Udi wela meji a dibaka anyi?
Tuetu bafuanyikije difua dia mabaka pa buloba bujima ne tshikumina, États-unis udi mua kuikala muaba uditshi tshitamba kuzakeja buloba. Tshidimu tshishale etshi, mabaka mapite pa muliyo umue mmafue mu ditunga edi—muayene wa mabaka abidi mu munite wonso. Kadi wikale mumanye bimpe ne: dibaka kadiena mu lutatu anu mu États-Unis nkayamu nansha.
BILONDESHILE dikonkoloja kampanda, bungi bua mabaka adi afua mu ditunga dia Canada, Angleterre ne Pays de Galles, France, Grèce, ne Pays-Bas mbuvule misangu mipite pa ibidi katshia ku 1970.
Tudi bamanye bimpe ne: bantu ba bungi batu babuela mu dibaka bualu mbanangangane ne basue kusomba pamue mu matuku abu a muoyo adi mashale. Kadi bia dibungama, misangu ya bungi ditekemena dia kuikala mu dibaka dia disanka kaditu dikumbana to. Diakamue padibu batabuluka, bantu ba bungi badi bamba ne: mbaselangane kumpala kua dîba menemene anyi mbasele muntu udi kayi mukumbanyine peshi bubidi buabu ki mbakanyinangane to.
Bua tshinyi mabaka bungi nunku adi afua? Mufundi wa mukanda kampanda wa malu a ditantshilangana udi wamba ne: “Kabingila kanene ndipanga kudilongolola.” Udi usakidila ne: “Pandi nkonkonona malu a bantu badi ne ntatu mu mabaka, bidi bingenza luse ne tshiji. Ndi ngumvua luse bualu ki mbakumbaje bipatshila biabu bua kuikala ne nsombelu wa disankishangana to. Ndi ngumvua tshiji bualu ki mbamanye ne: mbujitu bunene nansha.”
Bushuwa, bantu ba bungi batu babuela mu dibaka bikale ne dimanya dikese pa bualu buadi anyi kabayi bamanye mudibu mua kudivuija dimpe. Kadi bualu ebu kabuena bukemesha to. Mulongeshi kampanda wakamba ne: “Mbansonga bungi munyi badi babuela mu université bua kulonga bikadilu bia mpuku ne misodi, kadi bapanga bua kulonga bikadilu bia bantu babidi badibu babikila ne: mulume ne mukaji?”
Udi wela meji pa bualu bua dibaka—nansha bua dibaka didi mua kuenzeka mu matuku atshilualua peshi bua diukadi muenze anyi? Bikalabi nanku, udi ne bua kuikala mumanye ne: malanda malelela a mu nsombelu mmashilangane bikole ne adibu baleja mu filme, ku televizion ne mu mikanda ya malu a mananga. Tudi mua kuangata kabidi dibaka dia bantu babidi bapie badi banangangane bushuwa bu dibenesha dia kudi Nzambi. (Nsumuinu 18:22; 19:14) Nunku mmunyi muudi mua kujadika ne: udi mudilongolole bua kukumbaja malu adi dibaka dilomba? Mmalu kayi audi ne bua kukonkonona mu disungula muntu uudi mua kuselangana nende? Peshi biwikala ukadi muselangane, mmunyi muudi mua kuvudija mishindu ya kupeta disanka dia musangu mule mu dibaka diebe?