MWBR18 04 Myanda ya Kunyemena’ko ya Kabuku ka ku Kupwila Būmi ne Mwingilo

2-8 KWEJI 4

BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | MATEO 26

“Pashika ne Kivulukilo​—Mobiifwanine ne Mobishidile”

nwtsty kifwatulo

Bidibwa bya Pashika

Bintu bya mvubu byādi bingidijibwa pa bidibwa bya Pashika i: Kana ka mukōko kōshe (Kekadipo katyumunwa mukupa nansha umo) (1); mukate wampikwa kiyujo (2); minyoni ilula nansha mani alula (3). (Div 12:5, 8; Umb 9:11) Minyoni ilula yādi ivuluja bene Isalela bupika bwa malwa bobādi bamuninwe mu Edipito. Yesu wāingidije mukate wampikwa kiyujo bu kyelekejo kya umbidi wandi mubwaninine. (Mat 26:26) Ne mutumibwa Polo nandi wāityile Yesu bu “Pashika yetu” nansha’mba kana ka mukōko ka Pashika yetu. (1Ko 5:7) Mu myaka katwa kabajinji, mvinyu (4) nayo yādi itulwa pa bidibwa bya Pashika. Yesu wāingidije mvinyu bu kyelekejo kya mashi andi, mene ādi a kumwangwa bu kitapwa.​—Mat 26:27, 28.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 26:26

welekeja: Kishima kya Kingidiki estin (kishima pa kishima kishintulula’mba “i”) pano’ko kidi na mulangwe wa “kushintulula; kwelekeja.” Ino nshintulwilo yādi mivwanikwe na bana ba bwanga mwanda mu kino kitatyi umbidi wa Yesu mubwaninine wādi ku meso abo kadi ne mukate wampikwa kiyujo obādi batengēle kudya. Nanshi, mukate kewādipo umbidi mwinemwine wa Yesu. I kiyampe kuyuka’mba kino kishima kimo kyonka kya Kingidiki i kingidijibwe ne mu Mat 12:7, kadi malamuni mavule a Bible ekyalamunanga bu “welekeja.”

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 26:28

mashi a kipwano: Kipwano kipya kyāsambile Yehova na bene Kidishitu bashingwe māni kyābwanikile kupityila ku kitapwa kya Yesu. (Bah 8:10) Yesu pano wingidijanga binenwa bimo byonka na byāingidije Mosesa paādi wingila bu nsenga ne paālombwele bene Isalela kipwano kya Bijila ku Lūlu lwa Shinai. (Div 24:8; Bah 9:19-21) Mashi a bañombe balume ne a bambuji āpwenye Leza na muzo wa Isalela mu kipwano kya Bijila, mo monka ne mashi a Yesu nao āpwenye Yehova na Isalela wa ku mushipiditu mu kipwano kipya. Kino kipwano kyāshilwile kwingila tamba mu Pentekosa 33 Yesu Mwiye.​—Bah 9:14, 15.

Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 26:17

Mu difuku dibajinji dya mikate yampikwa kiyujo: Masobo a mikate yampikwa kiyujo ādi ashilula mu difuku dya 15 Kweji wa Nisane, difuku dilonda’ko kupwa kwa Pashika (14 Kweji wa Nisane), ādi alongwa mafuku asamba-abidi. (Tala Kabuku Ketukwasha Twifunde Kinenwa kya Leza [sgd] Kipindi 19) Inoko, mu mafuku a Yesu Pashika yādi mifwene bininge na ano masobo, pa onso āikala mafuku 8, kubadila’mo ne difuku dya 14 Kweji wa Nisane, kyaba kimo yādi itwa ne bu “Masobo a Mikate Yampikwa Kiyujo.” (Luk 22:1) Pano, bishima “mu difuku dibajinji dya” bikokeja kwalamunwa ne bu “mu difuku dibadikile” (Dingakanya na Yoa 1:15, 30, popa padi kishima kya Kingidiki [protos] kishintulula “dibajinji” i kyalamunwe bu “kumeso,” ye monka mokikadile ne mu uno musemwa wa amba “wāikele’ko kumeso [protos] kwami.”) Mungya Kingidiki kibajinjibajinji ne bibidiji bya Bayuda, nanshi bana ba bwanga ba Yesu bamwipangwile mu difuku dya 13 Kweji wa Nisane. Mu dino difuku dya 13 Kweji wa Nisane bana ba bwanga bāteakenye Pashika, mine yobāsobele “kyolwa pa kolōba” ku ngalwilo kwa difuku dya 14 Kweji wa Nisane.​—Mak 14:16, 17.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 26:39

kino kitomeno kimpityile kulampe: Divule mu Bible kishima “kitomeno” kyelekejanga kiswa-mutyima kya Leza, nansha mwingilo wapele muntu. Yesu wākambakene bininge pa mwanda wa lufu lwandi amba lusa kutukija ne kufutulwija Leza, bine byāmulengeje alombele amba kino “kitomeno” kimupityile kulampe.

9-15 KWEJI 4

BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | MATEO 27-28

“Endai Mukalonge Bana ba Bwanga​—Mwanda waka, Kwepi, ne Muswelo’ka?”

w04 1/7 P. 19 mus. 4

‘Endai Mukalonge Bana ba Bwanga’

⁴ Yesu udi na lupusa pa kipwilo kyandi, kadi tamba mu 1914 upelwe lupusa pa Bulopwe bwa Leza bukishimikwashimikwa. (Kolose 1:13; Kusokwelwa 11:15) Pano ke mwikeulu mukatampe mwine udi na lupusa lwa kusomanya kibumbo kya tutwa twa midiyo twa bamwikeulu ba mūlu. (1 Tesalonika 4:16; 1 Petelo 3:22; Kusokwelwa 19:14-16) I mupebwe lupusa na Shandi lwa kukavutakanya “bulopwe bonso, ne lupusa lonso, ne bukomo bonso” bulwa na misoñanya myoloke. (1 Kodinda 15:24-26; Efisesa 1:20-23) Lupusa lwa Yesu keludipo enka pa bōmi. Ino kadi i “Mutyibi wa bōmi ne bafu bēne” kadi upelwe na Leza lupusa lwa kusangula boba bonso bafwile. (Bilongwa 10:42; Yoano 5:26-28) Bine, musoñanya uletelwe na Muntu uvwikilwe lupusa lwa uno muswelo ufwaninwe kumonwa bu wa mvubu kutabuka. O mwanda i biyampe kukōkela na bulēme ne na mutyima tō ku musoñanya wa Kidishitu wa ‘kwenda kulonga bana ba bwanga.’

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 28:19

mukalonge bana ba bwanga: Kyubwa kya Kingidiki matheteuo kibwanya kwalamunwa bu “kufundija” na kitungo kya kulonga bana ba bwanga. (Dingakanya na mokingidijibwe mu Mat 13:52, mo kyalamwinwe bu ‘kufundijibwa.’) Byubwa ‘kubatyija’ ne ‘kufundija’ bilombola bya kulonga mu musoñanya wa ‘kulonga bana ba bwanga.’

bantu ba ku mizo yonso: Kishima pa kishima i “mizo yonso,” inoko pano kino kishima kifunkila pa bantu batambile mu mizo yonso, kishima kya Kingidiki “abo” mu bishima kwibabatyija kifunkila pa bantu, ke pa ‘mizopo.’ O mwanda uno musoñanya wa kukimba “bantu ba ku mizo yonso” wādi mupya. Bisonekwa bilombola’mba, ku ngalwilo kwa mwingilo wa Yesu Bajentaila bādi bāya kwingidila Yehova bādi batambulwa mu Isalela. (1Ba 8:41-43) Na uno musoñanya, Yesu wātumine bana bandi ba bwanga bakasapwile bantu bakwabo ke Bayudapo, mwanda wa kulombola mvubu ya mwingilo wa ntanda yonso wa kulonga bana ba bwanga wingila bene Kidishitu.​—Mat 10:1, 5-7; Kus 7:9.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 28:20

mwibafundijei: Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kufundija” mudi ne kuleta bulombodi, kushintulula, kunena binenwa binekenya ne kuleta bukamoni. (Tala bilembwa bya kwifunda bya Mat 3:1; 4:23.) Kwibafundija balame byonso byāsoñenye Yesu kwadi kwa kwendwa nako bityebitye, kubadila’mo ne kufundija byaāfundije, kwibingidija, ne kulonda kimfwa kyandi.​—Yoa 13:17; Ef 4:21; 1Pe 2:21.

Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 27:51

mpashila: Kino kisandi kilumbuluke kyādi kikalañanya Kikola na Kikola Nakampata mu tempelo. Myanda ya kishi kya Bayuda ilombola’mba ino mpashila ilēma yādi na mametele 18 mu bula, 9 mu bunkimbwa ne mutyika wa masantimetele 7. Kusanika kwa mpashila pabidi kwādi kulombola bulobo bwa Yehova padi boba bāipaile wandi Mwana, kwadi kadi kushintulula’mba bibabwanika kutwela mūlu.​—Bah 10:19, 20.

Kipandulwe: Pano kishima kya Kingidiki naos kifunkila pa njibo mikatampe idi na byumba bitwa bu Kikola ne Kikola Nakampata.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mat 28:7

mukalombolei bandi bana ba bwanga’mba wasanguka: Bano bana-bakaji bobādi banā ba bwanga babajinji kulombolwa’mba Yesu wasanguka kadi boabo bāsoñanibwe kukalombola bana ba bwanga bakwabo. (Mat 28:2, 5, 7) Mungya kishi kya Bayuda kyampikwa kukwatañana na Bisonekwa, bukamoni bwa mwana-mukaji kebwādipo bwitabijibwa mu kidye. Inoko mwikeulu wa Yehova wālēmekele bano bana-bakaji na kwibapa uno mwingilo usangaja.

16-22 KWEJI 4

BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | MAKO 1-2

“Bubi Bobe Bubakulekelwa”

jy p. 67 mus. 3-5

“Bubi Bobe Bubakulekelwa”

Yesu pafundija mu kibumbo, bantu baná abamuletela muntu wa bulebe ulēle pa kakitanda. Bakimba Yesu ondape mulunda nabo. Ino pa mwanda wa kibumbo, abakomenwa “kumufikija kudi Yesu.” (Mako 2:4) Bine abatyumukwa mutyima. Abakanda pa musaka wa njibo ne kutubula kipunzu pa matailoshi. Kupwa abatūkijija’po wa bulebe mu njibo.

Le Yesu walobe pa kumutyiba byalonga? Aa, ino watulumuka pa lwitabijo lwabo kupwa wasapwila wa bulebe amba: “Bubi bobe bubakulekelwa.” (Mateo 9:2) Ino le Yesu ubwanya bine kulekela bubi? Basonekeji ne Bafadiseo abakomeja mwanda, kebenena’mba: “Le uno muntu kyaesambila uno muswelo i kika? Utukanga Leza. Le i ani mukwabo ubwanya kulekela bubi shi ke umopo kete, Leza?”​—Mako 2:7.

Yesu pa kuyuka milangwe yabo, webanena’mba: “I kika kyomufwatakenya bino bintu mu mityima yenu? Le kipēla kutabuka i kyepi, le i kunena wa bulebe amba, ‘Bubi bobe bubakulekelwa’ni,’ i kunena’mba, ‘Imana, tekuna kakitanda kobe wende’?” (Mako 2:8, 9) En-en, Yesu ubwanya kulekela muntu bubi, kupityila ku kitapwa kyasa kupāna kumeso.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 2:9

kipēla kutabuka: Byadi bikokeja kwikala bipēla muntu kunena’mba ubwanya kulekela bubi, mwanda kekwadipo kusakilwa kilomboji kya kubingija uno mwanda. Inoko kunena’mba, Imana . . . wende kwadi kulomba kulonga kingelengele kilengeja bantu bonso bevwanije amba Yesu udi na lupusa lwa kulekela bubi. Ino nsekununi ne Isa 33:24 bikwatañanya misongo na mwikadilo wa bubi bwetu.

Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 1:11

diwi dyatamba mūlu: Uno o musunsa mubajinji mu misunsa isatu isekunwinwe mu Maevanjile mwine mulombwelwe Yehova wisambididila na bantu

Abe wi wami Mwana: Yesu byadi kipangwa kya ku mushipiditu, wadi Mwanā Leza. (Yoa 3:16) Tamba kubutulwa kwandi bu muntu, Yesu wadi “mwanā Leza” enka na mwādi mwikadile Adama paākidi mubwaninine. (Luk 1:35; 3:38) Inoko, bimweka’mba binenwa bya Leza pano bisambila ne pa myanda mikwabo itala Yesu. Leza pa kunena bino binenwa ne kupungulwila Yesu mushipiditu ujila, wālombwele patōka amba Yesu wadi Wandi Mwana wa ku mushipiditu mubutulwe bunka, ‘wabutulwa monka’ na lukulupilo lwa kukekala monka na būmi mūlu ne kushingwa māni a mushipiditu mwanda wa kwikala bu Mulopwe ne bu Kitobo Mukatampe utongelwe na Leza.​—Yoa 3:3-6; 6:51; Dingakanya na Luk 1:31-33; Bah 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.

nakuloelelwa: Nansha’mba “Nkusangedile; nemukusepelele bininge.” Bino binenwa bimo byonka bitanwa ne mu Mat 12:18, bine biselelwe mu Isa 42:1 bisambila pa Meshiasa wālailwe nansha Kidishitu. Kupungululwa kwa mushipiditu ujila ne binenwa bya Leza padi wandi Mwana byālombwele patōka’mba Yesu ye Meshiasa wālailwe.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 2:28

Mfumwandya . . . Sabato: Yesu wētelele namino (Mat 12:8; Luk 6:5), mwanda wa kulombola’mba Sabato yādi mu lupusa lwandi mwanda wa kwingila mwingilo umusoñenye Shandi wa mūlu kwingila. (Dingakanya na Yoa 5:19; 10:37, 38.) Mu bingelengele bya kutendelwa byālongele Yesu, bimo wālongele’byo mu dya Sabato, kubadila’mo ne kubelula babela. (Luk 13:10-13; Yoa 5:5-9; 9:1-14) Ino yādi ntompejo ya busengi bwakasenga bantu mu buludiki bwandi bwa Bulopwe, bwine bukadingakanibwa na sabato ya kukōkolokwa.​—⁠Bah 10:1.

23–29 KWEJI 4

BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | MAKO 3-4

“Ubelula mu dya Sabato”

jy p. 78 mus. 1-2

I Bika Bitabijibwe Kulonga mu dya Sabato?

Mu dya Sabato dikwabo, Yesu waenda ku shinankonka, padi i ya mu Ngadilea. Mwine’mwa watana’mo muntu wa kuboko kwa lundyo kūmu. (Luka 6:6) Basonekeji ne Bafadiseo kebatale Yesu sō. Mwanda? Abasokola abo bene bibadi ku mutyima pa kwipangula amba: “Lelo ke kijilapo kubelula muntu mu dya Sabato?”​—Mateo 12:10.

Bendeji ba bipwilo bya Bayuda bakulupile amba i byendele’mo kubelula mu dya Sabato enka shi būmi budi mu kyaka. Kimfwa amba mu dya Sabato ke kyendele’mopo kulunga mukupa mutyumuke nansha kukuta pa kilonda, mwanda kekitūlapo būmi mu kyaka. Na bubine basonekeji ne Bafadiseo kebepangwilepo Yesu mwanda wa lusa lobaivwanina uno muntu ususuka, aa. Ino bakimba kuboya kilubo pa kutopekela Yesu.

jy p. 78 mus. 3

I Bika Bitabijibwe Kulonga mu dya Sabato?

Ino Yesu uyukile milangwe yabo minyengakane. Wamone amba badi na mumweno ungi, wampikwa kukwatañana na bisonekwa pa mingilo ipelejibwe dya Sabato. (Divilu 20:8-10) Mwanda ke bamufutulule ne dikwabo byampikwa kwendela’mo pa mingilo yandi miyampe. Pano Yesu wakolomona lupotopoto pa kusapwila muntu wa kuboko kūmu amba: “Imana, iya pa bukata.”​—Mako 3:3.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 3:5

na mutyima fututu, wafītwa pakatampe: Mako kete ye usekunwine mwēivwanine Yesu paāmwene mityima myūmu ya bendeji ba bipwilo pa uno mwanda. (Mat 12:13; Luk 6:10) Petelo byaādi muntu wa malango bininge, padi ye aye wālombwele Mako ino myanda ya mwiivwanino wa Yesu.​—Tala “Ntwelelo ya Mako.”

Kukola Byabupeta bya ku Mushipiditu

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 3:29

utuka mushipiditu ujila: Kutuka kufunkila pa kafutululo, mutonko, nansha binenwa bibibibi binenenwa Leza nansha bintu bikola. Mushipiditu ujila byoutambanga kudi Leza aye mwine, kulwa nao ku kusaka nansha kutuna byo ulonga i kutuka Leza. Enka na mwikilombwela Mat 12:24, 28 ne Mak 3:22, bendeji ba bipwilo bya Bayuda bāmwene mushipiditu wa Leza wingila mudi Yesu paādi ulonga bingelengele; ino abo ke banena’mba buno bukomo butambanga kudi Satana Dyabola.

wapi mambo a bubi bwa nyeke: Mobimwekela bufunkila pa bubi bwa ku kusaka budi na bipa bibi bya nyeke; kekudipo kitapwa kibwanya kupūta buno bubi.​—Tala bilembwa bya kwifunda bya utuka mushipiditu ujila mu uno vese.

w14 15/12 p. 12-13 mus. 6-8

Lelo ‘Wivwanije Buluji’?

⁶ Le i ñeni’ka yotuboila ku kino kyelekejo? Kintu kibajinji bidi, tufwaninwe kwitabija amba ketubwanyapo kumona muswelo utama ku mushipiditu muntu wifunda netu Bible. Butūkanye buketukwasha twepuke kuningila nansha kutonona muntu otwifunda nandi kubatyijibwa. Tuloñanga byonso byotubwanya mwanda wa kukwasha muntu, ino twitabijanga na kwityepeja amba butyibi bwa kubatyijibwa butala muntu aye mwine. Kwipāna i kintu kifwaninwe kutamba ku mutyima na kutononwa na buswe bwa kuswa Leza. Yehova kabwanyapo kwitwitabija shi ketutonwenwepo na buswe.​—Ñim. 51:12; 54:6; 110:3.

⁷ Kya bubidi, kwivwanija ñeni ifyeme mu kyelekejo kya Yesu kuketukwasha tuleke kuzoza shi ketumwenepo bukidibukidi bipa bilupuka ku mwingilo wetu. Bitulomba kwikala na kitūkijetyima. (Yak. 5:7, 8) Nansha shi nkunwa keilupwilepo bipa, ino shi tulonge bukomo bwetu bonso mwanda wa kukwasha muntu otwifunda nandi, nabya tukamona’mba bilupukile’ko’bya ke kilubopo kyetu. Yehova utamijanga nkunwa ya bubine enka mu mutyima wa muntu mwityepeje usaka kushinta. (Mat. 13:23) Nanshi ketufwa­ninwepo kutyiba nsambu pa mwikadile mwingilo pa bipa bilupuka’ko. Kudi Yehova, kubwanya mwingilo wetu kekwimaninepo pa muswelo witaba boba botufundija. Ino, aye weselanga bukomo bwetu bwa kikōkeji nansha shi bipa bikele namani.​—Tanga Luka 10:17-20; 1 Kodinda 3:8.

⁸ Kya busatu, nyeke ketuyukangapo kala kushinta kudi’ko mu mutyima wa muntu. Kimfwa, ba mulume ne mukaji bamo badi befunda na mishonele bamulombele bekale basapudi bampikwa kubatyijibwa. Nandi wavuluja bano ba mulume ne mukaji amba pa kusaka kubwanya bisakibwa, bilomba bidi kuleka kutoma mfwanka. Na bya kutulumuka, nabo bamusapwila amba ke baleke kala kutoma mfwanka pano ke padi myeji mivule. Mwanda waka balekele’yo? Mwanda bajingulwile amba Yehova ubwanya kwibamona pobatoma ne kadi ushikilwe buzazangi. O mwanda mityima yabo yebatonwene bakwate butyibi​—bwa kuleka kutoma mfwanka, ke enkapo ku meso a mishonele ino i kulekelela lekē. Buswe bobatamije padi Yehova bwebakweshe bakwate butyibi buyampe. Batamine ku mushipiditu, nansha shi mishonele kadipo ulanga amba babwanya kushinta nabya.

30 KWEJI 4–6 KWEJI 5

BYABULĒME BYA MU KINENWA KYA LEZA | MAKO 5-6

“Yesu Udi na Bukomo bwa Kusangula Baswe Betu Bafwile”

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 5:39

kafwilepo ino ulēle: Divule mu Bible, lufu lwelekejibwanga na tulo. (Ñi 13:3; Yoa 11:11-14; Bil 7:60; 1Ko 7:39; 15:51; 1Ts 4:13) Yesu wādi usaka kusangula uno nsongwakaji, padi wānenene bino binenwa mwanda wa kulombola’mba enka mulangwilwanga bantu balēle mu tulo twa bukū, mo monka mubwanya kulangwilwa bafwile. Bukomo bwa Yesu bwāsangwile nabo uno nsongwakaji bwātambile kudi Shandi, “wikadija bafwe ke bōmi ne kutela bintu kebidi’ko bwa abyo bidi’ko.”​—Lo 4:17.

jy p. 118 mus. 6

Nkasampe Mwana-Mukaji Ke Mūmi Monka!

Mafuku kunyuma, Yesu wadi unena boba babelula baleke kusapwila bantu byaebalongela, ye byaalombola ne bano bambutwile. Nansha nankyo, pa mwanda wa nsangaji bano bambutwile ne bakwabo abasambakanya mwanda’wa “konsokonso mu yoya ntanda.” (Mateo 9:26) Le shi i abe wamona abasangula bantu bosenswe, ubulwe’po kulombola’mo bantu na nsangaji? Ino i nsekununi ya bubidi ya lusangukilo lwalonga Yesu.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 5:19

ukebalombole: Divule, Yesu wādi upeleja bantu kusapula bingelengele byandi (Mak 1:44; 3:12; 7:36), inoko pano wāsoñenye uno mwana-mulume akalombole’mo banababo. Padi i mwanda Yesu bāmulombwele atambe mu kibundi kadi kakidipo wa kwibasapwila bukamoni; uno mwanda wadi kadi wa kūbalaja’ko bidi myanda ya kujimina kwa luombe lwa bangulube yādi ibwanya kutumba bya bubela.

nwtsty bilembwa bya kwifunda bya Mak 6:11

kūkulai biloba bidi munshi mwa mayo enu: Kulonga namino kwādi kushintulula’mba bipa byadi bya kutamba kudi Leza kebyakidipo bya kwikala mu mutwe wa bana ba bwanga. Bino binenwa bitanwa ne mu Mat 10:14; Luk 9:5. Ba Mako ne Luka ibabwanye’ko ne bishima mwanda wa bukamoni kobadi. Ba Polo ne Banabasa bālondele buno bulombodi mu Pisidya wa Antyioka (Bil 13:51), kadi Polo pēbilongele mu Kodinda na kukukula bivwalwa byandi, wābwejeje’ko na kushintulula’mba: “Mashi enu ekale pa mitwe yenu banwe bene. Ami natōka.” (Bil 18:6) Padi bana ba bwanga bādi kala bebilonga; shi Bayuda beelele bininge mu bya Leza batamba mu ntanda ya Bajentaila, bādi bakūkula luvumbi lwa ku masandala abo lobādi bamona bu lwa disubi kumeso kwa kutwela mu ntanda yabo. Inoko, Yesu paādi upa bana ba bwanga buno bulombodi wādi na mulangwe ungi.