Nowele katshiena uvuluija Kristo anyi?
“Tshitu muanji kuitaba bisankasanka bia tshikondo tshia Nowele nansha. Buanyi meme mbimueneke bu bidi kabiyi bitamba kupetangana ne nsombelu pamue ne dilongesha dia Yezu.”—Mohandas K. Gandhi.
BANTU ba bungi badi mua kubenga bikole mêyi aa akamba Gandhi. Badi mua kudiebeja ne: ‘Ntshinyi menemene tshidi muena mbulamatadi eu muena Hindu mua kuikala mumanye pa tshibilu tshia bena nkristo?’ Nansha nanku tudi ne bua kuitaba ne: Nowele mmutangalake pa buloba bujima, mulenge nshidimukilu ya mishindu yonso. Mu Tshisua-munene yonso, tshibilu etshi tshidi tshimueneka tshitangalake mu nshidimukilu yonso.
Tshilejilu, bena Aziya batue ku miliyo 145 batu basekelela Nowele, bantu miliyo 40 kupita bungi bua bavua benza nunku kukadi bidimu dikumi. Ne bikalabi ne: pavua Gandhi mutele muaku “bisankasanka,” uvua umvuija malu a ku mubidi a Nowele wa tshikondo tshietu etshi, disumpakana bua kusumba bintu ditutu tumona tuetu bonso, mbikole bua kuvila ne: malu aa ke atu misangu mivule matambe kuenda lumu. Tshikandakanda tshia Asiaweek tshidi tshiamba ne: “Mu Aziya, Nowele mmuanda udi mutambe kuikala wa malu a ku mubidi (nangananga disumbisha dia bintu)—kubangila ku midilu ya difesto ya mu Hong Kong too ne ku mitshi minene ya Nowele idi ku bibueledi bia nzubu ya tshilala benyi ya mu tshimenga tshia Beijing kabidi ne bimfuanyi bia diledibua dia Yezu mu tshimenga tshia Singapour.”
Mbapue Kristo muoyo mu musekelelu wa Nowele wa tshikondo tshietu etshi anyi? Mbimanyike ne: bantu mbanemeke dituku dia 25 Tshisua-munene katshia mu siekele muinayi B.B., pavua Ekleziya Katolike wa Roma muteke dituku edi bua musekelelu wa malu a Nzambi wa diledibua dia Yezu. Kadi bilondeshile nkonko miela bantu matuku adi panshi aa mu États-Unis, anu bantu 33 pa lukama ba ku bavuabu bakonke ke bakamona se: diledibua dia Kristo divua muanda wa mushinga mukole mu tshibilu tshia Nowele.
Udi wela meji kayi? Utu imue misangu wela meji ne: mamanyisha onso adibu benza ne tshisumi, disumba dia tudo, dilengeja mitshi, dilongolola ne dibuela mu mafesto, dituminangana tuarte—mu malu aa onso mbapue Yezu muoyo mu mushindu kampanda anyi?
Bantu ba bungi batu bela meji ne: mushindu umue wa kuvuluka Kristo mu Nowele ng’wa kuleja bimfuanyi bia Diledibua dia Yezu. Pamu’apa ukadi mumone tusumbu tua bimfuanyi bia nunku, bileja Yezu muana mu tshidiilu tshia nyama munyunguluka kudi Mariya, Yozefe, bamue balami ba mikoko, “bena meji basatu,” peshi “bakalenge basatu,” bimuna bikese ne bamue babandidi. Pa tshibidilu batu bela meji ne: bimfuanyi bia Diledibua dia Yezu bitu biambuluisha bua kuvuluija bantu diumvuija dilelela dia Nowele. Bilondeshile tshikandakanda tshia U.S. Catholic, “tshimfuanyi tshia diledibua dia Yezu tshidi tshitamba kufila diumvuija dimpe kupita mudi evanjeliyo kayi yonso mua kumvuija, nansha muditshi kabidi tshiela kashonyi pa mushindu udi miyuki eyi kayiyi milelela.”
Kadi, mmunyi mudi bimfuanyi bia diledibua dia Yezu mua kufila lungenyi lua se: miyuki ya mu Evanjeliyo ya mu Bible ki mmilelela? Tudi ne bua kuitaba ne: tupingu tukese tupenta bimpe tudi tuvuija diledibua dia Kristo bu lusumuinu anyi bu muanu patupu. Bimuangalaja diambedi mu bantu kudi mudiambike kampanda mu siekele wa 13, bimfuanyi bia Diledibua dia Yezu kabivua, nangananga musangu kampanda, bia buimpe bupitepite to. Lelu’eu, anu bu mudi bintu bikuabu bia bungi bilamakajila ku tshibilu etshi, bimfuanyi bia Diledibua dia Yezu mbilue bintu bia bungenda bunene. Mu tshimenga tshia Naples mu Italie, magazen milongolongo atu asumbisha bimfuanyi bizola bia Diledibua dia Yezu anyi presepi (mu tshiena-Italie) munkatshi mua tshidimu tshijima. Bimue bia ku bimfuanyi ebi bitambe kumanyika kabiena bileja bantu ba mu miyuki ya mu Evanjeliyo, kadi bantu bende lumu ba matuku etu aa, bu mudi Mukalenge-mukaji Diana, Mère Teresa ne Gianni Versace, mutedi wa bilamba. Miaba mikuabu, presepi mmienza ne shokola, makolonyi ne nansha nyonga. Udi mua kujingulula bua tshinyi mbikole bua kumona se: bimfuanyi ebi bidi bileja malu a kale malelela.
Nenku, mmunyi mudi bimfuanyi ebi bia Diledibua dia Yezu mua kufila “diumvuija dimpe kupita mudi evanjeliyo kayi yonso mua kumvuija”? Miyuki ya mu Evanjeliyo ki mmilelela bushuwa anyi? Nansha bena mpata mikole badi ne bua kuitaba ne: Yezu uvua muntu mulelela. Nenku mu tshikondo kampanda uvua ne bua kuikala muana wa bushuwa, mulela muaba kansanga. Kudi ne bua kuikala mushindu mutambe buimpe wa kupeta diumvuija dilenga dia mianda ivua minyunguluke diledibua diende kupita ditangila patupu bimfuanyi bia Diledibua dia Yezu!
Bushuwa mushindu au udiku. Bafundi babidi ba malu a kale bakafunda muntu ne muntu wende muyuki wa diledibua dia Yezu. Imue misangu biwamona se: batu batamba kupua Kristo muoyo mu tshikondo tshia Nowele, bua tshinyi kubenga kudikonkonuena nkayebe miyuki eyi? Mu miyuki eyi kuakusanganamu nsumuinu anyi mianu, kadi neusanganemu muyuki muimpe wa dikema—muyuki mulelela wa diledibua dia Kristo.
[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 3]
Ku muelelu wa mabeji 3-6, 8, ne 9: Fifty Years of Soviet Art