Nzuji wa kale udi ulomba luse—Kunyima kua bidimu 45
MU TSHIBAMBALU kampanda tshia kabadi ku Berlin, mu Tshimungu 1995, nzuji kansanga wa kale wa Kabadi Kakulu wakumvuija dinyingalala diende kudi umue wa ku Bantemu ba Yehowa bua tshilema tshiakenzaye kukadi bidimu 45.
Mu Kasuamansense 1950, Kabadi Kakulu ka République démocratique allemande (R.D.A.) kakapiisha Bantemu ba Yehowa tshitema bu bajudishi ba tshimvundu ne batentekedi baluishi ba ditunga. Bakafundila babidi ba kudibu buloko bua matuku abu wonso a muoyo, ne bakuabu muanda-mutekete—pa kusangisha ne nsongalume wa bidimu 22 Lothar Hörnig, muinayi ku bafundibue kumbukila ku dia balume mu foto—bakabafundila buloko bua matuku a bungi.
Bidimu 40 pashishe, ditunga dia R.D.A. diakalua tshitupa tshia République fédérale d’Allemagne. Banene ba ditunga mbatuadije kukebulula amue malu akêna makane akenzabu mu R.D.A. wa kale ne mbatete mua kulumbuluisha bantu bavua benze malu aa. Bumue bualu bukêna buakane bua nunku buvua dilumbuluisha dia Bantemu mu 1950 kudi Kabadi Kakulu.
A. T., ne bidimu 80 mpindieu, uvua umue wa ku banzuji basatu bakalumbuluisha Bantemu tshitema aba pakafundibuabu. Mpindieu mubandibue bua dinyanga dia dilumbuluisha, wakalumbuluishibua ku Kabadi ka Rejon ku Berlin bua kumvuija nkoselu wende.
Mu diakula diende ku kabadi, nzuji eu wa kale wakitaba se: wakasungula dibakosela tshibawu kukadi bidimu 45, nansha muvuaye mujinge bibawu bipepele. Kadi dilumbuluisha dipiadipia edi diakamuelesha meji tshiakabidi. Bua tshinyi? Bantemu ba Yehowa bakakengeshibua kudi bena Nazi mu mvita mibidi ya buloba bujima bualu bavua babenga bua kutua Hitler nyama ku mikolo. Kunyima kua mvita Bantemu bakakengeshibua kabidi, musangu eu kudi bukokeshi bua ba-koministe. Ebi biakafikisha nzuji eu ku “dipampakana dikole.”
Lothar Hörnig wakambila bena ku kabadi ne: wakapitshisha bidimu bitanu ne ndambu mu buloko muinjidila pa nkayende ne kakapatudibua mu buloko bua Brandenburg too ne mu 1959. Pa kumvua muakamba Hörnig, nzuji eu wa kale wakatuadija kudila. “Ndi nyingalala bikole,” ke muakashikunkilaye. “Mfuileku luse.” Hörnig wakitaba dilomba luse edi.—Fuanyikija ne Luka 23:34.
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 32]
Neue Berliner Illustrierte