Shapita 1
Ukokeja kukekala na būmi bwa nsangaji!
BĪPA bya nsangaji na muntu osenswe. Tusepo twa buswe pa bidibwa bilumbuluke na balunda nobe. Nsangaji ya kubandila bobe bana bakaya bela nsadi. Bitatyi bya uno muswelo i bya nsangaji umbūmi. Ino yō, ku bavule būmi i buyule enka tusuwa. Shi kidi uno muswelo kodi, tukija mutyima.
2 Leza ukusakilanga wikale umbūmi bwa nsangaji ya nyeke, mu ngikadilo miyampe ne mu kifuko kilumbuluke. Ke kilotwapo bitupu, bine Leza imukupe lufungulo lwa buno būmi bwa nsangaji. Luno lufungulo i buyuki.
3 Buno botwisambilapo i buyuki bwa pabula, butabukile tunangu tonso twa bantu. I “buyuki bwinebwine bwa Leza.” (Nkindi 2:5, NW) Kubwipi kwa myaka 2 000 kunyuma, musoneki umo wa Bible wānene’mba: “Mōbo onso adi ne bashimiki bao, ino wakushimika bintu byonso i Leza.” (Bahebelu 3:4) Fwatakanya buyuki budi na Mulongi wa bintu byonso! Bible unena’mba Leza ubalanga ne kutela ñenyenye yonso pa majina. I kitulumukwa, mwanda mu kisansa-kyañenyenye (galaxie) kimo kete, kidimo umbuo wetu wa ntanda, mudi tutwa twa tununu twa ñenyenye ne befundi ba ñenyenye banenanga’mba kudi kubwipi kwa midiyo katwa ya bisansa-byañenyenye! (Mitōto 147:4) Kadi Leza uyukile bintu byonso padi batwe, penepo i ani mukwabo ukokeja kulondolola senene ku bipangujo bikatampe bitala pa būmi?—Mateo 10:30.
4 Kimfwa, kudi bantu babidi balongolola myotoka. Umbajinji, motoka pa kumukomena, wāela bingidilwa byandi byonso panshi. Mukwabo walongolola kilema kidiko na mutyima mutuke, kupwa wakuja’mo kontanki koku umunga-munga, motoka washilula kwenda. Kukakolelwapo kuyuka i ani pa bano babidi udi na dibuku didimo misoñanya ya mwine wēupungile. Leza i mutuleko misoñanya ya kwituludika umbūmi, lelo ke kyendelemopo? Padi wikiyukile kala—Bible wītelanga bu dibuku didimo misoñanya ne buludiki butamba kudi Umpangi wetu, i musonekwe mwanda wa kupāna buyuki bwa Leza.—2 Temote 3:16.
5 Shi binena Bible i byabine, nankyo langa mvubu ya buyuki budimo! Nkindi 2:1-5 witukankamika tukimbe tunangu, tukole mu Kinenwa kya Leza pamo bwa batwe bakimba byabupeta bifyame—ke mu bubole bwa milangwe ya bantupo mhm. Shi tukimbe’mo, bine “tukatana buyuki bwinebwine bwa Leza.” Leza witupanga bufundiji bwa kwitukwasha twikale na būmi bwa ndoe ne bwa nsangaji, ke-pantu uyukile mikalo yetu ne byonso bitusakila. (Mitōto 103:14; Isaya 48:17) Kadi, buyuki bwa Leza bwitupanga musapu muyampe wa nsangaji.
BŪMI BWANYEKE!
6 Yesu Kristu, muntu muyukane wādiko, wāshintulwile kino kipindi kya buyuki bwa Leza mu bishima bipotoloke senene. Wānene’mba: “Bakuyūke, abe Leza enka wa binebine, ne Yesu Kidishitu o wātumine nankyo bo būmi ne būmi bwine bwa kulādila nyeke na nyeke.” (Yoano 17:3) Langa bidi—buyuki butwala ku būmi bwanyeke!
7 Kokifutulula bukidi-bukidi būmi bwanyeke’mba i kilotwa bitupu. Ino, jingulula muswelo ulongelwe umbidi wa muntu. I mulongololwe senene mwanda wa kwivwana butobaji, mawi, luvumba, bisansa, ne kumona. Kudi bintu bivule pano panshi bisangaja ngitu ya muntu—bidibwa bya musonso, mudidilo wa tonyi, luvumba lwa maluba, misombelo mishileshile, kisense kilumbuluke! Kadi bongolo bwetu i butabuke palampe pene nansha ke makompyuta (ordinateur) a bukomo bupitepite, mwanda bwitupanga muswelo wa kutendela ne kusangela bino bintu byonso. Lelo ulanga’mba Umpangi wetu witusakilanga kufwa ne kujimija bino byonso? Lelo kekyendelemopo kukulupila’mba witusakilanga twikale na nsangaji ne kusepelela umbūmi nyeke ne nyeke? Eyo, kino kyo kikokeja kukuletela buyuki bwa Leza.
BŪMI MU PALADISA
8 Byonso binena Bible bitala pa mukekadila ntanda ne bantu tukokeja kwibikongela mu kishima kimo—Paladisa! Yesu Kristu wēsambile pa uno mwanda pakusapwila muntu umo wādi wikonda na lufu’mba: “Ukekalanga nami mu Paladisa.” (Luka 23:43) Kutelwa kwa Paladisa kwāvulwije uno muntu ngikadilo ya nsangaji yādi’mo bambutwile betu babajinji, ba Adama ne Eva. Pēbapangile Leza, bādi babwaninine ne bādi bashikete mu kifuko kilumbuluke kyādi pamo bwa budimi bwākuninwe na Umpangi. Kyādi kyendelemo bininge kwibutela bu budimi bwa Edena, dijina dilombola nsangaji.
9 Bwādi budimi bulumbuluke kashāa! Yādi paladisa yabinebine. Mu mityi milumbuluke yādimo, mwādi imo-imo ya bipa bya munyingu. Pādi pajokoloka ba Adama ne Eva mu budimi bwabo, kutoma mema atalala, ne kupaula bipa bya ku mityi yabo, kebādipo na buluji nansha bumo bwa kuzumbijazumbija mityima nansha kwivwana luzakalo. Nansha ke banyema bene kebādipo baleta kyāka, mwanda Leza wāpēle mwana-mulume ne wandi mukaji lupusa lwa kubikala na buswe pa abyo byonso. Kadi, bamulume ne mukaji babajinji bādi na būmi bwakubulwa misongo. Kitatyi kyonso kyobādi bakushala bakokele kudi Leza, kibelo kya būmi bwanyeke kyādi nyeke pululu kumeso abo. Bapēlwe mwingilo usangaja bininge wa kukwatakanya Paladisa, kikalo kyabo kyakutendelwa. Kadi Leza wāpele ba Adama ne Eva mbila ya ‘kuyuja ntanda ne kwiinekenya.’ Abo ne lukunwa lwabo bādi bakutandabula Paladisa kufikija ne pādi pakwikala umbuo wetu onso wa ntanda ke kifuko kilumbuluke ne kya nsangaji.—Ngalwilo 1:28.
10 Inoko, Yesu pa kutela Paladisa, kādipo usaka’mba uno muntu alanguluke ku bya pakala. Mhm, Yesu wādi wisambila pa kitatyi kikaya kumeso! Wādi uyukile’mba kikalo kyetu kyonso pano panshi, kikekalanga ke paladisa. Leza wādi wa kukafikidija mpango yandi ya kungalwilo itala pa bantu ne ntanda. (Isaya 55:10, 11) Eyo, Paladisa ikajokejibwanga! Lelo ikekalanga namani? Tulekei Kinenwa kya Leza, Mukanda Ukola, kilondolole.
BŪMI MU PALADISA IKAJOKEJIBWA
11 Misongo, bununu, ne lufu kebikekalakopo dikwabo. “Penepa kadi meso a bampofu akaputulwa, ne matwi a babitwi akajikulwa. Ponkapo usunkuta ukatumbuka’nka bwa kasha kalume, ne ludimi lwa kamama lukembanga.” (Isaya 35:5, 6) “Leza mwine ukēkala [na bantu]. Kadi Leza ukapampulanga impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukekalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mine mpika. Bintu bibajinji bibatukidila.”—Kusokwelwa 21:3, 4.
12 Buñonaona, bukalabale, ne bunonga-bibi bikatukila lonso. “Bakulonga bibi bakatyibwako . . . Ke-kuntu kukidi bidi kitatyi kityetye, ne mubi ukekala kutupu’ye . . . Nanshi bakikokeji bakapyananga ntanda.” (Mitōto 37:9-11) “Ino nanshi bapupakane bakatyibibwa ku ntanda’ya, kadi banzazangi bakatukunwamo.”—Nkindi 2:22.
13 Ndoe ikasambakananga konso-konso pano pantanda. “[Leza] watukija mavita ne ku mfulo ya ntanda; utyumunanga buta, ne mukobe nao watempula’o bipindi.” (Mitōto 46:9) “Boloke bakamonanga katōkwe, ne bungibungi bwa ndoe, poso kweji akajimankane.”—Mitōto 72:7.
14 Kukekalanga bikalo bilumbuluke ne mingilo ileta nsangaji. “Bakōbaka mobo ne kwikala monka . . . Kebakōbakapo amba ungi ekalemo, ehe; kadi kebakadimapo amba ungi adyeko, ehe; mwanda mwendele mafuku a mityi a monka mukekadila mafuku a bantu bami, ne batongwe bami bakalepejeja biyampe mingilo ya makasa abo. Kebakengilapo bitupubitupu, nansha kubutulapo babimona malwa.”—Isaya 65:21-23.
15 Bidibwa bileta bumeni bikekalanga bivule. “Kukekalanga bungibungi bwa mebele pano pantanda peulu pa ngulu.” (Mitōto 72:16) “Ntanda ibapana bivule byayo; Leza, ke Leza wetu, batwe bene kadi, uketweselanga dyese.”—Mitōto 67:6.
16 Būmi bwanyeke mu paladisa pano pantanda bukekalanga bwa nsangaji. “Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.” (Mitōto 37:29) “Muntanda mutuputupu ne panshi pōmu bikasangala, ne ntanda yampikwa bumeni ikasepelela ne kutōya buluba pamo bwa diluba diyampe.”—Isaya 35:1.
BUYUKI NE BŪMI BOBE BWA KUMESO
17 Shi wabilanga kukekala na būmi mu Paladisa, kokileka kintu nansha kimo kikukankaje kutambula buyuki bwa Leza. Leza usenswe muzo wa muntu ne ukaletanga byonso bisakibwa pano pantanda ikekale ke paladisa. Langa bidi, shi wadi’mba udi na bukomo bwa kupwija bumonyamalwa ne bukondame busambakene konso-konso pano pantanda, lelo kukokejapo kwikilonga? Le ufwatakanya’mba Leza kakalonga’kyo po? Bine, Bible wingidijanga bishima byakyanga pa kwisambila pa kitatyi kikafundula Leza ino ngikadilo imbi ya kasusu ne kwiipingakanya na umbikalo mubwaninine ne waboloke. (Danyele 2:44) Ino Bible ketulombolangapo enka bino bintu bitupu mhm. Witulombolanga ne muswelo otukokeja kukekala na būmi mu ntanda impya ilailwe na Leza.—2 Petelo 3:13; 1 Yoano 2:17.
18 Buyuki bwa Leza bukokeja kadi kukulongela bivule tamba’nka pano. Bipangujo bya mushike bitala pa būmi ne binyengakanya ñeni i bilondololwe mu Bible. Kwitabija buludiki bwandi kukakukwasha usambe kipwano kilumbuluke na Leza. I dyese dikatampe kashāa! Kadi kino kikakukwasha utane ndoe ipāna enka Leza kasuku kandi kete. (Loma 15:13, 33) Pano byowashilula kwifunda buno buyuki bupāna būmi, uwatwela mu dishinda dya mvubu mikatampe ne dikakuletela mpalo umbūmi bobe. Kukealakanyapo kyowātambwidile buyuki bwa Leza butwala ku būmi bwanyeke.
19 Twādi tubatela Bible bu ye adyo dibuku didimo buyuki bwa Leza. Ino, i kika kilombola’mba ke kitabopo kya tunangu twa bantu, ino i kintu kyabuleme bukatampe? Tukabandaula kino kipangujo mu shapita ulonda’ko.
[Bipangujo]
1, 2. I kika kikusakila Umpangi obe?
3. I buyuki’ka butelwa bu lufungulo lwa nsangaji, ne mwanda’ka tukokeja kukulupila’mba Leza ukokeja kwitupa buno buyuki?
4. Mwanda’ka tufwaninwe kukulupila kutambula kudi Leza misoñanya ya kwituludika, ne i dibuku’ka ditukwasha pa kino?
5. Buyuki budi mu Bible budi na mvubu ya muswelo’ka?
6. Yesu Kristu wētupele kikulupiji’ka kitala pa buyuki bwa Leza?
7. I kika kilombola’mba Leza kādipo witusakila kufwa?
8. I kika kinena Bible kitala pa mukekadila bantu?
9. Būmi mu Paladisa umbajinji bwādi muswelo’ka?
10. Pēsambile Yesu pa Paladisa, wādi na mulangwe’ka?
11. Mu Paladisa ikajokejibwa, i kika kikafikila misongo, bununu, ne lufu?
12. Mwanda’ka tukokeja kukulupila’mba kekukekalangapo buñonaona, bukalabale ne bunonga-bibi mu Paladisa?
13. I muswelo’ka ukaleta Leza ndoe?
14, 15. I kika kinena Bible kitala pa bikalo, mingilo, ne bidibwa mu Paladisa ikajokejibwa?
16. Mwanda’ka būmi mu Paladisa bukekalanga bwa nsangaji?
17. (a) I kika kyofwaninwe kulonga shi wabilanga kukekala na būmi mu Paladisa? (b) I kika kilombola’mba Leza ukaletanga kwalamuka kukatampe pano pantanda?
18. I kika kikokeja kukulongela buyuki bwa Leza tamba’nka pano?
19. I mwanda’ka otukabandaula mu shapita ulonda’ko?
TOMPA BUYUKI BOBE
Mwanda’ka buyuki bwa Leza bukokeja kukutwala ku būmi bwa nsangaji ya nyeke?
Būmi bukekalanga namani mu Paladisa pano pantanda?
Mwanda’ka ukamwena mu kwifunda buyuki bwa Leza tamba’nka pano?