi.” (Bahebelu 4:15; 5:8) Boba bakabikala nandi nabo i bantu bekele bidi kususuka ne kūminina. Kadi i balwe na kubulwa kubwaninina ne kwikonda na misongo ya miswelo ne miswelo. Bine, bakemvwanija makambakano ekonda na muzo wa muntu!

BULOPWE BWA LEZA BUKALONGA BIKA?

11. Mwanda waka Yesu wānene amba bandi bana ba bwanga bafwaninwe kulomba kiswa-mutyima kya Leza kilongeke mūlu?

¹¹ Pānene Yesu amba bandi bana ba bwanga bafwaninwe kulomba Bulopwe bwa Leza bufike, wānene kadi amba bafwaninwe ne kulomba kiswa-mutyima kya Leza kilongeke “pamo na momwa mūlu, ne pano pa ntanda pene.” Leza udi mūlu, kadi kiswa-mutyima kyandi kiloñwanga’mo na bamwikeulu bandi ba kikōkeji. Inoko, mu Shapita wa 3 wa dino dibuku, twamwene amba mwikeulu umbi wālekele kulonga kiswa-mutyima kya Leza ebiya wālongeja ba Adama ne Eva bubi. Mu Shapita wa 10 namo, tukefunda’mo myanda mivule inena Bible pa uno mwikeulu umbi, otuyukile bu Satana Dyabola. Satana ne bamwikeulu bakwabo, bipangwa bya ku mushipiditu—batelwa bu bandemona—bālondele Satana, bālekelwe bidi kwikala kitatyi kampanda momwa mūlu. Nanshi ke bonsopo bādi balonga kiswa-mutyima kya Leza momwa mūlu. Ino Bulopwe bwa Leza pa kushilula kubikala, bintu byādi bya kushinta. Mulopwe umpya ubikikilwe, Yesu Kidishitu, wadi wa kutamba Satana divita.—Tanga Kusokwelwa 12:7-9.

12. I myanda’ka ibidi mikatampe ilombwelwe mu Kusokwelwa 12:10?

¹² Bino binenwa bya bupolofeto bilonda’ko bilombola mwadi mwa kupityila myanda: “Penepo naivwana diwi dikatampe mūlu kedinena’mba: ‘Pano kubaiya lupandilo ne bukomo ne Bulopwe bwa Leza wetu ne lupusa lwa Kidishitu wandi, mwanda yewa usambilanga banabetu waelwa panshi, mwine wibasambilanga dyuba ne bufuku ku meso a Leza wetu!’” (Kusokwelwa 12:10) Le ubamone myanda ibidi mikatampe ilombwelwe mu uno vese wa mu Bible? Umbajinji unena amba Bulopwe bwa Leza bupelwe Yesu Kidishitu bubashilula kubikala. Wa bubidi unena amba Satana wapangwa momwa mūlu ne kwelwa panshi.

13. Kupangwa kupangilwe Satana momwa mūlu i kulengeje bika?

¹³ Lelo ino myanda mikatampe ibidi i milete bika? Tutanga byobya byālongekele mūlu amba: “Sangalai manwe madiulu ne banwe bekele’mo!” (Kusokwelwa 12:12) I amo, bamwikeulu ba kikōkeji badi mūlu bafwaninwe kusangala mwanda Satana ne bandemona bandi ke mutupu’bo, yense ushele mūlu i mukōkele kudi Yehova Leza. Pano mūlu mudi ndoe ne bumo bwa bine, kadi mfulo mpika. Kiswa-mutyima kya Leza kilongekanga mūlu.

14. I bika bifikile pano panshi mwanda wa Satana welelwe’po?

¹⁴ Ino le pano pa ntanda napo le? Bible unena’mba: “Malwa obe ntanda ne abe dijiba, mwanda Dyabola watūkila pomudi, udi na bulobo bukatampe, pa kuyuka’mba udi na kakitatyi katyetye.” (Kusokwelwa 12:12) Satana i mukalabale mwanda wa kupanga kobamupangile momwa mūlu ne kakitatyi katyetye kamushadila’ko. Bulobo bwandi i bulete musala, “malwa” pano panshi. Tusa kuyuka ano “malwa” mene mu shapita ulonda’ko. Ino byotwayuka kino, tukokeja kwiipangula amba, Bulopwe bukalonga namani pa kusaka amba kiswa-mutyima kya Leza kilongeke pano panshi?

15. Le kiswa-mutyima kya Leza kitala pano panshi i kiswa-mutyima’ka?

¹⁵ Vuluka bidi kiswa-mutyima kya Leza kitala ino ntanda. Wafundile’kyo kala mu Shapita wa 3. Leza wālombwele mu Edena amba kiswa-mutyima kyandi i kino amba ntanda ikale paladisa idi’po muzo wa muntu keufu kadi moloke. Ino Satana wālongeja ba Adama ne Eva bubi, o mwanda kiswa-mutyima kya Leza pano panshi kibaije kufikidila mpika, inoko kekishintyilepo. Yehova ukidi na ino mpango ya amba “boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.” (Ñimbo 37:29) Bine, Bulopwe bwa Leza bukafikidija’kyo. Namani?

16, 17. Le Danyele 2:44 witulombola bika pa mwanda utala Bulopwe bwa Leza?

¹⁶ Imvwana pano bupolofeto butanwa mu Danyele 2:44. Tutanga’mo amba: “Mu mafuku a boba balopwe Leza wa mūlu ukemika bulopwe kebukonakanibwapo nansha patyetye, nansha bulopwe bwine bwabo kupityila ku bantu bangi, ehe; ino bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija malopwe ano’a onsololo, kadi bukemananga nyeke.” Le kino kitufundija bika pa Bulopwe bwa Leza?

¹⁷ Dibajinji, kitulombola amba Bulopwe bwa Leza bukashimikwa mu “mafuku a boba balopwe,” ko kunena’mba pakidi’ko malopwe makwabo. Dya bubidi, kitulombola amba Bulopwe bukekala’ko nyeke. Kebukashindwepo nansha kupingakanibwa na umbikalo mukwabo. Dya busatu, tumona amba kukekala divita pa bukata bwa Bulopwe bwa Leza na malopwe a ino ntanda. Ino Bulopwe bwa Leza bo bukanekenya. Kya mfulo, abo bo bukekala umbikalo umo kete ukabikadila bantu. Papo bantu bakaludikwa na buludiki buyampe’po kashā.

18. Le bulwi bwa mfulo bukalwa Bulopwe bwa Leza na imbikalo ya ino ntanda butelwa namani?

¹⁸ Bible wisambila bivule pa divita dya mfulo dikekala pa bukata bwa Bulopwe bwa Leza na ino imbikalo ya ntanda. Kimfwa, ufundija amba mfulo pa kwenda ifwena, mishipiditu imbi ikasambakanya bubela bwa kongola nabo “balopwe ba ntanda yonso ikelwe na bantu.” Mwanda waka? Mwanda wa “kwibakongakenya ku divita dya difuku dikatampe dya Leza Mwinē Bukomo Bonso.” Balopwe ba ntanda bakekongela pamo “pa kifuko kitwa mu Kihebelu bu Amakedona.” (Kusokwelwa 16:14, 16) Mungya binenwe mu ano mavese abidi, bulwi bwa mfulo bukalwa imbikalo ya bantu na Bulopwe bwa Leza butelwanga bu divita dya Amakedona.

19, 20. I bika bikalakanya kiswa-mutyima kya Leza kileke kulongeka’nka dyalelo pano pa ntanda?

¹⁹ Le Bulopwe bwa Leza bukalonga bika kupityila ku Amakedona? Ela monka milafwe ku kiswa-mutyima kya Leza kitala pano panshi. Yehova Leza wādi usaka amba ntanda ikale’po bantu boloke, babwaninine ne bamwingidila mu Paladisa. Le i bika bikalakenye kino kileke kufikidila’nka dyalelo? Dibajinji, twi ba bubi, tubelanga ne kufwa. Inoko twefundile mu Shapita wa 5 amba Yesu wētufwidile mwanda wa twikale’ko nyeke. Padi ubavuluka binenwa bisonekelwe mu Evanjile ya Yoano amba: “Leza byaasenswe ino ntanda bikatampe mpata, wapēne wandi Mwana mubutulwe bunka, amba ense ulombola lwitabijo mudi aye kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.”—Yoano 3:16.

²⁰ Kintu kikwabo kikalakanya i kino: bantu bavule baloñanga bibi. Babepa, beba, ne kulonga busekese. Kebasakepo kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Bantu balonga bibi bakonakanibwa ku divita dya Leza dya Amakedona. (Tanga Ñimbo 37:10.) Kadi kintu kikwabo kekilongekelapo kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda i kino: imbikalo keikankamikangapo bantu kwikilonga. Imbikalo mivule i mizoze, ya kasusu, kadi i mibole. Bible unena na bubine amba: ‘Muntu wabikala muntu na kumusanshija.’—Musapudi 8:9.

21. Bulopwe bwa Leza bukalongeja kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda muswelo’ka?

²¹ Pa kupwa kwa Amakedona, bantu bakekala mu umbikalo umo kete, ke Bulopwe bwa Leza kadi. Buno Bulopwe bukalonga kiswa-mutyima kya Leza ne kuleta byabuyabuya bya kutendelwa. Kimfwa, bukafundula’ko Satana ne bandemona bandi. (Kusokwelwa 20:1-3) Bukomo bwa kitapwa kya Yesu bukengidijibwa mwanda wa bantu bonso ba kikōkeji baleke kubela misongo ne kufwa. Ino bakekala na būmi bwa nyeke ne nyeke mu buludiki bwa Bulopwe. (Tanga Kusokwelwa 22:1-3.) Ntanda ikekala ke paladisa. O mwanda Bulopwe bukalongeja kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda ne kuyukanya buujila bwa dijina dya Leza. Le ko kunena namani? Ko kunena amba mu Bulopwe bwa Leza muntu yense mūmi ukapa dijina dya Yehova bulēme.

BULOPWE BWA LEZA BUKALONGA’BYO KITATYI’KA?

22. Tuyukile namani amba Bulopwe bwa Leza kebwāfikilepo pādi Yesu pano panshi nansha kinondanonda na kusanguka kwandi?

²² Yesu paālombwele balondi bandi balombe amba “Bulopwe bobe bwiye,” i kimweke patōka amba Bulopwe bwādi kebwaile mu kine kitatyi’kya. Le bwāfikile pākandile Yesu mūlu? Mhm, mwanda ba Petelo ne Polo bānene amba Yesu pa kupwa kusangulwa, bupolofeto bwa Ñimbo 110:1 bwāfikidile padi aye, bunena’mba: “Yehova wanenene Mfumwami amba: ‘Shikata ku kuboko kwami kwa lundyo, enka ne byontūla balwana nobe ke kitūlo kya maulu obe.’” (Bilongwa 2:32-35; Bahebelu 10:12, 13) Nanshi wādi unenwe bidi kwilaija’ko.

23. (a) Bulopwe bwa Leza bwāshilwile kubikala mwaka’ka? (b) I bika byotukesambila’po mu shapita ulonda’ko?

²³ Kwilaija myaka inga? Mu myaka ya katwa ka 19 ne ka 20, befundi ba binebine ba Bible bājingulwile bityebitye kino kitatyi kya kwilaija amba kyādi kya kupwa mu 1914. (Pa kuyuka uno mwaka, tala Mbwejo, pa paje 215-218.) Binkumenkume bya ntanda byāshilwilwe mu 1914 bibingija amba kuno kwimvwanija kwa befundi ba binebine ba Bible i kwa bine. Kufikidila kwa bupolofeto bwa Bible kulombola amba Kidishitu wabikele bu Mulopwe mu 1914, penepo Bulopwe bwa Leza bwashilula kuludika. Nanshi pano tudi mu “kakitatyi katyetye” kashadile’ko Satana. (Kusokwelwa 12:12; Ñimbo 110:2) Tukokeja kadi kunena pampikwa kwitupa amba panopano ponka, Bulopwe bwa Leza busa kwikwata’ko na kulongeja kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda. Le kumwenepo amba uno i mwanda usangaja bininge? Le ukulupile amba i wa bine? Shapita ulonda’ko ukakukwasha umone bine amba bino bintu byo bifundija Bible.