“Kadipo Wisamba Nabo Pampikwa Kyelekejo”

1-3. (a) Bana ba bwanga benda na Yesu, badi na madyese’ka a pa bula, ne i bika byalonga Yesu pa kwibapēlejeja bufundiji bwandi mwanda wa bavuluke’bo? (b) Mwanda waka byelekejo bifike’po bipēlanga kuvuluka?

BANA ba bwanga badi na dyese dya pa bula. Bafundijibwanga na Mufundiji Mukatampe aye mwine. Bemvwananga diwi dyandi pashilula kushintulula Kinenwa kya Leza ne kufundija bubine busangaja. Pano’ko bafwaninwe kulama binenwa byandi bilēme mu ñeni ne mu mityima yabo; mwanda kekyaikele kitatyi kya kusoneka binenwa byandi.a Inoko Yesu webapēlejeja bufundiji bwandi mwanda wa bavuluke’bo. Namani? Na muswelo wandi wa kufundija, kupityidila na kwingidija mpata byelekejo.

² Bine, bantu kebelwangapo bukidi byelekejo bifike’po. Mulembi umo wānene amba byelekejo “byalamunanga matwi ke meso, kadi bikwashanga bemvwaniki balanguluke na bifwatulo mu mitwe yabo.” Nanshi byelekejo bipēlejanga kukwata myanda, mwanda divule tulañanga biyampe shi tumona bifwatulo mu ñeni. Kadi byelekejo bikadijanga bishima ke bintu byūmi, penepo bifundwa byashala bilamate mu ñeni yetu.

³ Kekudipo mufundiji nansha umo, sendwe wa binebine mu kuleta byelekejo, utabukile Yesu Kidishitu. Nkindi mivule ya Yesu ivulukwanga lubilo lonka ne didi kūlu dino. Mwanda waka Yesu wādi unyemena mpata ku ano manwa a kufundija? Ne i bika byālengeje byelekejo byandi bikale bifike’po? Ne i ñeni’ka yotuboila ku ano manwa a kufundija?

Kyāfundijije Yesu na Byelekejo

4, 5. Mwanda waka Yesu wāingidije byelekejo?

⁴ Bible uleta buluji bubidi bukatampe bwāfundijije Yesu na byelekejo (na nkindi). Dibajinji, kuleta byelekejo kwāfikidije bupolofeto. Tutanga mu Mateo 13:34, 35, amba: “Yesu wadi usapwila’byo bibumbo na byelekejo. Bine, kadipo wisamba nabo pampikwa kyelekejo, mwanda wa kufikidija kyokya kyānenenwe kupityila kudi mupolofeto wānenene amba: “Nkāsama kyakanwa kyami na byelekejo.” “Mupolofeto” utelelwe na Mateo pano i yewa wābundile Ñimbo ya Mitōto 78:2. Uno mulembi wa mitōto wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza myaka tutwa na tutwa kumeso kwa Yesu kubutulwa. Ivwana’po bidi mobishintululwila. Yehova wālaije myaka tutwa kumeso amba Meshiasa ukafundija na byelekejo. Nanshi bine Yehova uyukile mvubu ya ano manwa a kufundija.

⁵ Dya bubidi, Yesu wāshintulwile amba wāingidije byelekejo mwanda wa kusansanya boba ba mutyima ‘ulēma.’ (Mateo 13:10-15; Isaya 6:9, 10) Lelo byelekejo byandi byadi bisokola namani bidi mu mityima ya bantu? Kyaba kimo, wādi usaka bemvwaniki bandi bepangwile’ko bushintuludi mwa kwivwanijija buluji bwa binenwa byandi. Bantu ba kwityepeja bādi na mutyima wa kwipangula, ino boba ba kwizunzula ne bañumauma kebādipo bepangula’byo. (Mateo 13:36; Mako 4:34) Nanshi byelekejo bya Yesu byāsokwedile bubine ku boba bādi bebukimba; kadi mu kitatyi kimo kyonka, byelekejo byandi byāfile bubine ku boba ba mityima ya mitatulo.

6. Byelekejo bya Yesu byāmukweshe afikile pa bitungo’ka bya kamweno?

⁶ Byelekejo bya Yesu byāmukweshe afikile pa bitungo bikwabo bya kamweno. Byādi bilengeja bantu basangele musapu, ne kwibakoka bamwivwane. Byādi bishiya bifwatulo mu ñeni bipēla kulama. Monka motwanenenanga ku ntwelelo, byelekejo bya Yesu byākweshe bemvwaniki bandi bavuluke binenwa byandi. Busapudi bwandi bwa ku Lūlu, busonekelwe mu Mateo 5:3–7:27, i kimfwa kya kutendelwa kyāingidije Yesu bininge muneneno wa kyelekejo. Mungya kubala kumo, mu buno busapudi mudi mineneno ya kyelekejo 50 ne musubu. Pa kwivwanija kino, yuka amba buno busapudi bukokeja kutangwa’tu mu kintu kya minite 20. Ko kunena’mba i mwayene wa muneneno umo wa kyelekejo mu masekonde 20! I kimweke patōka’mba Yesu wādi umwene mvubu idi mu kuneñenya binenwa byandi na muneneno wa kyelekejo!

7. Mwanda waka tufwaninwe kwiula Yesu mu kwingidija byelekejo?

⁷ Batwe balondi ba Kidishitu, tusakanga kwiula uno muswelo wandi wa kufundija, kubadila’mo ne mwingidijijo wandi wa byelekejo. Monka motwelelanga bisombelwa mu bidibwa mwanda wa bilangule ndyoko, byelekejo bifike’po nabyo bikalanga bitobaja bufundiji botufundija bakwetu. Binenwa bya kyelekejo bilangulukilwe’po biyampe bikokeja kulengeja bubine bwa kamweno bupēle kwivwana. Tubandaulei pano bintu bimobimo byālengeje byelekejo bya Yesu bikale bifike’po. Kupwa tusa kumona muswelo otukokeja kwingidija biyampe ñeni yotuboila ku muswelo wandi wa kufundija.

Kudingakanya Bintu mu Muswelo Upēla

8, 9. Lelo Yesu wādi udingakanya namani bintu mu muswelo upēla, ne kudingakanya kwandi kwādi kufike’po namani?

⁸ Yesu mu bufundiji bwandi wādi divule udingakanya bintu mu muswelo wampikwa kukutakana, kadi ulomba’tu bishima bibala-binga. Bine, bishima bipēla byādi bikomeneja mu ñeni bifwatulo bikomo kwilwa ne kufundija senene bubine bwa ku mushipiditu kadi bwa kamweno. Kimfwa, paāsoñenye bandi bana ba bwanga kuleka kuzumbijazumbija mutyima pa bisakibwa byabo bya difuku ne difuku, wākokele milangwe yabo pa “toni twa mūlu” ne pa “maluba a mu ntanda.” Byoni kebikusangapo nkunwa nansha kwangula kwine, kadi maluba nao kujinga butonge mpika. Inoko, Leza wibikwatakanyanga. Mwanda udi patōka—i uno, shi Leza ukwatakanyanga byoni ne maluba, na bubine, ukakwatakanya ne bantu balonda madingi a amba: “Kimbai bidi nyeke Bulopwe.”—Mateo 6:26, 28-33.

⁹ Kadi Yesu wāingidije biyampe ne kwenzankanya, kudi na bukomo kutabuka kudingakanya. Kwenzankanya kutelanga kintu wita’mba i kikwabo. Ne pano pene wādingakenye mu muswelo upēla. Kyaba kimo, wānenene bana bandi ba bwanga amba: “Banwe mwi kitōkeji kya ino ntanda.” Bana ba bwanga kebādipo ba kukomenwa kwivwana kuno kwenzankanya, kulombola’mba bādi ba kumunika bubine bwa ku mushipiditu ne kukwasha bantu batumbije Leza kupityila ku binenwa ne bilongwa byabo. (Mateo 5:14-16) Tala kwenzankanya kukwabo kwingidije Yesu: “Banwe mwi mwepo wa pano pa ntanda” ne “Ami ne muñanza; banwe mwi misambo.” (Mateo 5:13; Yoano 15:5) Mineneno ya kyelekejo bwa ino idi na bukomo mwanda ipēla kwivwana.

10. I bimfwa’ka bimobimo bilombola muswelo okokeja kwingidija byelekejo mu bufundiji bobe?

¹⁰ Le i muswelo’ka okokeja kwingidija byelekejo mu bufundiji bobe? Kebilombepo kutotobola lusango lulalula, kadi lukutakane. Vuluka bintu bipēla bya kudingakanya. Langa shi wisambila pa mwanda utala lusangukilo ne usaka kuleta kyelekejo kilombola amba kusangula muntu ufwile kekukolengapo Yehova. Le i kyelekejo’ka kikakwiya mu ñeni? Bible wenzankenye lufu na tulo. Penepa ukokeja kunena’mba, “Leza ukokeja kusangula ufwile bukidi bonka pamo na motulangwilanga muntu ulēle.” (Yoano 11:11-14) Fwatakanya’po shi usaka kwelekeja buswe ne kisanso bisakilwa bana amba batame biyampe. Le i kimfwa’ka kyokaleta? Bible i mudingakanye uno muswelo: Bana badi “pamo bwa tumisambo twa umpafu.” (Ñimbo ya Mitōto 128:3) Penepa ukokeja kunena’mba, “Buswe ne kisanso ku bana bidi pamo bwa mikejima ne mema ku mutyi.” Kudingakanya mu muswelo upēla, kupēlejejanga bemvwaniki bobe bajingulule mwanda mwine.

Biselwe mu Būmi bwa Difuku ne Difuku

11. Tela bimfwa bya mu byelekejo bya Yesu bilombola amba na bubine wādi umona bintu bilongeka mu Ngadilea mwaātamine.

¹¹ Yesu wādi sendwe mukata mu kwingidija byelekejo bisekununa myanda ya mu būmi bwa bantu. Nkindi yandi mivule ilombola bintu byaādi wimwena na meso paādi utama mu Ngadilea. Langulukila’ko pa būmi bwandi bwa pa bwanuke. I misunsa inga yaāmwene inandi upela nansha kutwa bukula, wela kiyujo ku mikate, wakija kinanu, ne kukomba mwinjibo? (Mateo 13:33; 24:41; Luka 15:8) Le i misunsa inga yaādi utala babiluwe bata makonde pa Dijiba dya Ngadilea? (Mateo 13:47) I misunsa inga yaādi umona bana bakaya mu mansoko? (Mateo 11:16) Yesu kādipo ubudilwe kujingulula bintu bikwabo biyukilwe na bonso byaādi utweja mu byelekejo byandi—kimfwa nkunwa ikuswa, masobo a butundaile asangaja, ne miseke ya mu madimi yela na dyuba.—Mateo 13:3-8; 25:1-12; Mako 4:26-29.

12, 13. Mwanda waka i kyendele’mo Yesu atele dishinda dyenda ‘ku Yediko shi muntu utamba ku Yelusalema’ pa kuleta lukindi lwa mwine Samadia muyampe?

¹² Mu byelekejo byandi, Yesu wātelele pa bute pa bute bintu biyukilwe na bemvwaniki bandi. Kimfwa, mu lukindi lwa Mwine Samadia muyampe, Yesu wāshilwile na kunena’mba: “Kwadi muntu umo wadi utamba ku Yelusalema utūkila ku Yediko, ino wapona mu makasa a batubwalāla bamuyete byonso byaadi nabyo ne kumukupila, kupwa baenda bamushiya mupungile.” (Luka 10:30) Kutela kwātelele Yesu dishinda dyenda ‘ku Yelusalema ditūkila ku Yediko’ pa kushilula wandi mwanda kudi na katelelo. Mwanda kitatyi kyaādi wela luno lukindi, aye mwine wādi mu Yudea, kubwipi na Yelusalema; ko kunena’mba bemvwaniki bandi kebādipo babudilwe kuyuka dishinda dyaādi utela. Dino dishinda dyādi dya byaka byonkabyonka, nakampata shi muntu wenda kasuku. Kyādi kyāla kya binkulunkulu nansha bidyandudyandu ne bitonto bivule byādi bishila batubwalāla mikula mivule ya mwakufyama.

¹³ Kudi kadi kintu kikwabo kiyukilwe kitala pa kutela kwātelele Yesu dishinda ‘ditūkila ku Yediko shi muntu utamba ku Yelusalema.’ Mungya lukindi, kitobo, kupwa ke mwine Levi nabo bādi benda mu dine dishinda’dya—nansha byokebāimenepo kukwasha mutapwa’wa. (Luka 10:31, 32) Bapitobo bādi bengila mu tempelo mu Yelusalema, bene Levi nabo bebākwasha’ko. Babitobo ne bene Levi bavule bādi bashikata mu Yediko mu mafuku okebādipo bengila mu tempelo, mwanda Yediko wādi ku kilometele 23 kete na Yelusalema. O mwanda kebādipo babulwa kupita mu dino dishinda. Kadi yuka’mba Yesu wātelele amba ñenda’u wadi “utūkila”—kadipo ukanda—“ku Yelusalema.” Kino i kyendele’mo ku bemvwaniki bandi. Mwanda Yelusalema wādi pangala pa Yediko. O mwanda kitatyi kyādi kitamba ñenda “ku Yelusalema” na bubine wādi ‘utūka matelo.’b Yesu wādi uta mutyima ku biyukile bemvwaniki bandi.

14. Potwingidija byelekejo, i muswelo’ka otukalangila bemvwaniki?

¹⁴ Kitatyi kyotwingidija byelekejo, tufwaninwe netu kulangila bemvwaniki. Le i bintu’ka biyukile bemvwaniki byotukokeja kutweja mu byelekejo byetu? Padi i myaka, bitamina, nansha bibidiji bya bisaka, ne twaji. Kimfwa kyelekejo kisekununa myanda ya madimi kikokeja kwivwanwa senene ku ntanda kudi babidimye kupita’ko mu kizungu. Mingilo ne būmi bwa bemvwaniki—babo bana, abo mobo, makayo abo, ne bidibwa byabo—kyo kyalwilo kya byelekejo bifike’po.

Biselwe mu Bupangi

15. Mwanda waka ke kya kutulumukapo shi Yesu wādi uyukile senene bupangi?

¹⁵ Byelekejo ne nkindi mivule ya Yesu bilombola amba wādi uyukile mityi, banyema, ne ngikadilo ya kūlu. (Mateo 16:2, 3; Luka 12:24, 27) Lelo i kwepi kwaāselele buno buyuki? Na bubine wādi na kyaba kivule kya kubandila bupangi bwa Yehova kitatyi kyaādi utama mu Ngadilea. Kutabukidila, Yesu i “umbedi wa bipangwa byonso,” kadi Yehova wāmwingidije “bu mwingidi mukatampe” pa kupanga bintu byonsololo. (Bene Kolose 1:15, 16; Nkindi 8:30, 31) Lelo padi kitulumukwa pa kuyuka’mba Yesu wādi ujingulwile biyampe bupangi? Tutalei muswelo waāingidije na bunwa buno buyuki mu bufundiji bwandi.

16, 17. (a) Le i bika bilombola amba Yesu wādi upotolwele mwikadilanga mikōko? (b) Lelo i kimfwa’ka kilombola amba mikōko itejanga diwi dya mukumbi wayo?

¹⁶ Kadi vuluka amba Yesu wētelele bu “mukumbi mulumbuluke” ne amba balondi bandi i “mikōko.” Binenwa bya Yesu bilombola amba wādi upotolwele biyampe mwikadilanga mikōko mimunwe. Wādi uyukile kipwano kya pa bula kikalanga pa mukumbi ne mikōko yandi. Wālombola’mba mikōko keikolengapo kukumbwa, ne amba ilondanga na kikōkeji mukumbi wayo. Mwanda waka mikōko ilondanga mukumbi wayo? “Mwanda iyukile diwi dyandi,” mo mwānenene Yesu. (Yoano 10:2-4, 11) Le bine mikōko iyukanga diwi dya mukumbi wayo?

¹⁷ George Smith wemwenine aye mwine myanda, kupwa wasoneka mu dibuku dyandi The Historical Geography of the Holy Land amba: “Dyuba dimo twadi tukōkolokwa pa midi kubwipi na mushimwa umo wa mu Yudea, penepa kwaiya bakumbi shi basatu’ni baná, umo ne umo na lwandi luombe. Mikōko yonso yēsoba pamo, penepa ketwiipangula bisa kulonga mukumbi ne mukumbi pa kuyuka luombe lwandi. Ino mikōko’ya ipwile’tu kutoma mema ne kukaya, bakumbi bashilula kwenda wa dyandi wa dyandi mu musanza, umo ne umo wita mwayukile; ponka’po mikōko ya umo ne umo yavulumuka pa kibumbo keilonda mukumbi wayo, yaenda biyampe shē mu ndudi monka moyaidile.” Bine Yesu kādipo na muswelo mukwabo mulumbuluke waādi ukokeja kwelekeja mwanda wandi upityile uno, amba shi twitabije ne kukōkela bufundiji bwandi, ne shi tulonda bwendeji bwandi, nabya ketukabulwepo kulelwa bya buswe mu buledi bwa “mukumbi mulumbuluke.”

18. Le i kwepi kobwanya kusela myanda itala pa bupangi bwa Yehova?

¹⁸ Le i ñeni’ka yotwaboila ku byelekejo biselelwe mu bupangi? Mwikadilo wa banyema ukokeja kwitukwasha tudingakanye bintu mu muswelo upēla inoko mufike’po. Le i kwepi kotukamona myanda itala pa bupangi bwa Yehova? Bible dyo dibuku didi buyuki buvule butala pa miswelo ne miswelo ya banyema, kadi kyaba kimo, utelanga mwikadilo wa banyema mu muneneno wa kyelekejo. Bible utela lubilo pamo bwa kasha kalume nansha ngé, budyumuku pamo na bwa nyoka, ne kubulwa mwanda pamo bwa nkunda.c (1 Bilongwa 12:8; Habakuka 1:8; Mateo 10:16) Nsulo mikwabo ya kutana ino myanda i mu Kiteba kya Mulami ne Langukai!, ne mavideo anena’mba “Le Kudi Wikilongele?” pa jw.org. Ukokeja kwifunda bivule na kutala muswelo wingidija bino bingidilwa kudingakanya kupēla kuselelwe mu bipangwa bivule bya kutendelwa bya Yehova.

Biselwe mu Myanda Iyukilwe

19, 20. (a) Pa kupela lufundijo lwa bubela, le Yesu wāingidije namani mwanda wālongekele panopano? (b) Le i muswelo’ka otukengidija bimfwa ne myanda mimweke umbūmi mu bufundiji bwetu?

¹⁹ Byelekejo bifike’po bikokeja kuselwa mu myanda ya umbūmi iyukilwe. Kitatyi kimo, Yesu wātelele kinkumbulu kyātambile mu kulongeka pa kusaka kupela mulangwe wa amba byamalwa biponenanga enka boba bafwaninwe’byo. Wānene amba: “Boba 18 bafikīlwe na kiteba mu Sailoma, kyebepaya—le mulanga’mba badi na mambo makatampe kutabuka bantu bonso bekalanga mu Yelusalema?” (Luka 13:4) Yoya myuya 18 keyāfwilepo pa mwanda wa bubi kampanda bwālengeje Leza ebafityilwe pa mutyima. Ino bāfwile mu kitulumukila mwanda bātenwe na “myanda yampikwa kulaa.” (Musapudi 9:11) Bine, Yesu wāpelele lufundijo lwa bubela na kutela kinkumbulu kiyukilwe na bemvwaniki bandi bonso.

²⁰ Le i muswelo’ka otukengidija bimfwa ne myanda ilongeka mu būmi mu bufundiji bwetu? Fwatakanya’po shi ushintulula kufikidila kwa bupolofeto bwa Yesu butala pa kiyukeno kya kwikala’po kwandi. (Mateo 24:3-14) Ubwanya padi kutela myanda ya panopano, shi ya mavita, shi ya nzala, shi ya bintenshi bilombola kufikidila kwa myanda imoimo ya mu kiyukeno. Nansha langa’po shi usaka kunena mwanda mumweke ulombola kushinta kulombwa pa kuvwala muntu mupya. (Bene Efisesa 4:20-24) Le i kwepi kokasokola ino myanda mimweke? Ukatana’yo mu bifikile banabenu betabije, nansha ukokeja kusekununa mwanda mumweke ulembelwe mu bitabo bya Batumoni ba Yehova.

21. Le i mpalo’ka itamba ku kwikala mufundiji wa bwino wa Kinenwa kya Leza?

²¹ Bine, Yesu wādi Mufundiji Mukatampe kashā! Monka motwamwena’kyo mu kino kipindi, kufundija “ne kusapula myanda miyampe ya Bulopwe,” o wādi mwingilo wandi mu būmi bwandi. (Mateo 4:23) Netu i mwingilo wetu wa umbūmi. Kwikala mufundiji wa bwino kuletanga mpalo mivule! Potufundija, tupanga bakwetu buyuki, ne kuno kupāna kuletanga nsangaji. (Bilongwa 20:35) Ino nsangaji i ya kuyuka’mba tubapāna kintu kya mvubu ne kya kamweno kampikwa mfulo—bubinebine bwa Yehova. Ne kadi tuloelelwanga pa kuyuka amba tubalonda kimfwa kya Yesu, Mufundiji mukatampe kupita bonso batyimpile pano panshi.