-
Bakulumpe, le Mumonanga Namani Kufundija Bantu Bakwabo?Kiteba kya Mulami—2015 | 1 Kweji 4
-
-
Bakulumpe, le Mumonanga Namani Kufundija Bantu Bakwabo?
“Bintu byonsololo’tu bidi ne mwaka wabyo.” —MUS. 3:1.
1, 2. Le batadi ba bipindi bamwene ngikadilo’ka mu bipwilo bivule?
MUTADI wa kipindi umo wadi kakimbe kuvuija mīsambo na kitango kya bakulumpe. Kitatyi kyaadi wibatala, wafwijije’ko bininge bano bakumbi pa mwingilo wabo mukomo, mwanda bamo mubukata mwabo badi’nka na bashandi. Inoko webemvwanine lusa, kokwibepangula webepangula’mba, “A batutu, le i bika byomwalongele mwanda wa kufundija bakwabo bafikile pa kusela biselwa bikatampe mu kipwilo?” Bine, bavulukile’mba mu bupempudi bwapityile mutadi wa kipindi webakankamikile bate mutyima ku kufundija bantu bakwabo. Ebiya, mukulumpe umo walondolola amba, “Na bubine, twatompele’ko’tu.” Bakulumpe bakwabo bakununa mitwe.
2 Shi wi mukulumpe mwine Kidishitu, le ubwanya kusekununa byalongekele ku ino mīsambo? I amo. Batadi ba bipindi ba ntanda yonso bamwene’mba mu bipwilo bivule musakilwa bukwashi bwa kufundija batutu—bankasampe ne batame—bakwashe mu kulela luombe. Kulonga namino kudi na bikoleja. Mwanda waka bidi namino?
3. (a) Le Bisonekwa bilombolanga namani mvubu idi mu kufundija bakwabo, ne mwanda waka batwe bonso tufwaninwe kuta mutyima ku uno mwanda? (Tala kunshi kwa dyani.) (b) Mwanda waka bakulumpe bamo bamonanga’mba i bikomo kufundija bakwabo?
3 Shi wi mukumbi, uyukile na bubine amba kufundija muntu kudi na mvubu.a Uyukile’mba batutu bavule bafwaninwe kulama bipwilo bidi’ko kala bikale bikomo ku mushipiditu ne kubunda’ko bipwilo bipya. (Tanga Isaya 60:22.) Kadi uyukile’mba Kinenwa kya Leza kikukankamika “kufundija bakwabo.” (Tanga 2 Temote 2:2.) Nansha nankyo, pamo enka na bakulumpe batelwa ku ngalwilo, ubwanya kumona’mba kufundija bakwabo i kukomo. Pa kupwa kuvuija bisakibwa bya mu kisaka, bya kaji, biselwa bya mu kipwilo ne myanda mikwabo ya bukidibukidi, ubwanya kumona’mba kudipo na kitatyi kya kufundija bakwabo mu kipwilo. Byobidi namino, tubandaulei kifuko kifwaninwe kutūlwa’po mwanda utala kufundija bakwabo.
KUFUNDIJA BAKWABO I KWA KAMWENO
4. Le i kika kibwanya kulengeja kufundija bakwabo kwikale kutundululwa kyaba kimo?
4 Le i kika kibwanya kulengeja bakulumpe bamo bamone’mba i bikomo kulea’ko kitatyi kya kufundija bakwabo? Padi bamo balañanga amba: ‘Kufundija bakwabo i kwa kamweno, inoko ke kwa kampeja-bukidipo mwanda kudi myanda mikwabo ya mu kipwilo ilomba kuvuija. Shi natundulula’ko kufundija bakwabo, kipwilo akyo kikendelela’nka kwendelela.’ Shako na bubine, kudi myanda mivule ilomba kuvuija bukidibukidi, ino kulejaleja kufundija bakwabo kubwanya kōna ngikadilo miyampe ya ku mushipiditu ya kipwilo.
5, 6. Le i ñeni’ka yotuboila ku kimfwa kya shofele ne pa muswelo wandi wa kulongolola motele, ne kino kibwanya kwingidijibwa namani pa kufundija bakwabo mu kipwilo?
5 Langulukila bidi pa kino kimfwa: Shofele ubwanya kuyuka’mba pa kulama motoka ne motele wandi wikale wenda biyampe, ufwaninwe kitatyi ne kitatyi kushinta māni. Inoko, ubwanya padi kulanga’mba kwela mazutu mu ntanki ke kwa kampeja-bukidipo. Inoko shi kelelepo mazutu mu ntanki, bukidi bonka motoka ukaleka’byo kwenda. Ubwanya kunena amba ‘Shi nkidipo na kitatyi kya kushinta māni, motele ubwanya kwingila mu bula bwa kitatyi kampanda.’ Ino le i kyaka’ka kidi’ko? Shi shofele utundulula kitatyi kya kulongolola motele, difuku dimo motoka ukafwididila. Shi motoka ufwe, bikamulomba kujimija kitatyi ne lupeto luvule mwanda wa kulongolweja motoka wikale kewenda monka. Le i ñeni’ka yotuboila’ko?
6 Bakulumpe bengilanga mingilo mivule ya mvubu mine ilomba kuvuija bukidibukidi; shi kebeilongelepo ibwanya kwikala na lupusa lubi pa kipwilo. Monka mwikadile shofele wa mu kino kimfwa wadi udinga ntanki yandi ya mazutu, bakulumpe bafwaninwe nabo “[kujingulula] bintu bya mvubu mikatampe.” (Fid. 1:10) Inoko, bakulumpe bamo bavudilwe myanda ya kulonga ya bukidibukidi mine ibwanya kwibalengeja bakomenwe kuta mutyima ku kufundija bakwabo—ko kunena’mba kulongolola motele. Inoko shi bakulumpe batundulula kyaba ne kyaba bufundiji bwa kamweno, bukidi bonka nansha mwenda mafuku kipwilo kikabulwa batutu babwenye bisakibwa bakwingila mingilo.
7. Le i muswelo’ka otufwaninwe kumona bakulumpe betūdila’ko kitatyi kya kufundija bakwabo?
7 Bine, ketufwaninwepo kulanga’mba kufundija bakwabo i kwa mvubu mityetye. Bakulumpe bamona kulampe ne betūdila’ko kitatyi kya kufundija batutu badi na bwino butyetye i batulama ba tunangu kadi i dyese ku kipwilo kyonso. (Tanga 1 Petelo 4:10.) Le kipwilo kimwenanga’mo namani?
KWINGIDIJA KITATYI BIYAMPE
8. (a) Le i ngikadilo’ka itononanga bakulumpe bafundije bakwabo? (b) Le i mingilo’ka ya kampeja-bukidi ingilanga bakulumpe kokwa “kusakilwa bukwashi”? (Tala kapango kanena’mba, “Mwingilo Mukatampe.”)
8 Nansha ke bakulumpe ba bwino bafwaninwe kwitabija na kwityepeja’mba bununu bukenda butyepeja bityebitye mingilo ikokeja kwingila muntu pa kipwilo. (Mika 6:8) Kadi, bafwaninwe kujingulula’mba “kyaba ne mwikadilo wa bu-muntu” bibwanya kushinta mu kitulumukila bukomo bwabo bwa kuvuija biselwa pa kipwilo. (Mus. 9:11, 12; Yak. 4:13, 14) Pa kutononwa na mutyima wa kusakila mikōko ya Yehova biyampe, bakulumpe bamona kulampe bafundijanga batutu bankasampe bwino bobemwenine mu bula bwa myaka mu mwingilo wabo wa kikōkeji.—Tanga Ñimbo 71:17, 18.
9. Le i kinkumenkume’ka kya kumeso kilengeja kufundija bakwabo kwikale kwa kamweno?
9 Le i bubinga’ka bukwabo bunenenwa’mba bakulumpe bafundija bakwabo i dyese ku luombe? Bakomejanga kipwilo. Muswelo’ka? Bukomo bulonga bakulumpe mwanda wa kufundija bakwabo bulengejanga batutu beteakanye mwa kukwashisha kipwilo kikale kikomo kadi mu bumo, mu kino kitatyi ne nakampata mu bitatyi bikomo bikekala’ko mu bula bwa kyamalwa kikatampe. (Ezk. 38:10-12; Mika 5:5, 6) Nanshi, bakulumpe baswe mwitūdilei’ko kitatyi kyonso kyaba kya kufundija bakwabo tamba’nka pano.
10. Pa kusaka’mba mukulumpe ekale na kitatyi kya kufundija bakwabo bimulomba kulonga bika?
10 Na bubine, tuyukile’mba muvudilwe bya kulonga mwanda muvuijanga myanda mikwabo ya mvubu pa kipwilo. Nanshi, mubwanya kwilamija’ko kitatyi kimo kya kufundija bakwabo. (Mus. 3:1) Kulonga namino kukakwasha kipwilo mwenda mafuku.
KUTŪLA’KO NGIKADILO MIYAMPE
11. (a) Le i myanda’ka isangaja idi mu bulombodi butala pa kufundija bakwabo bwaletelwe na bakulumpe ba mu matanda meshileshile? (b) Kukwatañana na Nkindi 15:22, mwanda waka i kya mvubu kubandaula bulombodi bwa bakulumpe bakwabo?
11 Panopano ponka, bakulumpe bamo babwenye kukwasha batutu batame ku mushipiditu baipangwilwe balombole i bika byobalongele pa kufundija bakwabo.b Nansha ngikadilo ya bano batutu byoidi mishileshile, ino bonso baletele madingi amo onka. Le kino kilombola bika? Bufundiji bwimanine pa Bible i bwakamweno ku befundi “ba pi na pi mu bipwilo byonso”—monka mobyādi bikadile mu mafuku a mutumibwa Polo. (1 Kod. 4:17) O mwanda, mu kino kishinte ne mu kilonda’ko, tusa kubandaula’mo bulombodi bumo bwaletelwe na bano bakulumpe. (Nki. 15:22) Mwanda wa kusaka kupēleja bintu, bishinte bikatela boba bafundija bakwabo bu “bafundiji” ne boba bafundijibwa bu “befundi.”
12. Le i bika bifwaninwe kulonga mufundiji, ne mwanda waka?
12 Mufundiji ufwaninwe kutūla’ko ngikadilo miyampe pa kufundija bakwabo. Pamo bwa kidimye usakilwa kudima nansha kutyipula nshi kumeso kwa ku kuna’mo nkunwa, mo monka ne mufundiji nandi unenwe kuteakanya nansha kukankamika mutyima wa mwifundi kumeso kwa kumufundija busendwe bupya. Penepa, le i muswelo’ka ubwanya bafundiji kutūla’ko ngikadilo miyampe pa kufundija bakwabo? Bakabwanya kulonga namino na kulonda manwa āingidije mupolofeto umo. Le i manwa’ka?
13-15. (a) Le mupolofeto Samwele wāpelwe mwingilo’ka? (b) Le Samwele wāvuije mwingilo wandi namani? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.) (c) Mwanda waka nsekununi ya mu Bible ya Samwele i ya kamweno nakampata ku bakulumpe dyalelo?
13 Pano kepadi kintu kya myaka 3000 ne kupita, difuku dimo Yehova wāsapwidile Samwele mupolofeto mununu amba: “Dyakesha pabwipi ne padi dyuba pano’pa nkakutumina muntu wa ntanda ya Benjemani, kabidi ukamushinga māni ekale kilongoji kya pa bantu bami bene Isalela.” (1 Sa. 9:15, 16) Samwele wājingulwile amba mwingilo wandi wa bu kilongoji keusa kufula ne amba Yehova wāmupe mwingilo wa kushinga māni muntu wa kumupingakana. Padi Samwele wēipangwile amba, ‘Le nkateakanya namani uno muntu mu mwingilo wandi?’ Wāsokwele mulangwe ne kutūla’ko mpangiko ya mwa kulongela.
14 Bukya lubanga, Samwele paāmwene Solo, Yehova wāsapwila mupolofeto amba: “Talapo muntu o nesambile nobe’wa.” Ebiya Samwele wāingidija mpangiko yaākwete. Wāityija Solo ku bidibwa mu njibo ya kidīlo. Wāpa Solo ne mwingidi wandi bishikatwa biyampe ne bisudi bya mwita, ebiya Samwele wānena amba: “Dya mwanda pa kyaba kitungilwe kyadi kibikilwe abe.” Kupwa, Samwele ne Solo, batūka munshi mwa njibo ya mupolofeto, benda besamba. Samwele wāsakile kwingidija biyampe kitatyi kya nsangaji kya bidibwa ne kya kwipwija mukose kyaāteakenye. Kupwa wāita Solo, bākanda mu kyumba kya pangala. Mu kaluvula kayampe ka kyolwa, Samwele “wesamba ne Solo pa musaka wa njibo” kufika’nka ne byobākalēle. Bukya lubanga, Samwele wāshinga Solo māni, wāmwimuna pa kyakanwa ne kumupa bulombodi buvule. Bino pa kupita’byo, wānena Solo ende—papo muteakanibwe ku binkumenkume bīya kumeso.—1 Sa. 9:17-27; 10:1.
15 Na bubine kushinga muntu māni mwanda wa ekale kilongoji wa muzo, i kwishile na kufundija tutu ekale mukulumpe nansha mwingidi wa mingilo mu kipwilo. Nansha nankyo, bakulumpe dyalelo bakokeja kuboila ñeni ku kimfwa kya Samwele. Tubandaulei’ko’tu bidi myanda ibidi.
BAFUNDIJI BA MUTYIMA TŌ KADI BALUNDA BA BINEBINE
16. (a) Le Samwele wēivwene namani kitatyi kyādi kisaka Isalela mulopwe? (b) Le Samwele wāvuije mwingilo wandi wa kushinga Solo māni na ngikadilo’ka ya mutyima?
16 Ikala na mutyima tō, ke na mutyima-kanyongapo. Pāivwene Samwele dibajinji amba bene Isalela basaka mulopwe umweka na meso, wātyumukilwe mutyima ne kwimona bu wāpelwe na bantu bandi. (1 Sa. 8:4-8) Pa kino, wādi kaekaka kulonga mungya kiswa-mutyima kya bantu, ebiya Yehova wāmunena misunsa isatu amba ebemvwane. (1 Sa. 8:7, 9, 22) Nansha nabya, Samwele kātamijepo mu mutyima wandi bululu nansha kiji pa muntu wādi wa kumupingakana. Pāmunene Yehova ashinge Solo māni mupolofeto wākōkele, ke na mutyima-kanyongapo ino i na mutyima tō ne buswe.
17. Le dyalelo bakulumpe beulanga ngikadila ya Samwele muswelo’ka ne kino kibaletelanga nsangaji ya muswelo’ka?
17 Pamo’nka na Samwele, dyalelo bakulumpe babwino balombolanga kanye ku boba bobafundija. (1 Pe. 5:2) Bano bakulumpe kebekakangapo kufundija bakwabo na kutyina amba boba bobafundija bakekala na biselwa kampanda mu kipwilo. Bano bafundiji ba kanye kebamonangapo bafundi ba mutyima tō, bu bantu bobetaka nabo, inoko bebamonanga bu ‘bengidi nabo’—ke bya buntu bilēme pa kipwilo kadi. (2 Ko. 1:24; Bah. 13:16) Bine, bano bafundiji bampikwa kwisakila bemwenanga nsangaji kitatyi kyobamona befundi bengidija bwino bwabo mwanda wa kukwasha kipwilo!—Bil. 20:35.
18, 19. Le mukulumpe ubwanya kuteakanya mutyima wa mwifundi namani, ne mwanda waka kulonga namino kudi na mvubu?
18 Ikala mulunda, kokekala’nka mufundiji kete. Difuku Samwele dyāetene na Solo, wādi ubwanya kusela katyibi ka māni ne kututa’o bukidibukidi ku mutwe wa Solo ne kunena mulopwe mupya ende—mushingwe māni inoko wakubulwa kuteakanya. Inoko, Samwele wetūdile’ko kitatyi kya kuteakanya bityebitye mutyima wa Solo. Enka ne byobāpwile kudya bidibwa bilumbuluke, wānanga’ko nandi bityetye, wēsamba nandi bivule ne kukōkolokwa, ebiya mupolofeto wamona’mba kino kyo kitatyi kya kushinga Solo māni.
19 Mo monka, mufundiji dyalelo ufwaninwe kushilula kufundija na kwitūdila’ko kitatyi kya kutamija kipwano ne bulunda na mwifundi. Matabula mapotoloke abwanya kulonga mukulumpe mwanda wa kutūla’ko ino ngikadilo ya bulunda akeshila mungya ntanda ne ntanda, ngikadilo ne bibidiji bya kwenu. Inoko, ekale nansha shi ushikatanga kwepi, byodi mukulumpe uvudilwe bya kulonga witūdile’ko kitatyi kya kwikala pamo na mwifundi, na bubine ukekala na abe umulombola amba, “Udi na bulēme kondi.” (Tanga Loma 12:10.) Uno musapu wampikwa kunenwa ukemvwanwa senene ne ukekala wa bulēme bininge ku befundi ba pi na pi.
20, 21. (a) Le mufundiji muyampe i udi namani? (b) Le i bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?
20 A bakulumpe vulukai amba: Mufundiji muyampe kasanswangapo’tu enka kufundija muntu, ino usanswanga ne mwine wafundija. (Dingakanya na Yoano 5:20.) Ino ngikadilo miyampe ya mufundiji imonwanga bukidibukidi na mwifundi kadi ikalanga na lupusa lukatampe pa muswelo waitaba ku bufundiji bumupebwa. Nanshi, bakulumpe baswe, kitatyi kyomufundija muntu kemwakekalai’nka bu bafundiji kete—ikalai ne bu balunda.—Nki. 17:17; Yoa. 15:15.
21 Shi mukulumpe wapu kuteakanya mutyima wa mwifundi, ukamufundija bwino bumusakilwa. Le i manwa’ka afwaninwe kwingidija mukulumpe? Uno mwanda ukabandaulwa mu kishinte kilonda’ko.
a Kino kishinte ne kilonda’ko i kiteakanibwe nakampata bakulumpe, inoko bantu bonso ba mu kipwilo bakasangela myanda idi’mo. Mwanda waka? Mwanda kikakankamika bana-balume bonso babatyijibwe bayuke amba basakilwa kufundijibwa mwa kwiangwila biselwa. Kadi shi bikale namino bonso bakamwena’mo.
b Bano bakulumpe i ba mu Afrika wa Kunshi, Bangaladeshi, Belejike, Brezile, États-Unis, Franse, Guiyane wa Bafalanse, Jampani, Korea, Meksike, Namibi, Nijeria, Ostrali, Réunion, ne Rusi.
-
-
Muswelo Bakulumpe Obafundijanga Bakwabo Babwanye BisakibwaKiteba kya Mulami—2015 | 1 Kweji 4
-
-
Muswelo Bakulumpe Obafundijanga Bakwabo Babwanye Bisakibwa
“Bintu byowaivwene kondi . . . , pá’byo bantu bakōkele.” —2 TM. 2:2.
1. (a) Lelo i bika bivwanije bengidi ba Yehova tamba kala pa mwanda utala kufundija bakwabo, ne kino kingidijibwanga namani dyalelo? (b) Le i bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?
BENGIDI ba Leza baivwanije tamba kala amba bufundiji butuntwilanga ku kunekenya. Mukulutuba Abalahama “watangidila bantu bandi bebidile kala mata” bakanyongolole Lota—kadi bano bantu bānekenya. (Ngo. 14:14-16) Mu mafuku a Mulopwe Davida, batuimba ba mu njibo ya Leza “bafundijibwe mu kwimba kudi Yehova” ne kutendela Yehova. (1 Bi. 25:7) Dyalelo, tulwanga divita dya ku mushipiditu na Satana ne bantu bandi. (Ef. 6:11-13) Kadi, tuloñanga bukomo bwetu bonso mwanda wa kutendela Yehova. (Bah. 13:15, 16) Nanshi, pamo’nka na bengidi ba Leza ba kala, shi tusaka kunekenya tufwaninwe kufundijibwa. Mu kipwilo, Yehova i mupe bakulumpe kiselwa kya kufundija bakwabo. (2 Tm. 2:2) Le i manwa’ka engidijanga bakulumpe bamo pa kufundija batutu babwanye bisakibwa bya kulela luombe?
KOMEJA MWIFUNDI KU MUSHIPIDITU
2. Kumeso kwa kufundija mwifundi manwa kampanda, le i bika bifwaninwe kulonga mukulumpe, ne mwanda waka?
2 Shi wi mukulumpe, udi pamo bwa kidimye. Kidimye kumeso kwa kukusa nkunwa, ubwanya kumona amba i biyampe kubweja mboleo mu biloba mwanda wa bikale na bumeni. Muswelo umo onka, kumeso kwa kufundija tutu wa bwino butyetye manwa kampanda, ubwanya kumona amba i biyampe kumulombola’ko milangwe imo ya mu Bisonekwa mwanda wa kuteakanya mutyima wandi ku bufundiji bwasa kufundijibwa.—1 Tm. 4:6.
3. (a) Le binenwa bya Yesu bidi mu Mako 12:29, 30 bibwanya kwingidijibwa namani mu mīsambo na mwifundi? (b) Le milombelo ilombelwa na mukulumpe pangala pa mwifundi ibwanya kwikala na lupusa’ka?
3 Pa kuyuka mwikadile bubinebine bwa Bulopwe na lupusa pa milangwe ne bilongwa bya mwifundi, ubwanya kumwipangula amba, ‘Lelo kwipāna kobe kudi Yehova kwashintyile būmi bone namani?’ Kino kipangujo kibwanya kutwala ku mīsambo miyampe itala pa byobya bilengeje twingile mwingilo wetu ujila na muya wetu onso. (Tanga Mako 12:29, 30.) Padi ku mfulo kwa ino mīsambo, ubwanya kulombela’ko, na kulomba Yehova ape mwifundi mushipiditu ujila mwine wasakilwa pa kukumbanya kufundijibwa kwandi. Bine, tutu ukakankamikwa pa kukwivwana ulombela milombelo itamba ku mutyima pa mwanda wandi!
4. (a) Leta bimfwa bya nsekununi ya mu Bible bibwanya kutonona mwifundi endelele ku mushipiditu. (b) Le bakulumpe bekalanga na kitungo’ka kitatyi kyobafundija bakwabo?
4 Ku ngalwilo kwa bufundiji, bandaula’ko nsekununi imo ya mu Bible mine ibwanya kukwasha mwifundi amone kamweno kadi mu kwikala na mutyima wa kusaka mingilo, ukulupilwa ne mwityepeje. (1 Ba. 19:19-21; Neh. 7:2; 13:13; Bil. 18:24-26) Ino ngikadilo i ya kamweno kudi mwifundi monka mwikadilanga mboleo mu biloba. Ibwanya kumutamija bukidibukidi ku mushipiditu. Jean-Claude, mukulumpe umo wa mu Franse unena amba: “Kitungo kyami kikatampe mu kufundija, i kya kukwasha mwifundi ekale na lulamato kudi Leza. Nkimbanga mikenga ya kutanga nandi pamo kisonekwa kipotoloke mwanda wa ‘kupūtula meso’ a mwifundi pa ‘bintu bya kutendelwa’ bidi mu Kinenwa kya Leza.” (Ñim. 119:18) Lelo i mu miswelo’ka mivule ya kukomeja’mo mwifundi?
LOMBOLA BITUNGO —NE KYOWEBILETELA
5. (a) Le i kamweno’ka kadi mu kwisambila na mwifundi pa bitungo bya ku mushipiditu? (b) Mwanda waka bakulumpe bafwaninwe kufundija boba bakidi bankasampe? (Tala kunshi kwa dyani.)
5 Ipangula mwifundi amba, ‘Le i bitungo’ka bya ku mushipiditu byowitungile?’ Shi kadipo na bitungo bipotoloke, mukwashe etungile bitungo byabwanya kufikila’po. Mulombole’ko kitungo kipotoloke kya ku mushipiditu kyowafikile’po, ne kumusekunwina na kyanga muswelo oweivwene kitatyi kyowafikile’po. Nansha kulonga namino byokubwanya kumonwa bu manwa a bulēme butyetye, ao’ko alupula bipa. Victor, mukulumpe kadi pania wa mu Afrika, uvuluka amba: “Ponakidi mwanuke, mukulumpe umo waungipangwile bipangujo bityetye bitongwe senene bitala pa bitungo byami. Bino bipangujo byaunkweshe nshilule kulangulukila bininge pa mwingilo wami.” Kadi bakulumpe ba bwino balombwele kamweno kadi mu kushilula kufundija batutu pobakidi bankasampe—na myaka dikumi ne musubu—na kwibapa mingilo pa kipwilo mungya yabo myaka. Buno bufundiji bwa kwalwila’ko bukakwasha bankasampe babambile meso pa bitungo bya ku mushipiditu pobakabwanya myaka isenselela ku 20 ne pobakavudilwa na bilabi.—Tanga Ñimbo 71:5, 17.a
6. Lelo i kintu’ka kyādi kya mvubu mu mufundijijo wa Yesu wa kufundija bakwabo?
6 Kadi ukakinkula mutyima wa mwifundi wa kwingila mingilo na kumushintulwila bya kulonga ne kine kyobilongelwa. Na kumulombola kine kyobilongelwa, ukeula Yesu, Mufundiji Mukatampe. Kimfwa, kumeso kwa kupa batumibwa bandi mwingilo wa kulonga bana ba bwanga, Yesu wēbapele bubinga bwine bobādi bafwaninwe kukōkelela. Wānene amba: “Lupusa lonso napebwa’lo mūlu ne pano panshi pene.” Ebiya wābweja’ko amba: “Endai mukalonge bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso.” (Mat. 28:18, 19) Lelo i muswelo’ka obwanya kwiula mufundijijo wa Yesu?
7, 8. (a) Lelo bakulumpe dyalelo babwanya kwiula muswelo wa Yesu wa kufundija namani? (b) Lelo i kamweno’ka kadi mu kufwija’ko mwifundi? (c) Lelo i myanda’ka ibwanya kukwasha bakulumpe bafundije bakwabo? (Tala kapango kanena’mba, “Muswelo wa Kufundija Bakwabo.”)
7 Lombola mwifundi bubinga bwa mu Bisonekwa bwa kulongela byapelwe kulonga. Mu uno muswelo ukamufundija ayuke bu byalonga bikwatañene na misoñanya ya mu Bible. Kimfwa, ubwanya kunena tutu kukengelela pa kibelo kya Njibo ya Bulopwe pekale patōka ne pekale papitwa senene. Ubwanya kubandaula nandi Tetusa 2:10 ne kumushintulwila muswelo mwingilo wandi wa kulumbulula Njibo ya Bulopwe “[moukanengeja] . . . bufundiji bwa Umpandiji wetu, Leza.” Kadi, nena mwifundi alangulukile pa banunu badi mu kipwilo ne pa muswelo obabwanya kumwena mu mwingilo wandi. Kwisamba na mwifundi namino mu bufundiji bomufundija kukamukwasha ate mutyima bantu bininge pa kyaba kya bijila bya mwingilo. Ukemwena nsangaji itamba ku kumona batutu ne bakaka ba mu kipwilo bamwena mu mwingilo waingila.
8 Nakampata, fwija’ko mwifundi pa bukomo bwalonga bwa kwingidija byomufundija. Lelo i kamweno’ka kadi mu kulonga namino? Kufwija’ko mwifundi bitamba ku mutyima kudi pamo bwa kusangila mema ku mutyi—kukamulengeja endelele kumeso.—Dingakanya na Mateo 3:17.
KIKOLEJA KIKWABO
9. (a) Mu mwanda utala kufundija bakwabo, le i bikoleja’ka byatenwe na bakulumpe bamo ba mu matanda mendelele? (b) Mwanda waka bubinebine kebudipo pa kifuko kibajinji mu būmi bwa batutu bamo bankasampe?
9 Bakulumpe badi mu matanda mendelele balwanga na kikoleja kikwabo: muswelo wa kukankamika batutu babatyijibwe ba myaka 20 ne musubu nansha 30 ne musubu basele biselwa pa kipwilo. Twaipangwile bakulumpe bamo ba bwino ba mu matanda 20 a Kushika betusapwile kine kyobalangila amba batutu bamo bankasampe bapelanga kwikala na madyese pa kipwilo. Mu malondololo otwapelwe, amo adi anena amba: Bankasampe bamo pobadi bakitama, kebakankamikilwepo kulondalonda bitungo bya ku mushipiditu. Na bubine, bankasampe bamo badi betungīle bitungo bakankamikilwe na bambutwile babo balondelonde bitungo bya ku ngitu! Bubinebine kebudipo pa kifuko kibajinji mu būmi bwa bano bankasampe.—Mat. 10:24.
10, 11. (a) Le i muswelo’ka mukulumpe wabwanya kukwasha tutu umweka bu keelela’kopo ashinte milangwe yandi? (b) Le i milangwe’ka ya mu Bisonekwa ibwanya mukulumpe kwisamba na uno tutu, ne mwanda waka? (Tala kunshi kwa dyani.)
10 Shi tutu umweka bu keelela’kopo, pa kushinta milangwe yandi bilomba kulonga bukomo ne kitūkijetyima, inoko ubwanya kushinta. Monka mubwaninya kidimye kuludika kutama kwa mityi imo na kwiyōlola bityebitye, nobe ubwanya kukwasha batutu bamo bamone amba i biyampe kushinta mumweno wabo pa mwanda utala kusela biselwa. Ino muswelo’ka?
11 Pwana na uno tutu. Mulombole amba udi na bulēme pa kipwilo. Kupwa, kitatyi ne kitatyi shikata nandi mwanda wa kulangulukila nandi pa bisonekwa bipotoloke ne kumukwasha alangulukile pa kwipāna kwandi kudi Yehova. (Mus. 5:4; Isa. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Ko. 15:58; 2 Ko. 5:15; 13:5) Ubwanya kumwipangula amba, ‘Lelo i bika byowalaile Yehova kitatyi kyowepēne kwadi?’ Tompa kusonshila mutyima wandi na kumwipangula amba, ‘Le molangila Yehova weivwene namani kitatyi kyowabatyijibwe?’ (Nki. 27:11) ‘Lelo Satana weivwene namani?’ (1 Pe. 5:8) Yuka’mba tutu ukatengwa bininge shi umutangile bisonekwa bya mu Bible bitongwe senene.—Tanga Bahebelu 4:12.b
BEFUNDI IKALAI NA KIKŌKEJI
12, 13. (a) Lelo i ngikadilo’ka yālombwele Edisha paādi ufundijibwa? (b) Le Yehova wāesele Edisha pa mwanda wa kikōkeji kyandi namani?
12 Le penepa, banwe bankasampe basakilwa bukwashi i bika byomufwaninwe kulonga? I ngikadilo’ka ikemukwasha mufikile pa kufundijibwa? Pa kulondolola ku bino bipangujo, tubandaulei’ko myanda imo ya mu būmi ya mwifundi umo wa pa kala.
13 Pano kepadi kintu kya myaka 3000, mupolofeto Ediya wānene nkasampe Edisha ekale mwingidi wandi. Ponka’pa, Edisha wāitabija ne kwingidila na kikōkeji uno mununu mingilo ya panshi. (2 Ba. 3:11) Ebiya, pa kupwa kwa kintu kya myaka isamba ya bufundiji, Edisha wāyukile amba mwingilo wa Ediya mu Isalela keudi ku mfulo. Penepa, Ediya wānena mwingidi-nandi mufundijibwe senene aleke kumulonda, inoko Edisha walondolola Ediya misunsa isatu amba: “Nkikakushiepo.” Wādi usumininwe kwikala nyeke na mufundiji wandi. Ebiya, Yehova wāesela Edisha pangala pa lulamato ne kikōkeji kyandi na kumuleka emwene kuselwa kwa Ediya kuleta luzakalo.—2 Ba. 2:1-12.
14. (a) Le befundi ba dyalelo bakokeja kwiula Edisha namani? (b) Mwanda waka i kya mvubu mwifundi ekale na kikōkeji?
14 Lelo i muswelo’ka obwanya kwiula Edisha dyalelo? Itabija mingilo kiponka na ponka, kubadila’mo ne mingilo ya panshi. Mona mufundiji obe bu mulunda nobe kadi mulombole amba utendelanga bukomo bwalonga pangala pobe. Na bubine, muswelo oketaba, ukamulombola amba: “Nkikakushiepo.” Nakampata, ikala na kikōkeji mu kuvuija mwingilo o-onso ukupebwa. Mwanda waka i kya mvubu? Mwanda i enka shi ubalombola amba ukōkele kadi ukulupilwa, penepa bakulumpe bakakulupila amba Yehova usakanga kukupa biselwa bikwabo pa kipwilo.—Ñim. 101:6; tanga 2 Temote 2:2.
LOMBOLA BULĒME BWA BINE
15, 16. (a) Le i mu miswelo’ka mwālombwele Edisha bulēme kudi mufundiji wandi? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.) (b) Le i bika byālongele Edisha byākulupije bapolofeto bakwabo?
15 Nsekununi ya Edisha mpingakani wa Ediya, ilombola kadi amba batutu dyalelo bafwaninwe kulombola bulēme bwa bine ku bakulumpe ba bwino. Ba Ediya ne Edisha pa kupwa kupempula kisumpi kya bapolofeto mu Yediko, bonso babidi bāendele ku Munonga wa Yodano. Kwine’kwa, “Ediya wayata kikutu kyandi, wekivunga pamo wa kupila pa mema, penepa akalañanibwa.” Abo pa kupwa kwabuka panshi myumu, bano bana-balume bādi “benda besamba.” Na bubine, Edisha kālangilepo amba wayuka byonso. Kufika’nka ne kitatyi kyāselelwe Ediya, Edisha wādi ulama binenwa byo-byonso byādi binena mufundiji wandi. Ebiya Ediya wātekunwa mu kimpumpu. Kupwa, Edisha wājokela ku Yodano, wākupila kikutu kya Ediya pa mema ne kunena amba: “Lelo a Yehova Leza wa Ediya udi kwepi le?” Monka kadi, mema akalañanibwa.—2 Ba. 2:8-14.
16 Mwene ubamone amba kingelengele kibajinji kya Edisha kyādi kiifwene na kya mfulo kyālongele Ediya? Le kino kitufundija bika? Bimweka bu, Edisha kāmwenepo amba aye ye washala mupolofeto, ufwaninwe kulonga bintu mu muswelo mwishile na wādi ulonga’byo Ediya. Inoko, na kulonga nyeke bintu na mwādi mulongela Ediya, Edisha wālombwele bulēme bwa bine kudi mufundiji wandi, bine byākulupije bapolofeto bakwabo. (2 Ba. 2:15) Mu bula bwa myaka 60 ya mwingilo wa bupolofeto ya Edisha, Yehova wāmukweshe alonge bingelengele bivule kupita ne byālongele Ediya. Nobe byofundijibwa dyalelo, le i ñeni’ka yowaboila’ko?
17. (a) Le befundi ba dyalelo babwanya kwiula ngikadilo ya Edisha namani? (b) Kyaba kimo, le i muswelo’ka Yehova wabwanya kwingidija befundi ba kikōkeji?
17 Kokamona amba enka pano powapebwa kiselwa kampanda mu kipwilo, ufwaninwe kushinta bintu—na kwibilonga mu muswelo mwishile na obyadi bilongwa kala. Kilengejanga kushinta bintu, kekusakapo kobe kwa kwibishinta, inoko bintu bishintwanga mungya bisakibwa bya kipwilo ne bulombodi botutambula ku bulongolodi bwa Yehova. Monka mwākulupijije bilongwa bya Edisha bapolofeto bakwabo ne kulombola bulēme kudi Ediya na kulonda nyeke manwa aādi wingidija, nobe ubwanya kukulupija banabenu mu lwitabijo na kulombola bulēme kudi bakulumpe ba bwino na kwendelela kwingidija manwa abo a mu Bible. (Tanga 1 Kodinda 4:17.) Inoko, poenda wikala na bwino, na bubine ukaleta’ko milangwe ikakwasha kipwilo kyendele nyeke pamo na bulongolodi bwa Yehova. Bine, enka na Edisha, Yehova ubwanya kwimukwasha banwe befundi ba kikōkeji mulonge bintu bikatampe kupita ne bya boba bemufundije.—Yoa. 14:12.
18. Mwanda waka kufundija batutu mu bipwilo i kwa kamweno kakatampe dyalelo?
18 Tukulupile’mba buno bulombodi budi mu kino kishinte ne mu kibadikile busa kukwasha bakulumpe betūdile’ko kyaba kya kufundija bakwabo. Nanshi batutu babwenye bisakibwa betabije na nsangaji buno bufundiji ne kwibwingidija na tunangu pobakwasha ku kulela mikōko ya Yehova. Kulonga namino kukakomeja bipwilo bya ntanda yonso ne kukwasha umo ne umo mubukata mwetu akekale na kikōkeji mu kitatyi kya binkumenkume kīya’ko.
a Shi nkasampe welombola amba i mwine Kidishitu mutame, mwityepeje, ne ubwenye bisakibwa bikwabo bya mu Bisonekwa, bakulumpe babwanya kumuyukanya bu mwingidi wa mingilo nansha shi kabwenye myaka 20.—1 Tm. 3:8-10, 12; tala Kiteba kya Mulami kya Falanse kya difuku 1 Kweji 7, 1989, paje 29.
b Mu mīsambo yenu ubwanya kwingidija myanda idi mu Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 4, 2012, paje 20-22, musango 8-13; ne ‘Mwilamei mu Buswe Bwa Leza,’ shapita 16, musango 1-3.
-