Mu katupa kîpi emu tshinyangu netshijike bua kashidi!
“Tshinyangu tshidi tshiteka ditunga mu njiwu”—The New York Times, États-Unis.
“Tshinyangu kumbelu”—O Globo, Brésil.
“Tshinyangu tshidi tshibuelela bantu bakaji”—The Globe and Mail, Canada.
MITU YA MALU eyi ya mu bikandakanda bia mu Amerike wa ku Nord ne wa ku Sud idi ileja mudi malu enda anyanguka pa buloba bujima. Anu bu muakaleja Bulongolodi bua Buloba bujima bua malu a Makanda a Mubidi matuku mashale aa, “tshinyangu ntshivule bikole mu mishindu yatshi yonso mu makumi a bidimu bidi bipite ebi.”
Tangila bimue bishiferi bidi bielesha meji:
Dishipangana. Mu Amerike wa ku Sud ne mu bidiila bia Amerike wa Pankatshi, bantu batue ku 1 250 badi bafua lufu lua tshinyangu dituku dionso. Bu tshipeta, “mu tshia bibidi tshimue tshia matunga a tshitupa etshi, dishipangana ntshintu tshibidi tshidi tshikebesha lufu munkatshi mua bansonga ba bidimu 15 too ne 24.”
Malu a tshinyangu menzela bana. Dikengesha bana ku mubidi, dienda nabu masandi ku bukole ne dibatatshisha mu mishindu mikuabu mmalu adi matangalake buloba bujima. Tshilejilu, “Dikonkoloja dia nsombelu wa bantu bakole dienza mu matunga mabanji didi dileja ne: bana 10 too ne 15 pa lukama mbenda nabu masandi ku bukole—bavule ba kudibu mbana ba bakaji.”
Malu a tshinyangu menzela bantu bakaji. Kunyima kua bamane kukonkonona mushindu uvua manême a bantu kaayi manemeka pa buloba bujima mu 1997, bakebuludi bakakoma ne: “tshinyangu tshia mu dîku ntshimue tshia ku malu manene adi atapesha bantu bakaji mputa pabuipi ne mu ditunga dionso dia pa buloba.” (Human Rights Watch World Report 1998) Tshinyangu tshia mu dîku, bu muditshi lutatu ludi lutangalake kadi ludibu kabayi batamba kuela patoke, badi mpindieu batshibikila ne: “lutatu lua tshimumamuma lua mu siekele wa 20.”—The Globe and Mail, Canada.
Bia muomumue, mu matuku a Noa buloba buvua “buule ne tshinyangu.” (Tshibangidilu 6:9-12, MMM) Kadi Yehowa Nzambi wakalama ne muoyo “muambi wa malu mimpe” au ne dîku diende ‘pakatumaye [“mvula wa kabutu,” NW] pa buloba bua bantu babi.’ Mu matuku etu aa Nzambi neenze bualu bua muomumue. Neakube “bantu badi ne bulamate kudi Nzambi” pumbushaye bena tshinyangu ne bantu babi, ne neavuije buloba ebu mparadizu mu bukua panu bupiabupia budiye mulaye. (2 Petelo 2:4-9; 3:11-13, NW) Kuenaku ne disanka bua kumanya ne: mu katupa kîpi emu tshinyangu netshijike bua kashidi anyi?