kwitabija wapele kushikata nandi nyeke, nansha byalonga bukomo bwa binebine bwa kulama busongi bwandi. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: Shi “wampikwa kwitabija afunduke i aye mwine, muleke afunduke. Ke-muntu mwanetu, shi mwana-mulume, shi mwana-mukaji, aye kadipo mu bupika bwa bidi namino, ehe. Nanshi Leza witwityilanga mu ndoe.”—1 Kod. 7:15.b

KULUPILA MUDI YEHOVA

18. Nansha shi kebibwanikapo kukūla busongi, i bipa’ka biyampe bibwanya kulupuka ku kukimba kwibukūla?

¹⁸ Kitatyi kyowikonda na mwanda o-onso mu busongi, lomba Yehova akukankamike ne kumukulupila nyeke. (Tanga Mitōto 27:14.) Langulukila pa kimfwa kya Linda, utelelwe kūlu’ku. Busongi bwandi bwafudile ku dilubu, nansha byaālongele bukomo mu myaka mivule bwa kutompa kwibukūla. Le wamwene’mba wajimije kitatyi kyandi? Unena’mba, “Nansha dimo.” “Bukomo bonalongele bwapele bantu badi babandila bukamoni buyampe. Ngidi na mutyima wa mundamunda utōka. Kutabukidila, ino myaka yakweshe wetu mwana mwana-mukaji emanije nshinkidingi mu bubinebine. Watamine na bupyasakane ne kwikala Kamoni wa Yehova mwipāne.”

19. Le bikokeja kwikala namani shi tulonga bukomo bwa kukūla busongi?

¹⁹ Mwana-mukaji umo Mwine Kidishitu witwa bu Marilyn usangedile kukulupila kwakulupile mudi Leza ne kulonga kwalonga bukomo bukatampe bwa kukūla busongi bwandi. Unena amba, “nadi pa ditompo dya kusansana na wami mulume mwanda kadipo unkwatakanya na lupeto ne pa mwanda wa kutyina kungipaya ku mushipiditu. Inoko, wadi wingila bu mukulumpe kumeso kwa kutwela mu kwiivwana kwa mu bya busunga kwa kubulwa ñeni. Washilwile kubulwa kupwila, twabulwa enka ne kwisamba. Bulwi bwa batumbula bwatwelele mu kyetu kibundi mbwakwatyije moyo bininge nakomenwa enka ne kujinina pantu kwine. Ebiya najingulula amba nadi nami na kilubo. Twashilula kwisamba monka, twashilula monka kifundwa kyetu kya kisaka, ne kutanwa ku kupwila kitatyi ne kitatyi. Bakulumpe badi na kanye kadi betukweshe. Busongi bwetu bwalumbuluka monka dipya. Mwenda mafuku, wami mulume wabwanya monka bisakibwa bya kupebwa madyese pa kipwilo. Adi masusu makatampe, ino kwalupuka bipa biyampe.”

20, 21. Pa kusaka kulēmeka busongi, le i bika byotufwaninwe kusuminwa kulonga?

²⁰ Twikale bankunga nansha basonge, tulongei nyeke bintu na bukankamane ne kukulupila mudi Yehova. Shi tubatanwa na bikoleja mu busongi, tufwaninwe kukimba na kininga muswelo wa kupwija’byo, koku tuvulukile amba boba besongele ‘kebadipo ne bubidi bwine ke mubidi’tu umo.’ (Mat. 19:6) Ne kadi tuvulukei amba, shi tuminine mu kisaka kikalañane nansha byomudi masusu, tubwanya kwimwena nsangaji ya kunekenya mwinē petu atwele mu mutōtelo wa bine.

²¹ Tusuminwei kunanga na budyumuku mwanda wa kuleta bukamoni buyampe ku bantu ba panja pa kipwilo betubandila nansha shi tudi mu ngikadilo’ka. Shi busongi bwetu bujinajina, tulombelei kyaba kyonso, kubandaula kukanina kwetu kwa mutyima pampikwa budimbidimbi, kubandaula na katentekeji Bisonekwa, ne kukimba bukwashi bwa ku mushipiditu bwa bakulumpe. Kutentekela pa bino byonso, tusumininwei kusangaja Yehova Leza mu bintu byonso ne kulombola kufwija’ko kwa binebine pangala pa kyabuntu kyandi kya kutendelwa kya busongi.

Kulupila Mudi Yehova Leza wa ‘Bitatyi ne Myaka’

“I aye waalamuna byaba ne myaka mine kumo; utundulula balopwe, kadi ubikika balopwe.”—DAN. 2:21.

USA KULONDOLOLA NAMANI?

Lelo bupangi ne bupolofeto bufikidile bilombola namani amba Yehova i Mulami Mukatampe wa Kitatyi?

Kuyuka amba Yehova i Leza wa ‘bitatyi ne myaka’ kwitutononanga tulonge bika?

I kika kinenenwa’mba binkumenkume bya ntanda ne mpango ya bantu kebidipo na lupusa pa kalandadiye ka Yehova?

1, 2. Le i bika bilombola amba Yehova uyukile kitatyi ne pa mfulo?

YEHOVA LEZA wāletele miswelo ya mwa kupimina bitatyi kumeso kwa kupanga muntu. Mu difuku dya buná dya bupangi, Leza wānene amba: “Bitokeji bimweke mu kyaba kya diulu ke byakukalañanya dyuba ne bufuku, nabyo bikale ke biyukeno bya bitatyi ne bya mafuku ne bya myaka mine.” (Ngal. 1:14, 19, 26) Na bubine bino byo byālongekele mungya kiswa-mutyima kya Yehova.

² Inoko, kufika ne dyalelo befundi ba sianse besambilanga bininge pa mwikadile kitatyi. Dibuku dimo (Encyclopedia) dinena amba, “Kitatyi i kikata kifyame kidi mu ntanda, i kutupu muntu nansha umo ubwanya kushintulula mwine mwikadile kitatyi.” Inoko Yehova uyukile kitatyi ne pa mfulo. Ne kadi, i aye “Wapangile madiulu; . . . wabumbile panopanshi ne kulongapo.” Kadi Yehova ye “Ufumika bya kungalwilo ne bya kumfulo, ne ku byaba bya kalakala bintu kebyalongelwepo.” (Is. 45:18; 46:10) Pa kusaka tukomeje lwitabijo lwetu mwadi ne mu Kinenwa kyandi Bible, tubandaulei muswelo ulombola bupangi ne bupolofeto bufikidile amba Yehova i Mulami Mukatampe wa Kitatyi.

BUPANGI BUNINGIJANGA LWITABIJO LWETU MUDI MULAMI MUKATAMPE WA KITATYI

3. I muswelo’ka umwekanga bitatyi mu umbuo wa ntanda?

³ Mu uno umbuo wa ntanda, kitatyi kikokeja kumonwa na meso nansha ku mikoloshikope. Ma atome adi na lubilo lwa muswelo umo onka. Ma atome alondanga nsaa pambulwa kujimija nansha sekonde enka ne bipwa myaka midiyo 80. Imbuo ne ñenyenye nabyo bijinanga pa kitatyi kitungwe. Byātūdilwe pa bifuko pobidi mūlu mwanda wa kukwasha bantu bayuke bitatyi ne kobenda pobadi mu lwendo. Yehova—Mulongi wa bino “bitatyi”— udi bine na ‘bukomo’ ne i mufwaninwe ntumbo yetu.—Tanga Isaya 40:26.