TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • nwt Genese 1:1-50:26
  • Genese

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Genese
  • Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Genese

GENESE

1 Ku tshibangidilu Nzambi wakafuka diulu ne buloba.+

2 Kadi buloba kabuvua busunguluke ne kabuvua ne tshintu to;* mîdima ivua pa mutu pa mâyi male malabale,*+ ne bukole buenzeji bua Nzambi*+ buvua bunyunguluka pa mutu pa mâyi.+

3 Ke Nzambi kuamba ne: “Butoke buikalaku.” Nunku butoke+ buakikalaku. 4 Pashishe Nzambi wakamona ne: butoke buvua buimpe; nunku Nzambi wakatuadija kutapulula butoke ne mîdima. 5 Nzambi wakabikila butoke ne: Munya, kadi wakabikila mîdima ne: Butuku.+ Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku dia kumpala.

6 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Tshibuashibuashi+ tshikalaku pankatshi pa mâyi, ne kuikale ditapuluka pankatshi pa mâyi ne mâyi+ makuabu.” 7 Nunku Nzambi wakabanga kuenza tshibuashibuashi, kutapululaye mâyi a muinshi mua tshibuashibuashi ku mâyi a pa mutu pa tshibuashibuashi.+ Nunku biakenzeka nanku. 8 Nzambi wakabikila tshibuashibuashi ne: Diulu.* Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku dibidi.

9 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Mâyi a muinshi mua diulu asangishibue kaba kamue, ne buloba bume bumueneke.”+ Nunku biakenzeka nanku. 10 Nzambi wakabikila buloba bume ne: Buloba,+ kadi wakabikila mâyi avua masangishibue ne: Mbuu.+ Nunku Nzambi wakamona ne: bivua bimpe.+ 11 Ke Nzambi kuamba ne: “Buloba bumeneshe bisonsa, bikunyibua bidi biela ntete ne mitshi ya bimuma bilondeshile mishindu yabi, ikuama bimuma bidi ne ntete pa buloba.” Nunku biakenzeka nanku. 12 Nunku buloba buakatuadija kupatula bisonsa, bikunyibua bidi biela ntete+ ne mitshi idi ikuama bimuma bidi ne ntete bilondeshile mishindu yabi. Nunku Nzambi wakamona ne: bivua bimpe. 13 Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku disatu.

14 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Bintu bidi bitokesha*+ bikale muulu mu tshibuashibuashi bua kutapulula munya ne butuku,+ ne nebikale bimanyinu bia mivu ne bia matuku ne bidimu.+ 15 Nebikale bintu bidi bitokesha muulu mu tshibuashibuashi bua kukenkeshabi buloba.” Nunku biakenzeka nanku. 16 Nunku Nzambi wakabanga kuenza bintu binene bibidi bidi bitokesha, tshia tshinene bikole bua kukokesha mu munya+ ne tshishadile bua kukokesha butuku, ne mitoto+ kabidi. 17 Ke Nzambi kubitekaye muulu mu tshibuashibuashi bua kukenkeshabi buloba 18 ne bua kukokeshabi mu munya ne butuku, ne bua kutapululabi butoke ne mîdima.+ Nunku Nzambi wakamona ne: bivua bimpe. 19 Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku dinayi.

20 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Bifukibua* bidi ne muoyo bivulangane bikole mu mâyi, ne bifukibua bidi bibuuka bibuuke pa mutu pa buloba muulu* mu tshibuashibuashi.”+ 21 Nunku Nzambi wakafuka bifukibua binene* bia mu mâyi ne bifukibua* bionso bidi ne muoyo bidi bitambakana ne bivulangana bikole mu mâyi bilondeshile mishindu yabi ne bifukibua bionso bidi ne mapuapua bidi bibuuka bilondeshile mishindu yabi. Nunku Nzambi wakamona ne: bivua bimpe. 22 Ke Nzambi kubibenesha, wamba ne: “Nulelangane, nuvulangane, nuwuje mâyi a mbuu,+ ne bifukibua bidi bibuuka bivulangane pa buloba.” 23 Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku ditanu.

24 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Buloba bupatule bifukibua* bidi ne muoyo bilondeshile mishindu yabi, bimuna ne nyama idi idikoka panshi* ne nyama ya tshisuku ya pa buloba bilondeshile mishindu yabi.”+ Nunku biakenzeka nanku. 25 Nunku Nzambi wakabanga kuenza nyama ya tshisuku ya pa buloba bilondeshile mishindu yayi ne bimuna bilondeshile mishindu yabi, ne nyama yonso idi idikoka panshi bilondeshile mishindu yayi. Nunku Nzambi wakamona ne: bivua bimpe.

26 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Tuenze+ muntu mu tshimfuanyi+ tshietu, mufuanangane+ netu; bakokeshe mishipa ya mu mâyi ne bifukibua bidi bibuuka muulu ne bimuna ne buloba bujima ne nyama yonso idi idikoka idi yenda pa buloba.”+ 27 Nunku Nzambi wakabanga kufuka muntu mu tshimfuanyi tshiende, wakamufuka mu tshimfuanyi tshia Nzambi; wakabafuka mulume ne mukaji.+ 28 Pashishe Nzambi wakababenesha, Yeye kubambila ne: “Nulelangane, nuvulangane, nuwuje buloba tente,+ nubukokeshe,+ ne nukokeshe+ mishipa ya mu mbuu ne bifukibua bidi bibuuka muulu ne bifukibua bionso bidi ne muoyo bidi bienda pa buloba.”

29 Pashishe Nzambi wakamba ne: “Monayi ndi munupeshe bikunyibua bionso bidi biela ntete bidi pa buloba bujima ne mitshi yonso idi ne bimuma bidi ne ntete. Bikale biakudia bienu.+ 30 Kadi bua nyama yonso ya tshisuku idi pa buloba ne bifukibua bionso bidi bibuuka muulu ne bintu bionso bidi bienda pa buloba bidi ne muoyo,* ndi mubipeshe bisonsa bionso bu biakudia.”+ Nunku biakenzeka nanku.

31 Pashishe Nzambi wakatangila bintu bionso bivuaye muenze, ne monayi! bivua bimpe be!+ Dilolo divuaku ne dinda divuaku: dituku disambombo.

2 Nunku diulu ne buloba ne bintu bionso bidimu* biakajika.+ 2 Mu dituku dia muanda mutekete Nzambi ukavua mujikije mudimu uvuaye wenza, ne wakabanga kuikisha dituku dia muanda mutekete ku mudimu wende wonso uvuaye wenza.+ 3 Pashishe Nzambi wakabenesha dituku dia muanda mutekete ne wakadijidila, bualu dituku edi Nzambi udi wikisha ku mudimu wonso wa difuka uvuaye muenze, mudimu wa bionso bivuaye mupangadije bua kuenza.

4 Eku nkulondolola kua malu a diulu ne buloba tshikondo tshivuabu babifuke, mu dituku divua Yehowa* Nzambi muenze buloba ne diulu.+

5 Kakuvua kuanji kuikala bisuku bia mu mpata pa buloba, nansha mitshi ne bisonsa bia mu mpata kabivua bianji kutoloka to, bualu Yehowa Nzambi kavua muanji kulokesha mvula pa buloba ne kakuvua muntu uvua ne bua kudima buloba to. 6 Kadi dibungi divua difuma mu buloba, ditalaja panshi ponso.

7 Pashishe Yehowa Nzambi wakabanga kuenza muntu ne lupuishi+ lua buloba, kuelaye mupuya wa muoyo+ mu mimpempe yende, ne yeye eu kuluaye muntu wa muoyo.*+ 8 Pashishe Yehowa Nzambi wakenza budimi mu Edene+ lua ku est; ne wakatekamu muntu uvuaye muenze.+ 9 Nunku Yehowa Nzambi wakatoluesha mitshi yonso ivua mimpe kumona ne ivua mimpe bua kudia pa buloba, kutolueshaye kabidi mutshi wa muoyo+ munkatshi mua budimi, ne mutshi wa dimanya dia tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.+

10 Kuvua musulu uvua ufumina mu Edene bua kutalaja budimi, ne muomu amu uvua upanduluka mu misulu inayi.* 11 Dîna dia musulu wa kumpala didi Pishona; wowu ke udi munyunguluke buloba bujima bua Hawila, muaba udi or. 12 Or wa mu buloba abu mmuimpe. Mudi kabidi budimbu bua bedeliome ne dibue dia onikse. 13 Dîna dia musulu muibidi didi Gihona; wowu ke udi munyunguluke buloba bujima bua Kushi.* 14 Dîna dia musulu muisatu didi Hidekela;*+ wowu ke udi uyila ku est kua Ashû.+ Muinayi mmusulu wa Pelata.+

15 Yehowa Nzambi wakangata muntu au, kumutekaye mu budimi bua Edene bua kubudima ne bua kubulama.+ 16 Yehowa Nzambi wakelela kabidi muntu mukenji eu ne: “Udi mua kudia mitshi yonso idi mu budimi muudi musue.+ 17 Kadi bua mutshi wa dimanya dia tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, kuena ne bua kuwudia to, bualu dituku diwawudia neufue bulelela.”+

18 Pashishe Yehowa Nzambi wakamba ne: “Ki mbimpe bua muntu yeye ashale nkayende to. Ndi mmuenzela mumukuatshishi, bua amukumbaje.”+ 19 Yehowa Nzambi uvua muangate buloba, kuenzaye nabu nyama yonso ya tshisuku idi mu mpata ne bifukibua bionso bidi bibuuka muulu, ne wakatuadija kulua nabi kudi muntu bua kumona muvuaye mua kuinyika tshionso tshia kudibi dîna; ne dîna dionso divua muntu winyika tshifukibua tshionso tshidi ne muoyo* divua dilua dîna diatshi.+ 20 Nunku muntu wakinyika bimuna bionso ne bifukibua bionso bidi bibuuka muulu ne nyama yonso ya tshisuku idi mu mpata mêna, kadi muntu yeye kavua ne mumukuatshishi uvua umukumbaja to. 21 Nunku Yehowa Nzambi wakaladika muntu mulume au tulu tukole, ne pavuaye mulale, wakangata lubadi* luende lumue, yeye kupingaja musunyi pa muaba walu. 22 Nunku Yehowa Nzambi wakenza mukaji ne lubadi* luvuaye muangate kudi mulume, kuyaye nende kudi mulume.+

23 Ke mulume kuamba ne:

“Bua mpindieu, eu ke mufuba wa ku mifuba yanyi

Ne musunyi wa ku misunyi yanyi.

Yeye eu nebamubikile ne: Mukaji,

Bualu uvua muangatshila kudi mulume.”+

24 Ke bualu kayi mulume neashiye tatuende ne mamuende, nealamate* mukajende, ne nebalue mubidi umue.+ 25 Bonso babidi, mulume ne mukaji bavua butaka;+ kadi kabavua bumvua bundu to.

3 Mpindieu, nyoka+ uvua mudimuke* kupita nyama yonso ya tshisuku idi mu mpata ivua Yehowa Nzambi mufuke. Nunku wakebeja mukaji ne: “Nzambi uvua muambe bulelela ne: kanuena ne bua kudia mitshi yonso idi mu budimi ebu anyi?”+ 2 Ke mukaji kuandamuna nyoka ne: “Tudi mua kudia bimuma bia mitshi idi mu budimi.+ 3 Kadi Nzambi mmuambe bua bimuma bia mutshi udi munkatshi mua budimi+ ne: ‘Kanuena ne bua kubidia nansha, tòo, kanuena ne bua kuwulenga nansha; tshianana nenufue.’” 4 Ke nyoka kuambila mukaji ne: “Kanuena nufua bulelela to.+ 5 Bualu Nzambi mmumanye ne: dituku dine dinudi nudia bimuma biawu, mêsu enu neatabale, nenuikale bu Nzambi, bamanye tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.”+

6 Nunku mukaji wakamona ne: mutshi au uvua muimpe bua kudia ne uvua tshintu tshivua mêsu ajinga kumona, eyowa, mutshi uvua usankisha bua kuwutangila. Nunku wakangata tshimuma tshiawu, yeye kutshidia.+ Pashishe wakalua kupesha bayende pakavuabu nende, yeye kubanga kudia.+ 7 Ke mêsu abu bonso babidi kutabalawu, kujingululabu ne: bavua butaka. Nunku bakatelakaja mabeji a mfigi, kudienzelabu bia kujika nabi tshimono.+

8 Pashishe bakumvua dîyi dia Yehowa Nzambi pavuaye wendakana mu budimi ku mêba atu kapepe katuta; mulume ne mukajende bakasokoma kumpala kua Yehowa Nzambi munkatshi mua mitshi ya mu budimi. 9 Nunku Yehowa Nzambi uvua wenda ubikila mulume umuebeja ne: “Udi penyi?” 10 Ndekelu wa bionso mulume wakamba ne: “Mvua mumvue dîyi diebe mu budimi, kadi mvua mumvue buôwa bualu mvua butaka, ke meme kusokoma.” 11 Ke yeye kuamba ne: “Nnganyi uvua mukuambile ne: uvua butaka?+ Udi mudie mutshi umvua mukuelele mukenji bua kudi anyi?”+ 12 Mulume wakamba ne: “Mukaji uuvua mumpeshe bua meme kuikala nende uvua mumpeshe tshimuma tshia mutshi au, ke meme kudia.” 13 Ke Yehowa Nzambi kuambila mukaji ne: “Tshiudi muenze ntshinyi?” Mukaji kumuandamuna ne: “Nyoka uvua mundinge, ke meme kudia.”+

14 Pashishe Yehowa Nzambi wakambila nyoka+ ne: “Bu muudi muenze nunku, udi muedibue mulawu munkatshi mua bimuna bionso ne mua nyama ya tshisuku yonso idi mu mpata. Newikale ukoka difu diebe panshi, ne neudie lupuishi matuku ebe onso a muoyo. 15 Nenteke lukuna*+ pankatshi pebe+ ne mukaji,+ ne pankatshi pa muanebe*+ ne muanende.*+ Yeye neazaze* mutu webe,+ ne wewe neumutape* ku tshikankanyi.”+

16 Wakambila mukaji ne: “Nemvudije bikole dikenga dia pawikala ne difu; nebikusame bikole paudi ulela bana, muoyo webe newikale kudi bayebe, ne yeye neakukokeshe.”

17 Wakambila Adama* ne: “Bu muuvua muteleje dîyi dia mukajebe ne mudie mutshi umvua mukuelele mukenji+ eu ne: ‘Kuena ne bua kuwudia,’ buloba budi buedibua mulawu bua bualu buebe.+ Matuku ebe onso a muoyo neutate bikole bua kudia biakudia bidibu bupatula.+ 18 Nebukumeneshile mêba ne nyiny’a tshisonga,* ne wewe neudie mitshi ne bisonsa bia mu mpata. 19 Neudie diampa* ku tshisululu tshia mu mpala muebe too ne pawapingana ku buloba, bualu kuoku ke kuvuabu bakuangatshile.+ Bualu wewe udi lupuishi ne neupingane ku lupuishi.”+

20 Pakapita bualu ebu, Adama wakinyika mukajende dîna ne: Eva,* bualu uvua ne bua kulua mamuende wa bantu bonso badi ne muoyo.+ 21 Yehowa Nzambi wakangata biseba, kuenzelaye Adama ne mukajende bivualu bile bua kubavuadikabi.+ 22 Ke Yehowa Nzambi kuamba ne: “Mona, muntu mmulue bu umue wa kutudi mu dimanya tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.+ Mpindieu bua yeye kalu kuolola tshianza tshiende ne kuangata kabidi tshimuma tshia ku mutshi wa muoyo,+ ne kudia ne kushala ne muoyo kashidi,* . . .” 23 Nunku Yehowa Nzambi wakamuipata mu budimi bua Edene+ bua kudimaye buloba kuvuabu bamuangatshile.+ 24 Nunku wakipata muntu, ne wakateka bakeluba+ ku est kua budimi bua Edene ne muele wa mvita wa kapia uvua anu unyunguluka bua kulama njila wa ku mutshi wa muoyo.

4 Adama wakasangila ne mukajende Eva, yeye kuimita.+ Pakalelaye Kayina,+ wakamba ne: “Ndi mulele muana wa balume ne diambuluisha dia Yehowa.” 2 Pashishe wakalela kabidi muanabu Abele.+

Abele wakalua mulami wa mikoko, kadi Kayina yeye wakalua tshidime. 3 Pakapita matuku, Kayina wakalua ne bia pa madimi bua kulambula Yehowa. 4 Kadi Abele wakalua ne bamue banabute ba nyama yende+ ne manyi ayi. Yehowa wakanyisha Abele ne mulambu wende,+ 5 kadi kakanyisha Kayina ne mulambu wende nansha kakese. Nunku Kayina wakafiika munda bikole, kubungamaye.* 6 Ke Yehowa kuambila Kayina ne: “Bua tshinyi udi mufiike munda ne mubungame nunku? 7 Wewe mubange kuenza malu mimpe, kuakuanyishibua kabidi anyi?* Kadi wewe kuyi mubange kuenza malu mimpe, mpekatu mmukualamine ku tshiibi, ne dijinga diende ndia kukukokesha; kadi wewe neumupite bukole anyi?”

8 Panyima pa bualu ebu, Kayina wakambila muanabu Abele ne: “Luaku tuye mu mpata.” Nunku pavuabu mu mpata, Kayina wakaluisha muanabu Abele, kumushipaye.+ 9 Pashishe Yehowa wakakonka Kayina ne: “Muanenu Abele udi penyi?” Yeye kuandamuna ne: “Tshiena mumanye to. Meme ndi mulami wa muanetu anyi?” 10 Ke Yeye kuamba ne: “Tshiudi muenze ntshinyi? Teleja! Mashi a muanenu adi angela lubila kumbukila pa buloba.+ 11 Mpindieu udi muedibue mulawu, muipatshibue mu buloba budi bukangule mukana muabu bua kumina mashi a muanenu avua tshianza tshiebe tshiele panshi.+ 12 Paudi udima buloba, kabuakukupatuila bintu* to. Newikale mutambakanyi ne munyemakanyi pa buloba.” 13 Ke Kayina kuambila Yehowa ne: “Dinyoka diudi mumpeshe bua tshilema tshianyi ndipite bukole. 14 Udi ungipata lelu mu buloba* ebu, ne nengikale musokome ku mêsu kuebe; nengikale mutambakanyi ne munyemakanyi pa buloba, ne muntu yonso wapetangana nanyi neanshipe bulelela.” 15 Ke Yehowa kumuambila ne: “Bua bualu ebu, muntu yonso udi ushipa Kayina neapete disombuela misangu muanda mutekete.”

Nunku Yehowa wakateka* tshimanyinu bua Kayina, bua muntu yonso wapetangana nende kamuenzedi bibi to. 16 Nunku Kayina wakumbuka kumpala kua Yehowa, kuyaye kusombela mu buloba bua Kunyemena,* lua ku est kua Edene.+

17 Pashishe Kayina wakasangila ne mukajende,+ yeye kuimita difu, kulelaye Henoka. Kayina wakabanga kuasa tshimenga, kutshinyikaye dîna dia muanende Henoka. 18 Pashishe Henoka wakalela Ilada. Ilada wakalela Mehuyaela, ne Mehuyaela wakalela Metushaela, ne Metushaela wakalela Lemeke.

19 Lemeke wakasela bakaji babidi. Dîna dia wa kumpala divua Ada, ne dîna dia muibidi divua Zila. 20 Ada wakalela Yabala. Yabala ke uvua nkambua wa bantu batu basombela mu ntenta bikale ne bimuna. 21 Dîna dia muanabu wa balume divua Yubala. Yeye ke uvua nkambua wa bonso badi bimba lunzenze, ne bela lushiba. 22 Zila pende wakalela Tubala-kayina uvua ufula bintu bia mishindu yonso bia tshiamu tshia mitaku ne bia tshiamu tshifiike. Muanabu ne Tubala-kayina wa bakaji uvua Nâmaha. 23 Nunku Lemeke wakelela bakaji bende Ada ne Zila kasala mu mêyi aa:

“Telejayi dîyi dianyi, nuenu bakaji ba Lemeke;

Teyayi matshi ku mêyi anyi:

Ndi mushipe muntu bualu mmuntape,

Ee, nsongalume, bualu mmunkume.

24 Pikalabu ne bua kusombuela Kayina misangu muanda mutekete,+

Nunku Lemeke nebamusombuele misangu 77.”

25 Adama wakasangila kabidi ne mukajende, yeye kulela muana wa balume. Mukajende kumuinyikaye ne: Shete,*+ bualu uvua muambe ne: “Nzambi mmumpeshe muana* mukuabu pa muaba wa Abele, bualu Kayina uvua mumushipe.”+ 26 Shete pende wakalela muana wa balume, kumuinyikaye ne: Enosha.+ Tshikondo atshi bantu bakatuadija kubila dîna dia Yehowa.

5 Eu mmukanda wa malu a Adama. Dituku divua Nzambi mufuke Adama, wakamuenza mufuanangane ne Nzambi.+ 2 Wakabafuka mulume ne mukaji.+ Dituku diakabafukaye+ adi wakababenesha, kubinyikaye ne: Bantu.*

3 Adama wakalala bidimu 130 ne pashishe wakalela muana wa balume mufuanangane nende, muikale mu tshimfuanyi tshiende; kumuinyikaye ne: Shete.+ 4 Adama mumane kulela Shete, wakalala bidimu 800. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 5 Nunku matuku onso a muoyo wa Adama akafika ku bidimu 930, pashishe wakafua.+

6 Shete wakalala bidimu 105 ne pashishe wakalela Enosha.+ 7 Shete mumane kulela Enosha, wakashala ne muoyo bidimu 807. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 8 Nunku matuku onso a muoyo wa Shete akafika ku bidimu 912, pashishe wakafua.

9 Enosha wakalala bidimu 90 ne pashishe wakalela Kenana. 10 Enosha mumane kulela Kenana, wakashala ne muoyo bidimu 815. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 11 Nunku matuku onso a muoyo wa Enosha akafika ku bidimu 905, pashishe wakafua.

12 Kenana wakalala bidimu 70 ne pashishe wakalela Mahalalela.+ 13 Kenana mumane kulela Mahalalela, wakashala ne muoyo bidimu 840. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 14 Nunku matuku onso a muoyo wa Kenana akafika ku bidimu 910, pashishe wakafua.

15 Mahalalela wakalala bidimu 65 ne pashishe wakalela Yalede.+ 16 Mahalalela mumane kulela Yalede, wakashala ne muoyo bidimu 830. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 17 Nunku matuku onso a muoyo wa Mahalalela akafika ku bidimu 895, pashishe wakafua.

18 Yalede wakalala bidimu 162 ne pashishe wakalela Henoka.+ 19 Yalede mumane kulela Henoka, wakashala ne muoyo bidimu 800. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 20 Nunku matuku onso a muoyo wa Yalede akafika ku bidimu 962, pashishe wakafua.

21 Henoka wakalala bidimu 65 ne pashishe wakalela Metushela.+ 22 Henoka mumane kulela Metushela, wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi mulelela* bidimu 300. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 23 Nunku matuku onso a muoyo wa Henoka akafika ku bidimu 365. 24 Henoka wakatungunuka ne kuenda ne Nzambi mulelela.+ Pashishe wakajimina, bualu Nzambi wakamuangata.+

25 Metushela wakalala bidimu 187 ne pashishe wakalela Lemeke.+ 26 Metushela mumane kulela Lemeke, wakashala ne muoyo bidimu 782. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 27 Nunku matuku onso a muoyo wa Metushela akafika ku bidimu 969, pashishe wakafua.

28 Lemeke wakalala bidimu 182 ne pashishe wakalela muana wa balume. 29 Wakamuinyika ne: Noa,*+ wamba ne: “Yeye eu neatupeteshe busambi* ku mudimu wetu mukole ne ku dikenga dia mudimu wa bianza bietu bua buloba buvua Yehowa muele mulawu.”+ 30 Lemeke mumane kulela Noa, wakashala ne muoyo bidimu 595. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji. 31 Nunku matuku onso a muoyo wa Lemeke akafika ku bidimu 777, pashishe wakafua.

32 Panyima pa Noa mumane kukumbaja bidimu 500, wakalela Shema,+ Hama,+ ne Yafete.+

6 Pakatuadija bantu kuvulangana bikole pa buloba ne kulela bana ba bakaji, 2 bana ba balume ba Nzambi+ mulelela* bakatuadija kumona ne: bana ba bakaji ba bantu bavua bimpe kumona. Ke kutuadijabu kudiangatshila bonso bavuabu basungula bu bakaji babu. 3 Nunku Yehowa wakamba ne: “Nyuma wanyi kakuikala kabidi lutulu ne muntu tshiendelele,+ bualu udi anu muntu.* Nunku matuku ende neafike ku bidimu 120.”+

4 Mu matuku au ne mu akalonda kuvua Banefilima* pa buloba. Tshikondo atshi, bana ba balume ba Nzambi mulelela bakatungunuka ne kusangila ne bana ba bakaji ba bantu, bobu kubalelela bana ba balume. Bavua bantu ba bukole bua bungi ba bikondo bia kale, bantu bende lumu.

5 Nunku Yehowa wakamona ne: bubi bua muntu buvua buvule pa buloba, kumonaye kabidi ne: meji onso avuaye wela mu muoyo wende avua anu mabi misangu yonso.+ 6 Yehowa wakanyingalala* bua muvuaye muenze bantu pa buloba, ne muoyo wende wakabungama.*+ 7 Ke Yehowa kuamba ne: “Bantu bamvua mufuke, ndi mbajimija pa buloba, muntu pamue ne bimuna, ne nyama idi idikoka panshi, ne bifukibua bidi bibuuka muulu, bualu ndi nyingalala bua mumvua mubifuke.” 8 Kadi Noa wakatuta diakalengele ku mêsu kua Yehowa.

9 Eku nkulondolola kua malu a Noa.

Noa uvua muntu muakane.+ Wakadileja kayi kalema* munkatshi mua bantu ba tshikondo tshiende.* Noa wakenda ne Nzambi mulelela.+ 10 Mu kupita kua matuku Noa wakalela bana ba balume basatu: Shema, Hama, ne Yafete.+ 11 Kadi buloba bukavua bunyanguke ku mêsu kua Nzambi mulelela, ne buloba buvua buwule ne tshikisu. 12 Nzambi wakatangila buloba, buvua bunyanguke;+ bantu bonso* bavua banyange njila wabu pa buloba.+

13 Pashishe Nzambi wakambila Noa ne: “Ndi mupangadije bua kubutula bantu bonso, bualu buloba mbuwule ne tshikisu bua bualu buabu, nunku ndi mbabutula, nyangakaja ne buloba.+ 14 Udienzele buatu* ne mutshi wa budimbu.+ Neukosolole buatu munda muabu ne neubulabe kabudimbu*+ munda ne pambelu. 15 Neubuenze mushindu eu: Bule bua buatu nebuikale nkubita* 300, butshiama buabu nkubita 50, ne butumbuke nkubita 30. 16 Newenze dididishi bua kutokesha* mu buatu, nkubita umue kumbukila kuulu. Wenze tshibuelelu mu luseke lua buatu,+ ne ubuenze ne tshisasa tshia panshi, tshisasa tshibidi ne tshisasa tshisatu.

17 “Meme nentume mvula wa bungi+ pa buloba bua kubutula bintu bionso bidi ne mupuya wa muoyo* bidi muinshi mua diulu. Tshintu tshionso tshidi pa buloba netshijimine.+ 18 Ndi njadika nebe tshipungidi tshianyi, ne udi ne bua kubuela mu buatu, wewe ne bana bebe ba balume ne mukajebe ne bakaji ba bana bebe.+ 19 Neubueje bifukibua bibidi bia bintu bia mishindu yonso bidi ne muoyo+ mu buatu bua kubilama ne muoyo pamue nebe, tshilume ne tshikaji:+ 20 bifukibua bidi bibuuka bilondeshile mishindu yabi, bimuna bilondeshile mishindu yabi, nyama yonso idi idikoka panshi bilondeshile mishindu yayi, bibidi bia ku bionso ebi nebibuele muaba uudi, bua kubilama ne muoyo.+ 21 Kadi wewe, udi ne bua kusangisha bintu bia kudia bia mishindu yonso,+ ubuelamu nabi, bua bikale biakudia buebe wewe ne bua nyama.”

22 Noa wakenza malu bilondeshile bionso bivua Nzambi mumutumine dîyi bua kuenza. Wakenza amu nanku.+

7 Pashishe Yehowa wakambila Noa ne: “Buela mu buatu wewe ne ba mu nzubu muebe bonso, bualu wewe ke undi mumone muakane ku mêsu kuanyi munkatshi mua bantu ba mu tshipungu etshi.+ 2 Udi ne bua kubuela ne nyama idi mikumbane ya mishindu yonso muanda mutekete muanda mutekete,*+ mulume ne mukaji; nyama ya mishindu yonso idi kayiyi mikumbane, ubuele anu ne ibidi, mulume ne mukaji; 3 ubuele kabidi ne bifukibua bidi bibuuka muulu muanda mutekete muanda mutekete,* tshilume ne tshikaji, bua kulama ndelanganyi yabi ne muoyo pa buloba bujima.+ 4 Bualu mu matuku muanda mutekete tshianana, nendokeshe mvula+ pa buloba matuku 40, munya ne butuku,+ ne nenjimije bintu bionso bidi ne muoyo bimvua muenze pa buloba.”+ 5 Nunku Noa wakenza malu onso avua Yehowa mumutumine dîyi bua kuenza.

6 Noa uvua ne bidimu 600 pavua mvula wa bungi muloke pa buloba.+ 7 Nunku Noa pamue ne bana bende ba balume ne mukajende ne bakaji ba bana bende bakabuela mu buatu kumpala kua mvula wa bungi kulokaye.+ 8 Ku nyama idi mikumbane yonso ne ku nyama idi kayiyi mikumbane yonso ne ku bifukibua bidi bibuuka muulu ne ku bintu bionso bidi bienda pa buloba+ 9 kuakabuela bibidi bibidi, tshilume ne tshikaji kudi Noa mu buatu, anu muvua Nzambi mutumine Noa dîyi bua kuenza. 10 Matuku muanda mutekete pashishe, mvula wa bungi wakatuadija kuloka pa buloba.

11 Mu tshidimu tshia 600 tshia muoyo wa Noa, mu ngondo muibidi, dituku dia 17 dia ngondo, mu dituku adi mishimi yonso ya mâyi manene male yakatayika ne biibi bia mâyi a muulu biakunzuluka.+ 12 Mvula wakitshikila pa buloba matuku 40, munya ne butuku. 13 Diodi dituku adi, Noa wakabuela mu buatu pamue ne bana bende: Shema ne Hama ne Yafete,+ ne mukajende ne bakaji basatu ba bana bende.+ 14 Bakabuelamu ne nyama yonso ya tshisuku bilondeshile mishindu yayi, ne bimuna bionso bilondeshile mishindu yabi, ne nyama yonso idi idikoka panshi ya pa buloba bilondeshile mishindu yayi, ne bifukibua bionso bidi bibuuka bilondeshile mishindu yabi, nyunyi yonso, bifukibua bionso bidi ne masala. 15 Bifukibua bia ku bifukibua bia mishindu yonso bidi ne mupuya wa muoyo* bivua biya kudi Noa mu buatu, bibidi bibidi. 16 Nunku bifukibua bia mishindu yonso, tshilume ne tshikaji, biakabuela anu muvua Nzambi mumutumine dîyi bua kuenza. Pashishe Yehowa wakamukangila tshiibi.

17 Mvula wa bungi wakatungunuka ne kuloka* pa buloba matuku 40, ne mâyi avua anu enda abanda, kutuadijawu kubandisha buatu, buobu kushala buleleme pa mâyi pa mutu pa buloba. 18 Mâyi akuwula, atungunuka anu ne kubanda pa buloba bikole, kadi buatu buobu buvua bulelema pa mutu pa mâyi. 19 Mâyi akuwula pa buloba bikole menemene, kubuikilawu mikuna mile yonso ya muinshi mua diulu muonso.+ 20 Mâyi akabanda bule bua nkubita* 15 pa mutu pa mikuna.

21 Nunku bifukibua bionso bidi ne muoyo* bivua bienda pa buloba biakafua:+ bifukibua bidi bibuuka, bimuna, nyama ya tshisuku, tubifukibua tukese tudi tuenda mu bisumbu, ne bantu bonso.+ 22 Bintu bionso bivua pa buloba bume bivua ne mupuya wa muoyo* mu mimpempe yabi biakafua.+ 23 Nunku Yeye wakajimija tshintu tshionso tshivua ne muoyo pa buloba, ne bantu, ne nyama, ne nyama idi idikoka panshi, ne bifukibua bidi bibuuka muulu. Biakajimijibua bionso pa buloba;+ anu Noa ke wakapanduka ne bantu ne bintu bivuaye nabi mu buatu.+ 24 Mâyi akashala anu muwule pa buloba matuku 150.+

8 Kadi Nzambi wakavuluka* Noa ne nyama yonso ya tshisuku ne bimuna bionso bivua nende mu buatu;+ Nzambi kututshishaye tshipepele pa buloba, mâyi kubangawu kupueka. 2 Bakakanga mishimi yonso ya mâyi male ne biibi bia mâyi bia muulu, nunku mvula uvua ufumina muulu wakakama.*+ 3 Pashishe mâyi akabanga kupueka pa buloba ku kakese ku kakese. Ku ndekelu kua matuku 150, mâyi akavua mapueke. 4 Mu ngondo wa muanda mutekete, mu dituku dia 17 dia ngondo au, buatu buakasomba pa mikuna ya Alalata. 5 Mâyi avua anu enda apueka too ne mu ngondo wa dikumi. Mu ngondo wa dikumi, dituku dia kumpala dia ngondo au, nsongo ya mikuna yakamueneka.+

6 Nunku ku ndekelu kua matuku 40, Noa wakakangula dididishi+ divuaye muenze ku buatu, 7 yeye kutuma nyunyi wa tshikololo pambelu; wakatungunuka ne kubuuka pambelu, utua upingana, too ne pakakama mâyi pa buloba.

8 Pashishe wakatuma nyunyi wa nkutshi bua kumona bikala mâyi akavua mapueke pa buloba. 9 Nyunyi wa nkutshi kakapeta muaba wa kuikishila uvuaye mua kuikila,* nunku wakapingana kudiye mu buatu bualu mâyi atshivua anu mabuikile buloba bujima.+ Ke yeye kupatula tshianza tshiende pambelu, kumubuejaye mu buatu. 10 Wakindila matuku makuabu muanda mutekete, kupatulaye kabidi nyunyi wa nkutshi mu buatu, kumutumaye. 11 Pakapingana nyunyi wa nkutshi kudiye ku madilolo, wakamona ne: nyunyi au uvua ne dibeji dia mutshi wa olive ku muinu, ditula dibishi! Nunku Noa wakamanya ne: mâyi akavua mapueke pa buloba.+ 12 Wakindila kabidi matuku makuabu muanda mutekete. Pashishe kutumaye nyunyi wa nkutshi, kadi kakapingana kabidi kudiye to.

13 Nunku mu tshidimu tshia 601,+ mu ngondo wa kumpala, mu dituku dia kumpala dia ngondo au, mâyi akavua makame pa buloba; Noa wakumbusha tshibuikidiji tshia buatu, kumonaye ne: buloba buvua buenda buma. 14 Mu ngondo muibidi, mu dituku dia 27 dia ngondo au, buloba bukavua bume.

15 Ke Nzambi kuambila Noa ne: 16 “Patuka mu buatu, wewe ne mukajebe ne bana bebe ne bakaji ba bana bebe.+ 17 Upatuke ne bifukibua bionso bidi ne muoyo bia mishindu yonso:+ bifukibua bidi bibuuka, nyama, ne nyama yonso idi idikoka panshi ya pa buloba, bua bilue bia bungi* pa buloba, bilelangane, bivulangane pa buloba.”+

18 Nunku Noa wakapatuka, yeye pamue ne bana bende ba balume,+ mukajende, ne bakaji ba bana bende. 19 Bifukibua bionso bidi ne muoyo, nyama yonso idi idikoka panshi ne bifukibua bionso bidi bibuuka, bintu bionso bidi biendakana pa buloba biakapatuka mu buatu bilondeshile mêku abi.+ 20 Pashishe Noa wakashila Yehowa tshioshelu,+ kuangataye imue ya ku nyama yonso idi mikumbane ne bimue bia ku bifukibua bionso bidi bikumbane bidi bibuuka,+ yeye kulambula milambu ya kuosha pa tshioshelu atshi.+ 21 Yehowa wakabanga kumvua dipembu dimpe.* Nunku Yehowa wakadiambila mu muoyo wende ne: “Tshiakuela kabidi buloba mulawu*+ bua bualu bua bantu musangu nansha umue to, bualu meji a bantu mmatuma ku malu mabi katshia anu ku buana buabu;+ tshiakushipa kabidi bintu bionso bidi ne muoyo bu mundi mubishipe emu musangu nansha umue to.+ 22 Kutuadijila ku mpindieu, dikuna dia bintu ne dibipuola, mashika ne luya, muvu wa luya lukole ne muvu wa mashika makole,* munya ne butuku,+ kabiakujika pa buloba nansha kakese.”

9 Pashishe Nzambi wakabenesha Noa ne bana bende ba balume, kubambilaye ne: “Nulelangane, nuvulangane, nuwuje buloba tente.+ 2 Bifukibua bionso bidi ne muoyo pa buloba ne bifukibua bionso bidi bibuuka muulu ne bintu bionso bidi bienda panshi ne mishipa yonso ya mu mâyi nebitungunuke ne kunutshina ne kuikala nenu buôwa. Mbifidibue mpindieu mu bianza bienu.*+ 3 Nudi mua kudia nyama yonso idi ne muoyo idi yendakana pa buloba.+ Ndi nnupeshayi yonso anu mumvua munupeshe mitshi ne bisonsa.+ 4 Kadi kanuena ne bua kudia+ munyinyi ne muoyo* wawu, mmumue ne: mashi+ awu to. 5 Bualu bukuabu, nennane dibanza dia mashi a mioyo yenu.* Nennane dibanza kudi tshifukibua tshionso tshidi ne muoyo; ne nennane muntu yonso dibanza dia muoyo wa muanabu.+ 6 Muntu yonso udi wela mashi a muntu panshi, muntu mukuabu neele mashi ende pende panshi,+ bualu Nzambi wakenza muntu mu tshimfuanyi tshiende.+ 7 Kadi nuenu, nulelangane, nuvulangane, nutante bikole pa buloba ne nulue ba bungi.”+

8 Pashishe Nzambi wakambila Noa ne bana bende ba balume bavua nende ne: 9 “Mpindieu ndi njadika tshipungidi tshianyi nenu+ ne bana benu balua panyima penu, 10 ne bifukibua* bionso bidi ne muoyo bidi nenu, nyunyi, nyama, ne bifukibua bionso bidi ne muoyo bia pa buloba bidi nenu, bionso bivua bipatuke mu buatu, mmumue ne: bifukibua bionso bidi ne muoyo bia pa buloba.+ 11 Bushuwa, ndi njadika tshipungidi tshianyi nenu: Bintu bionso bidi ne muoyo* kabiakubutudibua kabidi ku mâyi a mvula wa bungi musangu nansha umue, ne mvula wa bungi kakunyangakaja kabidi buloba musangu nansha umue to.”+

12 Nzambi wakamba kabidi ne: “Etshi ntshimanyinu tshia tshipungidi tshindi njadika pankatshi panyi nenu ne bifukibua* bionso bidi ne muoyo bidi nenu, bua bantu ba mu bipungu bionso bidi bilua kumpala. 13 Ndi nteka muanza nkongolo wanyi mu matutu, newikale tshimanyinu tshia tshipungidi tshidi pankatshi panyi meme ne buloba. 14 Dîba dionso dindi ntuma matutu muulu pa mutu pa buloba, dîba adi muanza nkongolo newumueneke mu matutu kakuyi mpata. 15 Nunku kakuyi mpata, nemvuluke tshipungidi tshianyi tshimvua mudie nenu ne bifukibua bidi ne muoyo bia mishindu yonso;* ne mâyi kaakuwula kabidi pa buloba bua kubutula bintu bionso bidi ne muoyo nansha kakese.+ 16 Muanza nkongolo newupatuke mu matutu; nengumone bushuwa, ne nemvuluke tshipungidi tshia tshiendelele tshidi pankatshi pa Nzambi ne bifukibua bidi ne muoyo bia mishindu yonso* bidi pa buloba.”

17 Nzambi wakambuluila Noa ne: “Etshi ntshimanyinu tshia tshipungidi tshindi njadika pankatshi panyi meme ne bintu bionso bidi ne muoyo pa buloba.”+

18 Bana ba Noa bavua bapatuke mu buatu bavua: Shema, Hama, ne Yafete.+ Pashishe Hama wakalua tatuende wa Kanâna.+ 19 Basatu aba bavua bana ba balume ba Noa, ne bantu bonso ba pa buloba bakafumina kudibu, ne bakatangalaka pa buloba bujima.+

20 Noa wakatuadija kudima, yeye kudima budimi bua tumuma tua mvinyo. 21 Dimue dituku, Noa wakanua mvinyo, kukuatshikaye, kushalaye butaka mu ntenta wende. 22 Hama tatuende wa Kanâna wakamona butaka bua tatuende, yeye kulondela bana babu ba balume babidi bavua pambelu. 23 Nunku Shema ne Yafete bakangata tshilamba, kutshitekabu pa makaya abu bonso babidi, kubuelabu tshianyimanyima. Nunku bakabuikila butaka bua tatuabu batangije mpala yabu kua tshianana, ne kabakamona butaka bua tatuabu to.

24 Pavua Noa mutabuluke pakamutenduka mvinyo ne mumvue tshivua muanende wa mukala mumuenzele, 25 wakamba ne:

“Mulawu ukuate Kanâna.+

Alue mupika wa kuinshi menemene wa bana babu.”+

26 Wakamba kabidi ne:

“Yehowa Nzambi wa Shema atumbishibue,

Ne Kanâna alue mupika wende.+

27 Nzambi apeshe Yafete muaba mualabale,

Ne asombele mu ntenta ya Shema.

Kanâna alue mupika wende kabidi.”

28 Noa wakashala ne muoyo bidimu 350 panyima pa Mvula wa kabutu.+ 29 Nunku matuku onso a muoyo wa Noa akafika ku bidimu 950, yeye kufua.

10 Eku nkulondolola kua malu a bana ba balume ba Noa: Shema,+ Hama ne Yafete.

Bakalela bana ba balume panyima pa Mvula wa kabutu.+ 2 Bana ba balume ba Yafete bavua: Gomê,+ Magoga,+ Madai, Yawana, Tubala,+ Mesheka+ ne Tilasa.+

3 Bana ba balume ba Gomê bavua: Ashakenaza,+ Lifata ne Togâma.+

4 Bana ba balume ba Yawana bavua: Elishaha,+ Tâshishi,+ Kitima+ ne Dodanima.

5 Kudibu ke kuakafumina bantu ba mu bidiila* bavua batangalake mu maloba abu bilondeshile miakulu yabu ne mêku abu ne bilondeshile bisamba biabu.

6 Bana ba balume ba Hama bavua: Kushi, Miselayima,+ Puta,+ ne Kanâna.+

7 Bana ba balume ba Kushi bavua: Seba,+ Hawila, Sabeta, Lâma,+ ne Sabeteka.

Bana ba balume ba Lâma bavua Sheba ne Dedana.

8 Kushi wakalela Nimeloda. Yeye ke muntu wa kumpala wakalua tshilobo pa buloba. 9 Wakalua tshilembi tshia bukole tshivua tshiluisha Yehowa. Ke bualu kayi batu bamba ne: “Anu bu Nimeloda, tshilembi tshia bukole tshivua tshiluisha Yehowa.” 10 Ntuadijilu wa bukalenge buende uvua* Babela,+ Eleke,+ Akada, ne Kalene, mu buloba bua Shinâ.+ 11 Wakumbuka mu buloba abu, kuyaye mu buloba bua Ashû,+ kuibakaye Niniwe,+ Lehobota-Ile, Kala, 12 ne Lesene pankatshi pa Niniwe ne Kala: Etshi ke tshimenga tshinene.*

13 Miselayima wakalela Ludima,+ Anamima, Lehabima, Nafetuhima,+ 14 Patalusima,+ Kasaluhima (kuvua bena Peleshete+ bafumine), ne Kafetolima.+

15 Kanâna wakalela Sidona,+ muanende muanabute, ne Hete,+ 16 kabidi ne bena Yebuse,+ bena Amole,+ bena Gîgashi, 17 bena Hiwi,+ bena Âka, bena Sina, 18 bena Âwada,+ bena Semâ, ne bena Hamate.+ Pashishe, mêku a bena Kanâna akatangalaka. 19 Nunku mikalu ya bena Kanâna ivua ibangila ku Sidona too ne ku Gelâ+ pabuipi ne Gaza,+ too ne ku Sodoma, Amola,+ Adema, ne Seboyima+ pabuipi ne Lasha. 20 Abu bavua bana ba balume ba Hama bilondeshile mêku abu ne miakulu yabu, bilondeshile maloba abu ne bisamba biabu.

21 Bakalelela pende Shema, nkambua wa bana bonso ba Ebê+ ne muanabu ne Yafete muanabute,* bana. 22 Bana ba balume ba Shema bavua: Elama,+ Ashû,+ Âpakashada,+ Luda, ne Alama.+

23 Bana ba balume ba Alama bavua: Usa, Hula, Getê, ne Masha.

24 Âpakashada wakalela Shela,+ ne Shela wakalela Ebê.

25 Bakalelela Ebê bana babidi ba balume. Dîna dia umue divua Pelege,*+ bualu pavuaye ne muoyo buloba* buvua bupanduluke. Dîna dia muanabu divua Yoketana.+

26 Yoketana wakalela Alamodada, Shelefe, Hasâmaweta, Yela,+ 27 Hadolama, Uzala, Dikela, 28 Obala, Abimaele, Sheba, 29 Ofî,+ Hawila, ne Yobaba; bonso aba bavua bana ba balume ba Yoketana.

30 Muaba uvuabu basombele uvua mubangile ku Mesha too ne ku Sefâ, buloba bua mikuna bua ku est.

31 Abu bavua bana ba balume ba Shema bilondeshile mêku abu ne miakulu yabu, bilondeshile maloba abu ne bisamba biabu.+

32 Au ke avua mêku a bana ba balume ba Noa bilondeshile dilondangana dia mêku abu ne bilondeshile bisamba biabu. Kudibu ke kuakafumina bisamba bivua bitangalake pa buloba panyima pa Mvula wa kabutu.+

11 Mpindieu buloba bujima butshivua ne muakulu umue ne miaku ya muomumue. 2 Pavua bantu benza luendu batangile ku est, bakapeta mpata mu tshibandabanda tshia mu buloba bua Shinâ,+ bobu kubanga kusombelamu. 3 Pashishe bakambilangana ne: “Luayi, tuenzayi madioto, tuoshe mu kapia.” Nunku bakibaka ne madioto pamutu pa kuibaka ne mabue, ne kabudimbu bu potopoto. 4 Ke kuambabu ne: “Luayi, tudiashilayi tshimenga ne tshibumba tshidi ne lusongo lutue mu diulu, tupete dîna dia butumbi, bua katulu kutangalaka pa buloba bujima.”+

5 Pashishe Yehowa wakapueka bua kumona tshimenga ne tshibumba bivua bana ba bantu base. 6 Ke Yehowa kuamba ne: “Tangila! Bantu badi tshintu tshimue, bikale ne muakulu umue,+ ne mona tshidibu batuadije kuenza. Nanku kakuena bualu nansha bumue budibu mua kuikala nabu mu meji bua kuenza budi mua kubakolela to. 7 Luaku tupueke*+ kuntu aku, tukondakaje muakulu wabu bua kabamonyi mua kumvuangana ku muakulu to.” 8 Nunku Yehowa wakabatangalajila kuine aku pa buloba bujima;+ ku kakese ku kakese, bakalekela dibaka dia tshimenga. 9 Ke bualu kayi bakatshinyika ne: Babela,*+ bualu kuoku aku ke kuvua Yehowa mukondakajile muakulu wa buloba bujima, ne Yehowa wakabatangalajila kuine aku pa buloba bujima.

10 Eku nkulondolola kua malu a Shema.+

Shema uvua ne bidimu lukama pakalelaye Âpakashada+ bidimu bibidi panyima pa Mvula wa kabutu. 11 Shema mumane kulela Âpakashada, wakashala ne muoyo bidimu 500. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.+

12 Âpakashada wakalala bidimu 35 ne pashishe wakalela Shela.+ 13 Âpakashada mumane kulela Shela, wakashala ne muoyo bidimu 403. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

14 Shela wakalala bidimu 30 ne pashishe wakalela Ebê.+ 15 Shela mumane kulela Ebê, wakashala ne muoyo bidimu 403. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

16 Ebê wakalala bidimu 34 ne pashishe wakalela Pelege.+ 17 Ebê mumane kulela Pelege, wakashala ne muoyo bidimu 430. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

18 Pelege wakalala bidimu 30 ne pashishe wakalela Leu.+ 19 Pelege mumane kulela Leu, wakashala ne muoyo bidimu 209. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

20 Leu wakalala bidimu 32 ne pashishe wakalela Seluga. 21 Leu mumane kulela Seluga, wakashala ne muoyo bidimu 207. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

22 Seluga wakalala bidimu 30 ne pashishe wakalela Nahô. 23 Seluga mumane kulela Nahô, wakashala ne muoyo bidimu 200. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

24 Nahô wakalala bidimu 29 ne pashishe wakalela Tela.+ 25 Nahô mumane kulela Tela, wakashala ne muoyo bidimu 119. Wakalela kabidi bana ba balume ne bana ba bakaji.

26 Tela wakalala bidimu 70, pashishe wakalela Abalama,+ Nahô,+ ne Halana.

27 Eku nkulondolola kua malu a Tela.

Tela wakalela Abalama, Nahô, ne Halana; Halana wakalela Lota.+ 28 Halana wakafuila mu buloba buvuabu bamulelele bua Ula+ wa bena Kasada+ patshivua tatuende Tela ne muoyo. 29 Abalama ne Nahô bakasela bakaji. Dîna dia mukaji wa Abalama divua Salai,+ ne dîna dia mukaji wa Nahô divua Mileka,+ muana wa bakaji wa Halana tatuende wa Mileka ne Yiseka. 30 Kadi Salai uvua nkumba;+ kavua ne muana to.

31 Pashishe Tela wakangata muanende Abalama ne muikuluende Lota,+ muana wa Halana, ne Salai mukaji wa muanende Abalama, bobu kumbuka nende mu Ula wa bena Kasada bua kuya mu buloba bua Kanâna.+ Pakapita matuku, bakafika ku Halana,+ bobu kusombelaku. 32 Matuku a muoyo wa Tela avua bidimu 205. Pashishe Tela wakafuila ku Halana.

12 Pashishe Yehowa wakambila Abalama ne: “Umbuka mu buloba buenu, uye kule ne balela bebe ne nzubu wa tatuebe, uye ku buloba bungakuleja.+ 2 Nenkuvuije tshisamba tshinene, nenkubeneshe, nemvuije dîna diebe dinene, ne neulue dibenesha.+ 3 Nembeneshe badi bakubenesha, kadi muntu udi ukujingila diakabi nemmuele mulawu;+ bulelela, mêku onso a pa buloba neabeneshibue* ku diambuluisha diebe.”+

4 Nunku Abalama wakaya anu muvua Yehowa mumuambile, ne Lota wakaya nende. Abalama uvua ne bidimu 75 pakumbukaye mu Halana.+ 5 Abalama wakangata mukajende Salai+ ne Lota muana wa muanabu+ ne bintu bionso bivuabu bapete+ ne bantu* bonso bavuabu bapete mu Halana, ne bakasa luendu batangile mu buloba bua Kanâna.+ Pakafikabu mu buloba bua Kanâna, 6 Abalama wakendakana mu buloba abu too ne ku muaba udibu babikila ne: Shekeme,+ pabuipi ne mitshi minene ya Mole.+ Tshikondo atshi bena Kanâna batshivua mu buloba abu. 7 Pashishe Yehowa wakamuenekela Abalama, kumuambilaye ne: “Nempeshe bana* bebe+ buloba ebu.”+ Nunku wakashilaku Yehowa uvua mumumuenekele tshioshelu. 8 Pashishe wakumbukaku, kuyaye ku buloba bua mikuna ku est kua Betele,+ kuasaye ntenta wende, Betele muikale ku ouest, ne Ai+ ku est. Wakashilaku Yehowa+ tshioshelu, kutuadijaye kubila dîna dia Yehowa.+ 9 Pakapita matuku, Abalama wakamuangala, kuyaye mutangile ku Negebe,+ wenda utudila miaba mishilashilangane.

10 Tshiyole tshia nzala tshiakabuela mu buloba abu, ke Abalama kupueka mu Ejipitu bua kusombelamu bua tshikondo kampanda,*+ bualu tshiyole tshia nzala tshivua mu buloba abu tshivua tshipite bukole.+ 11 Pakavuaye pa kubuela mu Ejipitu, wakambila mukajende Salai ne: “Nteleja koku. Ndi mumanye ne: udi mukaji muimpe kumona.+ 12 Nunku pakumona bena Ejipitu, nebambe kakuyi mpata ne: ‘Eu mmukajende.’ Nunku nebanshipe, kadi nebakushiye wewe ne muoyo. 13 Wambe koku ne: udi muanetu wa bakaji, bua malu anyi apitaku bimpe mu wewe, nunku muoyo wanyi newupanduke.”*+

14 Diakamue pakabuela Abalama mu Ejipitu, bena Ejipitu bakamona ne: mukaji au uvua muimpe be! 15 Bakokeshi ba mua Palô bakamumona pabu, kutuadijabu kumutumbisha kumpala kua Palô, nunku bakaya ne mukaji au ku nzubu kua Palô. 16 Yeye kuenzela Abalama malu mimpe bua bualu bua mukaji; Abalama kupetaye mikoko, ngombe, mpunda milume ne mikaji, bena mudimu ba balume ne ba bakaji, ne tumelu.+ 17 Pashishe Yehowa wakakengesha Palô ne ba mu nzubu muende ne bipupu bikole bua bualu bua Salai mukaji wa Abalama.+ 18 Nunku Palô wakabikila Abalama, kumuambilaye ne: “Tshiudi mungenzele ntshinyi? Bua tshinyi kuvua mungambile ne: mmukajebe? 19 Bua tshinyi uvua muambe ne: ‘Mmuanetu wa bakaji’?+ Panyi nkavua musue kumuvuija mukajanyi. Mukajebe nyeye eu. Muangata, uye!” 20 Nunku Palô wakatumina bantu bende dîyi bua bualu buende, ne bakamulekela bua aye yeye ne mukajende ne bionso bivuaye nabi.+

13 Nunku Abalama wakumbuka mu Ejipitu, kuyaye ku Negebe,+ yeye ne mukajende ne bionso bivuaye nabi, pamue ne Lota. 2 Abalama uvua ne bubanji bua bungi bua bimuna ne arjan ne or.+ 3 Uvua wenda utudila miaba mishilashilangane pakumbukaye ku Negebe mutangile ku Betele, too ne pakafikaye muaba uvua ntenta wende kumpala pankatshi pa Betele ne Ai,+ 4 muaba uvuaye muashile tshioshelu kumpala. Abalama wakabilaku dîna dia Yehowa.

5 Mpindieu Lota, uvua wenza ngendu pamue ne Abalama, uvua pende ne mikoko ne ngombe ne ntenta. 6 Kadi buloba abu kabuvua bukumbane bua bobu kusomba kaba kamue; bintu biabu bikavua bivulangane bikole menemene kakuyi mushindu wa bobu kusomba kabidi pamue to. 7 Bua bualu abu, matandu akajuka pankatshi pa balami ba bimuna bia Abalama ne balami ba bimuna bia Lota. (Tshikondo atshi bena Kanâna ne bena Pelizi bavua basombele mu buloba abu.)+ 8 Nunku Abalama wakambila Lota+ ne: “Ndi nkulomba bua kakuikadi matandu pankatshi panyi nebe ne pankatshi pa balami ba bimuna bianyi ne balami ba bimuna biebe, bualu tudi bena muntu. 9 Buloba buonso kabuena kumpala kuebe anyi? Ndi nkulomba bua tuabulukangane. Wewe muye ku dia bakaji, dîba adi meme nenye ku dia balume; kadi wewe muye ku dia balume, dîba adi meme nenye ku dia bakaji.” 10 Nunku Lota wakabandisha mêsu, kumonaye ne: tshitupa tshionso tshia Yadene+ too ne ku Soâ+ tshivua ne mâyi a bungi anu bu budimi bua Yehowa,+ anu bu buloba bua Ejipitu (kumpala kua Yehowa kubutula Sodoma ne Amola). 11 Ke Lota kusungula tshitupa tshionso tshia Yadene, kuyaye kuasa tshitudilu tshiende ku est. Nunku bakabulukangana. 12 Abalama wakasombela mu buloba bua Kanâna, kadi Lota wakasombela pabuipi ne bimenga bia mu tshitupa tshia Yadene.+ Ndekelu wa bionso wakasa ntenta yende pabuipi ne Sodoma. 13 Kadi bantu ba mu Sodoma bavua bantu babi, benji ba mpekatu banene ku mêsu kua Yehowa.+

14 Abalama bamane kuabulukangana ne Lota, Yehowa wakamuambila ne: “Ndi nkulomba bua ubandishe mêsu ebe kumbukila muaba uudi au, utangile ku nord ne ku sud, ku est ne ku ouest, 15 bualu buloba buonso buudi mumone abu nenkupeshabu wewe ne bana* bebe bua buikale buenu bua kashidi.+ 16 Nemvuije bana* bebe anu bu nsenga ya pa buloba, bua ne: bikala muntu mua kubala nsenga ya pa buloba, nanku badi mua kubala bana* bebe.+ 17 Juka, wendakane mu buloba abu mu bule ne mu butshiama, bualu wewe ke ungabupesha.” 18 Nunku Abalama wakatungunuka ne kusombela mu ntenta. Pashishe wakafika ku mitshi minene ya Mamale+ idi mu Hebelone,+ yeye kusombelaku, ne kuashilaku Yehowa tshioshelu.+

14 Mu matuku a Amalafele mukalenge wa Shinâ,+ Aliyoka mukalenge wa Elasâ, Kedôlaomê+ mukalenge wa Elama+ ne Tidala mukalenge wa Goyima, 2 bakalenge aba bakaluangana mvita ne Bela mukalenge wa Sodoma,+ Bîsha mukalenge wa Amola,+ Shinaba mukalenge wa Adema, Shemebê mukalenge wa Seboyima,+ ne mukalenge wa Bela, mmumue ne: Soâ. 3 Bakalenge bonso aba bakasangisha biluilu biabu mu Tshibandabanda* tshia Sidime,+ mmumue ne: Mbuu wa Mukele.*+

4 Bakavua benzele Kedôlaomê mudimu bidimu 12, kadi mu tshidimu tshia 13 bakamutombokela. 5 Nunku mu tshidimu tshia 14, Kedôlaomê ne bakalenge bavua nende bakaya, kutshimunabu bena Lefa mu Ashetelota-kânayima, bena Zusa mu Hama, bena Eme+ mu Shawe-kîyatayima, 6 ne bena Holi+ ku mukuna wabu wa Seî+ too ne ku Ele-palana udi ku tshipela. 7 Pashishe bakapingana, kuyabu ku Ene-mishapata, mmumue ne: Kadeshe,+ ne kukuatabu buloba buonso bua bena Amaleka,+ kabidi ne bena Amole+ bavua basombele mu Hasasona-tamâ.+

8 Nunku mukalenge wa Sodoma wakaya, kabidi ne mukalenge wa Amola, ne mukalenge wa Adema, ne mukalenge wa Seboyima, ne mukalenge wa Bela, mmumue ne: Soâ, bakela mualu wa mvita bua kuluangana nabu mu Tshibandabanda* tshia Sidime, 9 bua kuluangana ne Kedôlaomê mukalenge wa Elama, ne Tidala mukalenge wa Goyima, ne Amalafele mukalenge wa Shinâ, ne Aliyoka mukalenge wa Elasâ,+ bakalenge banayi baluisha batanu. 10 Kadi Tshibandabanda* tshia Sidime tshivua tshiuwule tente ne bina bia kabudimbu, nunku bakalenge ba Sodoma ne Amola bakajinga bua kunyema, kadi bakakulukamu, ne bantu bavua bashale bakanyemena ku buloba bua mikuna. 11 Pashishe batshimunyi bakangata bintu bionso bia mu Sodoma ne Amola ne biakudia biabu bionso, kuyabu.+ 12 Bakakuata kabidi Lota muana wa muanabu ne Abalama uvua musombele mu Sodoma,+ ne bintu biende, bobu kutungunuka ne njila.

13 Pashishe muntu mukuabu uvua munyeme wakalua kumanyisha Abalama muena Ebelu. Tshikondo atshi uvua musombele* mu mitshi minene ya Mamale muena Amole,+ muanabu ne Eshekola ne Anele.+ Bobu aba bavua bena dia Abalama. 14 Nunku Abalama kumvua ne: bavua bakuate mulela wende.*+ Ke yeye kusangisha bantu bende balongesha mvita, bena mudimu 318 balelela mu nzubu muende, kubalondakajaye too ne ku Dana.+ 15 Butuku, wakatapulula tshiluilu tshiende, ne yeye ne bena mudimu bende bakabela mvita, kubatshimunabu. Yeye kubalondakaja too ne ku Hoba udi ku nord kua Damaseke. 16 Wakanyenga bintu bionso, kunyengaye kabidi mulela wende Lota, ne bintu biende, ne bantu bakaji, ne bantu bakuabu.

17 Pavua Abalama mufume ku ditshimuna Kedôlaomê ne bakalenge bavuaye nabu, mukalenge wa Sodoma wakapatuka bua kusambakena ne Abalama mu Tshibandabanda* tshia Shawe, mmumue ne: Tshibandabanda tshia Mukalenge.+ 18 Melekisedeke+ mukalenge wa Salema+ wakalua ne mampa ne mvinyo; yeye uvua muakuidi wa Nzambi Mutambe Bunene.+

19 Ke yeye kumubenesha wamba ne:

“Abalama abeneshibue kudi Nzambi Mutambe Bunene,

Muenji wa diulu ne buloba;

20 Ne Nzambi Mutambe Bunene

Udi mufile baluishi bebe mu tshianza tshiebe atumbishibue!”

Nunku Abalama wakamupesha tshia dikumi tshia bintu bionso.+

21 Pashishe mukalenge wa Sodoma wakambila Abalama ne: “Mpesha meme bantu,* wangate wewe bintu.” 22 Kadi Abalama wakambila mukalenge wa Sodoma ne: “Ndi njula tshianza tshianyi muulu, nditshipa kudi Yehowa Nzambi Mutambe Bunene, Muenji wa diulu ne buloba, 23 ne: tshiakuangata tshintu tshiebe nansha tshimue, kubangila anu ku buanda too ne ku nshinga wa sandala, bua kulu kuamba ne: ‘Meme ke uvua muvuije Abalama mubanji.’ 24 Tshiakuangata tshintu nansha tshimue pa kumbusha bikadi bansongalume aba bamane kudia. Kadi bua tshitupa tshia kupesha bantu bavua baye nanyi, Anele, Eshekola, ne Mamale,+ bobu bangate tshiabu tshitupa.”

15 Panyima pa bualu ebu, dîyi dia Yehowa diakalua kudi Abalama mu tshikena kumona, diamba ne: “Abalama, kutshinyi to.+ Meme ndi ngabu webe.+ Difutu diebe nedikale dinene menemene.”+ 2 Abalama wakamba ne: “Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa, neumpeshe tshinyi? Bualu tshiena anu muanji kuikala ne muana to, ne muntu wapiana nzubu wanyi udi Eliyezê+ muntu wa ku Damaseke.” 3 Abalama wakamba kabidi ne: “Wewe kuena mumpeshe muana*+ to, ne muntu* wa mu nzubu muanyi ke udi umpingana bu mupianyi.” 4 Kadi monayi! Dîyi dia Yehowa diakamuandamuna ne: “Muntu au kakukupingana bu mupianyi to, kadi muanebe* wewe neakupingane bu mupianyi.”+

5 Ke yeye kumupatula pambelu kumuambila ne: “Ndi nkulomba bua utangile muulu, ubale mitoto ni udi mua kukokesha mua kuyibala.” Mpindieu yeye kumuambila ne: “Ke mualua bana* bebe nunku.”+ 6 Wakitabuja Yehowa,+ ne Yeye wakamubadila bualu ebu bu buakane.+ 7 Pashishe wakamba kabidi ne: “Meme ndi Yehowa uvua mukupatule mu Ula wa bena Kasada bua kukupesha buloba ebu bu tshintu tshiebe.”+ 8 Ke yeye kuamba ne: “Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa, nemmanye bishi ne: nembuangate?” 9 Yeye wakamuandamuna ne: “Ngangatshila lukungulu lua ngombe lua bidimu bisatu, ne lukungulu lua mbuji lua bidimu bisatu, ne tshimpanga tshia mukoko tshia bidimu bisatu, ne kamanda nkutshi,* ne muana wa nkudimba.” 10 Nunku wakangata nyama yonso ayi, kuyikosaye mu bitupa bibidi bibidi, kuteka tshitupa tshionso tshitangilangane ne tshikuabu,* kadi kakakosolola nyunyi to. 11 Pashishe nyunyi itu idia minyinyi yakatuadija kupueka pa bitalu abi, kadi Abalama uvua anu uyipata.

12 Pakavua dîba pa kubuela, tulu tukole tuakakuata Abalama, ne mîdima mikole ivua yenza buôwa yakamubuikila. 13 Pashishe Yeye wakambila Abalama ne: “Umanye bimpe ne: bana* bebe nebikale bantu ba ku babende mu buloba budi kabuyi buabu ne bantu ba mu buloba abu nebabakuate ku bupika ne nebabakengeshe bidimu 400.+ 14 Kadi meme nendumbuluishe tshisamba tshienzelabu mudimu,+ pashishe nebapatukamu ne bintu bia bungi.+ 15 Kadi wewe neuye kudi bankambua bebe mu ditalala; nebakujiike wewe mumane kukulakaja bikole.+ 16 Kadi bana bebe nebapingane mu buloba ebu+ mu tshipungu tshinayi, bualu tshilema tshia bena Amole ki ntshianji kukumbana menemene to.”+

17 Pakavua dîba dibuele ne mîdima mikole milue, tshikutu tshivua tshifuima muishi tshiakamueneka ne tshimunyi tshia kapia tshiakapitshila pankatshi pa bitupa bia nyama abi. 18 Dituku adi, Yehowa wakadia tshipungidi ne Abalama+ wamba ne: “Nempeshe bana* bebe buloba ebu,+ kubangila ku musulu wa Ejipitu too ne ku musulu munene, musulu wa Pelata:+ 19 buloba bua bena Kene,+ bena Kenizi, bena Kadamona, 20 bena Hiti,+ bena Pelizi,+ bena Lefa,+ 21 bena Amole, bena Kanâna, bena Gîgashi ne bena Yebuse.”+

16 Mpindieu Salai mukaji wa Abalama kavua mumulelele bana to,+ kadi uvua ne muena mudimu wende muena Ejipitu, dîna diende divua Hagâ.+ 2 Nunku Salai wakambila Abalama ne: “Nteleja koku. Yehowa mmumpangishe bua kulela bana. Lala koku ne muena mudimu wanyi. Pamuapa ndi mua kupetela bana kudiye.”+ Nunku Abalama wakateleja tshivua Salai muambe. 3 Pakavua Abalama musombe bidimu dikumi mu buloba bua Kanâna, Salai mukaji wa Abalama wakangata Hagâ, muena mudimu wende muena Ejipitu, kumufilaye kudi bayende Abalama bua ikale mukajende. 4 Nanku wakalala ne Hagâ, yeye kuimita. Pakamonaye ne: uvua ne difu, wakatuadija kupepeja mukalenge wende mukaji.

5 Ke Salai kuambila Abalama ne: “Bubi budibu bangenzele ebu wewe ke udi mubukebeshe. Meme ke uvua muteke muena mudimu wanyi mu tshiadi tshiebe,* kadi padiye mumone ne: udi ne difu, mmutuadije kumpepeja. Yehowa akose tshilumbu tshidi pankatshi panyi nebe.” 6 Ke Abalama kuambila Salai ne: “Tangila! Muena mudimu webe udi ku bukokeshi buebe. Muenzela tshionso tshiudi wela meji ne: ntshimpe.” Nunku Salai wakamufuisha bundu, ke yeye kumunyema.

7 Pashishe muanjelu wa Yehowa wakamusangana ku mushimi wa mâyi mu tshipela, mushimi uvua mu njila wa ku Shû.+ 8 Wakamuebeja ne: “Hagâ, muena mudimu wa Salai, udi ufumina penyi ne udi uya penyi?” Yeye kuandamuna ne: “Ndi ngenda nyema mukalenge wanyi mukaji Salai.” 9 Ke muanjelu wa Yehowa kumuambila ne: “Pingana kudi mukalenge webe mukaji, udipuekeshe mu tshianza tshiende.” 10 Pashishe muanjelu wa Yehowa wakamba ne: “Meme nemvudije bana* bebe bikole menemene bua balue bungi kabuyi kubala.”+ 11 Muanjelu wa Yehowa wakamba kabidi ne: “Ke wewe eu ne difu; neulele muana wa balume, ne neumuinyike ne: Yishemaele,* bualu Yehowa mmumvue dikenga diebe. 12 Neikale bu mpunda wa tshisuku.* Tshianza tshiende netshiluishe muntu yonso, ne tshianza tshia muntu yonso netshimuluishe, ne neasombe mutangilangane ne bana babu bonso.”*

13 Pashishe wakabila dîna dia Yehowa uvua uyukila nende, wamba ne: “Wewe udi Nzambi udi umona,”+ bualu yeye wakamba ne: “Muaba eu ndiku bushuwa mumone muntu udi ummona anyi?” 14 Ke bualu kayi bakabikila tshina tshia mâyi atshi ne: Bê-laha-loi.* (Tshidi pankatshi pa Kadeshe ne Belede.) 15 Nunku Hagâ wakalelela Abalama muana wa balume, Abalama kuinyikaye muanende uvua Hagâ mulele ne: Yishemaele.+ 16 Abalama uvua ne bidimu 86 pavua Hagâ mumulelele Yishemaele.

17 Pakavua Abalama ne bidimu 99, Yehowa wakamuenekela Abalama, kumuambilaye ne: “Meme ndi Nzambi Wa Bukole Buonso. Wende kumpala kuanyi, udileje kuyi kalema.* 2 Nenjadike tshipungidi tshianyi pankatshi panyi nebe,+ ne nenkuvudije bikole, bikole menemene.”+

3 Ke Abalama kutua mpala wende panshi, ne Nzambi kutungunuka ne kuakula nende, wamba ne: 4 “Tangila! Tshipungidi tshianyi meme tshidi nebe;+ bulelela, neulue tatu wa bisamba bia bungi.+ 5 Dîna diebe kadiakuikala kabidi Abalama* to; dîna diebe nedilue Abalahama,* bualu nenkuvuije tatu wa bisamba bia bungi. 6 Nengenze bua ulele bana ba bungi, ba bungi menemene, nenkuvuije bisamba, ne bakalenge nebafumine kuudi.+

7 “Nendame tshipungidi tshianyi tshidi pankatshi panyi nebe+ ne bana* bebe balua panyima pebe mu bipungu biabu bionso bua tshipungidi tshia tshiendelele, bua ngikale Nzambi webe ne wa bana* bebe balua panyima pebe. 8 Nenkupeshe wewe ne bana* bebe balua panyima pebe buloba buuvua musombele bu muntu wa ku babende,+ buloba buonso bua Kanâna, bua buikale buenu bua kashidi; nengikale kabidi Nzambi wabu.”+

9 Nzambi wakambila kabidi Abalahama ne: “Kadi wewe, udi ne bua kulama tshipungidi tshianyi, wewe ne bana* bebe balua panyima pebe mu bipungu biabu bionso. 10 Etshi ntshipungidi tshianyi tshidi pankatshi panyi nenu tshinualama wewe ne bana* bebe balua panyima pebe: Muntu mulume yonso udi munkatshi muenu udi ne bua kutengudibua.+ 11 Nudi ne bua kutengudibua, ne bualu ebu nebuikale tshimanyinu tshia tshipungidi tshidi pankatshi panyi nenu.+ 12 Mu bipungu bienu bionso, nudi ne bua kutengula+ muana wa balume yonso udi ne matuku muanda mukulu, muntu yonso mulela mu nzubu muenu ne muntu yonso udi kayi wa mu bana* benu uvua musumba ku makuta kudi muntu wa ku babende. 13 Muntu mulume yonso mulela mu nzubu muebe ne muntu mulume yonso musumba ku makuta ebe udi ne bua kutengudibua,+ ne tshipungidi tshianyi mu mibidi yenu tshidi ne bua kuikala tshipungidi tshia kashidi. 14 Muntu mulume udi kayi mutengula yeye kayi muditenguishe, badi ne bua kumbusha* muntu* au munkatshi mua tshisamba tshiabu. Mmushipe tshipungidi tshianyi.”

15 Pashishe Nzambi wakambila Abalahama ne: “Kadi bua mukajebe Salai,*+ kumubikidi kabidi ne: Salai to, bualu dîna diende nedilue Sala.* 16 Nemmubeneshe ne nenkupeshile kabidi muana wa balume mu yeye;+ nemmubeneshe ne nealue bisamba; bakalenge ba bisamba nebafumine kudiye.” 17 Ke Abalahama kutua mpala panshi, kutuadijaye kuseka, udiambila mu muoyo wende+ ne: “Badiku mua kulelela muntu wa bidimu lukama muana anyi? Sala, mukaji wa bidimu 90, udiku mua kulela anyi?”+

18 Nunku Abalahama wakambila Nzambi mulelela ne: “Yishemaele ikale ne muoyo kumpala kuebe!”+ 19 Ke Nzambi kumuambila ne: “Sala mukajebe neakulelele bushuwa muana wa balume, ne neumuinyike ne: Izaka.*+ Nenjadike tshipungidi tshianyi nende. Netshikale tshipungidi tshia tshiendelele kudi bana* bende balua panyima pende.+ 20 Kadi bua Yishemaele, ndi mukumvuile. Tangila! Nemmubeneshe, nengenze bua alele bana ba bungi, nemmuvudije bikole, bikole menemene. Neapatule bamfumu 12, ne nemmuvuije tshisamba tshinene.+ 21 Kadi nenjadike tshipungidi tshianyi ne Izaka+ wikala Sala mua kukulelela tshikondo tshia buena etshi, tshidimu tshidi tshilua.”+

22 Pavua Nzambi mujikije kuyukila nende, wakabanda, kushiyaye Abalahama. 23 Pashishe Abalahama wakangata Yishemaele muanende wa balume ne bantu balume bonso balela mu nzubu muende ne muntu yonso uvuaye musumbe ku makuta, muana wa balume yonso wa mu nzubu mua Abalahama, yeye kubatengula dituku dine adi anu muvua Nzambi mumuambile.+ 24 Abalahama uvua ne bidimu 99 pakamutengulabu.+ 25 Yishemaele muanende uvua ne bidimu 13 pakamutengulabu pende.+ 26 Anu dituku dine adi, bakatengula Abalahama ne muanende Yishemaele kabidi. 27 Bantu balume bonso ba mu nzubu muende, muntu yonso mulela mu nzubu muende ne muntu yonso uvuaye musumbe ku makuta kudi muntu wa ku babende, bakatengudibua pabu pamue nende.

18 Pashishe Yehowa+ wakamumuenekela mu mitshi minene ya Mamale+ pavuaye musombe ku tshibuelelu tshia ntenta dîba dia munya mukole menemene. 2 Wakabandisha mêsu, kumonaye bantu balume basatu bimane ntanta nende.+ Pakabamonaye, wakumbuka lubilu ku tshibuelelu tshia ntenta mutangile kudibu, kuinamaye panshi. 3 Ke yeye kuamba ne: “Yehowa, bingikala muanyishibue ku mêsu kuebe, ndi nkulomba bua kupitshi muena mudimu webe to. 4 Anyishayiku balue ne ndambu wa mâyi, banoweshawu ku makasa,+ pashishe nuikishe muinshi mua mutshi. 5 Bu munudi balue kudi muena mudimu wenu muaba eu, anyishayiku nnutuadile tshipese tshia diampa bua nupetulule bukole.* Pashishe nudi mua kutungunuka ne luendu luenu.” Ke bobu kuamba ne: “Mbimpe. Udi mua kuenza muudi muambe.”

6 Nunku Abalahama wakaya lubilu ku ntenta kuvua Sala, kumuambilaye ne: “Kolesha! Angata bipiminu* bisatu bia bukula bunefuke, ubusope, ne wenze mampa.” 7 Pashishe Abalahama wakaya lubilu ku tshisumbu tshia nyama, kusungulaye muana mulume wa ngombe muimpe, mutekete. Kumupeshaye muena mudimu wende, yeye kuenza lukasa bua kumulamba. 8 Pashishe wakangata manteka ne mabele ne muana mulume wa ngombe uvuaye mulambe, kutekaye biakudia abi kumpala kuabu. Yeye kuimana ku luseke luabu muinshi mua mutshi pavuabu benda badia.+

9 Bobu kumuebeja ne: “Mukajebe Sala+ udi kuepi?” Yeye kuandamuna ne: “Udi mu ntenta emu.” 10 Nunku umue wa kudibu wakamba kabidi ne: “Bushuwa nempingane kuudi tshidimu tshialua, tshikondo tshia buena etshi; tangila! mukajebe Sala neikale ne muana wa balume.”+ Pine apu Sala uvua ku tshibuelelu tshia ntenta uvua panyima pa muntu au, wenda uteleja. 11 Abalahama ne Sala bakavua bakulakaje, bikale ne bidimu bia bungi.+ Sala ukavua mupite tshikondo tshia kulela.*+ 12 Nunku Sala wakatuadija kudisekela, wamba ne: “Meme mumane kukooka nunku ne mukalenge wanyi mumane kukulakaja, nengikale bushuwa ne milowo ayi anyi?”+ 13 Nunku Yehowa wakebeja Abalahama ne: “Bua tshinyi Sala mmuseke, wamba ne: ‘Bushuwa nendele nansha munkadi mukulakaje emu anyi?’ 14 Kudiku tshintu tshidi tshitambe Yehowa bukole anyi?+ Nempingane kuudi tshidimu tshidi tshilua tshikondo tshia buena etshi, ne Sala neikale ne muana wa balume.” 15 Kadi Sala wakavila, wamba ne: “Tshiena museke to,” bualu uvua ne buôwa. Ke yeye kumuambila ne: “Mmuomu! Wewe udi museke.”

16 Pavua bantu abu bajuke bua kuya, batangile luseke lua Sodoma,+ Abalahama wakaya nabu bua kubashindikija. 17 Yehowa wakamba ne: “Ndiku mua kusokoka Abalahama bualu bundi nkeba kuenza anyi?+ 18 Bushuwa Abalahama nealue tshisamba tshinene tshia bukole, ne bisamba bionso bia pa buloba nebibeneshibue* ku diambuluisha diende.+ 19 Bualu ndi mufike ku dimumanya bua atumine bana bende ne ba mu nzubu muende badi balua panyima pende dîyi bua balame njila wa Yehowa pa kuenza malu malulame ne makane,+ bua Yehowa akumbaje bualu buvuaye mulaye budi butangila Abalahama.”

20 Pashishe Yehowa wakamba ne: “Muadi udibu badila bua Sodoma ne Amola mmukole menemene,+ ne mpekatu wabu mmupite bunene.+ 21 Nempueke bua kumona ni badi benza malu bilondeshile muadi udi mufike kundi. Bikalabi kabiyi nanku, nemmanye bualu abu.”+

22 Nunku bantu abu bakumbuka muaba au, kuyabu batangile ku Sodoma; kadi Yehowa+ yeye wakashala ne Abalahama. 23 Ke Abalahama kusemena, kumuebejaye ne: “Bushuwa wewe neujimije bantu bakane ne bantu babi popamue anyi?+ 24 Fuanyikijabi ne: mu tshimenga atshi mudi bantu bakane 50. Dîba adi neujimije ba mu tshimenga atshi kuyi ubuikidila tshimenga bua bualu bua bakane 50 badimu anyi? 25 Bushuwa, wewe kuena mua kuenza nanku to, kushipa muntu muakane popamue ne muntu mubi, bua tshidi tshifikila muntu muakane tshikale tshia muomumue ne tshidi tshifikila muntu mubi!+ Wewe kuena mua kuenza nanku to.+ Mulumbuluishi wa buloba bujima kakuenza tshidi tshiakane anyi?”+ 26 Ke Yehowa kuamba ne: “Meme musangane bantu bakane 50 mu Sodoma, nembuikidile tshimenga tshionso atshi bua bualu buabu.” 27 Kadi Abalahama wakamba kabidi ne: “Mfuilaku luse bua muoyo mukole undi ngakula nawu ne Yehowa, panyi muikale lupuishi ne butu. 28 Fuanyikija ne: mu bantu bakane 50 mmupangike batanu. Neubutule tshimenga atshi tshionso bua bantu batanu abu anyi?” Ke yeye kuamba ne: “Meme musanganamu bantu bakane 45, tshiakutshibutula to.”+

29 Kadi wakakula kabidi nende wamba ne: “Fuanyikija ne: mudi bantu bakane 40.” Yeye kuandamuna ne: “Bua bantu bakane 40 abu, tshiakutshibutula to.” 30 Kadi wakatungunuka wamba ne: “Mfuila koku luse Yehowa, kukuatshi tshiji to,+ kadi anyisha bua ntungunuke ne kuakula. Fuanyikija ne: mudi bantu bakane anu 30.” Wakandamuna ne: “Meme musanganamu bantu bakane 30, tshiakutshibutula to.” 31 Kadi wakatungunuka wamba ne: “Mfuila koku luse bua muoyo mukole undi ngakula nawu ne Yehowa. Fuanyikija ne: mudi bantu bakane anu 20.” Wakandamuna ne: “Bua bantu bakane 20 abu, tshiakutshibutula to.” 32 Kuambaye ndekelu wa bionso ne: “Mfuila koku luse Yehowa, kukuatshi tshiji to, kadi anyishaku bua ngakule nansha bua musangu wa ndekelu. Fuanyikija ne: mudi bantu bakane anu dikumi.” Wakandamuna ne: “Bua bantu bakane dikumi abu, tshiakutshibutula to.” 33 Pakajikija Yehowa kuakula ne Abalahama, wakaya,+ ne Abalahama wakapingana kuende.

19 Banjelu babidi abu bakafika mu Sodoma ku dilolo, kadi Lota uvua musombe ku tshiibi tshia Sodoma. Pakabamona Lota, wakajuka bua kusambakena nabu, yeye kuinama kutua mpala wende panshi.+ 2 Yeye kuamba ne: “Suayi bakalenge banyi, nuapukaku ku nzubu kua muena mudimu wenu, nulale butuku ebu, banoweshe mâyi ku makasa. Pashishe nudi mua kujuka patshiatshia, kutungunuka ne luendu luenu.” Bobu kuamba ne: “Tòo, netulale muaba wa tshinsangansanga eu butuku bujima.” 3 Kadi wakabasengelela bikole, bobu kuya nende ku nzubu kuende. Yeye kubalambishila biakudia bia bungi, kuboshila mampa kaayi mela luevene, bobu kudia.

4 Kumpala kua bobu kulala, bantu ba mu tshimenga, bantu balume ba mu Sodoma, kubangila anu ku nsongalume too ne ku mukulakaje, mmumue ne: buonso buabu, tshisumbu tshijima, bakajingila nzubu. 5 Bavua anu bela Lota mbila bamuambila ne: “Bantu bavua babuele kuebe butuku ebu badi penyi? Tupatuilabu bua tulale nabu.”+

6 Nunku Lota wakapatuka ku mushiku wa mbelu kuvuabu, yeye kukanga tshiibi panyima pende. 7 Kubambilaye ne: “Bana betu, ndi nnulomba bua kanuenji bualu bubi to. 8 Ngumvuilayiku, muaba eu ndi ne bana ba bakaji babidi badi kabayi banji kulala ne balume. Anyishayi nnupatuilabu bua nubenzele tshionso tshidi tshimueneka tshimpe ku mêsu kuenu. Kadi kanuenzedi bantu aba bualu nansha bumue, bualu mbalue kueyema* mu nzubu muanyi.”+ 9 Abu kuambabu ne: “Shiya njila!” Kuambabu kabidi ne: “Muntu wa ku babende eu, muntu nkaya, mmulue kusomba apa ukadi pende ne dikamakama dia kutulumbuluisha! Mpindieu, tudi tukuenzela bibi kupita mutuvua mua kubenzela bobu.” Bakafinakaja* Lota, kusemenabu pabuipi bua kutula tshiibi. 10 Nunku bantu abu bakolola bianza biabu, kukokelabu Lota mu nzubu muvuabu, kukangabu tshiibi. 11 Kadi bakafofomija mêsu a bantu bavua ku mushiku wa mbelu, kubangila ku udi mutambe bukese too ne ku udi mutambe bunene, bobu kutshioka ne dikeba dia mushiku wa mbelu.

12 Pashishe bantu abu bakambila Lota ne: “Udi ne muntu mukuabu muaba eu anyi? Baku bebe, bana bebe ba balume, bana bebe ba bakaji, ne bantu bebe bonso badi mu tshimenga etshi, patuka nabu muaba eu! 13 Bualu netubutule muaba eu, bualu muadi udibu badila bua bualu buabu mmupite bukole* kumpala kua Yehowa,+ nunku Yehowa mmututume bua kubutula tshimenga etshi.” 14 Nanku Lota wakapatuka, kutuadijaye kuambila baku bende bavua ne bua kusela bana bende ba bakaji, wamba wambulula ne: “Jukayi! Nupatuke muaba eu, bualu Yehowa neabutule tshimenga etshi!” Kadi wakamueneka kudi baku bende anu bu muntu uvua wela bilele.+

15 Pakavuabu butshia, banjelu bakatuadija kuenzeja Lota malu lukasa lukasa bamba ne: “Juka! Angata mukajebe ne bana bebe ba bakaji babidi badi nebe muaba eu, bua kulu kujimijibua bua tshilema tshia tshimenga etshi!”+ 16 Bua luse luvua nalu Yehowa bua bualu buende,+ pavuaye ujingakana, bantu abu bakakuata ku tshianza tshiende, ku tshianza tshia mukajende, ne ku bianza bia bana bende ba bakaji babidi, kumupatulabu, kumuimanyikabu pambelu pa tshimenga.+ 17 Diakamue pakafikabu nabu ku mikalu ya tshimenga, wakamba ne: “Nyema bua kupandisha muoyo* webe! Kutangidi panyima pebe,+ kuimanyi muaba nansha umue mu tshitupa etshi+ to! Nyemena ku buloba bua mikuna bua kulu kujimijibua!”

18 Pashishe Lota wakabambila ne: “Yehowa, bua luse, aku to! 19 Muena mudimu webe mmuanyishibue ku mêsu kuebe, ne udi mundeje bulenga* bua bungi paudi mundame meme* ne muoyo,+ kadi tshiena mua kukokesha bua kunyemena ku buloba bua mikuna to, bualu ndi ntshina ne: njiwu idi mua kunkuata meme kulua kufua.+ 20 Mpindieu, ndi nkulomba ne: tshimenga tshiatshia tshidi pabuipi, ndi mua kunyemenamu; ntshimenga tshikese tshianana. Tshienaku mua kunyemenamu anyi? Ntshimenga tshikese tshianana. Nunku nempanduke.”* 21 Ke yeye kumuambila ne: “Mbimpe menemene, tshiakubutula tshimenga tshiudi wamba atshi to,+ bua kukuleja kabidi mundi nkutua mushinga.+ 22 Enza lukasa! Nyemenamu, bualu tshiena mua kuenza bualu nansha bumue too ne paudi ufikamu!”+ Ke bualu kayi wakinyika tshimenga atshi ne: Soâ.*+

23 Dîba dikavua dibande pakafika Lota ku Soâ. 24 Pashishe Yehowa wakalokesha sufre ne kapia mu Sodoma ne mu Amola, bivua bifumina kudi Yehowa, biumbukila mu diulu.+ 25 Nunku wakabutula bimenga abi, bushuwa, tshitupa tshionso atshi, kusangisha ne bantu bonso ba mu bimenga abi ne mitshi ya mu buloba abu.+ 26 Kadi mukaji wa Lota uvua panyima pende wakatuadija kutangila panyima, yeye kuandamuka dibue dia mukele.+

27 Nunku Abalahama wakajuka pa dinda menemene, kuyaye muaba uvuaye muimane kumpala kua Yehowa.+ 28 Pakatangilaye luseke lua Sodoma ne Amola ne buloba buonso bua tshitupa atshi, wakamona bualu bua dikema. Kuvua muishi mufiike fitutu ufumina mu buloba abu ubanda bu muishi mufiike fitutu wa mfulu.+ 29 Nunku pavua Nzambi mubutule bimenga bia mu tshitupa atshi, Nzambi uvua ne Abalahama mu lungenyi, kupatulaye Lota mu bimenga bivuaye mubutule, bimenga bia muaba uvua Lota musombele.+

30 Pashishe Lota wakumbuka ku Soâ, yeye ne bana bende ba bakaji babidi, kubangaye kusombela mu buloba bua mikuna,+ bualu uvua utshina bua kusombela mu Soâ.+ Nunku wakabanga kusombela mu nyongolo ne bana bende ba bakaji babidi. 31 Pashishe muanabute wakambila muakunyi ne: “Tatuetu ukadi mukulakaje, ne kakuena muntu mulume mu buloba ebu udi mua kusangila netu bilondeshile tshilele tshia pa buloba bujima. 32 Luaku tupeshe tatu mvinyo bua kunua, tulale nende, tutungunuje ndelanganyi ya tatuetu.”

33 Nunku butuku abu bavua anu bapesha tatuabu mvinyo bua kunua; ke muanabute kubuela, kulalaye ne tatuende, kadi kakamanya dîba divua muanende mulale nende ne dîba divuaye mujuke to. 34 Nunku dituku diakalonda muanabute wakambila muakunyi ne: “Mvua mulale ne tatu butuku bua kutshia lelu. Tumupeshe kabidi mvinyo bua kunuaye butuku bua lelu. Nunku ubuele, ulale nende bua tutungunuje ndelanganyi ya tatuetu.” 35 Nunku butuku abu kabidi bakapesha tatuabu mvinyo misangu ya bungi bua kunuaye; pashishe muakunyi wakabuela, kulalaye nende, kadi kakamanya dîba divua muanende mulale nende ne dîba divuaye mujuke to. 36 Nunku bana bonso babidi ba Lota bakimita mafu a tatuabu. 37 Muanabute wakalela muana wa balume, kumuinyikaye ne: Moaba.+ Yeye ke tatu wa bena Moaba ba lelu.+ 38 Muakunyi wakalela pende muana wa balume, kumuinyikaye ne: Bene-ami. Yeye ke tatu wa bena Amona+ ba lelu.

20 Abalahama wakumbusha tshitudilu tshiende muaba au,+ kuya mutangile ku buloba bua Negebe, kutuadijaye kusombela pankatshi pa Kadeshe+ ne Shû.+ Pavuaye musombele* ku Gelâ,+ 2 Abalahama wakamba kabidi bua mukajende Sala ne: “Yeye mmuanetu wa bakaji.”+ Nunku Abimeleke mukalenge wa Gelâ wakatuma bantu, kuluabu ne Sala.+ 3 Pashishe Nzambi wakamuenekela Abimeleke mu tshilota butuku, kumuambilaye ne: “Paudi apu udi anu bu ukadi mufue bua mukaji uudi muangate au,+ bualu mmukaji musela, kabidi ngua muntu mukuabu.”+ 4 Kadi Abimeleke kavua muanji kusemena pabuipi nende to.* Ke yeye kuamba ne: “Yehowa, neushipe tshisamba tshidi katshiyi ne bualu nansha bumue* anyi? 5 Yeye kavua mungambile ne: ‘Mmuanetu wa bakaji,’ ne mukaji pende kavua mungambile ne: ‘Mmuanetu wa balume’ anyi? Mvua muenze bualu ebu ne muoyo mutoke, tshiyi mumanye bualu.” 6 Pashishe, Nzambi mulelela wakamuambila mu tshilota ne: “Ndi mumanye ne: uvua muenze bualu ebu ne muoyo mutoke, ke pamvua mukukande bua kungenzedi mpekatu. Ke bualu kayi tshivua mukuitabile bua kumulenga to. 7 Mpindieu pingaja mukaji wa muntu au, bualu muntu au mmuprofete,+ nunku yeye neasengelele Nzambi bua bualu buebe,+ ne neushale ne muoyo. Kadi wewe kuyi mumupingaje, umanye ne: neufue bulelela, wewe ne bantu bebe bonso.”

8 Abimeleke wakajuka pa dinda, kubikilaye bena mudimu bende bonso, kubambilaye malu au onso; bobu kumvua buôwa bua bungi. 9 Pashishe Abimeleke kubikila Abalahama, kumuambilaye ne: “Tshiudi mutuenzele ntshinyi? Mbubi kayi bundi mukuenzele bua wewe kunkebela meme ne bukalenge buanyi bubi bunene nunku? Tshiudi mungenzele ki ntshimpe to.” 10 Abimeleke wakatungunuka ne kuambila Abalahama ne: “Mmeji kayi auvua nawu pauvua muenze bualu ebu?”+ 11 Abalahama kumuandamuna ne: “Mvua muenze nanku bualu mvua ndiambila ne: ‘Bushuwa, kakuena ditshina dia Nzambi muaba eu to, nunku nebanshipe bua mukajanyi.’+ 12 Tshidibi, yeye mmuanetu wa bakaji menemene, muana wa tatuanyi, ki mmuana wa mamuanyi to; kadi wakalua mukajanyi.+ 13 Nunku, pavua Nzambi mungumbushe mu nzubu mua tatu bua meme kuya ngenda ntambakana,+ ngakamuambila ne: ‘Undejaku dinanga dia lulamatu mu mushindu eu: Muaba wonso utuaya, wambe bua bualu buanyi ne: “Yeye mmuanetu.”’”+

14 Pashishe Abimeleke wakangata mikoko ne ngombe ne bena mudimu ba balume ne ba bakaji, kubipeshaye Abalahama, kumupingajilaye kabidi mukajende Sala. 15 Abimeleke wakamba kabidi ne: “Tangila, buloba buanyi mbuobu abu kumpala kuebe. Somba muaba wonso uudi musue.” 16 Kuambilaye Sala ne: “Ndi mpesha muanenu wa balume+ bitupa tshinunu bia arjan. Ntshimanyinu tshia muudi kuyi ne bualu* kumpala kua bonso badi nebe, ne kumpala kua bantu bonso; udi mubingishibue ku bualu budibu mua kukubanda nabu.” 17 Abalahama kutuadijaye kusengelela Nzambi mulelela, Nzambi kuondopa Abimeleke ne mukajende ne bapika bende ba bakaji, bobu kutuadija kulela bana; 18 bualu Yehowa uvua muvuije bantu bakaji bonso ba mu nzubu wa Abimeleke bankumba* bua bualu bua Sala mukaji wa Abalahama.+

21 Yehowa wakavuluka Sala anu muvuaye muambe, ne Yehowa wakenzela Sala tshivuaye mulaye.+ 2 Nunku Sala wakimita difu,+ kulelelaye Abalahama muana wa balume ku bukulakaja buende, tshikondo tshia buena tshivua Nzambi mumulaye atshi.+ 3 Abalahama wakinyika muana uvuabu bamulelele kudi Sala ne: Izaka.+ 4 Nunku Abalahama wakatengula muanende Izaka pavuaye ne matuku muanda mukulu, anu muvua Nzambi mumutumine dîyi bua kuenza.+ 5 Abalahama uvua ne bidimu lukama pavuabu bamulelele muanende Izaka. 6 Nunku, Sala wakamba ne: “Nzambi mmunkebele tuseku; muntu yonso udi umvua bualu ebu neaseke pamue nanyi.”* 7 Yeye kuamba kabidi ne: “Nnganyi uvua mua kuambila Abalahama ne: ‘Bulelela, Sala neamushe bana’? Pabi ndi mumulelele muana wa balume ku bukulakaja buende.”

8 Muana wakakola, kumulekeshabu dibele; Abalahama wakalongolola difesto dinene dituku divuabu balekeshe Izaka dibele. 9 Kadi Sala uvua anu umona ne: muana uvua Hagâ+ muena Ejipitu mulelele Abalahama uvua useka Izaka.+ 10 Ke yeye kuambila Abalahama ne: “Ipata nsongakaji mupika eu ne muanende bualu muana wa nsongakaji mupika eu kakuikala mupianyi pamue ne muananyi Izaka to!”+ 11 Kadi bualu bua muana buvuaye muambe buakatonda Abalahama bikole.+ 12 Ke Nzambi kuambila Abalahama ne: “Bualu budi Sala ukuambila bua nsongalume ne bua mupika webe mukaji kabukutondi to. Muteleja,* bualu wabikilabu ne: muanebe* nealuile mu Izaka.+ 13 Kadi bua muana wa mupika webe mukaji,+ nempatuile kabidi tshisamba kudiye,+ bualu yeye mmuanebe.”*

14 Nunku, Abalahama wakajuka mu dinda menemene, kuangataye mampa ne mulondo wa mâyi wa tshiseba, kubipeshaye Hagâ. Wakamutekabi pa dikaya, kumuipataye yeye ne nsongalume.+ Nunku, wakaya wenda utambakana mu tshipela tshia Bê-sheba.+ 15 Ndekelu wa bionso, mâyi avua mu mulondo wa tshiseba akajika, yeye kusakila nsongalume muinshi mua kamutshi. 16 Ke yeye kumbuka muaba au, kudisombelaye pa nkayende ntanta bu wa mukete muela, bualu wakamba ne: “Tshiena musue kumona mudi nsongalume eu ufua to.” Nunku wakasomba pa bule, kutuadijaye kudila bikole, wela kabobo.

17 Nzambi wakumvua dîyi dia nsongalume;+ muanjelu wa Nzambi wakela Hagâ dîyi diumbukila mu diulu umuambila+ ne: “Hagâ, mbualu kayi buudi nabu? Kutshinyi to, bualu Nzambi mmumvue dîyi dia nsongalume muaba udiye. 18 Juka, jula nsongalume, umukuate ku tshianza, bualu nemmuvuije tshisamba tshinene.”+ 19 Nunku Nzambi wakamubulula mêsu, yeye kumona tshina tshia mâyi; yeye kuya, kuwujaye mulondo wa tshiseba ne mâyi ne kupeshaye nsongalume mâyi a kunua. 20 Nzambi uvua ne nsongalume+ pavuaye wenda ukola. Wakasombela mu tshipela, kuluaye muedi wa mikete. 21 Wakasombela mu tshipela tshia Palana,+ mamuende wakamuselela mukaji wa mu buloba bua Ejipitu.

22 Tshikondo atshi Abimeleke, pamue ne Pikola mfumu wa tshiluilu tshiende, wakambila Abalahama ne: “Nzambi udi nebe mu malu onso audi wenza.+ 23 Nunku, ditshipa mpindieu kundi kumpala kua Nzambi muaba eu ne: kuakunshimakaja meme ne bana banyi ne ndelanganyi yanyi to, ne neungenzele meme ne buloba buudi musombele malu ne dinanga dia lulamatu dia buena dindi mukuleje.”+ 24 Ke Abalahama kuamba ne: “Ndi nditshipa bua bualu abu.”

25 Kadi Abalahama wakela Abimeleke lusanzu bua tshina tshia mâyi tshivua bena mudimu ba Abimeleke banyenge ne tshikisu.+ 26 Abimeleke kuandamuna ne: “Tshiena mumanye uvua muenze bualu ebu to; kuvua mubungambile to, kabidi too ne lelu tshivua muanji kubumvua to.” 27 Ke Abalahama kuangata mikoko ne ngombe, kubipesha Abimeleke; bobu babidi kupungabu tshipungidi. 28 Pavua Abalahama muangate mashina a mikoko muanda mutekete mu tshisumbu tshiawu, muateke pa nkayawu, 29 Abimeleke wakebeja Abalahama ne: “Bua tshinyi udi muteke mashina a mikoko muanda mutekete aa muaba eu pa nkayawu?” 30 Ke yeye kuandamuna ne: “Udi ne bua kuitaba mashina a mikoko muanda mutekete aa ku tshianza tshianyi bu tshijadiki tshia ne: meme ke uvua mumbule tshina tshia mâyi etshi.” 31 Ke bualu kayi wakabikila muaba au ne: Bê-sheba,*+ bualu bubidi buabu bakaditshipila muaba au. 32 Nunku, bakapunga tshipungidi+ ku Bê-sheba; pashishe, Abimeleke ne Pikola mfumu wa tshiluilu tshiende bakajuka, kupinganabu mu buloba bua bena Peleshete.+ 33 Pashishe Abalahama wakakuna mutshi wa tamalise ku Bê-sheba, ne kuoku aku wakabilaku dîna dia Yehowa,+ Nzambi wa tshiendelele.+ 34 Nunku Abalahama wakasomba* mu buloba bua bena Peleshete tshikondo tshile.*+

22 Panyima pa bualu ebu, Nzambi mulelela wakateka Abalahama mu diteta;+ kumubikilaye ne: “Abalahama!” Yeye kuandamuna ne: “Mmeme eu!” 2 Kumuambilaye ne: “Angata koku muanebe, muanebe umuepele uudi munange bikole,+ Izaka,+ uye ku buloba bua Moliya,+ umulambule kuinaku bu mulambu wa kuosha, pa mukuna ungakuleja.”

3 Abalahama wakajuka pa dinda menemene, kusuikaye tshiseba pa mpunda wende, kuangataye bena mudimu bende babidi pamue ne muanende Izaka. Wakapanda nkunyi ya mulambu wa kuosha, pashishe kujukaye, kuyaye muaba uvua Nzambi mulelela mumuambile. 4 Dituku disatu, Abalahama wakabandisha mêsu ende, kumuenenaye muaba au ku bule. 5 Ke Abalahama kuambila bena mudimu bende ne: “Shalayi nuenu muaba eu ne mpunda, kadi meme ne nsongalume eu netuye kuntu kuaka bua kutendelela, pashishe netupingane kunudi.”

6 Nunku Abalahama wakangata nkunyi ya mulambu wa kuosha, kuyambikaye muanende Izaka. Pashishe kuambulaye kapia ku bianza ne kele,* kuyabu bonso babidi pamue. 7 Ke Izaka kubikilaye tatuende Abalahama ne: “Tatu!” Kuandamunaye ne: “Ee! Muananyi,” Izaka kuamba kabidi ne: “Kapia nkoku aka, nkunyi nyoyi eyi, kadi mukoko wa mulambu wa kuosha udi penyi?” 8 Abalahama kuamba ne: “Muananyi, Nzambi nkayende neafile mukoko wa mulambu wa kuosha.”+ Bonso babidi bakatungunuka ne luendu.

9 Ndekelu wa bionso, bakafika muaba uvua Nzambi mulelela mumuleje; Abalahama kuasaye tshioshelu muaba au, yeye kulongapu nkunyi. Wakasuika muanende Izaka bianza ne makasa, kumutentekaye pa tshioshelu pa mutu pa nkunyi.+ 10 Pashishe Abalahama wakolola tshianza tshiende, kuangataye kele* bua kushipaye muanende.+ 11 Kadi muanjelu wa Yehowa wakamuela dîyi kumbukila mu diulu wamba ne: “Abalahama, Abalahama!” Yeye kuandamuna ne: “Mmeme eu!” 12 Ke yeye kuamba ne: “Kuenzedi nsongalume bibi, kumuenzedi bualu nansha bumue to; mpindieu ngamanyi ne: udi utshina Nzambi, bualu kuena mumpale* muanebe, webe umuepele to.”+ 13 Ke Abalahama kubandisha mêsu, ne kumonaye kumpala kuende tshimpanga tshia mukoko tshivua ne nsengu yatshi mikalame mu tumitshi, ntanta ne muaba uvuaye. Ke Abalahama kuya kuangata tshimpanga atshi, kutshilambulaye bu mulambu wa kuosha pa muaba wa muanende. 14 Nunku Abalahama wakabanga kubikila muaba au ne: Yehowa-yile.* Ke bualu kayi batshidi bamba too ne lelu ne: “Ku mukuna wa Yehowa, tshintu netshifidibue.”+

15 Muanjelu wa Yehowa wakela kabidi Abalahama dîyi kumbukila mu diulu musangu muibidi, 16 wamba ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Ndi nditshipa mu dîna dianyi+ ne: bu muudi muenze bualu ebu, kuyi mumpale* muanebe, webe umuepele,+ 17 meme nenkubeneshe bushuwa ne nemvudije bushuwa muanebe* bu mitoto ya muulu ne bu nsenga ya ku muelelu kua mbuu;+ ne muanebe* neanyenge tshiibi* tshia bena lukuna bende.+ 18 Ku diambuluisha dia muanebe,*+ bisamba bionso bia pa buloba nebipete dibenesha buabi biobi, bualu udi mumvue dîyi dianyi.’”+

19 Pashishe Abalahama wakapingana kudi bena mudimu bende, bakajuka, kupinganabu pamue ku Bê-sheba;+ ne Abalahama wakatungunuka ne kusombela ku Bê-sheba.

20 Panyima pa malu aa, bakambila Abalahama ne: “Mona, Mileka mmulelele pende muanenu Nahô+ bana ba balume: 21 Usa, muanende muanabute, ne muanabu Buza, ne Kemuele tatuende wa Alama, 22 ne Kesede, ne Hazo, ne Piledasha, ne Yidilafa, ne Betuele.”+ 23 Betuele wakalela Lebeka.+ Mileka wakalelela Nahô muanabu ne Abalahama bana muanda mukulu abu. 24 Leuma, mukaji uvuaye mubanjije, wakalela pende bana ba balume: Teba, Gahama, Tahasha, ne Mâka.

23 Sala wakalala bidimu 127; abi ke bivua bidimu bia muoyo wa Sala.+ 2 Nunku Sala wakafuila ku Kîyata-âba,+ mmumue ne: Hebelone,+ mu buloba bua Kanâna;+ Abalahama kubuelaye mu tshinyongopelu tshia Sala, kumudilaye. 3 Pashishe Abalahama wakajuka, kushiyaye tshitalu tshia mukajende, kuyaye kuambila bana ba Hete+ ne: 4 “Ndi muntu wa ku babende udi musombele munkatshi muenu.+ Mpeshayiku muaba munkatshi muenu bua wikale muaba wa kujiikilangana, bua mmone mua kumbusha mufue wanyi bua kumujiika.” 5 Ke bana ba Hete kuandamuna Abalahama ne: 6 “Mukalenge wanyi, tutelejaku. Wewe udi mfumu wa kua Nzambi* munkatshi muetu.+ Udi mua kujiika mufue webe muaba wetu wa kujiikilangana udi mutambe mikuabu ku buimpe. Kakuena muntu nansha umue wa kutudi wabenga kukupesha muaba wende wa kujiikilangana bua kukupangisha bua kujiika mufue webe to.

7 Nunku Abalahama wakajuka, kuinamaye kumpala kua bena ditunga, kumpala kua bana ba Hete,+ 8 yeye kubambila ne: “Nuenu* bangitabile bua ngumbushe mufue wanyi bua kumujiika, nanku nuntelejaku, nuambile Efelona muana wa Sohâ 9 ampanyishe nyongolo wende wa ku Makepela udi ku mikalu ya budimi buende. Amumpanyishe kumpala kuenu ku bungi buonso bua arjan+ bua ngikale ne muaba wa kujiikilangana.”+

10 Pine apu Efelona uvua musombe munkatshi mua bana ba Hete. Nunku Efelona muena Hiti wakandamuna Abalahama mu matshi a bana ba Hete ne kumpala kua bonso bavua babuelela ku tshiibi tshia tshimenga tshiabu,+ wamba ne: 11 “Tòo, mukalenge wanyi! Ntelejaku. Ndi nkupesha bionso bibidi: budimi ne nyongolo udimu. Ndi nkupeshabu kumpala kua bena tshisamba tshietu. Ujiike mufue webe.” 12 Ke Abalahama kuinama kumpala kua bena ditunga, 13 kuambilaye Efelona mu matshi a bantu ne: “Biwasua, ntelejaku! Nenkupeshe mushinga wonso mujima wa budimi. Uwangate kundi bua mmone mua kujiikamu mufue wanyi.”

14 Ke Efelona kuandamuna Abalahama ne: 15 “Mukalenge wanyi, ntelejaku. Buloba ebu budi ne mushinga wa nshekele* 400 ya arjan, kadi idi bu tshinyi pankatshi petu nebe? Nanku, jiika mufue webe.” 16 Abalahama wakumvuila Efelona; Abalahama wakapimina Efelona arjan bungi buvuaye muambe kumpala kua bana ba Hete, nshekele* 400 ya arjan bilondeshile bujitu buvuabu bitaba kudi bangenda.+ 17 Nunku budimi bua Efelona buvua ku Makepela buvua kumpala kua Mamale, mmumue ne: budimi ne nyongolo uvuamu ne mitshi yonso ivua munda mua mikalu ya budimi, buakamanyika bu 18 budimi buvua Abalahama musumbe kumpala kua bana ba Hete, kumpala kua bonso bavua babuelela ku tshiibi tshia tshimenga tshiabu. 19 Pashishe Abalahama wakajiika mukajende Sala mu nyongolo wa mu budimi bua ku Makepela kumpala kua Mamale, tuambe ne: Hebelone, mu buloba bua Kanâna. 20 Nunku bana ba Hete bakapesha Abalahama budimi ne nyongolo uvuamu bua buikale muaba wa kujiikilangana.+

24 Abalahama ukavua mukulakaje, muikale ne bidimu bia bungi, ne Yehowa uvua mubeneshe Abalahama mu malu onso.+ 2 Abalahama wakambila muena mudimu wende uvua mukulumpe ku ba mu nzubu muende bonso uvua utangila bintu bionso bivuaye nabi+ ne: “Ndi nkulomba bua wele tshianza tshiebe muinshi mua tshibelu tshianyi, 3 ne nenkutshipishe mu dîna dia Yehowa, Nzambi wa diulu ne Nzambi wa buloba, bua kuangatshidi muananyi wa balume mukaji mu bana ba bakaji ba bena Kanâna badi muaba undi musombele eu to.+ 4 Kadi udi ne bua kuya mu ditunga dietu, kudi balela banyi+ bua wangatshile muananyi Izaka mukaji.”

5 Kadi muena mudimu wakamuambila ne: “Mukaji au yeye kayi musue kulua nanyi mu buloba ebu, nengenze tshinyi? Dîba adi, ndi ne bua kupingaja muanebe mu buloba buuvua mufumine anyi?”+ 6 Ke Abalahama kumuambila ne: “Wadimuka bua kupingaji muananyi kuntu aku to.+ 7 Yehowa Nzambi wa mu diulu uvua mungumbushe mu nzubu wa tatu wanyi, mu buloba bua balela banyi,+ ne uvua muakule nanyi uditshipa kundi, wamba+ ne: ‘Nempeshe bana* bebe+ buloba ebu,’+ neatume muanjelu wende kumpala kuebe,+ ne wewe newangatshile muananyi wa balume mukaji kuntu aku.+ 8 Kadi mukaji au yeye kayi musue kulua nebe, neusuluke ku mutshipu eu. Kadi kuena ne bua kuya ne muananyi kuntu aku nansha.” 9 Ke muena mudimu kuela tshianza tshiende muinshi mua tshibelu tshia mfumuende Abalahama, kuditshipaye kudiye bua bualu ebu.+

10 Nunku muena mudimu au wakangata tumelu dikumi tua mfumuende, kuyaye, muambule bintu bimpe bia mishindu yonso bia kudi mfumuende. Pashishe wakaya ku Mezopotamia mu tshimenga tshia Nahô. 11 Wakasombesha tumelu panshi ku tshina tshia mâyi pambelu pa tshimenga. Tukavua ku mêba a dilolo, dîba ditu bantu bakaji bapatuka bua kusuna mâyi. 12 Ke yeye kuamba ne: “Yehowa Nzambi wa mfumuanyi Abalahama, ndi nkulomba bua untutshishaku diakalenga lelu eu, ulejaku mfumuanyi Abalahama dinanga diebe dia lulamatu. 13 Ndi muimane muaba eu ku mpokolo wa mâyi, kabidi nsongakaji ya bantu ba mu tshimenga idi ipatuka bua kusuna mâyi. 14 Bienzeke koku ne: nsongakaji undi ngambila ne: ‘Tulaku mulondo webe wa mâyi bua nnuaku’ ne wangandamuna ne: ‘Nuaku mâyi, nennuishe kabidi tumelu tuebe,’ ikalaku uudi musunguile muena mudimu webe Izaka; nunku nemmanye ne: udi muleje mfumuanyi dinanga diebe dia lulamatu.”

15 Kumpala mene kua kujikijaye kuakula, Lebeka, muana wa Betuele+ muana wa Mileka+ mukaji wa Nahô+ muanabu ne Abalahama, wakapatuka ne mulondo wende wa mâyi pa dikaya. 16 Nsongakaji au uvua muimpe be, utshivua kamama, muntu mulume nansha umue kavua muanji kulala nende to. Wakapueka ku mpokolo wa mâyi, kuwujaye mulondo wende wa mâyi, pashishe kubandaye. 17 Diakamue muena mudimu au wakaya lubilu bua kusambakena nende, yeye kuamba ne: “Mpesha koku tumâyi tua kunua mu mulondo webe amu.” 18 Yeye kuandamuna ne: “Nuaku, mukalenge wanyi.” Yeye kupuekesha mulondo wende mu diboko lukasa, kumupeshaye mâyi a kunua. 19 Pakajikijaye kumupesha mâyi a kunua, wakamba ne: “Nensunyine kabidi tumelu tuebe mâyi too ne paditu tujikija kunua.” 20 Nunku wakapongolola mâyi a mu mulondo wende lukasa mu tshinuinu tshia nyama, kuyaye lubilu ku tshina tshia mâyi misangu ne misangu bua kusuna mâyi, yeye kutungunuka ne kusunyina tumelu tuende tuonso mâyi. 21 Dîba dionso adi, muntu au uvua mushale mumulengamene talalaa, ukatshila, udiebeja bikala Yehowa ni uvua mumututshishe diakalenga mu luendu luende anyi ni kavua mumututshishadi.

22 Pakajikija tumelu kunua mâyi, muntu au wakamupatuila kakanu ka ku diulu ka or kavua ne bujitu bua tshitupa tshia nshekele,* ne bikanu bia ku maboko bibidi bia or bivua ne bujitu bua nshekele* dikumi, 23 kumukonkaye ne: “Ngambila koku, udi muana wa nganyi? Mu nzubu mua tatuebe mudiku muaba utudi mua kulala butuku ebu anyi?” 24 Ke yeye kumuandamuna ne: “Ndi muana wa Betuele+ muana wa Mileka uvuaye mulelele Nahô.”+ 25 Kuambaye kabidi ne: “Tudi ne bisunsukile bia tukolakola ne biakudia bia nyama bia bungi, tudi kabidi ne muaba wa kulala butuku ebu.” 26 Nunku muntu au wakinama, kutuaye mpala panshi kumpala kua Yehowa, 27 wamba ne: “Yehowa Nzambi wa mfumuanyi Abalahama atumbishibue, bualu ki mmulekele kuleja dinanga diende dia lulamatu pamue ne lulamatu luende kudi mfumuanyi to. Yehowa mmundombole ku nzubu wa bana babu ne mfumuanyi.”

28 Nsongakaji wakaya lubilu bua kuambila ba mu nzubu mua mamuende malu aa. 29 Lebeka uvua ne muanabu wa balume, dîna diende Labana.+ Nunku, Labana wakaya lubilu kudi muntu uvua pambelu ku mpokolo wa mâyi au. 30 Pakamonaye kakanu ka ku diulu ne bikanu ku maboko a muanabu ne pakumvuaye mêyi a muanabu Lebeka uvua wamba ne: “Ke muvua muntu au mungambile nanku,” wakaya bua kumonangana ne muntu au utshivua muimane pabuipi ne tumelu ku mpokolo wa mâyi. 31 Diakamue kuambaye ne: “Luaku, wewe muntu udi mubeneshibue kudi Yehowa. Bua tshinyi utshidi muimane pambelu apa? Nkadi mulongolueshe mu nzubu ne muaba wa tumelu.” 32 Nunku muntu au kuyaye kubuela mu nzubu; yeye* kumbusha biseba pa tumelu, kupesha tumelu bisunsukile bia tukolakola ne biakudia bia nyama, ne mâyi bua kuowa ku makasa ende ne ku makasa a bantu bavua nende. 33 Kadi pakatekabu biakudia kumpala kuende, wakamba ne: “Tshiena ndia to, anu pangakuambila bundi muende nabu.” Ke Labana kuamba ne: “Akula!”

34 Nunku yeye kuamba ne: “Ndi muena mudimu wa Abalahama.+ 35 Yehowa mmubeneshe mfumuanyi bikole menemene, mmumuvuije mubanji bikole bualu mmumupeshe mikoko ne ngombe, arjan ne or, bena mudimu ba balume ne ba bakaji, ne tumelu ne mpunda.+ 36 Kabidi, Sala mukaji wa mfumuanyi wakalelela mfumuanyi muana wa balume pakavuaye mukulakaje.+ Mfumuanyi neapeshe muanende bintu bionso bidiye nabi.+ 37 Nunku mfumuanyi wakantshipisha, wamba ne: ‘Kuena ne bua kuangatshila muananyi wa balume mukaji munkatshi mua bana ba bakaji ba bena Kanâna ba mu buloba bundi musombele ebu to.+ 38 Kadi neuye mu nzubu wa tatuanyi ne mu dîku dietu,+ udi ne bua kuangatshilamu muananyi wa balume mukaji.’+ 39 Kadi meme kuambila mfumuanyi ne: ‘Mukaji au yeye mubenge bua kulua nanyi, nengenze tshinyi?’+ 40 Yeye wakangambila ne: ‘Yehowa undi muende kumpala kuende+ neakutume ne muanjelu wende,+ ne neatutshishe luendu luebe diakalenga; udi ne bua kuangatshila muananyi wa balume mukaji mu dîku dietu, mu nzubu wa tatuanyi.+ 41 Wewe muye mu dîku dietu ne bobu babenge kukupeshaye, neusuludibue ku mutshipu uudi muditshipe kundi. Bualu ebu nebukusulule ku mutshipu webe.’+

42 “Pamvua mufike ku mpokolo wa mâyi lelu, mvua muambe ne: ‘Yehowa Nzambi wa mfumuanyi Abalahama, wewe mua kututshisha luendu luanyi diakalenga, 43 ndi muimane muaba eu ku mpokolo wa mâyi. Bienzeke nunku: padi nsongakaji+ upatuka bua kusuna mâyi, mmuambile ne: “Mpesha koku tumâyi tua kunua mu mulondo webe,” 44 yeye mungandamune ne: “Nuaku mâyi, nensunyine kabidi tumelu tuebe mâyi,” nsongakaji au ikale udi Yehowa musunguile muana wa mfumuanyi.’+

45 “Tshiyi muanji kujikija kudiakuila mu muoyo wanyi, Lebeka wakapatuka ne mulondo wende pa dikaya, upueka mutangile ku mpokolo wa mâyi, kutuadijaye kusuna mâyi. Ke meme kumuambila ne: ‘Mpesha koku mâyi a kunua.’+ 46 Nunku yeye wakapuekesha mulondo wende uvua pa dikaya lukasa, kuambaye ne: ‘Nuaku mâyi,+ ne nennuishe kabidi tumelu tuebe.’ Nunku meme kunua mâyi, ne yeye kunuisha kabidi tumelu. 47 Pashishe meme kumuebeja ne: ‘Udi muana wa nganyi?’ Yeye kuandamuna ne: ‘Ndi muana wa Betuele muana wa Nahô uvua Mileka mumulelele.’ Ke meme kumuvuadika kakanu ku diulu ne bikanu ku maboko.+ 48 Meme kuinama, kutua mpala panshi kumpala kua Yehowa, kutumbisha Yehowa Nzambi wa mfumuanyi Abalahama+ uvua mundombole mu njila muimpe bua kuangatshila mfumuanyi muana wa bakaji wa muanabu bua muanende. 49 Mpindieu ngambilayi binuikala basue kuleja mfumuanyi dinanga dia lulamatu pamue ne lulamatu; kadi biobi kabiyi nanku, ngambilayi bua mmanye tshia kuenza.”*+

50 Nunku Labana ne Betuele bakandamuna ne: “Ebu bualu mbua kudi Yehowa. Katuena mua kukuandamuna eyowa anyi tòo nansha.* 51 Lebeka nyeye eu kumpala kuebe. Muangata ndaku, alue mukaji wa muana wa mfumuebe anu bu mudi Yehowa muambe amu.” 52 Pakumvua muena mudimu wa Abalahama mêyi abu, wakinama panshi diakamue kumpala kua Yehowa. 53 Muena mudimu au wakabanga kupatula bintu bia arjan ne bia or ne bilamba, kubipeshaye Lebeka, ne muntu au wakapesha muanabu wa balume ne mamuende bintu bia mushinga mukole. 54 Pashishe yeye ne bantu bavuaye nabu bakadia, bakanua, ne bakalala muaba au butuku abu.

Pakajukaye mu dinda, wakamba ne: “Mpingajayi kudi mfumuanyi.” 55 Ke muanabu ne Lebeka ne mamuende kuambabu ne: “Nsongakaji ashale netu nansha bua matuku dikumi. Pashishe udi mua kuya.” 56 Kadi yeye wakabambila ne: “Bu mudi Yehowa mututshishe luendu luanyi diakalenga, kanundami to. Mpingajayi bua nye kudi mfumuanyi.” 57 Ke bobu kuamba ne: “Tubikile nsongakaji, tumuebeje yeye nkayende.” 58 Bobu kubikila Lebeka, kumuebejabu ne: “Udi musue kuya ne muntu eu anyi?” Yeye kuandamuna ne: “Ndi musue kuya.”

59 Nanku bakalayangana ne Lebeka+ muanabu wa bakaji ne ndeji*+ wende ne muena mudimu wa Abalahama ne bantu bende. 60 Bakabenesha Lebeka, kumuambilabu ne: “Muanetu wa bakaji, ulue binunu misangu binunu dikumi,* ne bana* bebe banyenge tshiibi* tshia badi babakine.”+ 61 Pashishe Lebeka ne bambuluishi bende ba bakaji bakajuka, kubandabu pa tumelu, kulondabu muntu au. Nunku muena mudimu au wakangata Lebeka, yeye kuya.

62 Mpindieu Izaka uvua ufumina luseke lua ku Bê-laha-loi,+ bualu uvua musombele mu buloba bua Negebe.+ 63 Pakavua butuku buamba kuila, Izaka uvua wendakana mu mpata bua kuelangana meji.+ Pakabandishaye mêsu, wakamona tumelu tuenda tulua. 64 Pakabandisha Lebeka pende mêsu, wakamona Izaka, kutulukaye lukasa pa kamelu. 65 Ke yeye kuebeja muena mudimu au ne: “Muntu udi mu mpata wenda ulua kutudi wawa nnganyi?” Muena mudimu kuambaye ne: “Mmfumuanyi.” Ke Lebeka kuangata tshitambala bua kudijika. 66 Nunku muena mudimu au wakalondela Izaka malu onso avuaye muenze. 67 Pashishe Izaka wakaya ne Lebeka mu ntenta wa mamuende Sala.+ Nunku wakamuangata bua ikale mukajende; yeye kumunanga bikole,+ nunku Izaka wakasambibua panyima pa lufu lua mamuende.+

25 Pashishe Abalahama wakasela mukaji mukuabu diende Ketula. 2 Pakapita matuku wakamulelela Zimelana, Yokeshana, Medana, Midiyana,+ Yishebaka ne Shuwa.+

3 Yokeshana wakalela Sheba ne Dedana.

Bana ba balume ba Dedana bavua: Ashulima, Letushima ne Leumima.

4 Bana ba balume ba Midiyana bavua: Efa, Efê, Hanoka, Abida ne Eleda.

Bonso aba bavua bana ba balume ba Ketula.

5 Pashishe Abalahama wakapesha Izaka bintu bionso bivuaye nabi,+ 6 kadi Abalahama wakapesha bana bende ba balume ba kudi bakaji bavuaye mubanjije mapa. Pashishe patshivuaye ne muoyo, wakabatuma ku luseke lua ku est, kule ne Izaka muanende,+ ku buloba bua ku Est. 7 Bidimu bivua Abalahama mulale bivua 175. 8 Nunku Abalahama wakakula muoyo, kufuaye mumane kukulakaja bikole, mununu, mulale muboboke, ne kusangishibuaye ne bena mu tshisamba tshiabu.* 9 Bana bende ba balume Izaka ne Yishemaele bakamujiika mu nyongolo wa ku Makepela mu budimi bua Efelona muana wa Sohâ muena Hiti budi butangilangane ne Mamale,+ 10 budimi buvua Abalahama musumbe kudi bana ba Hete. Muaba au ke wakajiikabu Abalahama, ne mukajende Sala.+ 11 Panyima pa lufu lua Abalahama, Nzambi wakatungunuka ne kubenesha muanende Izaka,+ ne Izaka uvua musombele pabuipi ne Bê-laha-loi.+

12 Eku nkulondolola kua malu a Yishemaele+ muana wa Abalahama uvua Hagâ+ muena Ejipitu, muena mudimu wa Sala, mulelele Abalahama.

13 Aa mmêna a bana ba balume ba Yishemaele bilondeshile mêna abu ne bilondeshile mêku avuabu bafumine: Nebayota+ muanabute wa Yishemaele, pashishe Kedâ,+ Adebele, Mibesama,+ 14 Mishema, Duma, Masa, 15 Hadada, Tema, Yetû, Nafisha ne Kedema. 16 Aba mbana ba balume ba Yishemaele, ne aa mmêna abu bilondeshile miaba ivuabu basombela, ne miaba ivuabu batudila:* bamfumu 12 bilondeshile biota biabu.+ 17 Yishemaele wakalala bidimu 137. Pashishe wakakula muoyo, kufuaye ne kusangishibuaye ne bena mu tshisamba tshiabu.* 18 Bakasombela kumbukila ku Hawila+ pabuipi ne Shû+ udi pabuipi ne Ejipitu too ne ku Ashû. Wakasombela pabuipi ne bana babu bonso.*+

19 Eku nkulondolola kua malu a Izaka muana wa Abalahama.+

Abalahama wakalela Izaka. 20 Izaka uvua ne bidimu 40 pakaselaye Lebeka, muana wa Betuele+ muena Alama wa ku Padana-alama, muanabu ne Labana muena Alama. 21 Kadi Izaka uvua anu usengelela Yehowa bua mukajende, bualu uvua nkumba; nunku Yehowa wakateleja disengelela diende, ne mukajende Lebeka kuimitaye difu. 22 Bana bavua munda muende bakatuadija kuluangana,+ ke yeye kuamba ne: “Bikalabi bidi nunku, bua tshinyi ndi ne bua kushala ne muoyo?” Ke yeye kuebeja Yehowa. 23 Yehowa wakamuambila ne: “Bisamba bibidi bidi munda muebe,+ ne bisamba bibidi bishilangane nebipatuke munda muebe;+ tshisamba tshimue netshikale tshikole kupita tshisamba tshikuabu,+ ne mukulu neenzele muakunyi mudimu.”+

24 Pakakumbana dîba dia kulelaye, monayi! bana ba mapasa bavua munda muende! 25 Nunku wa kumpala wakapatuka mukunze mubidi mujima, ne uvua bu tshilamba tshia buoya;+ nunku bakamuinyika ne: Esau.*+ 26 Pashishe, muanabu wakapatuka ne tshianza tshiende tshikuate ku tshikankanyi tshia Esau,+ ke yeye kumuinyika ne: Yakoba.*+ Izaka uvua ne bidimu 60 pavua Lebeka mubalele.

27 Pakakola bana abu, Esau wakalua tshilembi tshia dilambu,+ muntu wa mu tshisuku, kadi Yakoba yeye uvua muntu uvua kayi mua kubandibua, musombele mu ntenta.+ 28 Izaka uvua munange Esau, bualu uvua umudisha munyinyi wa tshisuku, kadi Lebeka yeye uvua munange Yakoba.+ 29 Dituku dikuabu Yakoba uvua ulamba nkunde pavua Esau ufumina mu tshisuku mupungile. 30 Nunku Esau wakambila Yakoba ne: “Enza koku lukasa, umpeshe ndambu* wa nkunde mikunze iudi nayi muaba au,* bualu ndi mupungile be!”* Ke bualu kayi dîna diende divua Edome.*+ 31 Ke Yakoba kumuambila ne: “Anji mpanyisha bukenji buebe bua buanabute!”+ 32 Esau kuamba ne: “Ndi ngamba kufua muaba eu. Bukenji bua buanabute budi bungenzela tshinyi?” 33 Yakoba kuamba kabidi ne: “Anji ditshipa kundi!” Nunku wakaditshipa kudiye, kupanyishaye bukenji buende bua buanabute kudi Yakoba.+ 34 Pashishe Yakoba wakapesha Esau diampa ne nkunde, yeye kudia, kunua, pashishe kujukaye, kuyaye. Nunku Esau wakapetula bukenji bua buanabute.

26 Tshiyole tshia nzala tshivua mu buloba pa kumbusha tshiyole tshia kumpala tshivuaku mu matuku a Abalahama;+ nunku, Izaka wakaya kudi Abimeleke mukalenge wa bena Peleshete ku Gelâ. 2 Pashishe Yehowa wakamumuenekela, kumuambilaye ne: “Kupueki mu Ejipitu to. Sombela mu buloba bundi nkuleja. 3 Usombe bu muntu wa ku babende mu buloba ebu;+ nentungunuke ne kuikala nebe ne nenkubeneshe bualu nenkupeshe wewe ne bana* bebe maloba aa onso,+ ne nenkumbaje mutshipu umvua muditshipe kudi tatuebe Abalahama+ wa ne: 4 ‘Nemvudije bana* bebe bu mitoto ya muulu;+ nempeshe bana* bebe maloba aa onso;+ bisamba bionso bia pa buloba nebipete dibenesha buabi biobi ku diambuluisha dia bana* bebe,’+ 5 bualu Abalahama wakateleja dîyi dianyi, ne wakatungunuka ne kutumikila malu amvua mmulomba, mêyi anyi matuma, mêyi anyi mafunda, ne mikenji yanyi.”+ 6 Nunku Izaka wakatungunuka ne kusombela mu Gelâ.+

7 Pavua bantu ba muaba au bamukonka anu bualu bua mukajende, uvua wamba ne: “Mmuanetu.”+ Uvua utshina bua kuamba ne: “Mmukajanyi,” bualu uvua wamba ne: “Bantu ba muaba eu badi mua kunshipa bua bualu bua Lebeka,” bualu uvua muimpe kumona.+ 8 Pakapita matuku, Abimeleke mukalenge wa bena Peleshete uvua utangila pa dididishi, kumonaye Izaka usaka mananga ne* mukajende Lebeka.+ 9 Diakamue Abimeleke kubikilaye Izaka, kumuambilaye ne: “Muntu eu mmukajebe menemene! Bua tshinyi uvua muambe ne: ‘Mmuanetu’?” Ke Izaka kumuambila ne: “Mvua muambe nanku bualu mvua ntshina bua tshilu kufua bua bualu buende.”+ 10 Kadi Abimeleke wakamba kabidi ne: “Tshiudi mutuenzele ntshinyi?+ Muntu mukuabu uvua mua kuikala mulale ne mukajebe bipepele, nunku wewe uvua mua kuikala mutukebele dipila.”+ 11 Nunku Abimeleke wakatumina bantu bende bonso dîyi, wamba ne: “Muntu walenga muntu eu ne mukajende, neashipibue bulelela!”

12 Pashishe Izaka wakatuadija kukuna ntete mu buloba abu, ne tshidimu atshi, wakapola bintu bipite bivuaye mukune misangu lukama, bualu Yehowa uvua umubenesha.+ 13 Muntu eu wakalua mubanji, ne wakatungunuka ne kutanta too ne pakaluaye mubanji munene. 14 Wakapeta bisumbu bia mikoko, bisumbu bia ngombe, ne tshisumbu tshinene tshia bena mudimu,+ ne bena Peleshete bakatuadija kumumvuila mukawu.

15 Ke bena Peleshete kuangata buloba, kujibikilabu bina bionso bia mâyi bivua bena mudimu ba tatuende bumbule mu matuku a Abalahama.+ 16 Pashishe Abimeleke wakambila Izaka ne: “Umbuka pabuipi netu, bualu ukadi ne bukole bua bungi kutupita.” 17 Ke Izaka kumbuka muaba au, kuasaye tshitudilu mu tshibandabanda* tshia Gelâ,+ kusombelaye muaba au. 18 Izaka wakumbulula bina bia mâyi bivuabu bumbule mu matuku a tatuende Abalahama, bivua bena Peleshete bajibikile panyima pa lufu lua Abalahama+ ne wakabipesha mêna avua tatuende mubipeshe.+

19 Pavua bena mudimu ba Izaka bumbula mu tshibandabanda* atshi, bakapeta tshina tshia mâyi mimpe. 20 Balami ba mikoko ba ku Gelâ bakatuadija kutandangana ne balami ba mikoko ba Izaka bamba ne: “Mâyi aa ngetu tuetu!” Ke yeye kuinyika tshina atshi ne: Eseke,* bualu bavua batandangane nende. 21 Bakatuadija kumbula tshina tshikuabu, kubangabu kutandangana kabidi bua bualu buatshi. Ke yeye kutshinyika ne: Sitena.* 22 Pashishe wakumbuka muaba au, kumbulaye tshina tshikuabu, kadi kabakatandangana bua bualu buatshi to. Ke yeye kutshinyika ne: Lehobota,* kuambaye ne: “Bualu mpindieu Yehowa mmutupeshe muaba munene ne mmuenze bua tuvulangane mu buloba ebu.”+

23 Pashishe wakumbuka muaba au kuyaye ku Bê-sheba.+ 24 Butuku abu Yehowa wakamumuenekela, kuambaye ne: “Ndi Nzambi wa tatuebe Abalahama.+ Kutshinyi to,+ bualu ndi nebe, ne nenkubeneshe, nemvudije bana* bebe bua bualu bua Abalahama muena mudimu wanyi.”+ 25 Nunku wakasa tshioshelu muaba au, kubilaye dîna dia Yehowa.+ Izaka wakasa ntenta wende muaba au+ ne bena mudimu bende bakumbula tshina tshia mâyi muaba au.

26 Pashishe Abimeleke wakalua kudiye ufumina ku Gelâ ne Ahuzata mumupeshi wa ngenyi ne Pikola mfumu wa tshiluilu tshiende.+ 27 Ke Izaka kubambila ne: “Bua tshinyi nudi balue kundi, penu nuvua bankine, bangipate ku mutumba kuenu?” 28 Ke bobu kuamba ne: “Tudi bamone bimpe ne: Yehowa udi nebe.+ Nunku tuetu kuamba ne: ‘Tupungaku nebe dîyi bua tulame ditalala ne tudie nebe tshipungidi,+ 29 bua kutuenzedi bualu bubi bu mutudi katuyi bakuenzele petu bibi, bualu tudi bakuenzele anu bimpe, bakumuangeshe mu ditalala. Mpindieu wewe udi mubeneshibue kudi Yehowa.’” 30 Nunku wakabalambishila biakudia bia bungi, bobu kudia, kunua. 31 Bakajuka pa dinda menemene, kuenzelanganabu mitshipu.+ Pashishe Izaka wakabalaya, kumushiyabu mu ditalala.

32 Dituku adi bena mudimu ba Izaka bakalua kumuambila bua tshina tshia mâyi tshivuabu bumbule+ ne: “Tudi bapete mâyi!” 33 Nunku wakatshinyika ne: Shiba. Ke bualu kayi dîna dia tshimenga atshi didi ne: Bê-sheba+ too ne lelu.

34 Pakakumbaja Esau bidimu 40, wakasela Yudita muana wa Bêli muena Hiti, kuselaye kabidi Basemata muana wa Elona muena Hiti.+ 35 Bavua banyingalaja* Izaka ne Lebeka bikole.+

27 Pakavua Izaka mukulakaje ne mêsu ende kaatshiyi amona kabidi bimpe, wakabikila Esau+ muanende muanabute, kumuambilaye ne: “Muananyi!” Yeye kuandamuna ne: “Mmeme eu!” 2 Kumuambilaye ne: “Mpindieu nkadi mukulakaje. Tshiena mumanye dituku dia lufu luanyi to. 3 Nunku mpindieu, angata koku bintu biebe bia kulemba nabi, nsapu webe wa mikete ne buta buebe, uye mu tshisuku, unkuatshile koku nyama.+ 4 Pashishe undambile biakudia bia muenya bintu musue, ubintuadile. Nunku nendie bua meme* kukubenesha kumpala kua meme kufua.”

5 Kadi Lebeka uvua uteleja pavua Izaka wakula ne muanende Esau. Nunku Esau wakaya mu tshisuku bua kulemba nyama bua kulua nende.+ 6 Ke Lebeka kuambila muanende Yakoba+ ne: “Ndi mfuma ku diumvua tatuebe uyukila ne muanenu Esau, umuambila ne: 7 ‘Ntuadila nyama wa tshisuku, undambile biakudia bia muenya. Nunku ndie bua meme kukubenesha ku mêsu kua Yehowa kumpala kua meme kufua.’+ 8 Mpindieu nteleja bimpe muananyi, enza tshindi nkuambila.+ 9 Suaku uye mu tshisumbu tshia nyama, ungangatshile bana ba mbuji babidi ba bimpe menemene, bua ndambile tatuebe biakudia bia muenya anu mutuye mubisue. 10 Pashishe ubituadile tatuebe adie bua akubeneshe kumpala kua yeye kufua.”

11 Yakoba wakambila mamuende Lebeka ne: “Kadi muanetu Esau mmuntu wa buoya bua bungi,+ meme ndi ne mubidi mufinunuke. 12 Nengenze tshinyi tatu yeye mundenge?+ Dîba adi nemmueneke kudiye bu muntu udi umuseka, ne nendikebele mulawu pamutu pa dibenesha.” 13 Ke mamuende kumuambila ne: “Mulawu webe wikale pambidi panyi, muananyi. Enza anu mundi ngamba emu, ndaku, ubantuadile.”+ 14 Nunku wakaya, kuangataye bana ba mbuji, kuluaye nabu kudi mamuende, mamuende kulamba biakudia bia muenya anu mutu tatuende mubisue. 15 Pashishe, Lebeka wakangata bilamba bitambe buimpe bia muanende muanabute Esau bivuaye nabi mu nzubu, kubivuadikaye Yakoba muanende wa mukala.+ 16 Yeye kumuvuadika kabidi biseba bia bana ba mbuji ku bianza ne muaba uvua kawuyi buoya pa nshingu pende.+ 17 Pashishe wakapesha muanende Yakoba biakudia bia muenya ne diampa bivuaye mulambe.+

18 Nunku wakaya kudi tatuende, kuambaye ne: “Tatu!” Yeye kuandamuna ne: “Mmeme eu! Wewe udi nganyi, muananyi?” 19 Yakoba wakambila tatuende ne: “Ndi Esau muanebe muanabute.+ Ndi muenze anu muuvua mungambile. Juka koku usombe, udie munyinyi wa nyama wa tshisuku eu bua wewe* umbeneshe.”+ 20 Ke Izaka kuebeja muanende ne: “Muananyi, mmunyi muudi mumupete ne lukasa nunku?” Yeye kuandamuna ne: “Bualu Yehowa Nzambi webe uvua mumuntumine.” 21 Nunku Izaka wakambila Yakoba ne: “Muananyi, semena pabuipi nkulenge bua mmanye ni udi bushuwa muananyi Esau anyi kuena yeye.”+ 22 Nunku Yakoba wakasemena pabuipi ne tatuende Izaka, yeye kumulenga, pashishe kuambaye ne: “Dîyi ndia Yakoba, kadi bianza mbia Esau.”+ 23 Kakamumanya to, bualu bianza biende bivua ne buoya bu bianza bia muanabu Esau. Nunku wakamubenesha.+

24 Pashishe wakamuebeja ne: “Wewe udi bushuwa muananyi Esau anyi?” Yeye kuandamuna ne: “Eyowa.” 25 Ke yeye kumuambila ne: “Muananyi, ntuadila munyinyi wa tshisuku au ndie, pashishe meme* nenkubeneshe.” Yeye kumutuadilawu, yeye kudia, kumutuadila kabidi mvinyo, kunuaye. 26 Pashishe tatuende Izaka wakamuambila ne: “Muananyi, semena koku pabuipi, untue mishiku.”+ 27 Nunku wakasemena pabuipi, kumutuaye mishiku, yeye kununkila mupuya wa bilamba biende.+ Pashishe wakamubenesha, kuambaye ne:

“Tangila, mupuya wa muananyi udi bu mupuya wa tshisuku tshidi Yehowa mubeneshe. 28 Nzambi mulelela akupeshe lumuma lua mu diulu+ ne miaba ya bufuke ya pa buloba+ ne ntete ne mvinyo mupiamupia bia bungi.+ 29 Bukua bisamba bukuenzele mudimu, ne matunga akuinamine. Wikale mfumu wa bana benu, ne bana ba mamuebe bakuinamine.+ Muntu yonso udi ukuela mulawu, edibue mulawu, ne muntu yonso udi ukubenesha, abeneshibue.”+

30 Izaka utshivua ujikijilaku kubenesha Yakoba, ne Yakoba utshiumbukilaku kumpala kua tatuende Izaka pavua muanabu Esau mufike ufuma ku dilemba nyama.+ 31 Yeye pende wakalamba biakudia bia muenya, kubituadilaye tatuende. Yeye kuambila tatuende ne: “Tatu ajukaku, adie munyinyi wa tshisuku wa kudi muanende, bua wewe* umone mua kumbenesha.” 32 Ke tatuende Izaka kumuebeja ne: “Wewe udi nganyi?” Yeye kuandamuna ne: “Ndi muanebe, muanabute webe, Esau.”+ 33 Nunku Izaka wakatuadija kukanka bikole, ke yeye kuamba ne: “Kadi nnganyi uvua mukuate nyama mulue nende kundi? Nkadi mumudie kumpala kua wewe kufika, meme kumubenesha, ne yeye neikale mubeneshibue bushuwa!”

34 Pakumvua Esau mêyi a tatuende, wakatuadija kudila ne dîyi dikole menemene ne kanyinganyinga kakole, wambila tatuende ne: “Mbenesha, mbenesha meme panyi tatu wanyi!”+ 35 Kadi yeye wakamuambila ne: “Muanenu mmulue ne mashimi bua kupeta dibenesha divua ne bua kuikala diebe.” 36 Ke yeye kuamba ne: “Ki mbimukumbanyine padibu bamubikila ne: Yakoba,* bua mudiye muangate muaba wanyi misangu ibidi eyi anyi?+ Ukadi muangate bukenji buanyi bua buanabute,+ mpindieu mmuangate dibenesha dianyi!”+ Kuambaye kabidi ne: “Kuena mundaminaku panyi dibenesha anyi?” 37 Kadi Izaka wakandamuna Esau ne: “Mona, nkadi mumuteke mfumu ku mutu kuebe,+ ne ndi mumupeshe bana babu bonso bua bikale bena mudimu bende; ndi mumupeshe kabidi ntete ne mvinyo mupiamupia bua kumuambuluisha.+ Muananyi, ntshinyi tshikuabu tshidi tshishale tshindi mua kukuenzela?”

38 Esau wakambila tatuende ne: “Tatu, udi anu ne dibenesha dimue anyi? Mbenesha, mbenesha meme panyi tatu wanyi!” Ke Esau kudilaye ne dîyi dikole, kupuekeshaye binsonji.+ 39 Nunku tatuende Izaka wakamuandamuna ne:

“Mona, neusombele kule ne miaba ya bufuke ya pa buloba, ne kule ne lumuma lua muulu mu diulu.+ 40 Newikale ne muoyo bua muele webe wa mvita,+ ne newenzele muanenu mudimu.+ Kadi pakutondabi, wewe newutshibule mutshi wende wa tshikokedi pa nshingu pebe.”+

41 Kadi Esau wakalamina Yakoba munda bua dibenesha divua tatuende mumupeshe,+ ne Esau uvua anu udiambila mu muoyo wende ne: “Matuku a kudila tatu akadi masemene pabuipi.+ Papitawu, nenshipe muanetu Yakoba.” 42 Pakambilabu Lebeka mêyi a Esau muanende muanabute, diakamue wakabikidisha Yakoba muanende wa mukala, kumuambilaye ne: “Tangila! Muanenu Esau udi ukeba kukushipa bua kudisombuela.* 43 Mpindieu muananyi, enza tshindi kuambila. Juka, unyemene kua muanetu wa balume Labana ku Halana.+ 44 Usombe nende ndambu wa matuku too ne patalala luonji lua muanenu, 45 too ne papueka tshiji tshia muanenu kuudi ne papuaye tshiudi mumuenzele muoyo. Pashishe nenkubikidishe bua umbuke kuntu aku. Ndi mua kunujimija nuenu bonso babidi dituku dimue bua tshinyi?”

46 Pashishe Lebeka ukavua anu wambila Izaka ne: “Muoyo ukadi muntonde bua bana ba bakaji ba Hete+ aba. Yakoba yeye musele pende mukaji mu bana ba bakaji ba Hete bu bana ba bakaji badi mu buloba ebu, kuikala kuanyi ne muoyo nkuimpe ku tshinyi?”+

28 Nanku Izaka wakabikila Yakoba, kumubeneshaye, kumuelelaye mukenji ne: “Kuena ne bua kusela mukaji mu bana ba bakaji ba mu Kanâna to.+ 2 Ndaku ku Padana-alama mu nzubu wa Betuele tatuende wa mamuebe, uselamu mukaji mu bana ba bakaji ba Labana+ muanabu ne mamuebe. 3 Nzambi Wa Bukole Buonso neakubeneshe, neenze bua ulele bana, neakuvudije; bushuwa, wewe neulue tshisumbu tshia bukua bisamba.+ 4 Neakupeshe wewe ne bana* bebe dibenesha dia Abalahama+ bua wangate buloba buudi musombele bu muntu wa ku babende, buvua Nzambi mupeshe Abalahama.”+

5 Nunku Izaka wakatuma Yakoba, yeye kuya ku Padana-alama, kudi Labana muana wa Betuele muena Alama,+ muanabu ne Lebeka,+ mamuende wa Yakoba ne Esau.

6 Esau wakamona ne: Izaka uvua mubeneshe Yakoba ne mumutume ku Padana-alama bua kuselaku mukaji, kumonaye kabidi ne: pavuaye mumubeneshe, uvua mumuelele mukenji ne: “Kusedi mukaji mu bana ba bakaji ba mu Kanâna to,”+ 7 ne Yakoba uvua mutumikile tatuende ne mamuende, kuyaye ku Padana-alama.+ 8 Ke Esau kumona ne: bana ba bakaji ba mu Kanâna kabavua basankisha tatuende Izaka to,+ 9 nunku Esau wakaya kudi Yishemaele, kuselaye Mahalata muana wa Yishemaele muana wa Abalahama, muanabu ne Nebayota wa bakaji, kusangisha ku bakaji bakuabu bakavuaye nabu.+

10 Yakoba wakumbuka ku Bê-sheba, kuyaye mutangile ku Halana.+ 11 Pashishe wakafika muaba mukuabu, kudilongololaye bua kulalapu butuku abu bualu dîba dikavua dibuele. Nunku wakangata dibue dimue muaba au, kuditekaye bua kutekelapu mutu, kulalaye muaba au.+ 12 Yeye kulota, ne tangilayi! kuvua tshibandilu tshiasa pa buloba, ne lusongo luatshi luvua luye too ne mu diulu; ne banjelu ba Nzambi bavua babandapu bapuekapu.+ 13 Monayi! Yehowa uvua ku mutu kuatshi, yeye kuamba ne:

“Meme ndi Yehowa Nzambi wa Abalahama nkambua webe ne Nzambi wa Izaka.+ Buloba buudi mulalapu ebu, nenkupeshabu wewe ne bana* bebe.+ 14 Bushuwa bana* bebe nebalue bu lusenga lua pa buloba,+ neumuangalake kumbukila ku ouest too ne ku est, ku nord too ne ku sud; ne ku diambuluisha diebe ne ku diambuluisha dia bana* bebe, mêku onso a pa buloba neabeneshibue*+ bushuwa. 15 Ndi nebe, nenkulame kuonso kuwaya, ne nenkupingaje mu buloba ebu.+ Tshiakukulekela too ne pangikala muenze malu onso andi mukulaye.”+

16 Pashishe Yakoba wakabika ku tulu, kuambaye ne: “Bulelela, Yehowa udi muaba eu. Tshivua mumanye to.” 17 Wakapeta buôwa bua bungi, kuambaye kabidi ne: “Muaba eu udi wenza buôwa! Udi ne bua kuikala anu nzubu wa Nzambi,+ ne etshi ntshiibi tshia ku diulu.”+ 18 Nunku Yakoba wakajuka patshiatshia, kuangataye dibue divuaye mutekele mutu adi, kudimanyikaye bu dikunji, kupongololaye manyi pa mutu padi.+ 19 Nunku wakinyika muaba au ne: Betele,* kadi kumpala dîna dia tshimenga atshi divua Luza.+

20 Pashishe Yakoba wakaditshipa wamba ne: “Nzambi yeye mutungunuke ne kuikala nanyi, yeye mundame mu luendu luanyi, mumpeshe diampa dia kudia ne bilamba bia kuvuala, 21 ne meme mupingane ku nzubu wa tatu wanyi mu ditalala, nunku Yehowa nealeje mudiye Nzambi wanyi bushuwa. 22 Dibue dindi muimanyike bu dikunji edi nedilue nzubu wa Nzambi,+ ne kakuyi mpata, nenkupeshe tshia dikumi tshia bintu bionso biudi umpesha.”

29 Panyima pa bualu ebu, Yakoba wakatungunuka ne luendu luende, kuyaye mu buloba bua bantu ba ku Est. 2 Wakamona tshina tshia mâyi mu mpata ne bisumbu bisatu bia mikoko bilale pabuipi natshi, bualu bavua ne tshibidilu tshia kunuisha mikoko mâyi a mu tshina atshi. Kuvua dibue dinene pa mushiku wa tshina tshia mâyi atshi. 3 Pavua bisumbu bia mikoko bionso bituilangana muaba au, bavua babunguluja dibue, badiumbusha pa mushiku wa tshina tshia mâyi, banuisha mikoko, pashishe bapingaja dibue muaba wadi, pa mushiku wa tshina tshia mâyi.

4 Nunku Yakoba wakebeja bantu bavua muaba au ne: “Bana betu, nudi ba muaba kayi?” Bobu kumuandamuna ne: “Tudi ba ku Halana.”+ 5 Wakabebeja ne: “Nudi bamanye Labana+ muikulu wa Nahô+ anyi?” Bobu kuandamuna ne: “Tudi bamumanye.” 6 Nunku kubebejaye ne: “Udi bimpe anyi?” Bobu kuandamuna ne: “Udi bimpe. Tangila muanende Lakele+ nyeye au ulua ne mikoko.” 7 Ke yeye kuamba ne: “Tutshidi munda munya. Edi ki ndîba dia kusangisha bisumbu bia nyama to. Nuishayi mikoko mâyi, pashishe nuye kuyidisha.” 8 Bobu kuamba ne: “Ki mbatuanyishile bua kuenza nanku to, anu padi bisumbu bionso bia mikoko bituilangana, babunguluja dibue, badiumbusha pa mushiku wa tshina tshia mâyi. Dîba adi tudi mua kunuisha mikoko mâyi.”

9 Patshivuaye wakula nabu, Lakele wakalua ne mikoko ya tatuende, bualu uvua mulami wa mikoko. 10 Pakamona Yakoba Lakele, muana wa Labana muanabu ne mamuende, ne mikoko ya Labana, wakaya diakamue, kubunguluja dibue, kudiumbushaye pa mushiku wa tshina tshia mâyi, kunuishaye mikoko ya Labana muanabu ne mamuende mâyi. 11 Pashishe Yakoba wakatua Lakele mishiku, kubandishaye dîyi, kutuadijaye kudila. 12 Yakoba wakabanga kuambila Lakele muvuaye mulela* wa tatuende, ne muikale muana wa Lebeka. Lakele wakaya lubilu, wakambila tatuende.

13 Diakamue pakumvua Labana+ lumu lua Yakoba muana wa muanabu wa bakaji, wakaya lubilu bua kumonangana nende. Yeye kumupukila, kumutua mishiku, kuyaye nende mu nzubu muende. Yeye kutuadija kulondela Labana malu au onso. 14 Pashishe Labana wakamuambila ne: “Wewe udi mufuba wanyi ne musunyi wanyi menemene.”* Nunku wakashala nende ngondo mujima.

15 Pashishe Labana wakambila Yakoba ne: “Bidi bikengela ungenzele mudimu tshianana bualu udi mulela wanyi*+ anyi? Ngambila, tshindi mua kukufuta+ ntshinyi?” 16 Labana uvua ne bana ba bakaji babidi. Dîna dia mukulumpe divua Lea, ne dîna dia muakunyi divua Lakele.+ 17 Mêsu a Lea kaavua engelela to, kadi Lakele yeye uvua usankisha bikole ne uvua mukaji muimpe kumona. 18 Yakoba ukavua munange Lakele, nunku wakamba ne: “Ndi musue kukuenzela mudimu bidimu muanda mutekete bua Lakele muanebe wa bakaji wa mukala.”+ 19 Ke Labana kuamba ne: “Mbimpe nkupeshaye wewe pamutu pa kumupesha muntu mukuabu. Tungunuka ne kusomba nanyi.” 20 Nanku Yakoba wakenza mudimu bidimu muanda mutekete bua Lakele,+ kadi ku mêsu kuende bivua anu bu matuku makese tshianana bua dinanga divuaye nadi buende.

21 Pashishe Yakoba wakambila Labana ne: “Mpesha mukajanyi, bualu matuku anyi akumbanyi, bua ndale nende.” 22 Ke Labana kusangisha bantu bonso ba muaba au, kuenzaye difesto. 23 Kadi butuku, Labana wakangata muanende Lea, kumutuadilaye bua alale nende. 24 Labana wakangata kabidi Zilepa, muena mudimu wende wa bakaji, kumupeshaye muanende Lea bua ikale muena mudimu wende.+ 25 Mu dinda Yakoba wakamona ne: uvua Lea! Ke yeye kuambila Labana ne: “Tshiudi mungenzele ntshinyi? Tshivua mukuenzele mudimu bua Lakele anyi? Bua tshinyi udi mundinge?”+ 26 Ke Labana kuamba ne: “Kuetu kuneku katuena ne tshilele tshia kuselesha muakunyi kumpala kua mukuluende to. 27 Sanka lumingu lujima ne mukaji eu. Pashishe netukupeshe kabidi mukaji mukuabu au bua wewe kungenzela mudimu bidimu bikuabu muanda mutekete.”+ 28 Yakoba wakenza nanku, kusankaye lumingu lujima ne mukaji au, pashishe yeye kumupesha muanende Lakele bua ikale mukajende. 29 Labana wakangata kabidi Bileha,+ muena mudimu wende wa bakaji, kumupeshaye muanende Lakele bua ikale muena mudimu wende.+

30 Pashishe Yakoba wakalala kabidi ne Lakele, kunangaye Lakele bikole kupita Lea; kuenzelaye Labana mudimu bidimu bikuabu muanda mutekete.+ 31 Pakamona Yehowa ne: Lea kavua munangibue,* wakenza bua imite difu,*+ kadi Lakele yeye uvua nkumba.+ 32 Nunku Lea wakimita difu, kulelaye muana wa balume, kumuinyikaye ne: Lubena,*+ bualu wakamba ne: “Bualu Yehowa mmumone dikenga dianyi,+ nunku mpindieu bayanyi neatuadije kunnanga.” 33 Wakimita difu dikuabu, kulelaye muana wa balume, kuambaye ne: “Bualu Yehowa mmuteleje, bualu tshivua munangibue, ke yeye kumpesha kabidi muana eu.” Nunku wakamuinyika ne: Simeona.*+ 34 Wakimita difu dikuabu kabidi, kulelaye muana wa balume, kuambaye ne: “Mpindieu bayanyi neadisange kundi, bualu ndi mumulelele bana ba balume basatu.” Nunku wakamuinyika ne: Lewi.*+ 35 Kuimitaye kabidi, kulelaye muana wa balume, kuambaye ne: “Musangu eu nentumbishe Yehowa.” Nunku wakamuinyika ne: Yuda.*+ Pashishe lulelu luende luakimana.

30 Pakamona Lakele ne: kavua mulelele Yakoba bana, wakatuadija kumvuila muanabu mukawu; kubangaye kuambila Yakoba ne: “Mpesha bana, tshianana ndi mfua.” 2 Ke Yakoba kukuatshilaye Lakele tshiji tshikole, kuambaye ne: “Meme ndi mua kuangata muaba wa Nzambi udi mukupangishe bua kulela bana anyi?”* 3 Ke Lakele kuamba ne: “Mupika wanyi mukaji Bileha nyeye eu.+ Lala nende bua andelele bana,* bua mpete panyi bana ku diambuluisha diende.” 4 Nanku wakamupesha Bileha muena mudimu wende bu mukajende; Yakoba wakalala nende.+ 5 Bileha wakimita difu, kulua kulelelaye Yakoba muana wa balume. 6 Ke Lakele kuamba ne: “Nzambi mmundumbuluile ne mmuteleje kabidi dîyi dianyi, ke bualu kayi mmumpeshe muana wa balume.” Ke bualu kayi wakamuinyika ne: Dana.*+ 7 Bileha muena mudimu wa Lakele wakimita kabidi, kuluaye kulelela Yakoba muana wa balume muibidi. 8 Ke Lakele kuamba ne: “Ndi muluangane mvita mikole ne muanetu wa bakaji. Ndi muyitshimune kabidi.” Nunku wakamuinyika ne: Nafatale.*+

9 Pakamona Lea ne: katshivua ulela kabidi, wakangata muena mudimu wende Zilepa, kumupeshaye Yakoba bu mukajende.+ 10 Zilepa muena mudimu wa Lea wakalelela Yakoba muana wa balume. 11 Ke Lea kuamba ne: “Ndi wa muabi!” Nunku wakamuinyika ne: Gada.*+ 12 Pashishe Zilepa muena mudimu wa Lea wakalelela Yakoba muana wa balume muibidi. 13 Ke Lea kuamba ne: “Diakalenga dianyi! Bualu bana ba bakaji nebambe bushuwa mundi wa diakalenga.”+ Nunku wakamuinyika ne: Ashê.*+

14 Dituku dikuabu mu tshikondo tshia dikosa dia ntete ya blé, Lubena+ uvua wendakana, kupetaye tumuma tua mandragore mu mpata. Nunku wakatutuadila mamuende Lea. Ke Lakele kuambila Lea ne: “Mpesha koku ndambu wa tumuma tua mandragore tua muanebe.” 15 Ke yeye kumuandamuna ne: “Bayanyi uudi muangate au mbualu bukese anyi?+ Mpindieu udi musue kuangata kabidi tumuma tua mandragore tua muananyi anyi?” Nunku Lakele wakamba ne: “Mbimpe. Nealale nebe butuku bua lelu wewe mumpeshe tumuma tua mandragore tua muanebe.”

16 Pavua Yakoba ufumina mu mpata dilolo, Lea wakaya bua kusambakena nende, kumuambilaye ne: “Lelu neulale nanyi, bualu ndi mukusumbe bushuwa ku tumuma tua mandragore tua muananyi.” Nunku wakalala nende butuku abu. 17 Nzambi wakateleja Lea, yeye kumuandamuna; kuimitaye, kuluaye kulelela Yakoba muana wa balume muitanu. 18 Ke Lea kuamba ne: “Nzambi mmumpeshe difutu dianyi,* bualu mvua mupeshe bayanyi muena mudimu wanyi.” Nunku wakamuinyika ne: Yisakâ.*+ 19 Lea wakimita kabidi, kuluaye kulelela Yakoba muana wa balume muisambombo.+ 20 Ke Lea kuamba ne: “Nzambi mmumfute, bushuwa, mmumfute meme difutu dimpe. Mpindieu bayanyi neangitabe,+ bualu ndi mumulelele bana ba balume basambombo.”+ Nunku wakamuinyika ne: Zebulona.*+ 21 Pashishe wakalela kabidi muana wa bakaji, kumuinyikaye ne: Dina.+

22 Ndekelu wa bionso Nzambi wakavuluka Lakele; Nzambi kumuteleja, kumuandamunaye, kuenzaye bua apete difu.*+ 23 Wakimita difu, kulelaye muana wa balume. Ke kuambaye ne: “Nzambi mmungumbushile tshipendu!”+ 24 Nunku wakamuinyika ne: Jozefe,*+ wamba ne: “Yehowa mmumpeshe kabidi muana wa balume mukuabu.”

25 Panyima pa Lakele mumane kulela Jozefe, Yakoba wakambila Labana diakamue ne: “Ndekela nye kuetu, mu buloba buetu.+ 26 Mpesha bakaji banyi ne bana banyi bandi muenzele mudimu kuebe, bua nye, bualu udi mumanye bimpe mushindu undi mukuenzele mudimu.”+ 27 Nunku Labana wakamuambila ne: “Meme mukulengelele, kuyi to; ndi mujingulule ku diambuluisha dia bimanyinu* ne: Yehowa udi umbenesha bua bualu buebe.” 28 Yeye kuamba kabidi ne: “Ngambila difutu diebe, nenkupeshadi.”+ 29 Ke Yakoba kumuambila ne: “Udi mumanye mushindu undi mukuenzele mudimu ne mudi tshisumbu tshia nyama yebe tshitante bua bualu buanyi;+ 30 uvua ne bintu bikese kumpala kua meme kulua, kadi tshisumbu tshia nyama yebe ntshidiunde, tshivulangane, ne Yehowa mmukubeneshe katshia ngafika. Nunku ndîba kayi dingenzela ba mu nzubu muanyi mudimu?”+

31 Nunku wakamukonka ne: “Nkupeshe tshinyi?” Yakoba wakamba ne: “Kuakumpesha tshintu nansha tshimue to! Wewe mungenzele anu bualu bumue ebu, nembangulule kudiisha nyama yebe ne kuyilama.+ 32 Nengendakane munkatshi mua bimuna biebe lelu. Uteke mikoko yonso idi ne matoba ne makeji ku luseke, ne mikoko yonso ya mubidi wa tshisengasenga idi munkatshi mua bimpanga bia mikoko bitshidi bitekete ne mbuji yonso idi ne makeji ne matoba munkatshi mua mashina a mbuji. Kumbukila ku lelu, eyi ke yikala difutu dianyi.+ 33 Buakane* buanyi nebungakuile dituku dionso diwalua kukonkonona difutu dianyi matuku atshilualua; nyama yonso udi kayi ne matoba ne makeji munkatshi mua mashina a mbuji ne udi kayi wa tshisengasenga munkatshi mua bimpanga bia mikoko neikale bu tshintu tshiba wewe munsangane nende.”

34 Ke Labana kuamba ne: “Mbimpe! Bienzeke bilondeshile mêyi ebe.”+ 35 Nunku dituku adi wakangata mbuji ya mpumbu yonso ya mishonyi mishonyi ne ya makeji makeji, ne mashina onso a mbuji avua ne matoba ne avua ne makeji, nyama yonso ivua ne ditoba ditoke, ne nyama yonso ivua ne mubidi wa tshisengasenga munkatshi mua bimpanga bia mikoko, wakayiteka ku luseke, kuyipeshaye bana bende ba balume bua bayilame. 36 Pashishe wakaya ntanta wa luendu lua matuku asatu kule ne Yakoba; Yakoba uvua ulama bisumbu bia mikoko ya Labana bionso bivua bishale.

37 Nunku Yakoba wakangata tumitshi tubishi tua mutshi wa stirakse, wa amande, ne wa platane, yeye kukona bizubu wenda ushiyapu makeji matoke, miaba mitoke ya tumitshi imueneka. 38 Pashishe wakateka tumitshi tuvuaye mukone atu kumpala kua bisumbu bia nyama mu minkoloji, mu binuinyi bia mâyi, muaba uvua nyama ilua kunuina mâyi, bua ikuatangane kumpala kuatu pavuayi ilua kunua mâyi.

39 Nunku nyama ayi ivua ikuatangana kumpala kua tumitshi atu ne ilela bana ba mishonyi mishonyi, ba matoba matoba, ne ba makeji makeji. 40 Pashishe Yakoba wakumbusha mikoko ya bimpanga ya miana, kutangijaye bisumbu bia nyama kudi nyama ya mishonyi mishonyi ne yonso ya tshisengasenga ya munkatshi mua nyama ya Labana. Pashishe wakumbusha bisumbu bia nyama yende, kakabisambakaja ne bisumbu bia nyama ya Labana to. 41 Misangu yonso ivua nyama ya bukole ikeba kukuatangana, Yakoba uvua uteka tumitshi mu minkoloji ya mâyi kumpala kua bisumbu bia nyama bua ikuatangane pabuipi ne tumitshi atu. 42 Kadi pavua nyama mikale ne butekete, kavua uteka tumitshi muaba au to. Nanku nyama ivua ne butekete ivua ilua anu ya Labana, kadi ya bukole ivua ilua ya Yakoba.+

43 Nunku muntu eu wakalua mubanji munene, yeye kupeta nyama ya bungi, bena mudimu ba bakaji ne ba balume, tumelu, ne mpunda.+

31 Pakapita matuku, Yakoba wakumvua malu avua bana ba balume ba Labana bakula bamba ne: “Yakoba mmuangate bintu bionso bia tatuetu; mmupetele bubanji buonso ebu ku bintu bia tatuetu.”+ 2 Pavua Yakoba utangila mpala wa Labana, uvua umona ne: katshivua nende bu muvuaye nende kumpala to.+ 3 Ndekelu wa bionso, Yehowa wakambila Yakoba ne: “Pingana mu buloba bua batatuebe, kudi balela bebe,+ ne meme nentungunuke ne kuikala nebe.” 4 Nunku Yakoba wakatumina Lakele ne Lea mukenji bua kuyabu mu mpata muvua bimuna biende, 5 yeye kubambila ne:

“Ndi mumone ne: tatuenu katshiena nanyi kabidi bimpe to,+ kadi Nzambi wa tatuanyi udi nanyi.+ 6 Nuenu nkayenu nudi bamanye bimpe ne: ndi muenzele tatuenu mudimu ne bukole buanyi buonso.+ 7 Tatuenu mmutete kungiba ne mmushintulule difutu dianyi misangu dikumi; kadi Nzambi ki mmumuanyishile bua angenzele bibi to. 8 Pavuaye wamba ne: ‘Nyama ya matoba matoba neyikale difutu diebe,’ dîba adi nyama yonso ivua ilela nyama ya matoba matoba; kadi pavuaye wamba ne: ‘Nyama ya mishonyi mishonyi neyikale difutu diebe,’ dîba adi nyama yonso ivua ilela nyama ya mishonyi mishonyi.+ 9 Nunku Nzambi uvua anu unyenga bimuna bia tatuenu, ubimpesha. 10 Dituku dikuabu pavua nyama mifike tshikondo tshia dikuatangana, ngakabandisha mêsu anyi, meme kumona mu tshilota ne: mbuji ya mpumbu ivua ikuata mashina ivua ya mishonyi mishonyi, ya matoba matoba, ne ya makeji makeji.+ 11 Pashishe muanjelu wa Nzambi mulelela wakambikila mu tshilota ne: ‘Yakoba!’ Meme kuandamuna ne: ‘Mmeme eu.’ 12 Yeye kutungunuka wamba ne: ‘Bandisha koku mêsu ebe umone ne: mbuji yonso ya mpumbu idi ikuata mashina nya mishonyi mishonyi, ya matoba matoba ne ya makeji makeji, bualu ndi mumone bionso bidi Labana ukuenzela.+ 13 Meme ndi Nzambi mulelela wa ku Betele,+ muaba uuvua muele dikunji manyi ne uuvua muditshipile kundi.+ Mpindieu juka, umbuka mu buloba ebu, upingane mu buloba buvuabu bakulelele.’”+

14 Ke Lakele ne Lea kumuambilabu ne: “Kudiku bintu bidibu batushile bua kupiana mu nzubu mua tatuetu anyi? 15 Yeye kena utuangata bu bantu ba ku babende, bualu mmutupane ne udi udia makuta avuabu batufidile anyi?+ 16 Bubanji buonso budi Nzambi munyenge tatuetu mbuetu ne bana betu.+ Nanku wewe, enza tshionso tshidi Nzambi mukuambile bua kuenza.”+

17 Nunku Yakoba wakajuka, kubandishaye bana bende ne bakaji bende pa tumelu,+ 18 ne wakatuadija kusaka nyama yende yonso ne bintu bionso bivuaye mupete,+ bimuna bionso bivuaye nabi bivuaye mupete mu Padana-alama, bua kuya kudi tatuende Izaka mu buloba bua Kanâna.+

19 Mpindieu Labana uvua muye kukosa mikoko yende miosa, ne Lakele wakiba mpingu ya telafima*+ ya tatuende.+ 20 Kabidi, Yakoba wakadimukila Labana muena Alama, bualu kavua mumuambile ne: uvua unyema to. 21 Wakanyema, kusabukaye Musulu,*+ yeye ne bionso bivuaye nabi. Pashishe wakaya mutangile ku buloba bua mikuna bua Gilada.+ 22 Dituku disatu, bakambila Labana ne: Yakoba mmunyeme. 23 Ke yeye kuangata bana babu ba balume,* yeye kutuadija kumulonda ntanta wa luendu lua matuku muanda mutekete, kumupetaye mu buloba bua mikuna bua Gilada. 24 Pashishe Nzambi wakamuenekela Labana muena Alama+ mu tshilota butuku,+ kumuambilaye ne: “Udimuke bua tshiudi musue kuambila Yakoba, nansha tshiotshi tshimpe anyi tshibi.”*+

25 Nunku Labana wakaya kudi Yakoba pakavua Yakoba muase ntenta wende ku mukuna ne Labana mutudile pende ne bana babu mu buloba bua mikuna bua Gilada. 26 Ke Labana kuambila Yakoba ne: “Tshiudi muenze ntshinyi? Bua tshinyi udi mundimukile, mumbuke ne bana banyi ba bakaji bu bantu bakuata ku muele wa mvita? 27 Bua tshinyi uvua munyeme mu musokoko, mundimukile, kuyi mungambile? Bu wewe mungambile, mvua mua kuikala mukulaye ne disanka ne misambu, ne ngoma ne lunzenze. 28 Kadi kuena munshile mpunga wa kutua bikulu* banyi ne bana banyi ba bakaji mishiku to. Udi muenze bualu bua bupote. 29 Ndi ne bukokeshi bua kunuenzela bibi, kadi Nzambi wa tatuenu mmungambile butuku bua kutshia lelu ne: ‘Udimuke bua tshiudi musue kuambila Yakoba, nansha tshiotshi tshimpe anyi tshibi.’+ 30 Mpindieu udi muye bualu uvua ujinga ne muoyo umue bua kupingana ku nzubu kua tatuebe, kadi bua tshinyi udi muibe nzambi yanyi?”+

31 Yakoba wakandamuna Labana ne: “Mvua munyeme bualu mvua ne buôwa, mvua ndiambila ne: ‘Uvua mua kunnyenga bana bebe ba bakaji ku bukole.’ 32 Muntu yonso uwasangana ne nzambi yebe kakuikala ne muoyo. Kumpala kua bana betu, kebulula mu bintu bianyi, angata tshidi bu tshiebe.” Kadi Yakoba kavua mumanye ne: Lakele uvua muyibe to. 33 Nunku Labana wakabuela mu ntenta wa Yakoba ne mu ntenta wa Lea ne mu ntenta ya bapika bakaji babidi,+ kadi kakayipeta to. Pashishe wakapatuka mu ntenta wa Lea, kubuelaye mu ntenta wa Lakele. 34 Pine apu, Lakele ukavua muangate mpingu ya telafima muyele mu tshibondo tshia ku tshiseba tshitu bantu bakaji basombela panyima pa kamelu, ne uvua musombelapu. Nunku Labana wakakeba mu ntenta muonso, kadi kakayipeta to. 35 Ke Lakele kuambila tatuende ne: “Mukalenge wanyi, kukuatshi tshiji to, bualu tshiena ne mushindu wa kujuka kumpala kuebe nansha, bualu ndi ne bualu butu buenzekela bantu bakaji.”+ Nunku wakakeba ne muoyo mujima, kadi kakapeta mpingu ya telafima+ to.

36 Yakoba wakumvua tshiji, kutuadijaye kuamba Labana malu. Ke Yakoba kuambila Labana ne: “Ntshilema kayi tshindi muenze, udi undondakaja ne luonji luonso bua bubi kayi? 37 Mpindieu paudi mukebulule mu bintu bianyi bionso, ntshinyi tshiudi mupete tshia mu nzubu muebe? Tshiteka muaba eu kumpala kua bana betu ne bana benu, bakose tshilumbu pankatshi petu tuetu babidi. 38 Mu bidimu 20 ebi bindi musombe nebe, mikoko yebe ne mbuji yebe kayitu mianji kutula mafu,+ ne tshitu muanji kudia bimpanga bia mu tshisumbu tshia mikoko yebe to. 39 Tshivua nkutuadila nyama yonso uvuabu bapandulula kudi nyama ya luonji to.+ Mvua mfuta dijimina diende meme nkayanyi. Nansha pavuabu biba nyama mu munya anyi bamuiba butuku, uvua undomba bua meme kumufuta. 40 Mu munya mvua nkenga ne luya, butuku ne mashika, ne tulu tuvua tunnyema mu mêsu.+ 41 Ndi muenze bidimu 20 mu nzubu muebe. Ndi mukuenzele mudimu bidimu 14 bua bana bebe ba bakaji babidi, ne bidimu bisambombo bua bimuna biebe, kadi udi mushintulule difutu dianyi misangu dikumi+ mijima. 42 Bu Nzambi wa tatuanyi,+ Nzambi wa Abalahama ne Yeye udi Izaka utshina,*+ kayi ku luseke luanyi, dîba edi uvua mua kuikala mumpingaje bianza bitupu. Nzambi mmumone dikenga dianyi ne mudimu mukole wa bianza bianyi, ke bualu kayi uvua mukubele butuku bua kutshia lelu.”+

43 Nunku Labana wakambila Yakoba ne: “Bana ba bakaji aba mbana banyi ne bana aba mbana banyi, ne bimuna ebi mbimuna bianyi, bintu bionso biudi umona ebi mbianyi meme ne bana banyi ba bakaji. Mbualu kayi bubi bundi mua kubenzela lelu, bobu aba anyi bana badibu balele? 44 Mpindieu luaku tudie nebe tshipungidi bua tshikale tshijadiki pankatshi petu.” 45 Nunku Yakoba wakangata dibue, kudimanyikaye bu dikunji.+ 46 Pashishe Yakoba wakambila bana babu ne: “Angulayi mabue!” Bakambula mabue, kuakunguijabu mushiki. Nunku bakadiila biakudia pa mushiki wa mabue au. 47 Labana wakatuadija kubikila mushiki wa mabue au ne: Yegâ-sahaduta,* kadi Yakoba wakawubikila yeye ne: Galede.*

48 Ke Labana kuamba ne: “Mushiki wa mabue eu wikale tshijadiki pankatshi panyi nebe lelu.” Ke bualu kayi bakawubikila ne: Galede,+ 49 ne Tshibumba tshia nsentedi,* bualu wakamba ne: “Yehowa atungunuke ne kutangila pankatshi panyi nebe patudi katuyi tumonangana. 50 Wewe mukengeshe bana banyi ba bakaji, ne wewe mutuadije kusakidila bakaji bakuabu ku bana banyi ba bakaji, nansha mudi muntu kayi netu, uvuluke ne: Nzambi neikale ntemu pankatshi panyi nebe.” 51 Labana wakambila kabidi Yakoba ne: “Tangila mushiki wa mabue eu ne dikunji dindi muimanyike pankatshi panyi nebe edi. 52 Mushiki wa mabue eu ntshijadiki, ne dikunji edi ntshintu tshidi tshijadika+ ne: tshiakusambuka mushiki wa mabue eu bua kukuenzela bibi ne wewe pebe kuakusambuka mushiki wa mabue eu ne dikunji edi bua kungenzela bibi. 53 Nzambi wa Abalahama+ ne Nzambi wa Nahô, Nzambi wa tatuabu, akose tshilumbu pankatshi petu.” Kadi Yakoba yeye wakaditshipa mu dîna dia Yeye udi tatuende Izaka utshina.*+

54 Panyima pa malu aa, Yakoba wakalambula mulambu ku mukuna au, kubikilaye bana babu bua kudiabu diampa. Nunku bakadia, kulalabu butuku abu ku mukuna au. 55 Kadi Labana wakajuka patshiatshia, kutuaye bikulu* bende ne bana bende ba bakaji mishiku,+ kubabeneshaye.+ Pashishe Labana wakaya, kupinganaye kuende.+

32 Pashishe Yakoba wakatungunuka ne njila, ne banjelu ba Nzambi bakasambakena nende. 2 Diakamue pakabamona Yakoba, wakamba ne: “Etshi ntshitudilu tshia Nzambi!” Nunku wakinyika muaba au ne: Mahanayima.*

3 Pashishe Yakoba wakatuma bantu ne mukenji kudi muanabu Esau mu buloba bua Seî,+ mu tshitupa tshia buloba* bua Edome,+ 4 wakabatumina dîyi ne: “Nenuambile mukalenge wanyi Esau nunku: ‘Muena mudimu webe Yakoba udi wamba ne: “Ndi musombe* ne Labana bidimu bia bungi too ne mpindieu.+ 5 Ndi mupete ngombe, mpunda, mikoko, bena mudimu ba balume ne ba bakaji,+ ne ndi ntumina mukalenge wanyi mukenji eu bua kumumanyisha bua meme kuanyishibua ku mêsu kuebe.”’”

6 Pakapita matuku, bantu bavuaye mutume ne mukenji bakapingana kudi Yakoba, bamba ne: “Tudi bapetangane ne muanenu Esau, udi mpindieu mu njila bua kusambakena nebe, ne udi ne bantu 400.”+ 7 Yakoba wakumvua buôwa bua bungi,+ kupampakanaye. Nunku wakatapulula bantu bavua nende, kabidi ne mikoko, ne mbuji, ne ngombe, ne tumelu mu bisumbu bibidi. 8 Yeye kuamba ne: “Esau yeye muluishe tshisumbu tshimue, nanku tshisumbu tshikuabu netshipanduke.”

9 Pashishe Yakoba wakamba ne: “Wewe Nzambi wa tatu wanyi Abalahama, Nzambi wa tatu wanyi Izaka, wewe Yehowa, wewe udi ungambila ne: ‘Pingana mu buloba buenu kudi balela bebe, nenkuenzele malu mimpe,’+ 10 tshiena mukumbanyine dinanga diebe dia lulamatu dionso pamue ne lulamatu luebe luonso biudi muleje muena mudimu webe,+ bualu mvua musabuke Yadene eu anu ne dikombo dianyi tshianana, kadi mpindieu ndi mulue bisumbu bibidi.+ 11 Ndi nkulomba ne: umpandishe+ koku ku tshianza tshia muanetu Esau, bualu ndi mmutshina bua kalu kunduisha+ meme ne bana ne bamamuabu. 12 Kabidi, wewe wakamba ne: ‘Bushuwa nenkuenzele malu mimpe, nemvuije bana* bebe bu nsenga ya ku mbuu idi bungi kabuyi kubala.’”+

13 Butuku, wakalala muaba au. Pashishe wakangata ndambu wa bintu biende bua kubitumina muanabu Esau bu dipa:+ 14 mashina a mbuji 200 ne mbuji ya mpumbu 20, mashina a mikoko 200 ne bimpanga bia mikoko 20, 15 tumelu 30 tuvua tuamuisha bana batu, mashina a ngombe 40 ne ngombe milume 10, mpunda mikaji 20 ne mpunda milume mikole 10.+

16 Wakabipesha bena mudimu bende, tshisumbu tshimue tshienda tshilonda tshikuabu, kuambilaye bena mudimu bende ne: “Sabukayi kumpala kuanyi; nudi ne bua kushiya ntanta pankatshi pa tshisumbu tshimue ne tshidi tshitshilonda.” 17 Wakatumina kabidi wa kumpala dîyi ne: “Muanetu Esau yeye musambakena nebe, mukuebeje ne: ‘Udi muena mudimu wa nganyi? Udi uya penyi? Bidi kumpala kuebe ebi mbia nganyi?’ 18 nunku wewe umuambile ne: ‘Mbia muena mudimu webe Yakoba. Ndipa ditumina mukalenge wanyi Esau,+ ne mona! yeye muine udi panyima petu apa.’” 19 Wakatumina kabidi muibidi ne muisatu ne bonso bavua balonda bisumbu bia nyama dîyi ne: “Nudi ne bua kuambila Esau dîyi edi panudi nutuilangana nende. 20 Nuambe kabidi ne: ‘Muena mudimu webe Yakoba nyeye au ulua panyima petu apa.’” Bualu uvua udiambila ne: ‘Meme mutume dipa kumpala kuanyi bua kumutuyisha,+ pangamonangana nende pashishe, pamuapa udi mua kungakidila bimpe.’ 21 Nunku bakasabuka ne dipa kumpala kuende, kadi yeye wakalala mu tshitudilu butuku abu.

22 Butuku abu wakajuka, kuangataye bakaji bende babidi,+ ne bena mudimu bende babidi ba bakaji,+ ne bana bende ba balume 11, kusabukilabu pa tshisabu tshia Yaboka.+ 23 Wakabangata, kubasabuishaye kasulu,* kusabuishaye kabidi bintu bionso bivuaye nabi.

24 Ndekelu wa bionso, Yakoba wakashala nkayende. Muntu mukuabu wakatuadija kuluangana nende mvita ya bibula too ne pakatshiabu.+ 25 Pakamonaye ne: kavua mumupite bukole, wakamulenga pa dinungu dia tshikundukundu; nunku dinungu dia tshikundukundu tshia Yakoba diakakoyoboka pavuaye uluangana nende.+ 26 Pashishe wakamba ne: “Ndekela nye, bualu butuku bukadi butshia.” Yeye kuamba ne: “Tshiena nkulekela too ne paudi umbenesha.”+ 27 Ke yeye kumuebeja ne: “Dîna diebe nnganyi?” Yeye kuandamuna ne: “Yakoba.” 28 Nunku wakamuambila ne: “Dîna diebe kadiakuikala kabidi Yakoba to, kadi Isalele,*+ bualu udi muluangane ne Nzambi+ ne bantu, ne ndekelu wa bionso wakabapita bukole.” 29 Yakoba pende kuamba ne: “Ngambila koku dîna diebe.” Kadi yeye wakebeja ne: “Bua tshinyi udi webeja dîna dianyi?”+ Ke yeye kumubenesha muaba au. 30 Nunku Yakoba wakinyika muaba au ne: Peniele,*+ bualu uvua muambe ne: “Ndi mumonangane ne Nzambi mpala ne mpala, nansha nanku muoyo* wanyi mmusungidibue.”+

31 Diakamue pakapitaye Penuele,* dîba diakapatuka, kadi yeye uvua wenda utebuka bua tshikundukundu tshiende.+ 32 Ke bualu kayi bana ba Isalele kabatu ne tshilele tshia kudia tshijilujilu tshia mu tshibelu* tshidi mu dinungu dia tshikundukundu too ne lelu, bualu uvua mulenge dinungu dia tshikundukundu tshia Yakoba muaba udi tshijilujilu tshia mu tshibelu.

33 Nunku Yakoba wakabandisha mêsu, yeye kumona Esau wenda ulua ne bantu 400.+ Ke yeye kutapulula bana, aba kudi Lea, aba kudi Lakele, ne bakuabu kudi bena mudimu bende babidi ba bakaji.+ 2 Wakateka bena mudimu bende ba bakaji ne bana babu kumpala,+ Lea ne bana bende panyima pabu,+ ne Lakele+ ne Jozefe mu nyima muabu. 3 Pashishe yeye muine wakapita kumpala kuabu; kuinamaye panshi misangu muanda mutekete pavuaye wenda usemena pabuipi ne muanabu.

4 Kadi Esau wakaya lubilu bua kusambakena nende, yeye kumupukila, kumutuaye mishiku, bobu kutuadija kudila. 5 Pakabandishaye mêsu ende ne kumona bakaji ne bana, wakebeja ne: “Badi nebe aba mbanganyi?” Kumuandamunaye ne: “Mbana badi Nzambi musambe nabu muena mudimu webe.”+ 6 Nunku bena mudimu bende ba bakaji bakasemena ne bana babu, kuinamabu panshi, 7 Lea pende wakasemena ne bana bende, kuinamabu panshi. Pashishe Jozefe wakasemena ne Lakele, kuinamabu panshi.+

8 Esau wakamukonka ne: “Kipatshila ka tshisumbu tshionso tshia bena luendu tshindi musambakene natshi etshi nka tshinyi?”+ Yeye kuandamuna ne: “Mbua nganyishibue ku mêsu kua mukalenge wanyi.”+ 9 Nunku Esau wakamba ne: “Muanetu, ndi ne bintu bia bungi be!+ Lama bintu biebe.” 10 Kadi Yakoba wakamba ne: “Tòo, ndi nkulomba koku, meme muanyishibue ku mêsu kuebe, itaba dipa dia ku tshianza tshianyi edi bualu mvua mulue nadi bua kumona mpala webe. Pandi mumone mpala webe ndi anu bu mumone mpala wa Nzambi bua muudi mungakidile ne disanka.+ 11 Angata koku dipa dia kukubenesha nadi dindi mukutuadile edi,+ bualu Nzambi mmunsambe, ne ndi ne bionso bindi nabi dijinga.”+ Wakatungunuka ne kumusengelela, kufikaye ku diangata dipa adi.

12 Pashishe Esau wakamba ne: “Tuasayi luendu, tuye; meme ndianjile kumpala kuebe.” 13 Kadi yeye wakamuambila ne: “Mukalenge wanyi mmumanye ne: bana badi ne butekete+ ne ndi kabidi ne mikoko ne ngombe itshidi yamusha bana bayi ya kulama. Bobu bayendeshe lukasa menemene mu dituku dimue, nyama yonso neyifue. 14 Mukalenge wanyi adianjile koku kumpala kua muena mudimu wende, kadi meme nentungunuke ne luendu bitekete bitekete bilondeshile luendu lua bimuna bianyi ne lua bana too ne pangafika kudi mukalenge wanyi ku Seî.”+ 15 Pashishe Esau wakamba ne: “Anyisha nkushilaku ndambu wa bantu banyi.” Ke yeye kuamba ne: “Bua tshinyi kuenza nanku? Tshindi natshi bualu nkuanyishibua patupu ku mêsu kua mukalenge wanyi.” 16 Nunku dituku adi, Esau wakapingana mutangile ku Seî.

17 Yakoba wakenza luendu mutangile ku Sukota,+ wakasa nzubu wende, kuenzaye ne miaba ya nyama yende kuikishila. Ke bualu kayi wakabikila muaba au ne: Sukota.*

18 Pakafuma Yakoba ku Padana-alama,+ wakafika bimpe ku tshimenga tshia Shekeme+ mu buloba bua Kanâna,+ yeye kuasa tshitudilu tshiende pabuipi ne tshimenga atshi. 19 Pashishe wakasumba tshitupa tshia buloba tshivuaye muashile ntenta ku bitupa lukama bia arjan+ kudi bana ba Hamô, tatuende wa Shekeme. 20 Wakasaku tshioshelu ne kutshibikilaye ne: Nzambi, Nzambi wa Isalele.*+

34 Mpindieu Dina, muana wa bakaji wa Yakoba mulela kudi Lea,+ uvua ne tshibidilu tshia kuya kusombesha* bansongakaji ba mu buloba abu.+ 2 Pakamumona Shekeme, muana wa balume wa Hamô muena Hiwi,+ umue wa ku banene ba mu buloba abu, wakamukuata, kulalaye nende, kumuangataye ku bukole. 3 Muoyo wende* wakalamata Dina muana wa Yakoba bikole, wakananga nsongakaji au, wakamuambila mêyi a ntekesha.* 4 Ndekelu wa bionso, Shekeme wakambila tatuende Hamô+ ne: “Ngangatshila nsongakaji au bua ikale mukajanyi.”

5 Dîba diakumvua Yakoba ne: Shekeme uvua munyange Dina muanende wa bakaji, bana bende ba balume bavua ne bimuna biende mu mpata. Nunku Yakoba wakashala mupuwe too ne pakapinganabu. 6 Pashishe Hamô tatuende wa Shekeme wakaya bua kuyukila ne Yakoba. 7 Kadi bana ba balume ba Yakoba bakumvua bualu abu, kumbukabu diakamue mu mpata, kupinganabu. Bakumvua bibi ne bavua ne tshiji tshikole bualu Shekeme uvua mufuishe Isalele bundu pavuaye mulale ne muana wa Yakoba,+ bualu buvua kabuyi ne bua kuenzeka to.+

8 Hamô wakayukila nabu wamba ne: “Muananyi Shekeme udi ujinga* muanenu wa bakaji bikole. Ndi nnulomba bua numupeshaye bua ikale mukajende, 9 ne nudie netu bipungidi bia diselangana.* Nuikale nutupesha bana benu ba bakaji, nuangata penu bana betu ba bakaji.+ 10 Nudi mua kusomba netu, buloba nebuikalaku bua bualu buenu. Nusombamu, nuendelamu mushinga, ne nujalamamu.” 11 Pashishe Shekeme wakambila tatuende wa Dina ne bana babu ba balume ne: “Ngumvuilayi koku, nennupeshe tshionso tshinuandomba. 12 Nudi mua kundomba biuma bia bungi menemene ne bintu.+ Ndi muitabe bua kufila tshionso tshinuangambila. Mpeshayi meme anu nsongakaji eu bua ikale mukajanyi.”

13 Bana ba Yakoba bakandamuna Shekeme ne tatuende Hamô mu dishima, bualu uvua munyange muanabu Dina. 14 Bakabambila ne: “Kakuena mushindu wa tuetu kuenza bualu bua nanku bua kufila muanetu wa bakaji kudi muntu udi kayi mutengula*+ to, bualu mbualu bua bundu kutudi. 15 Tudi mua kuitaba anu nuenu benze bualu ebu: nulue bu mutudi, nutengule bantu balume bonso ba muenu.+ 16 Dîba adi, netunupeshe bana betu ba bakaji, tuetu petu netuangate bana benu ba bakaji, netusombe nenu, netulue bantu bamue. 17 Kadi nuenu kanuyi batuteleje ne batengudibue, dîba adi netuangate muanetu wa bakaji, tuetu kuya.”

18 Mêyi abu akasankisha Hamô+ ne Shekeme muana wa Hamô.+ 19 Nsongalume kakajingakana bua kuenza tshivuabu balombe+ to, bualu muana wa bakaji wa Yakoba uvua umusankisha, ne yeye uvua muntu uvuabu batamba kunemeka mu nzubu wa tatuende mujima.

20 Nunku Hamô ne muanende Shekeme bakaya ku tshiibi tshia tshimenga, kuambilabu bantu ba mu tshimenga tshiabu+ ne: 21 “Bantu aba mbasue kusomba netu mu ditalala. Tubalekele basombe mu buloba ebu, bendelamu mushinga, bualu buloba budi bunene bukumbane bua bobu kusombelamu. Tudi mua kuangata bana babu ba bakaji bu bakaji betu, ne bana betu ba bakaji, tudi mua kubapeshabu.+ 22 Kadi bantu aba nebitabe bua kusomba netu bua kulua bantu bamue netu anu tuetu benze bualu ebu: muntu mulume yonso wa munkatshi muetu atengudibue anu mudibu pabu batengudibue.+ 23 Dîba adi, bintu biabu, bubanji buabu ne bimuna biabu bionso kabiakuikala bietu anyi? Nunku, tuitabayi bua basombe netu.” 24 Bonso bavua bapatukila ku tshiibi tshia tshimenga bakumvuila Hamô ne muanende Shekeme, bantu balume bonso bakatengudibua, bonso bavua bapatukila ku tshiibi tshia tshimenga.

25 Kadi dituku disatu, patshivuabi bibasama, bana babidi ba Yakoba, Simeona ne Lewi, bana babu ne Dina,+ bakangata miele yabu ya mvita, kuyabu mu tshimenga muvua bantu kabayi batekemene bualu, kushipabu bantu balume bonso.+ 26 Bakashipa Hamô ne muanende Shekeme ne muele wa mvita, kuangatabu Dina uvua mu nzubu mua Shekeme, kuyabu. 27 Bana ba Yakoba bakuabu ba balume bakaya muaba uvua bantu bavuabu bashipe, kupawulabu tshimenga atshi, bualu bavua banyange muanabu wa bakaji.+ 28 Bakangata mikoko yabu, ngombe yabu, mpunda yabu, ne tshintu tshionso tshivua mu tshimenga ne mu mpata. 29 Bakangata kabidi bintu biabu bionso, kukuatabu bana babu batekete ne bakaji babu bonso, kupawulabu bintu bionso bivua mu nzubu yabu.

30 Ke Yakoba kuambila Simeona ne Lewi+ ne: “Nudi bankebele lutatu lukole* panudi bamvuije tshintu tshidi tshinunka bibi kudi bena buloba ebu, kudi bena Kanâna ne bena Pelizi. Ndi bungi bukese; bushuwa nebadisange pamue bua kunduisha, nunku nembutuke meme ne ba mu nzubu muanyi.” 31 Kadi bakamba ne: “Mbimpe bangate muanetu wa bakaji bu ndumba anyi?”

35 Pakapita malu aa, Nzambi wakambila Yakoba ne: “Juka, banda ku Betele+ usombelaku, wasaku tshioshelu tshia Nzambi mulelela uvua mukumuenekele pauvua unyema muanenu Esau.”+

2 Ke Yakoba kuambila ba mu nzubu muende ne bonso bavua nende ne: “Umbushayi nzambi ya ku babende idi munkatshi muenu,+ nudilengeje, nushintulule bilamba bienu, 3 tujukayi, tubandayi ku Betele. Nengase tshioshelu bua Nzambi mulelela uvua munteleje mu dituku dia kanyinganyinga kanyi ne uvua nanyi kuonso* kumvua nya.”+ 4 Ke bobu kupesha Yakoba nzambi yonso ya ku babende ivuabu nayi, ne tukanu tuvua ku matshi abu; Yakoba wakabijiika* muinshi mua mutshi munene uvua pabuipi ne Shekeme.

5 Pakayabu, buôwa bukole bua kudi Nzambi buakakuata bimenga bivua bibanyunguluke, ke bualu kayi kabakalondakaja bana ba Yakoba to. 6 Ndekelu wa bionso, Yakoba wakafika ku Luza,+ mmumue ne: Betele, mu buloba bua Kanâna, yeye ne bantu bonso bavua nende. 7 Wakasa tshioshelu kuoku aku, kubikilaye muaba au ne: Ele-betele,* bualu kuoku aku ke kuvua Nzambi mulelela mudimanyishe kudiye pavuaye munyeme muanabu.+ 8 Pashishe Debola+ ndeji wa Lebeka wakafua, kumujiikabu kuinshi kua Betele, muinshi mua mutshi kampanda wa lusanga. Kuinyikaye mutshi au ne: Alono-bakuta.*

9 Nzambi wakamuenekela kabidi Yakoba pavuaye ufumina ku Padana-alama, kumubeneshaye. 10 Nzambi kumuambilaye ne: “Dîna diebe didi Yakoba.+ Dîna diebe kadiakuikala kabidi Yakoba to, kadi dîna diebe nedikale Isalele.” Yeye kutuadija kumubikila ne: Isalele.+ 11 Nzambi wakamuambila kabidi ne: “Ndi Nzambi Wa Bukole Buonso.+ Ulele bana, uvulangane. Bisamba ne tshisumbu tshia bisamba nebifumine kuudi,+ bakalenge nebapatukile kuudi.*+ 12 Buloba bumvua mupeshe Abalahama ne Izaka, nenkupeshabu wewe ne bana* bebe balua panyima pebe.”+ 13 Pashishe Nzambi wakabanda, kumbukaye muaba uvuaye muyukidile nende.

14 Nunku Yakoba wakimanyika dikunji muaba uvuaye muyukidile nende au, dikunji dia dibue, yeye kupongololapu mulambu wa bia kunua, kupongololapu kabidi ne manyi.+ 15 Nunku Yakoba wakatungunuka ne kubikila muaba uvua Nzambi muyukidile nende au ne: Betele.+

16 Pashishe bakumbuka ku Betele. Patshivuabu ntanta ne Efelata, lulelu luakakuata Lakele; wakatata bikole pa kulela. 17 Kadi pavuaye uditshinta bua kupatula muana, muleleshi wakamuambila ne: “Kutshinyi to, bualu neupete kabidi muana wa balume eu.”+ 18 Anu pavuaye wenda ukula muoyo apu* (bualu ukavua ufua), wakamuinyika ne: Bene-oni;* kadi tatuende wakamubikila ne: Benyamina.*+ 19 Nunku, Lakele wakafua, kumujiikabu mu njila wa ku Efelata, mmumue ne: Beteleheme.+ 20 Yakoba wakimanyika dikunji pa lukita luende; ndikunji dia lukita lua Lakele too ne lelu.

21 Panyima pa malu aa, Isalele wakaya, kuasaye ntenta wende ntanta dia muamua dia tshibumba tshia Edê. 22 Umue musangu pavua Isalele musombele mu buloba abu, Lubena wakaya kulala ne Bileha mukaji uvua tatuende mubanjije, ne Isalele wakumvua bualu abu.+

Nunku Yakoba uvua ne bana ba balume 12. 23 Bana ba balume bavua Lea mulele bavua: Lubena+ muanabute wa Yakoba, pashishe Simeona, Lewi, Yuda, Yisakâ, ne Zebulona. 24 Bana ba balume bavua Lakele mulele bavua: Jozefe ne Benyamina. 25 Bana ba balume bavua Bileha muena mudimu wa Lakele mulele bavua: Dana ne Nafatale. 26 Bana ba balume bavua Zilepa muena mudimu wa Lea mulele bavua: Gada ne Ashê. Aba ke bana ba balume ba Yakoba bavuabu bamulelele mu Padana-alama.

27 Ndekelu wa bionso, Yakoba wakafika muaba uvua tatuende Izaka ku Mamale,+ mu Kîyata-âba, mmumue ne: Hebelone, muaba uvua Abalahama ne Izaka basombe bu bantu ba ku babende.+ 28 Izaka wakalala bidimu 180.+ 29 Pashishe Izaka wakakula muoyo, kufuaye, kusangishibuaye ne bena mu tshisamba tshiabu,* yeye mumane kulala matuku a bungi ne musankishibue;* bana bende ba balume, Esau ne Yakoba bakamujiika.+

36 Eku nkulondolola kua malu a Esau, mmumue ne: Edome.+

2 Esau uvua musele bakaji bende mu bana ba bakaji ba bena Kanâna: Ada+ muana wa Elona muena Hiti+ ne Oholibama+ muana wa Ana, muikulu wa Sibiona muena Hiwi; 3 ne Basemata+ muana wa Yishemaele, muanabu ne Nebayota.+

4 Ada wakalelela Esau Elifaza, Basemata pende wakalela Luele,

5 Oholibama wakalela Yeusha, Yalama, ne Kola.+

Abu mbana ba Esau bavuabu bamulelele mu buloba bua Kanâna. 6 Pashishe, Esau wakangata bakaji bende, bana bende ba balume, bana bende ba bakaji, bantu* bonso ba mu nzubu muende, nyama yende ya minene ne nyama yende mikuabu yonso, ne bubanji buonso buvuaye mupete+ mu buloba bua Kanâna, kuyaye mu buloba bukuabu kule ne muanabu Yakoba.+ 7 Bualu bintu biabu bivua bivulangane bikole, kakutshiyi mushindu wa kusombabu pamue, ne bua bisumbu bia nyama bivuabu nabi, buloba buvuabu basombele* kabuvua bubakumbana to. 8 Nunku, Esau wakasombela mu buloba bua mikuna bua Seî.+ Esau ke Edome.+

9 Eku nkulondolola kua malu a Esau tatuende wa Edome mu buloba bua mikuna bua Seî.+

10 Aa mmêna a bana ba balume ba Esau: Elifaza muana wa Ada mukaji wa Esau; Luele muana wa Basemata mukaji wa Esau.+

11 Bana ba balume ba Elifaza bavua Temana,+ Omâ, Sefo, Gatama, ne Kenaza.+ 12 Elifaza, muana wa Esau, wakalua kubanjija Timena. Pakapita matuku, wakalelela Elifaza Amaleka.+ Abu mbana ba balume ba Ada mukaji wa Esau.

13 Aba mbana ba balume ba Luele: Nahata, Zela, Shama, ne Miza. Abu bavua bana ba balume ba Basemata+ mukaji wa Esau.

14 Aba mbana ba balume ba Oholibama muana wa bakaji wa Ana, muikulu wa Sibiona, mukaji wa Esau, bavuaye mulelele Esau: Yeusha, Yalama, ne Kola.

15 Aba mbamfumu* ba bana ba Esau:+ Bana ba balume ba Elifaza muanabute wa Esau: mfumu Temana, mfumu Omâ, mfumu Sefo, mfumu Kenaza,+ 16 mfumu Kola, mfumu Gatama, ne mfumu Amaleka. Abu mbamfumu ba Elifaza+ mu buloba bua Edome. Abu mbana ba balume ba Ada.

17 Aba mbana ba balume ba Luele muana wa Esau: mfumu Nahata, mfumu Zela, mfumu Shama, ne mfumu Miza. Abu mbamfumu ba Luele mu buloba bua Edome.+ Abu mbana ba balume ba Basemata mukaji wa Esau.

18 Bua kujikija, aba mbana ba balume ba Oholibama mukaji wa Esau: mfumu Yeusha, mfumu Yalama, ne mfumu Kola. Abu mbamfumu ba Oholibama muana wa bakaji wa Ana, mukaji wa Esau.

19 Abu mbana ba balume ba Esau ne abu mbamfumu babu. Yeye ke Edome.+

20 Aba mbana ba balume ba Seî muena Holi bavua basombele mu buloba abu:+ Lotana, Shobala, Sibiona, Ana,+ 21 Dishona, Ezê, ne Dishana.+ Abu mbamfumu ba bena Holi, bana ba balume ba Seî, mu buloba bua Edome.

22 Bana ba balume ba Lotana bavua Holi ne Hemama, muanabu ne Lotana wa bakaji uvua Timena.+

23 Aba mbana ba balume ba Shobala: Alawana, Manahata, Ebala, Shefo, ne Onama.

24 Aba mbana ba balume ba Sibiona:+ Aya ne Ana. Ana eu ke uvua mupete mpokolo ya mâyi a kapia mu tshipela pavuaye ulama mpunda ya tatuende Sibiona.

25 Aba mbana ba balume ba Ana: Dishona ne Oholibama muana wa bakaji wa Ana.

26 Aba mbana ba balume ba Dishona: Hemedana, Eshebana, Yitelana, ne Kelana.+

27 Aba mbana ba balume ba Ezê: Bilehana, Zâwana, ne Akana.

28 Aba mbana ba balume ba Dishana: Usa ne Alana.+

29 Aba mbamfumu ba bena Holi: mfumu Lotana, mfumu Shobala, mfumu Sibiona, mfumu Ana, 30 mfumu Dishona, mfumu Ezê, ne mfumu Dishana.+ Abu mbamfumu ba bena Holi bilondeshile bamfumu babu mu buloba bua Seî.

31 Aba mbakalenge bavua bakokeshe mu buloba bua Edome+ kumpala kua mukalenge nansha umue kayi muanji kukokesha bena Isalele.*+ 32 Bela muana wa Beô wakakokesha mu Edome, dîna dia tshimenga tshiende divua Dinehaba. 33 Pakafua Bela, Yobaba muana wa Zela wa ku Bosela wakabanga kukokesha pa muaba wende. 34 Pakafua Yobaba, Hushama wa mu buloba bua bena Temana wakatuadija kukokesha pa muaba wende. 35 Pakafua Hushama, Hadada muana wa Bedada, uvua mutshimune bena Midiyana+ mu buloba* bua Moaba, wakatuadija kukokesha pa muaba wende, ne dîna dia tshimenga tshiende divua Awita. 36 Pakafua Hadada, Samala wa ku Maseleka wakabanga kukokesha pa muaba wende. 37 Pakafua Samala, Shawula wa ku Lehobota, pabuipi ne Musulu, wakatuadija kukokesha pa muaba wende. 38 Pakafua Shawula, Bâla-hanana muana wa Akabô wakabanga kukokesha pa muaba wende. 39 Pakafua Bâla-hanana muana wa Akabô, Hada wakabanga kukokesha pa muaba wende. Dîna dia tshimenga tshiende divua Pau, ne dîna dia mukajende divua Mahetabela muana wa bakaji wa Mateledi muana wa bakaji wa Mezehaba.

40 Nunku, aa mmêna a bamfumu ba mua Esau bilondeshile mêku abu, bilondeshile miaba yabu ne bilondeshile mêna abu: mfumu Timena, mfumu Alawa, mfumu Yatete,+ 41 mfumu Oholibama, mfumu Elaha, mfumu Pinona, 42 mfumu Kenaza, mfumu Temana, mfumu Mibesâ, 43 mfumu Magadiele, ne mfumu Ilama. Abu mbamfumu ba Edome bilondeshile miaba ivuabu basombele mu buloba buabu.+ Eu ke Esau tatuende wa Edome.+

37 Yakoba wakatungunuka ne kusombela mu buloba bua Kanâna muvua tatuende musombele bu muntu wa ku babende.+

2 Eku nkulondolola kua malu a Yakoba.

Pavua Jozefe+ ne bidimu 17, nsongalume eu uvua ulama nyama+ pamue ne bana ba Bileha+ ne bana ba Zilepa,+ bakaji ba tatuende. Jozefe wakatuadila tatuende lumu lubi bua bualu buabu. 3 Isalele uvua munange Jozefe kupita bana bende bakuabu bonso,+ bualu uvua muana wa ku bukulakaja buende, ne uvua mumuenzejile muzabi wa pa buawu.* 4 Pakamona bana babu ne: tatuabu uvua mumunange kupita bana babu bonso, bakatuadija kumukina, ne kabavua mua kuyukila nende mu ditalala to.

5 Dituku dikuabu, Jozefe wakalota tshilota, kutshilondelaye bana babu;+ bobu kupeta kabidi bualu bukuabu bua kumukinyina. 6 Yeye kubambila ne: “Telejayi koku tshilota tshimvua mulote etshi. 7 Tuvua tusuika bisumbu bia ntete munkatshi mua budimi pavua tshisumbu tshianyi meme tshijuke tshimane ne bienu bisumbu biakatshiela munkatshi, kuinaminabi tshisumbu tshianyi.”+ 8 Bana babu kumuambilabu ne: “Udi usua kuamba ne: neuditeke mukalenge bua kutukokesha anyi?”+ Nunku bakapeta bualu bukuabu bua kumukinyina, bua bilota biende ne bua tshivuaye muambe.

9 Pashishe wakalota tshilota tshikuabu, kutshilondelaye bana babu ne: “Ndi mulote tshilota tshikuabu. Musangu eu, dîba ne ngondo ne mitoto 11 bivua binginamina.”+ 10 Wakatshilondela kabidi tatuende ne bana babu kabidi; tatuende wakamutandisha kumuambilaye ne: “Tshilota tshiebe tshidi tshiumvuija tshinyi? Mmumue ne: meme ne mamuebe ne bana benu netulue kuudi bua kukuinamina too ne panshi anyi?” 11 Bana babu bakamumvuila mukawu,+ kadi tatuende wakalama dîyi adi mu meji ende.

12 Bana babu bakaya kudiisha nyama ya tatuabu pabuipi ne ku Shekeme.+ 13 Pashishe Isalele wakambila Jozefe ne: “Bana benu badi balama nyama pabuipi ne ku Shekeme, ki mmuomu anyi? Luaku nkutume kudibu.” Yeye kumuandamuna ne: “Ndi muitabe bua kuya!” 14 Nunku yeye kumuambila ne: “Ndaku utangile koku bana benu ni badi bimpe. Utangile mudi nyama, pashishe ulue kungambila.” Ke yeye kumutuma kumbukila mu tshibandabanda* tshia Hebelone,+ Jozefe kuya mutangile ku Shekeme. 15 Pashishe muntu mukuabu wakamusangana wenda utambakana mu mpata. Muntu au kumuebeja ne: “Udi wenda ukeba tshinyi?” 16 Kumuandamunaye ne: “Ndi ngenda nkeba bana betu. Ngambila koku, badi balamina nyama kuepi?” 17 Muntu au kumuambilaye kabidi ne: “Bakadi bumbuke muaba eu, bualu mvua mubumvue bamba ne: ‘Tuyayi ku Dotana.’” Nunku Jozefe wakalonda bana babu, kubapetelaye ku Dotana.

18 Nunku bakamumuenena ku bule, ne kumpala kua yeye kufika kudibu, bakatuadija kumuelela tshifufu bua kumushipa. 19 Ke bobu kuambilangana ne: “Monayi! Muena ndota+ nyeye au ulua. 20 Nanku luayi, tumushipayi tumuimanshe mu tshimue tshia ku bina bia mâyi, netuambe ne: nyama wa tshisuku wa luonji mmumudie. Nunku netumone tshialua bilota biende.” 21 Pavua Lubena+ mumvue bualu abu, wakajinga bua kumusungila kudibu. Nunku wakamba ne: “Katujimiji muoyo wende to.”*+ 22 Lubena wakabambila ne: “Kanuedi mashi panshi to.+ Muelayi mu tshina tshia mâyi tshidi mu tshipela etshi, kadi kanumuenzedi bibi to.”*+ Dijinga diende divua dia kumusungila kudibu bua kumupingaja kudi tatuende.

23 Diakamue pakafika Jozefe kudi bana babu, bakamuvula muzabi wende, muzabi wa pa buawu uvuaye muvuale,+ 24 ne bakamukuata kumuelabu mu tshina tshia mâyi. Tshikondo atshi mu tshina muvua mutupu, kamuvua mâyi to.

25 Pashishe bakasomba bua kudia. Pakabandulukabu, bakamona mulongo wa bena Yishemaele+ bafumina ku Gilada. Tumelu tuabu tuvua tuambule budimbu bua ladanume, bua mutshi wa bome ne bizubu bia mutshi bidi ne budimbu,+ bavua bapueka batangile ku Ejipitu. 26 Ke Yuda kuambila bana babu ne: “Tuetu bashipe muanetu ne babuikile mashi ende, netupete tshinyi?+ 27 Nunku luayi tumupane+ kudi bena Yishemaele aba, katumulengi tshianza to. Yeye muine si mmuanetu, mashi* etu.” Nunku bakateleja muanabu. 28 Pavua bangenda mushinga ba bena Midiyana+ bapitshila muaba au, bana babu ne Jozefe bakamupatula mu tshina tshia mâyi, kumupanabu kudi bena Yishemaele ku bitupa 20 bia arjan.+ Bantu abu bakaya ne Jozefe mu Ejipitu.

29 Pashishe pakapingana Lubena ku tshina tshia mâyi ne pakamonaye ne: Jozefe katshivua mu tshina, wakadipanda bilamba. 30 Pakapinganaye kudi bana babu, wakakema wamba ne: “Muana mmujimine! Mpindieu meme nengenze tshinyi?”

31 Nunku bakangata muzabi wa Jozefe, kushipabu mbuji wa mpumbu, kutuabu muzabi au mu mashi. 32 Pashishe bakatumina tatuabu muzabi wa pa buawu au, bamba ne: “Mona tshitudi basangane. Anji tangilabi muzabi eu bimpe ni ngua muanebe anyi ni ki nguowu.”+ 33 Nunku wakawukenketa, kukemaye wamba ne: “Mmuzabi wa muananyi! Nyama wa tshisuku wa luonji udi mua kuikala mumudie! Bushuwa, mbasunsulule Jozefe!” 34 Nanku Yakoba wakadipanda bilamba, kuvualaye tshilamba tshikayabale mu tshimono tshiende, kudilaye muanende matuku a bungi. 35 Bana bende bonso ba balume ne bana bende bonso ba bakaji bavua bakeba bua kumusamba, kadi uvua anu ubenga bua kusambibua, wamba ne: “Nempueke mu Lukita*+ ngenda ndila muananyi!” Tatuende wakatungunuka ne kumudila.

36 Nunku bena Midiyana bakamupana mu Ejipitu kudi Potifâ, muena mudimu wa mu lubanza lua Palô,+ mfumu wa balami.+

38 Tshikondo atshi Yuda wakashiya bana babu, kuasaye ntenta wende pabuipi ne muena Adulama mukuabu, diende Hila. 2 Kuoku aku, Yuda wakamona muana wa bakaji wa Shua, muena Kanâna mukuabu.+ Yeye kumuangata, kulalaye nende, 3 yeye kuimita difu. Pashishe wakalela muana wa balume, Yuda kumuinyikaye ne: Ele.+ 4 Yeye kuimita difu dikuabu, kulelaye muana wa balume, kumuinyikaye ne: Onana. 5 Kadi wakalela kabidi muana wa balume, kumuinyikaye ne: Shela. Yeye* uvua mu Akeziba+ tshikondo tshivua mukajende mulele muana eu.

6 Pakapita matuku Yuda wakaselela Ele muanende muanabute mukaji, dîna diende divua Tamâ.+ 7 Kadi Ele, muanabute wa Yuda, uvua wenza malu avua kaayi asankisha Yehowa; nunku Yehowa wakamushipa. 8 Bua bualu abu, Yuda wakambila Onana ne: “Ulale ne mukaji wa muanenu, umupiane bua ulelele muanenu bana.”+ 9 Kadi Onana uvua mumanye ne: bana abu kabavua mua kuikala bende to.+ Nunku dîba divuaye ulala ne mukaji wa muanabu, uvua wela bilume biende panshi bua kubenga kulelela muanabu bana.+ 10 Tshivuaye wenza atshi tshivua tshibi ku mêsu kua Yehowa, nunku wakamushipa+ pende. 11 Yuda wakambila Tamâ mukaji wa muanende ne: “Somba bu mukaji wa mu lufuila mu nzubu wa tatuebe too ne padi muananyi Shela ukola,” bualu uvua udiambila ne: ‘Yeye pende udi mua kufua bu bana babu.’+ Nunku Tamâ wakaya kusombela ku nzubu kua tatuende mumuledi.

12 Matuku mamane kupita, mukaji wa Yuda, muana wa bakaji wa Shua+ wakafua. Yuda wakanemekela tshikondo tshia madilu, pashishe wakaya ne mulunda wende Hila muena Adulama+ ku Timena+ kuvua bakoshi ba miosa ya mikoko yende. 13 Bakambila Tamâ ne: tatuebe muenu udi ubanda ku Timena bua kukosa miosa ya mikoko yende.” 14 Nunku wakumbusha bilamba biende bia lufuila, kudijikaye ku mêsu, kudibuikilaye tshilamba, kusombaye ku tshibuelelu tshia Enayima udi mu njila wa ku Timena, bualu uvua mumone ne: Shela ukavua mukole, kadi kabavua bamufile kudi Shela bua ikale mukajende+ to.

15 Pakamumona Yuda, diakamue wakamumona bu mukaji wa ndumba, bualu uvua mudijike ku mêsu. 16 Ke Yuda kuapuka kumpenga kua njila kuvuaye, kuambaye ne: “Anyisha koku ndale nebe,” bualu kavua mumanye ne: uvua mukaji wa muanende+ to. Kadi yeye wakamuebeja ne: “Neumpeshe tshinyi bua wewe kulala nanyi?” 17 Ke Yuda kumuandamuna ne: “Nenkutumine muana wa mbuji wa mu tshisumbu tshia nyama yanyi.” Kadi yeye wakamba ne: “Neweyeke tshintu too ne pawamutuma anyi?” 18 Yuda kumuebeja ne: “Ntshinyi tshindi mua kukueyeka?” Yeye kumuandamuna ne: “Mpeta webe wa kutua nende tshitampi,+ nshinga webe, ne dikombo diebe didi mu tshianza tshiebe.” Ke yeye kumupeshabi, kulalaye nende, ne Tamâ kuimita difu dia kudiye. 19 Pashishe Tamâ wakajuka, kuyaye, kumbushaye tshilamba tshivuaye mudibuikile, kuvualaye bilamba biende bia lufuila.

20 Pashishe Yuda wakatuma muana wa mbuji ku tshianza tshia mulunda wende muena Adulama+ bua kuangata bintu bivuaye mueyeke kudi mukaji au, kadi kakamupeta nansha. 21 Wakebeja bantu ba muaba uvuaye ne: “Mukaji wa ndumba wa ku ntempelo wa mu Enayima uvua kumpenga kua njila eku udi penyi?” Kadi bakamba ne: “Kakutu kuanji kuikala mukaji wa ndumba wa ku ntempelo muaba eu to.” 22 Ndekelu wa bionso wakapingana kudi Yuda, yeye kuamba ne: “Tshiena mumupete to, kabidi bantu ba muaba au mbambe ne: ‘Kakutu kuanji kuikala mukaji wa ndumba muaba eu to.’” 23 Nunku Yuda wakamba ne: “Abiangate yeye muine, bua katulu kupetudibua. Mvua mene mumutumine muana wa mbuji eu, kadi kuena mumupete to.”

24 Kadi ngondo mitue ku isatu mimane kupita, bakambila Yuda ne: “Tamâ mukaji wa muanebe mmuende bundumba, ne mmuimite kabidi difu dia mu bundumba buende.” Ke Yuda kuamba ne: “Mupatulayi pambelu, bamuoshe.”+ 25 Pavuabu benda bapatuka nende pambelu, wakatuma dîyi kudi tatuende muenu ne: “Difu dindi nadi ndia muena bintu ebi.” Yeye kuamba kabidi ne: “Tangila koku bintu ebi bimpe bua kumanya muenabi: mpeta wa kutua nende tshitampi, nshinga, ne dikombo.”+ 26 Nunku Yuda wakatangila bintu abi bimpe, kuambaye ne: “Yeye mmuakane kumpita meme, bualu tshivua mumufile kudi muananyi Shela to.”+ Kakasangila kabidi nende panyima pa bualu abu to.

27 Pakafika tshikondo tshia yeye kulela, uvua ne mapasa munda muende. 28 Pavuaye ulela, muana umue wakapatula tshianza tshiende, muleleshi kuangataye diakamue buanda bukunze, kubusuikaye ku tshianza tshiende, wamba ne: “Eu ke udi mupatuke kumpala.” 29 Kadi diakamue pakapingajaye tshianza tshiende, muanabu wakapatuka, ke muleleshi kukema wamba ne: “Mona njila uudi mudienzele nkayebe!” Nunku, kumuinyikabu ne: Pelese.*+ 30 Pashishe muanabu uvuabu basuike buanda bukunze ku tshianza wakapatuka, kumuinyikabu ne: Zela.+

39 Kadi bakapueka ne Jozefe mu Ejipitu,+ ne muena Ejipitu mukuabu diende Potifâ,+ muena mudimu wa mu lubanza lua Palô ne mfumu wa balami, wakamusumba kudi bena Yishemaele+ bavua bapueke nende mu Ejipitu. 2 Kadi Yehowa uvua ne Jozefe.+ Ke bualu kayi wakatuta diakalengele, kumutekabu ku mutu kua nzubu wa mfumuende muena Ejipitu. 3 Mfumuende wakamona ne: Yehowa uvua nende, kumonaye kabidi ne: Yehowa uvua wenza bua malu onso avua Jozefe wenza atute diakalengele.

4 Jozefe uvua anu wenda ulengelela mfumuende, kuluaye muena mudimu wende wa kueyemena. Nunku wakamuteka ku mutu kua nzubu wende, ne kumupeshaye bukokeshi pa bionso bivuaye nabi. 5 Kubangila ku dîba divuaye mumuteke ku mutu kua nzubu wende ne mumupeshe bukokeshi pa bionso bivuaye nabi, Yehowa wakatungunuka ne kubenesha nzubu wa muena Ejipitu au bua bualu bua Jozefe, ne dibenesha dia Yehowa diakalua pa bionso bivuaye nabi mu nzubu ne mu mpata.+ 6 Ndekelu wa bionso, wakashiya bintu biende bionso mu bianza bia Jozefe, ne kavua uditatshisha bua tshintu nansha tshimue pa kumbusha anu biakudia bivuaye udia. Kabidi, Jozefe wakakola, kuluaye muntu wa mubidi mupatakane, muikale muimpe kumona.

7 Panyima pa malu aa, mukaji wa mfumuende wakatuadija kutuishila Jozefe mêsu, umuambila ne: “Lala nanyi.” 8 Kadi wakabenga, kuambilaye mukaji wa mfumuende ne: “Mona, mfumuanyi ki mmumanye bintu bindi nabi mu nzubu emu to, ne mmuteke bintu biende bionso mu bianza bianyi. 9 Kakuena muntu mukuabu udi mumpite meme mu nzubu emu to, ne yeye ki mmumbengele tshintu nansha tshimue pa kumbusha anu wewe, bualu udi mukajende. Nunku mmunyi mundi mua kuenza bualu bubi bunene nunku, ne bushuwa kuenzela Nzambi mpekatu?”+

10 Nunku ku dituku ku dituku uvua anu wambila Jozefe bualu abu, kadi yeye kavua witaba bua kulala nende anyi bua kushala nende to. 11 Kadi dituku dikuabu pakabuelaye mu nzubu bua kuenza mudimu wende, kakuvua muena mudimu wa mu nzubu nansha umue mu nzubu amu to. 12 Nunku wakamukuata mu tshilamba wamba ne: “Lala nanyi!” Kadi wakashiya tshilamba tshiende mu tshianza tshiende, kupatukaye pambelu lubilu. 13 Diakamue pakamonaye ne: Jozefe uvua mushiye tshilamba tshiende mu tshianza tshiende ne mupatuke pambelu lubilu, 14 wakatuadija kuela bena mudimu ba mu nzubu muende mbila ubambila ne: “Tangilayi! Mmututuadile muena Ebelu eu bua kutuvuija tshintu tshia kusekabu. Uvua mulue kundi bua kulala nanyi, kadi meme kutuadija kuela mbila ne dîyi dianyi dionso. 15 Nunku pavuaye mumvue mbandisha dîyi, ngela mbila, diakamue wakashiya tshilamba tshiende ku luseke luanyi, yeye kupatuka pambelu lubilu.” 16 Pashishe wakateka tshilamba atshi ku luseke luende too ne pakalua mfumuende ku nzubu.

17 Ke yeye kumulondela bualu bumue bumue abu, wamba ne: “Muena mudimu muena Ebelu uudi mututuadile uvua mulue kundi bua kumvuija tshintu tshia kusekabu. 18 Kadi pamvua mubandishe dîyi, meme kutuadija kuela mbila, diakamue yeye kushiya tshilamba tshiende ku luseke luanyi, kupatukaye pambelu lubilu.” 19 Pakumvua mfumuende mêyi avua mukajende umuambila ne: “Ke malu adi muena mudimu webe mungenzele aa,” diakamue tshiji tshiende tshiakabanda bikole. 20 Nunku mfumu wa Jozefe wakamuangata, kumueleshaye mu buloko, muaba uvuabu balamina bena buloko ba mukalenge bavuabu bakuata, ne wakashala mu buloko amu.+

21 Kadi Yehowa uvua anu ne Jozefe, kutungunukaye ne kumuleja dinanga dia lulamatu, wenza bua alengelele mfumu munene wa buloko.+ 22 Nunku mfumu munene wa buloko wakafila bena buloko bonso bavua mu buloko mu bianza bia Jozefe; ne malu onso avuabu benzamu, yeye ke uvua uenzeja.+ 23 Mfumu munene wa buloko kavua utangila tshintu nansha tshimue tshivua mu bianza bia Jozefe to, bualu Yehowa uvua ne Jozefe, ne Yehowa uvua wenza bua malu onso avuaye wenza atute diakalengele.+

40 Panyima pa malu aa, mfumu wa bafidi ba maluvu+ ba mukalenge wa Ejipitu ne mfumu wa benji ba mampa bakenzela mfumuabu, mukalenge wa Ejipitu, bibi. 2 Nunku Palô wakakuatshila bena mudimu bende babidi abu tshiji, mfumu wa bafidi ba maluvu ne mfumu wa benji ba mampa,+ 3 yeye kubelesha mu buloko bua nzubu wa mfumu wa balami,+ mu buloko muvuabu bele Jozefe.+ 4 Nunku mfumu wa balami wakapesha Jozefe mudimu wa kuikala nabu ne kubatangila,+ ne bakashala mu buloko ndambu wa matuku.*

5 Mufidi wa maluvu ne muenji wa mampa ba mukalenge wa Ejipitu bavua mu buloko bakalota bilota butuku bumue, ne tshilota tshionso tshivua ne diatshi diumvuija. 6 Mu dinda, pakabuela Jozefe ne pakabatangilaye, bavua bamueneka babungame. 7 Ke yeye kukonka bena mudimu ba Palô bavua nende mu buloko mu nzubu wa mfumuende ne: “Bua tshinyi lelu mpala yenu mmibungame?” 8 Ke bobu kumuandamuna ne: “Yonso wa kutudi mmulote tshilota, kadi katuena ne muntu wa kutumvuijabi to.” Jozefe kubambila ne: “Diumvuija dia bilota kadiena difumina kudi Nzambi anyi?+ Anyishayiku nubindondele.”

9 Nunku mfumu wa bafidi ba maluvu wakalondela Jozefe tshilota tshiende, umuambila ne: “Mu tshilota tshianyi, mvua mumone muonji wa tumuma tua mvinyo kumpala kuanyi. 10 Ku muonji au kuvua ntonga isatu, ne bu muvuawu wenda usasa, wakela bilongo, ne bisumbu bia tumuma tuawu kubobabi.* 11 Dikopo dia Palô divua mu tshianza tshianyi; meme kuangata tumuma tua mvinyo, kutukamina mu dikopo dia Palô. Pashishe meme kufila dikopo adi mu tshianza tshia Palô.” 12 Ke Jozefe kumuambila ne: “Diumvuija dia tshilota tshiebe didi nunku: ntonga isatu ayi mmatuku asatu. 13 Mu matuku asatu kutuadijila ku lelu, Palô neakupatule,* ukupingaja ku mudimu webe,+ ne neuteke dikopo dia Palô mu tshianza tshiende anu muuvua wenza kumpala pauvua mufidi wende wa maluvu.+ 14 Kadi udi ne bua kumvuluka pikala malu ebe mende bimpe. Ndi nkulomba ne: undejaku dinanga dia lulamatu, wambilaku Palô bualu buanyi bua kumpatuisha muaba eu. 15 Mu bulelela, bavua bankuatshile mu buloba bua bena Ebelu ku bukole,+ ne tshiena ne bualu bundi muenze muaba eu budibu ne bua kungelela mu buloko* to.”+

16 Pakamona mfumu wa benji ba mampa ne: Jozefe mmumvuije bualu buimpe, wakamuambila ne: “Meme panyi mvua mulote tshilota, ne kuvua bianda* bisatu bia mampa matoke pa mutu wanyi, 17 ne mu tshianda* tshivua kuulu muvua mampa a mishindu yonso menzela Palô, ne kuvua nyunyi ivua yenda izokola mampa au mu tshianda* tshivua kuulu pa mutu wanyi.” 18 Ke Jozefe kuandamuna ne: “Diumvuija dia tshilota tshiebe didi nunku: Bianda* bisatu abi mmatuku asatu. 19 Mu matuku asatu kubangila ku lelu, Palô neakukose mutu* ne neakukudike ku mutshi; nyunyi neyidie munyinyi wa pambidi pebe.”+

20 Mpindieu dituku disatu divua dituku dia mufikilu wa diledibua dia Palô,+ ne wakenzejila bena mudimu bende bonso difesto, kupatulaye* mfumu wa bafidi ba maluvu ne mfumu wa benji ba mampa kumpala kua bena mudimu bende. 21 Nunku wakapingaja mfumu wa bafidi ba maluvu ku mudimu wende wa difila dia maluvu, ne wakatungunuka ne kufila dikopo kudi Palô. 22 Kadi wakuowa mfumu wa benji ba mampa anu muvua Jozefe mubumvuije.+ 23 Kadi mfumu wa bafidi ba maluvu kakavuluka Jozefe to; wakamupua muoyo.+

41 Pavua bidimu bibidi bijima bikumbane, Palô wakalota+ yeye muimane ku Musulu wa Nile. 2 Kuvua ngombe muanda mutekete mimpe kumona ya mafuta ipatuka mu musulu amu, idia bisonsa bia ku musulu wa Nile.+ 3 Kuvua ngombe mikuabu muanda mutekete ivua imueneka ne mubidi mubi ne minyane ipatuka mu musulu wa Nile panyima payi, ne yakimana ku luseke lua ngombe ya mafuta ivua ku muelelu kua musulu wa Nile. 4 Pashishe ngombe ya mubidi mubi ivua minyane ayi yakabanga kudia ngombe muanda mutekete ivua mimpe kumona ne ya mafuta. Ke Palô kutabuluka ku tulu.

5 Pashishe wakalala kabidi, kulotaye tshilota tshibidi. Kuvua miepu muanda mutekete ya ntete ipatuka ku tshikolakola tshimue, mipatakane, mimpe menemene.+ 6 Pashishe miepu muanda mutekete ya ntete minyane, mifubisha kudi lupepele lua ku est yakatoloka panyima payi. 7 Nunku miepu minyane ayi yakatuadija kumina miepu muanda mutekete mipatakane ivua mimpe menemene. Ke Palô kutabuluka ku tulu, kujingululaye ne: tshivua tshilota.

8 Kadi mu dinda, meji ende akatuadija kulubakana. Ke yeye kubikidisha bakuidi bena majimbu ne bena meji bonso ba mu Ejipitu. Palô wakabalondela bilota biende, kadi kakuvua muntu uvua mua kubiumvuija Palô to.

9 Ke mfumu wa bafidi ba maluvu kuambilaye Palô ne: “Lelu ndi ntonda mpekatu yanyi. 10 Palô uvua mukuatshile bena mudimu bende tshiji. Nunku wakatuela, meme ne mfumu wa benji ba mampa,+ mu buloko bua nzubu wa mfumu wa balami. 11 Panyima pa bualu ebu, yonso wa kutudi wakalota tshilota butuku bumue. Meme ne yeye tuakalota, muntu ne muntu tshiende tshilota tshikale ne diumvuija diatshi.+ 12 Tuvuamu ne nsongalume mukuabu muena Ebelu, muena mudimu wa mfumu wa balami.+ Patuakamulondelabi,+ wakatumvuija muntu ne muntu tshilota tshiende. 13 Biakenzeka anu muvuaye mutumvuije amu. Bakampingaja meme ku mudimu wanyi, kadi muntu mukuabu au yeye bakamuowa.”+

14 Nunku Palô wakabikidisha Jozefe,+ kumupatulabu mu buloko*+ lukasa lukasa. Yeye kudikungula, kushintulula bilamba biende, pashishe kubuelaye kudi Palô. 15 Ke Palô kuambilaye Jozefe ne: “Mvua mulote tshilota, kadi kakuena muntu udi mua kutshingumvuija to. Ndi mumvue bamba bua bualu buebe ne: udi mua kumvua tshilota ne kutshiumvuija.”+ 16 Ke Jozefe kuandamuna Palô ne: “Meme tshiena ne mushinga to! Nzambi neakule bua diakalenga dia Palô.”+

17 Palô wakambila kabidi Jozefe ne: “Mu tshilota tshianyi, mvua muimane ku muelelu kua Musulu wa Nile. 18 Meme kumona ngombe muanda mutekete mimpe kumona ya mafuta ipatuka mu musulu wa Nile, yoyi kutuadija kudia bisonsa bia ku musulu wa Nile.+ 19 Meme kumona kabidi ngombe mikuabu muanda mutekete ipatuka panyima payi, minyanguke, mibi menemene ne minyane. Tshitu muanji kumona ngombe mibi ya mushindu eu mu buloba buonso bua Ejipitu to. 20 Ngombe minyane ya mibi ayi yakatuadija kudia ngombe muanda mutekete ya mafuta ya kumpala ayi. 21 Kadi pakayidiayi, kakuvua muntu uvua mua kumanya ne: ivua mienze nanku to, bualu tshimuenekelu tshiayi tshivua tshibi anu bu kumpala. Dîba adi meme kutabuluka ku tulu.

22 “Pashishe ngakamona mu tshilota tshianyi miepu muanda mutekete ya ntete ipatuka ku tshikolakola tshimue, mipatakane, mimpe menemene.+ 23 Miepu muanda mutekete ya ntete miuminyine, minyane, mifubisha kudi lupepele lua ku est, yakatoloka panyima payi. 24 Pashishe miepu ya ntete minyane yakatuadija kumina miepu muanda mutekete ivua mimpe menemene. Nunku meme kulondela bakuidi bena majimbu,+ kadi kakuvua muntu uvua mua kungumvuija to.”+

25 Ke Jozefe kuambila Palô ne: “Bilota bia Palô bidi muomumue ne bidi biamba tshintu tshimue. Nzambi mulelela mmuambile Palô bualu buenzaye.+ 26 Ngombe mimpe muanda mutekete idi bidimu muanda mutekete. Bia muomumue, miepu muanda mutekete ya ntete mimpe idi bidimu muanda mutekete. Bilota ebi bidi muomumue ne bidi biamba tshintu tshimue. 27 Ngombe muanda mutekete minyane ya mibi ivua mipatuke panyima payi idi bidimu muanda mutekete, ne miepu muanda mutekete ya ntete ivua kayiyi ne tshintu, mifubisha kudi lupepele lua ku est, neyikale bidimu muanda mutekete bia tshiyole tshia nzala. 28 Bidi anu bu mundi muambile Palô: Nzambi mulelela mmuenze bua Palô amone bualu buenzaye.

29 “Nekuikale bidimu muanda mutekete bia biakudia bia bungi menemene mu buloba buonso bua Ejipitu. 30 Kadi nekulue bushuwa bidimu muanda mutekete bia tshiyole tshia nzala panyima pabi, bushuwa bantu nebapue bungi bua biakudia bivuabu nabi mu buloba bua Ejipitu muoyo, ne tshiyole tshia nzala netshibutule buloba.+ 31 Kabakuvuluka bungi bua biakudia bivuabu nabi mu buloba bua bualu bua tshiyole tshia nzala tshialonda, bualu netshikale tshikole menemene. 32 Bavua baleje Palô tshilota misangu ibidi bualu Nzambi mulelela ukadi mujadike bualu ebu bikole, ne Nzambi mulelela neabukumbaje mu katupa kîpi emu.

33 “Nunku mpindieu Palô akebe muntu udi mudimuke, muikale ne meji, amuteke ku mutu kua buloba bua Ejipitu. 34 Palô angate malu mu bianza, ateke batangidi mu buloba, ne asangishe tshia bitanu tshia bia pa madimi bia mu Ejipitu mu bidimu muanda mutekete bia biakudia bia bungi.+ 35 Basangishe biakudia bionso mu bidimu bimpe bidi bilua ebi, bunguije ntete mu mayeba ku bukokeshi bua Palô bua yikale biakudia bidibu babutshila mu bimenga ne babilaminamu.+ 36 Biakudia ebi nebiambuluishe buloba mu bidimu muanda mutekete bia tshiyole tshia nzala bialua mu buloba bua Ejipitu, bua buloba kabubutudibu ku tshiyole tshia nzala to.”+

37 Lungenyi elu luakamueneka luimpe ku mêsu kua Palô ne kua bena mudimu bende bonso. 38 Nunku Palô wakambila bena mudimu bende ne: “Tudiku mua kupeta muntu mukuabu bu eu udi ne nyuma wa Nzambi anyi?” 39 Pashishe Palô wakambila Jozefe ne: “Bu mudi Nzambi mukumanyishe malu onso aa, kakuena muntu mukuabu udi mudimuke, muikale ne meji bu wewe to. 40 Wewe ke wikala ku mutu kua nzubu wanyi, ne bantu banyi bonso nebakutumikile mu malu onso.+ Anu meme bu mundi mukalenge,* nengikale munene kukupita.” 41 Palô wakambila kabidi Jozefe ne: “Mona, ndi nkuteka ku mutu kua buloba buonso bua Ejipitu.”+ 42 Ke Palô kupatulaye mpeta wa kutua nende tshitampi uvua ku tshianza tshiende, kumuela Jozefe ku tshianza, kumuvuadikaye bilamba bia line muimpe, kumuelaye shene wa or mu nshingu. 43 Wakamubandisha kabidi mu ditempu dibidi dia butumbi divuaye nadi, ne bavua benda bela mbila kumpala kuende ne: “Avaleke!”* Nunku wakamuteka ku mutu kua buloba buonso bua Ejipitu.

44 Palô wakambila kabidi Jozefe ne: “Meme ndi Palô, kadi muntu kena mua kuenza bualu nansha bumue* mu buloba buonso bua Ejipitu kakuyi dianyisha diebe to.”+ 45 Pashishe, Palô wakapesha Jozefe dîna dia Sefenata-panea, kumupeshaye Asenata+ muana wa bakaji wa Potifela muakuidi wa mu Ono* bua ikale mukajende. Jozefe wakatuadija kutangila* buloba bua Ejipitu.+ 46 Jozefe uvua ne bidimu 30+ pakimanaye kumpala kua* Palô mukalenge wa Ejipitu.

Pashishe Jozefe wakumbuka kumpala kua Palô, ne kuendakanaye mu buloba buonso bua Ejipitu. 47 Mu bidimu muanda mutekete bia biakudia bia bungi, buloba buakapatula biakudia bia bungi menemene.* 48 Wakatungunuka ne kusangisha biakudia bionso bia bidimu muanda mutekete bia mu buloba bua Ejipitu, ne uvua ukunguija biakudia mu mayeba a mu bimenga. Mu tshimenga tshionso, uvua ulaminamu biakudia bia mu madimi avua matshinyunguluke. 49 Jozefe wakatungunuka ne kukunguija ntete ya bungi menemene mu mayeba anu bu lusenga lua ku mbuu, ne ndekelu wa bionso bakalekela kupima bungi buayi bualu kakuvua kabidi mushindu wa kuyipima to.

50 Kumpala kua bidimu bia tshiyole tshia nzala kutuadijabi, bakalelela Jozefe bana ba balume babidi+ bavuabu bamulelele kudi Asenata muana wa bakaji wa Potifela muakuidi wa mu Ono.* 51 Jozefe wakinyika muanabute ne: Manashe,*+ bualu wakamba ne: “Nzambi mmuenze bua mpue makenga anyi onso ne nzubu wa tatu wanyi yonso muoyo.” 52 Wakinyika muana muibidi ne: Efelayima,*+ bualu wakamba ne: “Nzambi mmumvudije mu buloba bua dikenga dianyi.”+

53 Nunku bidimu muanda mutekete bia biakudia bia bungi mu buloba bua Ejipitu biakajika,+ 54 ne bidimu muanda mutekete bia tshiyole tshia nzala biakatuadija anu muvua Jozefe muambe.+ Tshiyole tshia nzala tshiakatampakana mu maloba onso, kadi mu buloba buonso bua Ejipitu muvua biakudia.*+ 55 Ndekelu wa bionso, tshiyole tshia nzala tshiakakuata buloba buonso bua Ejipitu, bantu kutuadijabu kudidila Palô bua biakudia.+ Nunku Palô wakambila bena Ejipitu bonso ne: “Ndayi kudi Jozefe, nuenze tshionso tshidiye unuambila.”+ 56 Tshiyole tshia nzala atshi tshiakatungunuka ne kuikala pa buloba bujima.+ Nunku Jozefe wakatuadija kukangula mayeba onso avua munkatshi muabu bua kupanyisha bena Ejipitu biakudia,+ bualu tshiyole tshia nzala atshi tshivua tshipite bukole mu buloba bua Ejipitu. 57 Kabidi, bantu ba pa buloba bujima bakalua mu Ejipitu bua kusumba biakudia kudi Jozefe, bualu tshiyole tshia nzala tshivua tshipite bukole pa buloba bujima.+

42 Pakumvua Yakoba ne: kuvua biakudia* mu Ejipitu,+ wakambila bana bende ne: “Bua tshinyi nudi basombe batangilangane tshianana?” 2 Kuambaye kabidi ne: “Ndi mumvue ne: kudi biakudia mu Ejipitu. Puekayi kuntu aku, nutusumbile biakudia bua tushale ne muoyo, katufu to.”+ 3 Nunku bana babu ne Jozefe dikumi+ bakapueka mu Ejipitu bua kusumba biakudia. 4 Kadi Yakoba kakatuma Benyamina,+ muanabu ne Jozefe, ne bana babu bakuabu abu to, bualu wakamba ne: “Imue misangu njiwu ya lufu idi mua kumukuata.”+

5 Nunku bana ba Isalele bakalua pamue ne bantu bakuabu bavua balua bua kusumba biakudia, bualu tshiyole tshia nzala tshivua tshifike too ne mu buloba bua Kanâna.+ 6 Jozefe ke uvua ne bukokeshi ku mutu kua buloba+ bua Ejipitu, ne yeye ke uvua upanyisha biakudia kudi bantu bonso ba pa buloba.+ Nunku bana babu ne Jozefe bakalua, kumuinaminabu, mpala yabu mitue panshi.+ 7 Pakamona Jozefe bana babu, wakabamanya diakamue, kadi yeye kakadimanyisha kudibu to.+ Nunku kakakula nabu ne dîyi dimpe to; wakabebeja ne: “Nudi nufumina penyi?” Bobu kuamba ne: “Mu buloba bua Kanâna, bua kusumba biakudia.”+

8 Nunku Jozefe wakamanya bana babu, kadi bobu kabakamumanya to. 9 Jozefe wakavuluka diakamue bilota bivuaye mulote bua bualu buabu,+ yeye kubambila ne: “Nudi batentekedi! Nudi balue kutangila miaba ya kubuelela* mu buloba!” 10 Ke bobu kumuambila ne: “Tòo mukalenge wanyi, kadi bena mudimu bebe mbalue bua kusumba biakudia. 11 Tuetu bonso tudi bana ba muntu anu umue. Tudi bantu bena malu malulame. Bena mudimu bebe ki mbatentekedi to.” 12 Kadi wakabambila ne: “Ki mmuomu to! Nudi balue kutangila miaba ya nuenu kubuelela mu ditunga bipepele!” 13 Ke bobu kuamba ne: “Bena mudimu bebe mbana 12 ba muntu umue.+ Tudi bana ba muntu anu umue+ mu buloba bua Kanâna, ne patudi tuakulangana apa muana wa mukala udi kudi tatu,+ kadi mukuabu katshienaku to.”+

14 Kadi Jozefe wakabambila ne: “Bidi anu mundi munuambile amu: ‘Nudi batentekedi!’ 15 Ndi nnuteta ne bualu ebu: Bulelela anu bu mudi Palô ne muoyo, kanuakumbuka muaba eu padi muanenu wa mukala kayi mulue apa to.+ 16 Tumayi umue wa kunudi bua alue ne muanenu au, nuenu nushale basuikibue. Dîba adi, netumone bikala mêyi enu malelela. Tshianana, anu bu mudi Palô ne muoyo, nudi batentekedi.” 17 Nanku wakabela bonso mu buloko matuku asatu.

18 Dituku disatu, Jozefe wakabambila ne: “Enzayi nunku bua nushale ne muoyo, bualu ndi ntshina Nzambi. 19 Binuikala bantu bena malu malulame, muanenu umue ashale musuika mu nzubu wa buloko munudi, kadi nuenu bakuabu nudi mua kuya, nuangate biakudia bidi mua kutuyisha tshiyole tshia nzala tshidi mu nzubu yenu.+ 20 Pashishe ntuadilayi muanenu wa mukala, bua mêyi enu ikale a kueyemena, ne kanuakufua to.” Bobu kuenza nanku.

21 Bakambilangana ne: “Kakuyi mpata, badi batunyoka bua bualu bua muanetu,+ bualu tuvua bamone kanyinganyinga kende* pavuaye utulomba luse, kadi katuvua bamumvuile to. Ke bualu kayi dikenga edi nditukuate.” 22 Ke Lubena kubambilaye ne: “Tshivuaku munuambile ne: ‘Kanuenzedi muana au bibi,’ nuenu kubenga bua kunteleja anyi?+ Mpindieu mashi ende ke akadibu balomba aa.”+ 23 Kadi kabavua bamanye ne: Jozefe uvua umvua to, bualu kuvua muntu uvua ukudimuna pankatshi pabu. 24 Nanku wakumbuka muaba uvuabu, kutuadijaye kudila.+ Pakapinganaye ne kuakulaye nabu kabidi, wakumbusha Simeona+ kudibu, kumusuikaye mu mêsu abu.+ 25 Pashishe Jozefe wakatuma dîyi bua buwuje mifuku* yabu ne biakudia ne bua bapingaje makuta a muntu yonso mu mufuku wende ne bua babapeshe biakudia bia kudiabu mu njila. Bakabenzela nanku.

26 Nunku bakateka biakudia biabu pa mpunda yabu, kumbukabu muaba au. 27 Pavua umue wa kudibu musulule mufuku wende bua kupesha mpunda wende biakudia muaba wa tshilala benyi, wakamona makuta ende lua ku mushiku kua mufuku wende. 28 Ke yeye kuambila bana babu ne: “Mbapingaje makuta anyi, ngowu aa mu mufuku wanyi!” Nunku mioyo yabu yakapandika, bakatangilangana bazakala, kuambabu ne: “Ebu bualu budi Nzambi mutuenzele budi bishi?”

29 Pakafikabu kudi tatuabu Yakoba mu buloba bua Kanâna, bakamuambila malu onso avua mabafikile, bamba ne: 30 “Muntu udi ne bukokeshi mu ditunga adi kavua muakule netu ne dîyi dimpe to,+ ne uvua muambe mutuvua baye kutentekela ditunga diabu. 31 Kadi tuvua bamuambile ne: ‘Tudi bantu bena malu malulame. Katuena batentekedi to.+ 32 Tudi bana 12 ba muntu umue,+ bana ba tatu umue. Umue katshienaku,+ ne patudi tuakulangana apa, muana wa mukala udi kudi tatu mu buloba bua Kanâna.’+ 33 Kadi muntu udi ne bukokeshi mu ditunga adi wakatuambila ne: ‘Ku bualu ebu nemmanye ne: nudi bantu badi benza malu mimpe: Muanenu umue ashale nanyi.+ Pashishe nuangate bintu bidi mua kutuyisha tshiyole tshia nzala mu nzubu yenu, nuye.+ 34 Pashishe nuntuadile muanenu wa mukala, bua mmanye ne: kanuena batentekedi to, kadi nudi bantu bena malu malulame. Dîba adi meme nennupingajile muanenu, ne nudi mua kuenda mushinga mu buloba ebu.’”

35 Pavuabu bapatula bintu bivua mu mifuku yabu, muntu yonso wakasangana dibuki diende dia makuta mu mufuku wende. Pakamonabu bobu ne tatuabu mabuki abu a makuta, bakumvua buôwa. 36 Tatuabu Yakoba wakabambila ne: “Meme ke unudi bajimijile bana!+ Jozefe katshienaku,+ ne Simeona katshienaku,+ mpindieu nudi nukeba kuangata Benyamina! Malu onso aa mmankuate meme!” 37 Kadi Lubena wakambila tatuende ne: “Udi mua kushipa bana banyi ba balume babidi meme tshiyi mupingane nende kuudi.+ Umufile mu bianza bianyi, ne nemmupingaje kuudi.”+ 38 Kadi wakamba ne: “Muananyi kakuya nenu to, bualu muanabu ukadi mufue, ne yeye mmushale nkayende.+ Njiwu ya lufu yoyi mimufikile mu luendu lunuenza, dîba adi nenupuekeshe bushuwa nsuki yanyi mitoke mu Lukita*+ ne kanyinganyinga.”+

43 Tshiyole tshia nzala tshiakapita bukole mu buloba.+ 2 Nunku pakajikijabu kudia biakudia bivuabu bafume nabi mu Ejipitu,+ tatuabu wakabambila ne: “Pinganayi, nutusumbile ndambu wa biakudia.” 3 Ke Yuda kumuambila ne: “Muntu au uvua mutuambile patoke ne: ‘Kanuena ne bua kumona mpala wanyi kabidi to, amu nuenu bikale ne muanenu.’+ 4 Wewe mututume ne muanetu, netuye ne netukusumbile biakudia. 5 Kadi wewe kuyi mumutume, katuakuya to, bualu muntu au uvua mutuambile ne: ‘Kanuena ne bua kumona mpala wanyi kabidi to, amu nuenu bikale ne muanenu.’”+ 6 Isalele+ wakebeja ne: “Bua tshinyi nudi bankebele lutatu elu panuvua bambile muntu au ne: nuvua ne muanenu mukuabu?” 7 Bakandamuna ne: “Muntu au uvua mutukonke nkayende malu avua atutangila tuetu ne balela betu, wamba ne: ‘Tatuenu utshidi ne muoyo anyi? Nudi ne muanenu mukuabu anyi?’ Tuetu kumuambila malu au.+ Mmunyi mutuvua mua kumanya ne: uvua mua kuamba ne: ‘Luayi ne muanenu’?”+

8 Nunku Yuda wakasumisha tatuende Isalele, wamba ne: “Untume meme ne muana eu,+ utulekele tuye bua tuikale ne muoyo ne katufu,+ tuetu ne wewe ne bana.+ 9 Nendieyeke bua bualu buende.*+ Bualu buobu bumufikile, unkuate meme. Meme tshiyi mumupingaje kuudi, mukulejaye, nengikale mukuenzele bibi bua kashidi. 10 Kadi bu tuetu katuyi banengakane, dîba edi tuvua mua kuikala batue kuntu aku bapingane misangu ibidi.”

11 Ke tatuabu Isalele kubambila ne: “Biobi ne bua kuenzeka mushindu au, nanku enzayi nunku: Angatayi bintu bitambe buimpe bia mu buloba ebu mu mifuku* yenu, nubituadile muntu au bu dipa:+ ndambu wa budimbu bua mutshi wa bome,+ ndambu wa buitshi, budimbu bua ladanume, bizubu bia mutshi bidi ne budimbu,+ tumuma tua pistashe, ne bimuma bia amande. 12 Nuangate makuta mapite a kumpala misangu ibidi; nupingane kabidi ne makuta avuabu bapingaje lua ku mushiku kua mifuku yenu au.+ Bavua mua kuikala batupakane. 13 Angatayi muanenu ne ndayi, pinganayi kudi muntu au. 14 Nzambi Wa Bukole Buonso asakaku muntu au bua kunumvuila luse, bua anulekeleele muanenu mukuabu au ne Benyamina. Kadi buanyi meme, bikalabi bua kujimija bana, nembajimije!”+

15 Nunku bakangata dipa adi, kuangatabu kabidi makuta mapite a kumpala misangu ibidi, ne Benyamina. Pashishe bakajuka, kuyabu mu Ejipitu, kuimanabu kabidi kumpala kua Jozefe.+ 16 Pavua Jozefe mubamone ne Benyamina, wakambila diakamue muntu uvua ku mutu kua nzubu wende ne: “Ndaku ne bantu aba ku nzubu, ushipe nyama ne ulongolole biakudia, bualu bantu aba nebadie nanyi munda munya emu.” 17 Diakamue muntu au wakenza anu muvua Jozefe muambe,+ kuyaye nabu ku nzubu kua Jozefe. 18 Kadi bantu abu bakumvua buôwa pakayabu nabu ku nzubu kua Jozefe, kutuadijabu kuamba ne: “Mbalue netu muaba eu bua makuta avuabu bapingaje mu mifuku yetu musangu mushale. Mpindieu nebatukuate, kutuvuija bapika, ne nebangate mpunda yetu!”+

19 Nunku bakaya kudi muntu uvua ku mutu kua nzubu wa Jozefe, kuyukilabu nende ku tshibueledi tshia nzubu. 20 Bobu kuamba ne: “Tufuila koku luse mukalenge wanyi! Tuvua balue musangu wa kumpala bua kusumba biakudia.+ 21 Kadi patuakafika muaba wa tshilala benyi ne batuadije kusulula mifuku yetu, tuakamona makuta a yonso wa kutudi lua ku mushiku kua mufuku wende, makuta etu bujitu buawu buonso.+ Nunku tudi basue kuapingaja tuetu nkayetu. 22 Tudi balue ne makuta makuabu bua kusumba biakudia. Katuena bamanye uvua muele makuta etu au mu mifuku yetu to.”+ 23 Ke yeye kuamba ne: “Mbimpe. Kanutshinyi to. Nzambi wenu, Nzambi wa tatu wenu uvua muele makuta mu mifuku yenu. Makuta enu avua manji kufika kundi.” Pashishe wakalua ne Simeona kudibu.+

24 Nunku muntu au wakabuela nabu mu nzubu wa Jozefe, kubapeshaye mâyi bua kuowabu ku makasa, kufilaye biakudia bua mpunda yabu. 25 Bobu kulongolola dipa+ dia kupesha Jozefe pavuaye ulua munda munya, bualu bavua bumvue ne: bavua ne bua kudia biakudia muaba au.+ 26 Pakabuela Jozefe mu nzubu, bakamutuadila dipa diabu mu nzubu amu, kumutuilabu mpala panshi.+ 27 Pashishe wakabakonka bua kumanya muvuabu, kuebejaye ne: “Tatuenu mukulakaje unuvua bambe au udi munyi? Utshidi ne muoyo anyi?”+ 28 Kuambabu ne: “Tatuetu muena mudimu webe udi bimpe. Utshidi ne muoyo.” Pashishe bakinama, kutuabu mpala yabu panshi.+

29 Pakabandululaye mêsu ende, wakamona muanabu Benyamina, muana wa mamuende,+ yeye kuamba ne: “Eu ke muanenu, muana wa mukala unuvua bangambile au anyi?”+ Yeye kuamba kabidi ne: “Muananyi, Nzambi akukuatshishe.” 30 Pashishe Jozefe wakapatuka lukasa, bualu kavua mua kukolesha muoyo bua muanabu, ne wakakeba muaba wa kudidilaye. Ke yeye kuya mu nzubu wa munda, kutuadijaye kudidilamu.+ 31 Pashishe wakuowa mâyi ku mêsu, yeye kupatuka, mpindieu ukavua mukoleshe muoyo, yeye kuamba ne: “Luayi ne biakudia.” 32 Bakamupesha biakudia pa nkayende, bobu pabu pa nkayabu, ne bena Ejipitu bavua nende bakadia pa nkayabu, bualu bena Ejipitu kabavua mua kudia ne bena Ebelu to, bualu tshivua bualu bubi kudi bena Ejipitu.+

33 Bana babu* bavua basombe kumpala kuende balondangane, muanabute bilondeshile bukenji buende bua buanabute,+ ne wa mukala bilondeshile buana buende; bavua anu batangilangana bakema. 34 Uvua anu utuma biakudia bia ku mêsa ende ku abu, kadi wakavudija tshitupa tshia Benyamina misangu itanu kupita bia bakuabu bonso.+ Nunku bakatungunuka ne kudia ne kunua nende too ne pakukutabu.

44 Pashishe Jozefe wakatumina muntu uvua ku mutu kua nzubu wende dîyi ne: “Uwuja mifuku ya bantu aba ne biakudia bungi buonso budibu mua kuambula, ne uteke makuta a yonso wa kudibu lua ku mushiku kua mufuku wende.+ 2 Kadi uteke dikopo dianyi, dikopo dia arjan adi, lua ku mushiku kua mufuku wa muana wa mukala pamue ne makuta a biakudia biende.” Nunku wakenza anu muvua Jozefe mumuambile.

3 Mu dinda pakavua panshi patoke, bakapingaja bantu abu ne mpunda yabu. 4 Bobu kabayi banji kuya kule ne tshimenga, Jozefe wakambila muntu uvua ku mutu kua nzubu wende ne: “Juka! Londa bantu abu! Paudi ubapeta, ubambile ne: ‘Bua tshinyi nudi bapingaje bubi ku buimpe? 5 Dikopo edi ki nditu mfumuanyi unuinamu ne ubukilamu malu anu mushindu udiwu anyi? Nudi benze bualu bubi be!’”

6 Nunku wakabapeta, kubambilaye mêyi au. 7 Kadi bakamuambila ne: “Bua tshinyi mukalenge wanyi udi wamba bualu bua mushindu eu? Bena mudimu bebe kabena mua kuenza bualu bua nunku nansha! 8 Mona, makuta atuvua basangane lua ku mishiku kua mifuku yetu tuvua bapingane nawu kuudi bafume nawu mu buloba bua Kanâna.+ Kadi mmunyi mutudi mua kuiba arjan anyi or mu nzubu mua mfumuebe? 9 Bobu badisangane kudi umue wa ku bapika bebe, yeye afue, ne tuetu bakuabu netulue bapika ba mfumuanyi.” 10 Ke yeye kuamba ne: “Bienzeke anu munudi bambe amu: muntu wasanganabu nadi nealue mupika wanyi, kadi nuenu bakuabu kanuakuikala ne bualu to.” 11 Nunku yonso wa kudibu wakatulula mufuku wende panshi lukasa, kuwusululaye. 12 Wakakeba bimpe bimpe, kubanga ne mukulumpe, kujikija ne muana wa mukala. Ndekelu wa bionso, wakasangana dikopo mu mufuku wa Benyamina.+

13 Nunku bakadipanda bilamba, yonso wa kudibu wakapingaja bujitu buende pa mpunda wende, kupinganabu mu tshimenga. 14 Pavua Yuda+ ne bana babu babuele mu nzubu mua Jozefe, yeye utshivuamu; ne bakadiela panshi kumpala kuende.+ 15 Jozefe wakabebeja ne: “Ebu bualu bunudi benze budi bishi? Kanuvua bamanye ne: muntu bu meme udi mua kubuka malu anu mushindu udiwu anyi?”+ 16 Ke Yuda kuandamuna ne: “Ntshinyi tshitudi mua kuambila mfumuanyi? Netuambe tshinyi? Mmunyi mutudi mua kuleja mutudi bantu bakane? Nzambi mulelela mmutandule tshilema tshia bapika bebe.+ Tudi mpindieu bapika ba mfumuanyi, tuetu ne muntu udibu basangane ne dikopo!” 17 Kadi wakamba ne: “Tshiena mua kuenza nanku to! Muntu udibu basangane ne dikopo ke walua mupika wanyi.+ Kadi nuenu bakuabu, bandayi kudi tatuenu mu ditalala.”

18 Yuda wakasemena kudiye, yeye kuamba ne: “Ndi nkusengelela mfumuanyi, anyisha koku bua mupika webe ambe bualu mu matshi a mfumuanyi, kukuatshidi mupika webe tshiji, bualu wewe udi anu bu Palô menemene.+ 19 Mfumuanyi uvua muebeje bapika bende ne: ‘Nudiku ne tatu peshi muanenu wa balume mukuabu anyi?’ 20 Ke tuetu kuambila mfumuanyi ne: ‘Tudi ne tatu ukadi mukulakaje, ne muana wa ku bukulakaja buende, wa mukala.+ Kadi muanabu ukadi mufue,+ nunku yeye ke muana umuepele wa munda mua mamuende udi mushale,+ ne tatuende mmumunange.’ 21 Pashishe wewe kuambila bapika bebe ne: ‘Nulue nende kundi bua mmumone.’+ 22 Kadi tuetu kuambila mfumuanyi ne: ‘Muana kena mua kushiya tatuende to. Yeye mumushiye, tatuende neafue bushuwa.’+ 23 Ke wewe kuambila bapika bebe ne: ‘Nuenu kanuyi balue ne muanenu wa mukala au, kanuakumona mpala wanyi kabidi to.’+

24 “Nunku tuakabanda kudi tatu wetu mupika webe, tuetu kumuambila mêyi a mfumuanyi. 25 Pakapita matuku, tatu wetu wakamba ne: ‘Pinganayi, nutusumbile ndambu wa biakudia.’+ 26 Kadi tuakamba ne: ‘Katuena mua kupueka to. Muanetu wa mukala yeye muikale netu, netupueke, bualu katuena mua kumona mpala wa muntu au katuyi ne muanetu wa mukala to.’+ 27 Ke tatu wanyi mupika webe kutuambila ne: ‘Nudi bamanye bimpe ne: mukajanyi uvua mundelele anu bana ba balume babidi.+ 28 Kadi umue wa kudibu wakanshiya, meme kuamba ne: “Badi mua kuikala bamusunsulule!”+ Tshiena muanji kumumona too ne mpindieu. 29 Nuenu bumbushe kabidi mukuabu eu ku mêsu kuanyi, njiwu ya lufu yoyi mimukuate, bushuwa nenupuekeshe nsuki yanyi mitoke mu Lukita*+ ne kanyinganyinga kakole.’+

30 “Mpindieu meme mupingane kudi tatu wanyi mupika webe muana eu kayi netu, bu mudi muoyo* wende musuikakane ne muoyo* wa muana eu, 31 diakamue padiye umona ne: muana kenaku, neafue, ne bapika bebe nebapuekeshe nsuki mitoke ya tatu wetu mupika webe mu Lukita* ne kanyinganyinga. 32 Mupika webe uvua mujadikile tatuanyi bua muana eu, wamba ne: ‘Meme tshiyi mupingane nende kuudi, dîba adi nengikale muenzele tatu wanyi bibi bua kashidi.’+ 33 Nunku mpindieu ndi nkusengelela ne: mupika webe ashale mupika wa mfumuanyi pa muaba wa muana eu, bua muana apingane ne bana babu. 34 Mmunyi mundi mua kupingana kudi tatu wanyi tshiyi ne muana eu? Tshiakukokesha bua kutangila padi dikenga dikole edi dikuata tatu wanyi to!”

45 Pakumvua Jozefe mêyi aa, kavua mua kukolesha kabidi muoyo kumpala kua bena mudimu bende bonso to.+ Ke yeye kuela dîyi ne: “Umbushayi bantu bonso muaba undi eu!” Muntu nansha umue kakashala ne Jozefe pavuaye udimanyisha kudi bana babu.+

2 Pashishe wakatuadija kudila ne dîyi dikole menemene, bena Ejipitu bakumvua, ne bena mu nzubu mua Palô kumvuabu pabu. 3 Ndekelu wa bionso, Jozefe wakambila bana babu ne: “Meme ndi Jozefe. Tatu utshidi ne muoyo anyi?” Kadi bana babu kabakakokesha bua kumuandamuna to, bualu bavua bakeme bikole bua bualu buende. 4 Nunku, Jozefe wakambila bana babu ne: “Semenayi koku kundi.” Nunku bobu kusemena kudiye.

Ke yeye kubambila ne: “Meme ndi muanenu Jozefe unuvua bapane mu Ejipitu.+ 5 Kadi mpindieu kanumvu bibi ne kanupishanganyi bua munuvua bampane kuneku to; bualu Nzambi uvua muntume kumpala kuenu bua kulama mioyo ya bantu.+ 6 Etshi ntshidimu tshibidi tshia tshiyole tshia nzala mu buloba,+ kutshidi kabidi bidimu bitanu bikala bantu kabayi badima anyi bapuola. 7 Kadi Nzambi uvua muntume kumpala kuenu bua kunulamina bashadile+ benu pa buloba,* ne bua kunulama ne muoyo ku diambuluisha dia lupandu lunene. 8 Nunku ki nnuenu bavua bantume muaba eu to, kadi Nzambi mulelela ke uvua muntume bua kunteka bu mufidi munene wa mibelu* wa Palô ne mukalenge wa nzubu wende mujima ne mukokeshi pa buloba buonso bua Ejipitu.+

9 “Pinganayi lukasa kudi tatu, numuambile ne: ‘Muanebe Jozefe mmuambe ne: “Nzambi mmunteke mukalenge ku mutu kua Ejipitu mujima.+ Luaku kundi. Kujingakanyi to.+ 10 Neusombele mu buloba bua Goshene+ bua wikale pabuipi nanyi, wewe, bana bebe, bikulu bebe, mikoko yebe, ngombe yebe ne bintu bionso biudi nabi. 11 Nengikale nkupeshilaku biakudia, bualu kutshidi kabidi bidimu bitanu bia tshiyole tshia nzala.+ Tshianana, wewe ne ba mu nzubu muebe ne bintu bionso biudi nabi nenubuele mu bupele.”’ 12 Nuenu ne muanetu Benyamina nudi mua kudimuenena mpindieu ne mêsu enu ne: meme ke udi wakula nenu bushuwa.+ 13 Nunku nuambile tatu bua butumbi buonso bundi nabu mu Ejipitu ne bua malu onso anudi bamone. Mpindieu enzayi lukasa, nupueke ne tatu kuneku.”

14 Pashishe wakupukila* muanabu Benyamina, kudilaye, ne Benyamina pende wakadila mumuele maboko ku nshingu.+ 15 Yeye kutua bana babu bonso mishiku, udila mubupukile, pashishe bana babu bakayukila nende.

16 Lumu luakafika ku nzubu kua Palô ne: “Bana babu ne Jozefe mbalue!” Bualu abu buakasankisha Palô ne bena mudimu bende. 17 Nanku Palô wakambila Jozefe ne: “Ambila bana benu ne: ‘Enzayi nunku: Payayi nyama yenu idi yambula majitu, nuye mu buloba bua Kanâna, 18 nuangate tatu wenu ne ba mu nzubu yenu, nulue kundi. Nennupeshe bintu bimpe bia mu buloba bua Ejipitu, ne nenudie* bintu bia mu tshitupa tshia bufuke bua bungi menemene* tshia mu buloba ebu.’+ 19 Ndi mukutumine dîyi bua ubambile+ ne: ‘Enzayi nunku: Angatayi matempu+ a mu buloba bua Ejipitu bua bana benu ne bakaji benu, nuambule tatu wenu mu dimue dia kudiwu, nulue kuneku.+ 20 Kanuditatshishi bua bintu bienu,+ bualu bintu bitambe buimpe bionso bia mu buloba bua Ejipitu mbienu.’”

21 Nunku bana ba Isalele bakenza nanku, Jozefe wakabapesha matempu bilondeshile mêyi avua Palô mutume, kubapeshaye kabidi biakudia bia kudiabu mu njila. 22 Wakapesha yonso wa kudibu bilamba bia kushintulula, kadi wakapesha Benyamina bitupa 300 bia arjan ne bilamba bitanu bia kushintulula.+ 23 Wakatumina tatuende bintu ebi: mpunda dikumi miambule bintu bimpe bia mu Ejipitu, ne mpunda mikaji dikumi miambule ntete ne biakudia ne bintu bikuabu bia tatuende kudiambuluisha nabi mu njila. 24 Nunku wakalayangana ne bana babu, kadi pavuabu baya, wakabambila ne: “Kanufiikidianganyi munda mu njila to.”+

25 Nunku bakabanda bumbukila mu Ejipitu, kufikabu mu buloba bua Kanâna kudi tatuabu Yakoba. 26 Pashishe bakamuambila ne: “Jozefe utshidi ne muoyo, ne yeye ke udi ukokesha buloba bujima bua Ejipitu!”+ Kadi muoyo wende wakanema bujitu bualu kavua muitabe bivuabu bamba to.+ 27 Pakatungunukabu ne kumuambila mêyi onso avua Jozefe mubambile, ne pakamonaye matempu avua Jozefe mutume bua kumuambula, lungenyi lua tatuabu Yakoba luakabanga kupingana. 28 Isalele wakakema wamba ne: “Biakumbanyi! Muananyi Jozefe utshidi ne muoyo! Ndi ne bua kuya bua mmumone kumpala kua meme kufua!”+

46 Nunku Isalele wakangata bionso bivuaye nabi,* kuyaye. Pakafikaye ku Bê-sheba+ wakalambula Nzambi wa tatuende Izaka+ milambu. 2 Pashishe Nzambi wakakula ne Isalele mu tshikena kumona butuku wamba ne: “Yakoba, Yakoba!” Yeye kuamba ne: “Mmeme eu!” 3 Kuambaye ne: “Meme ndi Nzambi mulelela, Nzambi wa tatuebe.+ Kutshinyi bua kupueka mu Ejipitu to, bualu nenkuvuijamu tshisamba tshinene.+ 4 Meme nkayanyi nempueke nebe mu Ejipitu, ne meme nkayanyi nenkupatulamu kabidi,+ ne Jozefe neateke tshianza tshiende pa mêsu ebe.”*+

5 Pashishe Yakoba wakumbuka ku Bê-sheba, ne bana ba Isalele bakambula tatuabu Yakoba ne bana babu ne bakaji babu mu matempu avua Palô mutume bua kumuambula. 6 Bakaya ne bimuna biabu ne bintu biabu bivuabu bapete mu buloba bua Kanâna. Nunku Yakoba ne bana bende bonso bakafika mu Ejipitu. 7 Wakaya mu Ejipitu ne bana bende ba balume ne bikulu bende ba balume, ne bana bende ba bakaji ne bikulu bende ba bakaji, mmumue ne: ndelanganyi yende yonso.

8 Aa mmêna a bana ba balume ba Isalele bavua balue mu Ejipitu,+ Yakoba ne bana bende ba balume: muanabute wa Yakoba uvua Lubena.+

9 Bana ba balume ba Lubena bavua: Hanoka, Palu, Heselona, ne Kâmi.+

10 Bana ba balume ba Simeona+ bavua: Yemuele, Yamina, Ohada, Yakina, Sohâ, ne Shawula+ muana wa mukaji muena Kanâna.

11 Bana ba balume ba Lewi+ bavua: Gêshona, Kohata, ne Melali.+

12 Bana ba balume ba Yuda+ bavua: Ele, Onana, Shela,+ Pelese,+ ne Zela.+ Kadi Ele ne Onana bakafuila mu buloba bua Kanâna.+

Bana ba balume ba Pelese bavua: Heselona ne Hamula.+

13 Bana ba balume ba Yisakâ bavua: Tola, Puwaha, Yoba, ne Shimelona.+

14 Bana ba balume ba Zebulona+ bavua: Selede, Elona, ne Yalele.+

15 Aba mbana ba Lea, bavuaye mulelele Yakoba ku Padana-alama, kusangisha ne muanende wa bakaji Dina.+ Bana bende ba balume ne bana bende ba bakaji bonso* bavua 33.

16 Bana ba balume ba Gada+ bavua: Sifiona, Hagi, Shuni, Esebone, Eli, Alodi, ne Aleli.+

17 Bana ba balume ba Ashê+ bavua Yimenaha, Yishewa, Yishewi, Belia, ne muanabu wa bakaji Sela.

Bana ba balume ba Belia bavua Hebê ne Malekiele.+

18 Aba mbana ba balume ba Zilepa+ uvua Labana mupeshe muanende Lea. Wakalelela Yakoba bana aba: bonso bantu 16.*

19 Bana ba balume ba Lakele mukaji wa Yakoba bavua Jozefe+ ne Benyamina.+

20 Bakalelela Jozefe Manashe+ ne Efelayima+ mu buloba bua Ejipitu kudi Asenata+ muana wa Potifela muakuidi wa mu Ono.*

21 Bana ba balume ba Benyamina+ bavua: Bela, Bekê, Ashebele, Gela,+ Nâmana, Ehi, Losha, Mupima, Hupima,+ ne Âda.+

22 Aba mbana ba balume ba Lakele bavuabu balelele Yakoba: bonso bantu 14.*

23 Muana wa balume* wa Dana+ uvua Hushima.+

24 Bana ba balume ba Nafatale+ bavua: Yasele, Guni, Yesê, ne Shilema.+

25 Aba mbana ba balume ba Bileha uvua Labana mupeshe muanende Lakele. Wakalelela Yakoba bana aba: bonso bantu muanda mutekete.*

26 Bantu bonso* bavua bafumine kudi Yakoba bavua baye nende mu Ejipitu bavua 66, pa kumbusha bakaji ba bana ba Yakoba.+ 27 Bana ba balume ba Jozefe bakamulelelabu mu Ejipitu bavua babidi.* Bantu* bonso ba mu nzubu wa Yakoba bavua baye mu Ejipitu bavua 70.+

28 Yakoba wakatuma Yuda+ bua adianjile bua kuambila Jozefe ne: uvua mu njila mutangile ku Goshene. Pakafikabu mu buloba bua Goshene,+ 29 Jozefe wakamba bua bamulongoluele ditempu diende, yeye kuya bua kusambakena ne tatuende Isalele ku Goshene. Pakadimanyishaye kudiye, wakamupukila* diakamue, kudilaye mutantshi.* 30 Pashishe Isalele wakambila Jozefe ne: “Mpindieu ndi mua kufua; ndi mumone mpala webe ne mumanye ne: utshidi ne muoyo.”

31 Ke Jozefe kuambila bana babu ne ba mu nzubu wa tatuende ne: “Lekelayi mbande ne mmanyishe Palô,+ mmuambile ne: ‘Bana betu ne ba mu nzubu wa tatu wanyi bavua mu buloba bua Kanâna mbalue kuneku kundi.+ 32 Bantu aba mbalami ba mikoko,+ batu bamuna bimuna,+ ne mbalue ne mikoko ne ngombe yabu ne bionso bidibu nabi.’+ 33 Padi Palô unubikila ne unuebeja ne: ‘Nutu nuenza mudimu kayi?’ 34 nuambe ne: ‘Bena mudimu bebe mbamunyi ba bimuna katshia ku buana buetu too ne mpindieu,+ tuetu ne bankambua betu kabidi,’ bua numone mua kusombela mu buloba bua Goshene,+ bualu mulami yonso wa mikoko mmuntu udibu bapetula kudi bena Ejipitu.”+

47 Nunku Jozefe wakaya kuambila Palô+ ne: “Tatuanyi ne bana betu ne mikoko yabu ne ngombe yabu ne bintu bionso bidibu nabi mbafumine mu buloba bua Kanâna, badi mpindieu mu buloba bua Goshene.”+ 2 Wakangata bana babu batanu, kuyaye nabu kudi Palô.+

3 Palô wakebeja bana babu ne: “Nutu nuenza mudimu kayi?” Bobu kuandamuna Palô ne: “Bena mudimu bebe mbalami ba mikoko, tuetu ne bankambua betu.”+ 4 Pashishe bakambila Palô ne: “Tudi balue bua kusomba bu bantu ba ku babende mu buloba ebu+ bualu kakuena miaba ya kudishila nyama ya bena mudimu bebe to, bualu tshiyole tshia nzala ntshikole mu buloba bua Kanâna.+ Nunku anyisha koku bua bena mudimu bebe basombele mu buloba bua Goshene.”+ 5 Ke Palô kuambila Jozefe ne: “Tatuebe ne bana benu mbalue kuneku kuudi. 6 Buloba bua Ejipitu budi mu bianza biebe. Uteke tatuebe ne bana benu mu tshitupa tshitambe buimpe tshia buloba.+ Basombele mu buloba bua Goshene, ne biwikala mumanye bantu balume munkatshi muabu badi bakumbane, ubateke balami ba bimuna bianyi.”

7 Pashishe Jozefe wakalua ne tatuende Yakoba, yeye kuya nende kudi Palô, ne Yakoba kubeneshaye Palô. 8 Palô wakebeja Yakoba ne: “Udi ne bidimu bungi munyi?” 9 Yakoba wakandamuna Palô ne: “Bidimu bia ditambakana* dianyi bidi 130. Bidimu bia muoyo wanyi mbikese ne mbia dikenga,+ kabiena nansha bungi bumue ne bidimu bia muoyo bia bankambua banyi mu ditambakana* diabu nansha.”+ 10 Pashishe Yakoba wakabenesha Palô, yeye kumbuka kumpala kuende.

11 Nunku Jozefe wakapesha tatuende ne bana babu muaba wa kusombela, kubapeshaye wabu muaba mu buloba bua Ejipitu, mu tshitupa tshitambe buimpe tshia mu buloba, mu buloba bua Lamesese,+ anu muvua Palô mumutumine dîyi bua kuenza. 12 Jozefe wakatungunuka ne kupesha tatuende ne bana babu ne ba mu nzubu wa tatuende mujima biakudia* bilondeshile bungi bua bana babu balela.

13 Kakutshivua biakudia* mu buloba buonso to, bualu tshiyole tshia nzala tshivua tshitambe bukole, ne buloba bua Ejipitu ne buloba bua Kanâna biakatshioka bikole bua tshiyole tshia nzala atshi.+ 14 Jozefe uvua usangisha makuta onso avuabu ne bua kupeta mu buloba bua Ejipitu ne mu buloba bua Kanâna a ku biakudia bivua bantu basumba,+ ne Jozefe uvua ulua ne makuta au mu nzubu mua Palô. 15 Pakapita matuku, makuta a mu buloba bua Ejipitu ne a mu buloba bua Kanâna akajika, ne bena Ejipitu bonso bakatuadija kulua kudi Jozefe bamuambila ne: “Tupesha biakudia! Bua tshinyi tudi tufua wewe mututangile, anu bualu makuta etu mmajike?” 16 Ke Jozefe kubambila ne: “Makuta enu owu majike, filayi bimuna bienu, ne meme nennupeshe biakudia ku bimuna bienu.” 17 Nunku bakabanga kutuadila Jozefe bimuna biabu, ne Jozefe uvua utungunuka ne kubapesha biakudia ku tubalu tuabu, ku mikoko yabu, ku ngombe yabu, ne ku mpunda yabu; wakatungunuka ne kubapesha biakudia ku bimuna biabu bionso tshidimu atshi tshijima.

18 Pakajika tshidimu atshi, bakabanga kulua kudiye tshidimu tshiakalonda bamba ne: “Katuakusokoka mukalenge wanyi ne: tukadi bapeshe mukalenge wanyi makuta ne bimuna bionso. Katuena bashale ne tshintu tshia kupesha mukalenge wanyi to, anu mibidi yetu ne maloba etu. 19 Bua tshinyi tudi ne bua kufua, tuetu ne maloba etu, wewe mutangile? Tusumba tuetu ne maloba etu ku biakudia, ne tuetu ne maloba etu netulue bapika ba Palô. Utupeshe mamiinu bua tumone mua kushala ne muoyo, katufu, ne maloba etu kaashadi munda mutupu.” 20 Nunku Jozefe wakasumbila Palô maloba a bena Ejipitu onso, bualu muena Ejipitu yonso uvua mupane budimi buende bua bukole bua tshiyole tshia nzala; nanku buloba buakalua bua Palô. 

21 Pashishe wakamuangesha bantu kutuadijila ku ditengu dimue dia buloba bua Ejipitu too ne ku dikuabu, kubatekaye mu bimenga.+ 22 Anu maloba a bakuidi ke avuaye kayi musumbe to,+ bualu biakudia bia bakuidi bivua bifuma kudi Palô, ne bavua badia biakudia bivua Palô ubapesha. Ke bualu kayi kabavua bapane maloba abu to. 23 Pashishe, Jozefe wakambila bantu ne: “Tangilayi, lelu ndi munusumbe nuenu ne maloba enu bua Palô. Mamiinu ngowu aa, nudi ne bua kuakuna mu madimi. 24 Pakuamawu, nenufile tshia bitanu kudi Palô,+ kadi bitupa binayi nebikale mamiinu bua madimi enu ne biakudia bia nuenu kudia, nuenu ne bantu badi mu nzubu yenu ne bana benu.” 25 Nunku bakamba ne: “Wewe udi mulame mioyo yetu.+ Tukulengelele koku mukalenge wanyi, ne netulue bapika ba Palô.”+ 26 Nunku Jozefe wakela mukenji utshidiku too ne lelu mu buloba buonso bua Ejipitu ne: tshia bitanu ntshia Palô. Anu maloba a bakuidi ke avua kaayi malue a Palô.+

27 Isalele wakatungunuka ne kusombela mu buloba bua Ejipitu, mu buloba bua Goshene;+ bakasombelamu, kulelanganabu, kuvulanganabu bikole menemene.+ 28 Yakoba wakalala mu buloba bua Ejipitu bidimu 17; nunku matuku a muoyo wa Yakoba akakumbana bidimu 147.+

29 Tshikondo tshia lufu lua Isalele tshikavua tshienda tshisemena,+ nunku wakabikila muanende Jozefe kumuambilaye ne: “Mpindieu, bingikala muanyishibue ku mêsu kuebe, ndi nkulomba bua uteke tshianza tshiebe muinshi mua tshibelu tshianyi, ne undeje dinanga dia lulamatu ne lulamatu. Kunjiiki koku mu Ejipitu to.+ 30 Pangafua,* udi ne bua kumbuka nanyi mu Ejipitu ne kunjiika mu lukita lua bankambua banyi.”+ Nunku wakamba ne: “Nengenze anu muudi muambe amu.” 31 Ke kuambaye ne: “Ditshipa kundi.” Nunku wakaditshipa kudiye.+ Ke Isalele kuinyika mutu panshi ku mutu kua bulalu buende.+

48 Pakapita malu aa, bakambila Jozefe ne: “Mona, tatu webe ukadi wenda utshioka.” Ke Jozefe kuyaye ne bana bende babidi, Manashe ne Efelayima.+ 2 Pashishe bakambila Yakoba ne: “Muanebe Jozefe nyeye eu mulue kukumona.” Nunku Isalele wakadikolesha, kusombaye pa bulalu buende. 3 Yakoba wakambila Jozefe ne:

“Nzambi Wa Bukole Buonso wakammuenekela ku Luza mu buloba bua Kanâna ne wakambenesha.+ 4 Wakangambila ne: ‘Nengenze bua ulele bana, nenkuvudije, ne nenkuvuije tshisumbu tshia bukua bisamba,+ ne nempeshe bana* bebe balua panyima pebe buloba ebu bua buikale buabu bua kashidi.’+ 5 Mpindieu bana bebe babidi bavuabu bakulelele mu buloba bua Ejipitu kumpala kua meme kulua kuudi mu Ejipitu mbanyi.+ Efelayima ne Manashe nebikale banyi anu bu mudi Lubena ne Simeona.+ 6 Kadi bana bakulelelabu panyima pabu nebalue bebe. Nebababikile mu dîna dia bana babu mu bumpianyi buabu.+ 7 Kadi meme, pamvua mfumina ku Padana, Lakele wakafuila+ ku luseke luanyi mu buloba bua Kanâna, paku kutshivua ntanta mule kumpala kua kufika ku Efelata.+ Nanku ngakamujiika muaba au mu njila wa ku Efelata, mbuena kuamba ne: Beteleheme.”+

8 Pashishe Isalele wakamona bana ba Jozefe, kuebejaye ne: “Aba mbanganyi?” 9 Nunku Jozefe wakandamuna tatuende ne: “Mbana badi Nzambi mumpeshe kuneku.”+ Ke yeye kuamba ne: “Luaku nabu kundi bua mbabeneshe koku.”+ 10 Mêsu a Isalele akavua bitayitayi bua bukulakaja, katshivua mua kumona kabidi bimpe to. Nunku Jozefe wakalua nabu pabuipi nende, yeye kubatua mishiku, kubupukilaye. 11 Isalele wakambila Jozefe ne: “Tshivua ngela meji ne: mvua mua kumona mpala webe to,+ kadi mpindieu Nzambi mmuenze bua mmone too ne bana* bebe.” 12 Pashishe Jozefe wakabumbusha lua ku binu bia Isalele, yeye kuinama kutuaye mpala wende panshi.

13 Jozefe wakabakuata bonso babidi, Efelayima+ ku tshianza tshiende tshia balume bua ikale ku dia bakaji dia Isalele, ne Manashe+ ku tshianza tshiende tshia bakaji bua ikale ku dia balume dia Isalele, kubasemejaye pabuipi nende. 14 Kadi Isalele wakolola tshianza tshiende tshia balume, kutshitekaye pa mutu pa Efelayima nansha muvuaye muakunyi, kutekaye tshianza tshiende tshia bakaji pa mutu pa Manashe. Uvua mumanye tshivuaye mutekele bianza biende mushindu au, bualu Manashe ke uvua muanabute.+ 15 Pashishe wakabenesha Jozefe, kuambaye ne:+

“Nzambi mulelela uvua batatu banyi Abalahama ne Izaka bende kumpala kuende,+

Nzambi mulelela udi mundame matuku anyi onso a muoyo too ne lelu,+

16 Muanjelu udi munsungile ku makenga anyi onso,+ benesha bana aba.+

Babikidibue ku dîna dianyi ne ku dîna dia batatu banyi Abalahama ne Izaka,

Bavulangane balue ba bungi pa buloba.”+

17 Pakamona Jozefe ne: tatuende uvua anu muteke tshianza tshiende tshia balume pa mutu pa Efelayima, biakamutonda, nanku wakakuata tshianza tshia tatuende ukeba kutshiumbusha pa mutu pa Efelayima bua kutshiteka pa mutu pa Manashe. 18 Jozefe wakambila tatuende ne: “Tatu, kuenji nanku to, bualu eu ke muanabute.+ Teka tshianza tshiebe tshia balume pa mutu pende.” 19 Kadi tatuende uvua anu ubenga, wamba ne: “Ndi mumanye, muananyi, ndi mumanye. Yeye pende nealue tshisamba, yeye pende nealue munene. Nansha nanku, muakunyende nealue munene kumupita,+ ne bana* bende nebalue bungi bukumbanangane ne bua bisamba.”+ 20 Nunku wakatungunuka ne kubabenesha dituku adi,+ wamba ne:

“Bena Isalele batele dîna diebe padibu babeneshangana, bamba ne:

‘Nzambi akuvuije bu Efelayima ne bu Manashe.’”

Nunku wakatungunuka ne kuteka Efelayima kumpala kua Manashe.

21 Pashishe Isalele wakambila Jozefe ne: “Tangila, nkadi mfua,+ kadi Nzambi neatungunuke bushuwa ne kuikala nenu ne neanupingaje mu buloba bua bankambua benu.+ 22 Kadi meme, ndi nkupesha tshitupa tshikuabu tshia buloba* kupita bana benu tshimvua munyenge ku tshianza tshia bena Amole ne muele wanyi wa mvita ne buta buanyi bua mikete.”

49 Pashishe Yakoba wakabikila bana bende, kubambilaye ne: “Disangishayi pamue bua nnuambile tshianufikila ku ndekelu kua matuku. 2 Disangishayi nuteleje, nuenu bana ba Yakoba, eyowa, nuteleje tatuenu Isalele.

3 “Lubena,+ wewe udi muananyi muanabute,+ udi bukole buanyi ne ntuadijilu wa bukole buanyi bua kulela, bulengele bua bunême ne bulengele bua bukole. 4 Nansha muudi ulubakana bu mâyi adi ne mavuala makole, kuakupita bana benu to, bualu uvua mubande pa bulalu bua tatuebe.+ Tshikondo atshi uvua munyange bulalu buanyi. Yeye uvua mubandapu bushuwa!

5 “Simeona ne Lewi mbana ba muntu.+ Bia mvita biabu bia kushipangana nabi mbintu bia tshikisu.+ 6 Anyima* wanyi, kudisangishi pamue nabu to. Lumu* luanyi, kudisangishi mu tshisumbu tshiabu, bualu mu tshiji tshiabu bakashipa bantu,+ ne bua disanka diabu bakakosa mijilu ya ku bikono bia ngombe. 7 Tshiji tshiabu tshiedibue mulawu bualu tshidi ne tshikisu, ne luonji luabu bualu ndukole.+ Ndi mbatangalaja mu Yakoba, ne ndi mbamuangalaja mu Isalele.+

8 “Kadi wewe Yuda,+ bana benu nebakutumbishe.+ Tshianza tshiebe netshikale pa nshingu ya bena lukuna bebe.+ Bana ba tatuebe nebiname kumpala kuebe.+ 9 Yuda mmuana wa ntambue.+ Muananyi, bushuwa neujuke ku nyama uudi mukuate. Yeye mmualamine ne mmudiolole bu nyama wa ntambue; anu bu nyama wa ntambue, nnganyi udi mua kuteta bua kumubundula? 10 Dikombo dia bukalenge kadiakumbuka kudi Yuda,+ nansha dikombo dia mukokeshi kadiakumbuka munkatshi mua makasa ende too ne padi Shilo* ulua,+ ne bukua bisamba nebumutumikile.+ 11 Pasuikaye mpunda wende ku muonji wa tumuma tua mvinyo, ne muana wa mpunda wende ku muonji muimpe wa tumuma tua mvinyo, neasukule bilamba biende mu mvinyo, ne tshivualu tshiende mu mashi a tumuma tua mvinyo. 12 Mêsu ende mmakunze kunzuu bua mvinyo, ne mênu ende mmatoke bua mabele.

13 “Zebulona+ neasombe ku muelelu kua mbuu, pabuipi ne muaba udi mazuwa imanyina;+ mukalu wende udi kule, newikale mutangile ku luseke lua Sidona.+

14 “Yisakâ+ mmpunda wa mifuba mikole udi mulale pankatshi pa bibombi bibidi bia ku tshiseba tshia panyima pende. 15 Neamone ne: muaba wa kuikishila mmuimpe, ne buloba mbulenga. Neapuekeshe dikaya bua kuambula bujitu, ne neitabe bua bamuenzeje mudimu mukole ku bukole.

16 “Dana+ nealumbuluishe tshisamba tshiende anu bu tshimue tshia ku bisa bia Isalele.+ 17 Dana ikale bu nyoka kumpenga kua njila, bu nyoka wa nsengu kumpenga kua njila udi usuma ku bikono bia kabalu bua muntu udi ukendesha akuluke tshianyima.+ 18 Nengindile lupandu ludi lufuma kuudi, wewe Yehowa.

19 “Kadi bua Gada+ yeye, tshisumbu tshia benzavi netshimubunde, kadi yeye neabalondakaje mu nyima.+

20 “Mampa* a Ashê+ neikale a bungi,* neafile biakudia bidi bikumbanyine mukalenge.+

21 “Nafatale+ udi dishina dia ngulungu didi ne lubilu. Udi wakula mêyi malenga.+

22 “Jozefe+ udi ditamba dia mutshi udi ukuama bimuma, mutshi udi ukuama bimuma pabuipi ne mpokolo wa mâyi, udi matamba awu asambuka too ne pa mutu pa tshimanu. 23 Kadi bedi ba mikete bavua anu bamutatshisha ne bamuasa mikete, ne bavua anu bamulamina munda.+ 24 Kadi buende buta bua mikete buakashala muaba wabu,+ ne bianza biende biakashala ne bukole ne bivua bipepele.+ Bualu ebu buakafumina ku bianza bia wa bukole wa Yakoba, kudi mulami wa mikoko, dibue dia Isalele. 25 Yeye* mmufume kudi Nzambi wa tatu webe, yeye neakuambuluishe, ne yeye udi ne Wa Bukole Buonso, ne yeye neakubeneshe ne mabenesha a muulu mu diulu, ne mabenesha a muinshi mu buondoke,+ ne mabenesha a ku mabele ne difu. 26 Mabenesha a tatuebe neikale mapite mabenesha a mikuna ya tshiendelele, mapite bintu bimpe bia ku mikuna mikese idiku kashidi.+ Neatungunuke ne kuikala pa mutu pa Jozefe, mu lubombo lua uvuabu batapulule ne bana babu.+

27 “Benyamina+ neikale usunsulula bintu bu mbua wa ditu.+ Mu dinda neadie bidiye ukuata, ne dilolo neabanye bidiye unyenga mu mvita.”+

28 Bonso aba mbisa 12 bia Isalele, ne aa mmêyi avua tatuabu mubambile pavuaye ubabenesha. Wakapesha yonso wa kudibu dibenesha divua dimukumbanyine.+

29 Pashishe wakabambila mêyi aa: “Nkadi nsangishibua ne bena mu tshisamba tshietu.*+ Nunjiike ne batatuanyi mu nyongolo udi mu budimi bua Efelona muena Hiti,+ 30 nyongolo udi mu budimi bua Makepela budi butangilangane ne Mamale mu buloba bua Kanâna, budimi buvua Abalahama musumbe kudi Efelona muena Hiti bua buikale muaba wende wa kujiikilangana. 31 Muomu amu ke muvuabu bajiike Abalahama ne mukajende Sala.+ Muomu amu ke muvuabu bajiike Izaka+ ne mukajende Lebeka, ne muomu amu ke mumvua mujiike kabidi Lea. 32 Budimi abu ne nyongolo udimu bivua bisumba ku bianza bia bana ba Hete.”+

33 Nunku Yakoba wakajikija kuambila bana bende mêyi aa. Pashishe wakabandisha makasa ende pa bulalu, kukulaye muoyo, ne kusangishibuaye ne bena mu tshisamba tshiabu.*+

50 Ke Jozefe kudiela pambidi pa tatuende,+ kudidilaye pambidi pende, kumutuaye mishiku. 2 Pashishe Jozefe wakatumina bena mudimu bende baminganga dîyi bua kumishabu tshitalu tshia tatuende ne manga.+ Nunku baminganga bakumisha Isalele ne manga, 3 ne bakamuenzela nanku matuku 40 majima, bualu, abu ke bungi bua matuku avuabu benza bua kumisha tshitalu; ne bena Ejipitu bakatungunuka ne kumudila matuku 70.

4 Pakajika matuku a kumudila, Jozefe wakambila bena mu lubanza* lua Palô ne: “Binuikala nanyi luse, ambilayi Palô ne: 5 ‘Tatu uvua muntshipishe+ ne: “Tangila! nkadi mfua.+ Udi ne bua kunjiika muaba wanyi wa dijiikilangana+ umvua mumbule mu buloba bua Kanâna.”+ Anyisha koku mbande bua kujiika tatu, pashishe nempingane.’” 6 Palô wakandamuna ne: “Ndaku ujiike tatuebe anu muvuaye mukutshipishe.”+

7 Nunku Jozefe wakabanda bua kujiika tatuende, ne bena mudimu bonso ba Palô bakaya nende: bakulu+ ba mu lubanza luende ne bakulu bonso ba mu buloba bua Ejipitu, 8 ne bantu bonso ba mu nzubu wa Jozefe, ne bana babu ne Jozefe, ne ba mu nzubu wa tatuende.+ Bakashiya anu bana babu batekete ne mikoko yabu ne ngombe yabu mu buloba bua Goshene. 9 Bendeshi ba matempu+ ne bendeshi ba tubalu bakaya kabidi nende; tshisumbu tshia bantu atshi tshivua tshinene be! 10 Pakafikabu muaba wa dishipuila wa Atada udi mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene, bakadidilapu muadi mukole wa kanyinganyinga, ne wakatungunuka ne kudila tatuende matuku muanda mutekete. 11 Bena mu buloba abu, bena Kanâna, bakabamona badidila muaba wa dishipuila wa Atada, kukemabu bamba ne: “Aa mmadilu manene a bena Ejipitu!” Ke bualu kayi bakinyika muaba au ne: Abele-miselayima* udi mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene.

12 Nunku bana bende bakamuenzela malu anu muvuaye mubambile bua kuenza.+ 13 Bana bende bakaya nende mu buloba bua Kanâna, kumujiikabu mu nyongolo udi mu budimi bua Makepela, budimi budi butangilangane ne Mamale buvua Abalahama musumbe kudi Efelona muena Hiti bua buikale muaba wa kujiikilangana.+ 14 Jozefe mumane kujiika tatuende, wakapingana mu Ejipitu ne bana babu ne bantu bonso bavua baye nende bua kujiika tatuende.

15 Pakamona bana babu ne Jozefe ne: tatuabu mmumane kufua, bakamba ne: “Jozefe udi mua kuikala mutulamine munda ne neatupingajile malu onso mabi atuvua bamuenzele.”+ 16 Nunku bakatumina Jozefe mukenji mu mêyi aa: “Tatuebe uvua mushiye dîyi kumpala kua kufuaye ne: 17 ‘Nenuambile Jozefe ne: “Ndi nkulomba ne: ubuikidilaku bana benu tshilema tshiabu ne bubi buvuabu bakuenzele pavuabu bakuenzele bibi mushindu eu.”’ Mpindieu ubuikidile koku bena mudimu ba Nzambi wa tatuebe tshilema tshiabu.” Jozefe wakadila pakamuambilabu nanku. 18 Pashishe bana babu bakalua kabidi, kudielabu kumpala kuende, kuambabu ne: “Ntuetu aba, tudi bapika bebe!”+ 19 Jozefe wakabambila ne: “Kanutshinyi to. Meme ndi pa muaba wa Nzambi anyi? 20 Nansha munuvua basue kungenzela bibi,+ Nzambi wakenza bua bualu abu bulue bualu buimpe bua kulama bantu ba bungi ne muoyo anu mudiye wenza lelu eu.+ 21 Nunku kanutshinyi to. Nentungunuke ne kunupesha nuenu ne bana benu batekete biakudia.”+ Nunku wakabasamba ne kubambilaye mêyi a kubakolesha nawu.

22 Jozefe wakatungunuka ne kusomba mu Ejipitu, yeye ne ba mu nzubu wa tatuende, ne Jozefe wakalala bidimu 110. 23 Jozefe wakamona tshipungu tshisatu tshia bana ba Efelayima,+ wakamona kabidi bana ba Makî,+ muana wa balume wa Manashe. Bavua babalelele pa binu bia Jozefe.* 24 Pakapita matuku, Jozefe wakambila bana babu ne: “Nkadi mfua, kadi kakuyi mpata, Nzambi neanuvuluke,+ ne neanupatule bushuwa mu buloba ebu bua nuenu kubanda mu buloba buvuaye muditshipile kudi Abalahama, Izaka, ne Yakoba.”+ 25 Nunku Jozefe wakatshipisha bana ba Isalele, wamba ne: “Kakuyi mpata, Nzambi neanuvuluke. Nunku nudi ne bua kumbuka ne mifuba yanyi muaba eu.”+ 26 Nunku Jozefe wakafua ne bidimu 110, ne bakamumisha ne manga,+ kumutekabu mu mushete mu Ejipitu.

Anyi “buvua munda mutupu.”

Anyi “mâyi a mavuala makole.”

Anyi “nyuma wa Nzambi.”

Anyi “Muulu.”

Anyi “Butoke.”

Anyi “anyima.”

Anyi “mu diulu.”

Anyi “nyama minene idi ikuatshisha buôwa.”

Anyi “anyima.”

Anyi “anyima.”

Anyi “nyama idi itambakana,” pamuapa kusangisha ne idi ilamba ne mikuabu idi mishilangane ne idibu batele mu mvese.

Anyi “muoyo bu anyima; anyima udi ne muoyo.”

Ku mua.: “ne musumba wabi wonso.”

Muaba wa kumpala udi dîna disunguluke dia Nzambi, יהוה (YHWH), disanganyibua. Tang. Tshis. A4.

Anyi “anyima.” Tshiena Ebelu, nephesh, muaku udi umvuija “tshifukibua tshidi tshipuyakana.” Tang. Diumv.

Ku mua.: “Uvua ulua mitu inayi.”

Anyi “Etshiopi.”

Anyi “Tigele.”

Anyi “anyima.”

Anyi “lubale.”

Anyi “lubale.”

Anyi “neashale ne.”

Anyi “mutalame; ne mayele.”

Anyi “buluishi.”

Ku mua.: “dimiinu.” Muaku eu mu tshiena Ebelu udi mua kuikala kabidi ku bungi.

Ku mua.: “dimiinu.” Muaku eu mu tshiena Ebelu udi mua kuikala kabidi ku bungi.

Anyi “neaboze; neakume.”

Anyi “neumuboze; neumuzaze.”

Diumvuija: “Muntu wa pa Buloba; Bukua bantu; Bantu.”

Anyi “nsasanganyi.”

Anyi “biakudia.”

Diumvuija: “muntu udi ne muoyo.”

Anyi “bua tshikondo tshidi katshiyi ne ndekelu mumanyike.”

Ku mua.: “mpala wende wakamata.”

Anyi “kuakubandishibua anyi?”

Ku mua.: “bukole.”

Ku mua.: “pa mutu pa buloba.”

Anyi “wakajadika.”

Anyi “buloba bua Nodo.”

Diumvuija: “Mufila; Muteka; Mujadika.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “Adama; Bukua bantu.”

Ku mua.: “Nzambi.” Tang. Diumv.

Diumvuija pamuapa: “Dikisha; Busambi.”

Anyi “disulakana.”

Ngakuilu wa mu tshiena Ebelu udi uleja banjelu badi bana ba Nzambi.

Anyi “bualu udi wenza malu bilondeshile mubidi.”

Diumvuija pamuapa: “Bakuludianganyi,” mmumue ne: bantu badi bakulula bakuabu. Tang. Diumv.

Anyi “wakumvua bibi.”

Anyi “muoyo wende wakamusama.”

Anyi “kayi kubandibua.”

Ku mua.: “bena mu bipungu biende.”

Ku mua.: “misunyi yonso.”

Ku mua.: “mushete”; buatu bunene.

Anyi “budimbu.”

Nkubita uvua ne santimetre 44,5. Tang. Tshis. B14.

Tshiena Ebelu: tsohar. Bilondeshile lungenyi lukuabu, tsohar udi uleja musaka muiname bule bua nkubita umue, pamutu pa kuleja disoso didi dibueja butoke anyi dididishi.

Anyi “nyuma wa muoyo.”

Anyi pamuapa: “nyama idi mikumbane ya mishindu yonso, milume 7, mikaji 7.”

Anyi pamuapa: “bifukibua bidi bibuuka muulu, bilume 7, bikaji 7.”

Anyi “nyuma wa muoyo.”

Anyi “uvua anu ulua.”

Nkubita uvua ne santimetre 44,5. Tang. Tshis. B14.

Ku mua.: “misunyi yonso.”

Anyi “mupuya wa nyuma wa muoyo.”

Anyi “wakelela meji.”

Anyi “wakakangibua.”

Anyi “kuteka kakasa kende.”

Anyi “bibudike.”

Anyi “didi ditukijija; didi dituyisha.” Ku mua.: “didi difila dikisha.”

Anyi “Tshiakujingila buloba diakabi.”

Anyi “été ne hiver.”

Anyi “Mbifidibue ku bukokeshi buenu.”

Anyi “anyima.”

Anyi “mashi a anyima yenu.”

Anyi “anyima.”

Ku mua.: “Misunyi yonso.”

Anyi “anyima.”

Anyi “anyima idi ne muoyo ya misunyi yonso.”

Anyi “anyima idi ne muoyo ya misunyi yonso.”

Anyi “bisanga.”

Anyi “bimenga bia kumpala bia bukalenge buende bivua.”

Anyi pamuapa: “Bidi bienza tshimenga tshinene.”

Anyi pamuapa: “ne tutuende wa Yafete.”

Diumvuija: “Dipanduluka.”

Anyi “bantu ba pa buloba.”

Mu tshiena Ebelu, bidi mua kuleja bantu babidi anyi ba bungi.

Diumvuija: “Dikondakaja.”

Anyi “neapete dibenesha buawu wowu.”

Anyi “anyima.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “bua kusombelamu bu muntu wa ku babende.”

Anyi “anyima wanyi neashale ne muoyo.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “Tshibatabata.”

Mmumue ne: Mbuu Mufue.

Anyi “Tshibatabata.”

Anyi “Tshibatabata.”

Anyi “musombele mu ntenta.”

Ku mua.: “muanabu.”

Anyi “Tshibatabata.”

Anyi “anyima.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “muana wa balume.”

Ku mua.: “muntu udi upatuka mu bitupa biebe bia munda.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “kakutshikutshi.”

Anyi “kuteka tshitupa tshionso bua tshipetangane ne tshikuabu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “mu maboko ebe.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Diumvuija: “Nzambi udi umvua.”

Anyi “onagre,” mushindu mukuabu wa mpunda wa tshisuku, nansha mudi bantu bakuabu bela meji ne: nngomba ngole. Badi pamuapa bakula bua lungenyi lua kudienzela malu.

Anyi pamuapa: “ne neasombe mu lukuna ne bana babu bonso.”

Diumvuija: “Tshina tshia Yeye udi ne muoyo udi ummona.”

Anyi “kuyi mua kubandibua.”

Diumvuija: “Tatu udi kuulu (mubandishibue).”

Diumvuija: “Tatu wa tshisumbu tshia (musumba wa) bantu; Tatu wa bantu ba bungi.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “kushipa.”

Anyi “anyima.”

Diumvuija pamuapa: “Muena matandu.”

Diumvuija: “Mukaji wa mu dîku dia bukalenge.”

Diumvuija: “Tuseku.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “nupeshe muoyo wenu bukole.”

Ku mua.: “bipiminu bia seha.” Seha uvua ubuela litre 7,33. Tang. Tshis. B14.

Ku mua.: “Tshitu tshienzekela bantu bakaji tshikavua tshimane bua Sala.”

Anyi “nebipete dibenesha buabi biobi.”

Anyi “mu bukubi.” Ku mua.: “mu mundidimbi.”

Anyi “Bakabambakaja bikole.”

Anyi “udi umvuika bikole.”

Anyi “anyima.”

Anyi “dinanga dia lulamatu.”

Anyi “anyima wanyi.”

Anyi “anyima wanyi neashale ne muoyo.”

Diumvuija: “Bukese.”

Anyi “musombe bu muntu wa ku babende.”

Mmumue ne: kavua muanji kusangila nende to.

Anyi “tshidi tshiakane.”

Ku mua.: “Mona, ntshia kukubuikila natshi ku mêsu.”

Anyi “wakakanga mafu onso a ba mu nzubu wa Abimeleke bikole.”

Anyi pamuapa: “neanseke.”

Ku mua.: “Teleja dîyi diende.”

Ku mua.: “dimiinu diebe.”

Ku mua.: “ndimiinu diebe.”

Diumvuija pamuapa “Tshina tshia mutshipu” anyi “Tshina tshia bintu 7.”

Anyi “wakasomba bu muntu wa ku babende.”

Ku mua.: “matuku a bungi.”

Anyi “kele ka kushipa naku nyama.”

Anyi “kele ka kushipa naku nyama.”

Anyi “mungimine.”

Diumvuija: “Yehowa neafile tshidi tshikengedibua; Yehowa neatangile bualu abu.”

Anyi “mungimine.”

Ku mua.: “dimiinu diebe.” Muaku eu mu tshiena Ebelu udi mua kuikala kabidi ku bungi.

Ku mua.: “dimiinu diebe.” Muaku eu mu tshiena Ebelu udi mua kuikala kabidi ku bungi.

Anyi “bimenga.”

Ku mua.: “dimiinu diebe.”

Anyi pamuapa: “mfumu munene.”

Anyi “Bikala anyima yenu.”

Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.

Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.

Ku mua.: “dimiinu.”

Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.

Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.

Pamuapa mbakula bua Labana.

Ku mua.: “nkudimuke ku dia balume anyi ku dia bakaji.”

Anyi “Katuena mua kukuandamuna bibi anyi bimpe to.”

Mmumue ne: ndeji wende ukavua mpindieu muambuluishi.

Anyi “ulue mamu wa binunu bia binunu ne binunu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “bimenga.”

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Anyi “bitudilu binyunguluka kudi bimanu.”

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Anyi pamuapa: “Uvua musombe mu lukuna ne bana babu bonso.”

Diumvuija: “Muntu wa buoya buoya.”

Diumvuija: “Muntu udi mukuate ku tshikankanyi; Muntu udi wangata muaba wa bende.”

Anyi “mpesha mukutshi.”

Ku mua.: “bikunze, ebi bikunze.”

Anyi “nzala mmingotole.”

Diumvuija: “Mukunze.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “wela mu tshitupa.”

Anyi “kasulu ka tshilonda nkoka.”

Anyi “kasulu ka tshilonda nkoka.”

Diumvuija: “Matandu.”

Diumvuija: “Dibandangana.”

Diumvuija: “Miaba mialabale.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “Bululu mu lungenyi.”

Anyi “anyima wanyi.”

Anyi “anyima webe.”

Anyi “anyima wanyi.”

Anyi “anyima webe.”

Diumvuija: “Muntu udi mukuate ku tshikankanyi; Muntu udi wangata muaba wa bende.”

Anyi “udisamba ne meji a kukushipa.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “neapete dibenesha buawu wowu.”

Diumvuija: “Nzubu wa Nzambi.”

Ku mua.: “muanabu.”

Anyi “muanetu wa mu mashi.”

Ku mua.: “muanetu.”

Ku mua.: “mukinyibue.”

Ku mua.: “wakakangula difu diende.”

Diumvuija: “Tangila, muana wa balume!”

Diumvuija: “Diteleja.”

Diumvuija: “Kulamata; Kudisanga.”

Diumvuija: “Mutumbishibue; Udibu batumbisha.”

Anyi “mukupale tshidi tshifumina mu difu?”

Ku mua.: “Alelele pa binu bianyi.”

Diumvuija: “Mulumbuluishi.”

Diumvuija: “Mvita yanyi.”

Diumvuija: “Muabi.”

Diumvuija: “Wa diakalenga; Diakalenga.”

Anyi “difutu dia muntu udi wenza mudimu anu bua makuta.”

Diumvuija: “Yeye udi Difutu.”

Diumvuija: “Kuitaba.”

Ku mua.: “ne Nzambi wakamuteleja ne wakakangula difu diende.”

Tshikepeshilu tshia dîna dia Yosifiya, didi diumvuija ne: “Yah asakidile (avudije).”

Anyi “ku diambuluisha dia bijadiki.”

Anyi “Kuamba bulelela”

Anyi “nzambi ya mu dîku; mpingu.”

Mmumue ne: musulu wa Pelata.

Anyi “balela.”

Ku mua.: “Udimuke bua kuakudi ne Yakoba ku buimpe too ne ku bubi.”

Ku mua.: “bana ba balume.”

Ku mua.: “ditshina dia Izaka.”

Dîna dia mu tshiena Alama didi diumvuija ne: “Mushiki wa bujadiki.”

Dîna dia mu tshiena Ebelu didi diumvuija ne: “Mushiki wa bujadiki.”

Anyi “Misepa,” muaku udi ufumina ku muaku wa mu tshiena Ebelu hamMitspah.

Ku mua.: “mu ditshina dia tatuende Izaka.”

Ku mua.: “bana ba balume.”

Diumvuija: “Bitudilu bibidi.”

Ku mua.: “mpata.”

Anyi “musombe bu muntu wa ku babende.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “kasulu ka mu tshibandabanda; kasulu ka tshilonda nkoka.”

Diumvuija: “Muntu udi uluangana (muntu udi unanukila) ne Nzambi” anyi “Nzambi udi uluangana.”

Diumvuija: “Mpala wa Nzambi.”

Anyi “anyima.”

Anyi “Peniele.”

Ku mua.: “tshijilujilu tshia ku kajilu ka mu tshibelu.”

Diumvuija: “Bitanda; miaba ya kueyema.”

Anyi “El-Elohe Isalele.”

Anyi “kutangila.”

Anyi “anyima wende.”

Ku mua.: “wakakula ku muoyo wa nsongakaji.”

Anyi “Anyima wa muananyi Shekeme mmulamate.”

Anyi “tuikale tuselangana.”

Ku mua.: “udi ne musoso.”

Anyi “dibengibua.”

Anyi “mu njila.”

Anyi “wakabisokoka.”

Diumvuija: “Nzambi wa ku Betele.”

Diumvuija: “Lusanga lua kudidila.”

Ku mua.: “nebapatukile mu tshifuka tshiebe.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “anyima wende uvua wenda upatuka.”

Diumvuija: “Muana wa madilu anyi.”

Diumvuija: “Muana wa tshianza tshia balume.”

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Ku mua.: “mununu ne muwujibue ne matuku.”

Anyi “anyima.”

Anyi “basombe bu bantu ba ku babende.”

Ku mua.: “basheike.” Sheike uvua mfumu wa tshisa.

Ku mua.: “bana ba balume ba Isalele.”

Ku mua.: “mpata.”

Anyi “tshilamba tshimpe tshile.”

Anyi “tshibatabata.”

Anyi “Katukumi anyima wende to.”

Anyi “kanumulengi tshianza to.”

Ku mua.: “musunyi.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Mmumue ne: Yuda.

Diumvuija: “Dipandika,” pamuapa wakula bua dipandika kuinshi kua njila wa bantu bakaji.

Anyi “tshikondo.”

Anyi “kupiabi.”

Ku mua.: “neabandishe mutu webe.”

Ku mua.: “tshina tshia kulamina mâyi; tshina.”

Anyi “bibata, mbenji.”

Anyi “tshibata, lubenji.”

Anyi “tshibata, lubenji.”

Anyi “bibata, mbenji.”

Ku mua.: “neakutule mutu.”

Ku mua.: “wakabandisha mutu wa.”

Ku mua.: “tshina tshia kulamina mâyi; tshina.”

Anyi “Anu bua nkuasa wa bukalenge.”

Bimueneka ne: muaku eu uvua ulomba bantu bua kuleja butumbi ne bunême.

Ku mua.: “kujula tshianza tshiende anyi dikasa diende.”

Mmumue ne: Heliopolise.

Anyi “kuenda mu.”

Anyi “pakatuadijaye mudimu kua.”

Ku mua.: “ku manza a bungi.”

Mmumue ne: Heliopolise.

Diumvuija: “Muntu udi upuisha malu muoyo; Muntu udi wenza bua bapue muoyo.”

Diumvuija: “Kuvudija misangu ibidi.”

Ku mua.: “mampa.”

Pamuapa ntete ya blé anyi orje.

Anyi “idi ne butekete.”

Anyi “kanyinganyinga ka anyima wende.”

Anyi “bintu bia kuelela bintu.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Anyi “nengikale tshieya buende yeye.”

Anyi “bintu bia kuelela bintu.”

Ku mua.: “Bobu.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Anyi “anyima.”

Anyi “anyima.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Anyi “mu buloba ebu.”

Ku mua.: “bu tatu.”

Ku mua.: “wakadiela ku nshingu kua.”

Anyi “nenudiambuluishe ne.”

Anyi “tshia mafuta.”

Anyi “bonso bavua bende.”

Mmumue ne: kuabuikila padi Yakoba ufua.

Anyi “Anyima yonso ya bana bende ba balume ne ba bakaji.”

Anyi “anyima 16.”

Mmumue ne: Heliopolise.

Anyi “anyima 14.”

Ku mua.: “Bana ba balume.”

Anyi “anyima 7.”

Anyi “Anyima yonso.”

Anyi “anyima ibidi.”

Anyi “Anyima.”

Ku mua.: “wakadiela ku nshingu kuende.”

Anyi “wakadidila pa nshingu pende, udila anu kudila.”

Anyi “disomba bua tshitupa tshîpi; disomba bu muntu wa ku babende.”

Anyi “disomba bua tshitupa tshîpi; disomba bu bantu ba ku babende.”

Ku mua.: “mampa.”

Ku mua.: “mampa.”

Ku mua.: “Pangalala ne batatu banyi.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “buloba bua pa mpulumuku.” Ku mua.: “dikaya dimue.”

Tang. Diumv.

Anyi pamuapa: “Lungenyi.”

Diumvuija: “Muenatshi; Yeye ke muenatshi.”

Anyi “biakudia.”

Ku mua.: “a mafuta.”

Mmumue ne: Jozefe.

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Anyi “ba mu nzubu.”

Diumvuija: “Madilu a bena Ejipitu.”

Mmumue ne: babangata bu bana ne babenzela malu a pa buawu.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu