“Bualu budi ne bua kusankisha muntu yonso”

DITUNGA dia Tuvalu ndilenga dia dikema. Didi nsangilu wa bidiila tshitema bidi mu Mbuu wa Pasifike wa ku Sud. Didi ne bantu bu 10 500. Kadi bu muvua Bantemu ba Yehowa ba mu ditunga edi bamanye ne: Nzambi udi “musue bua [bantu ba mishindu yonso] basungidibue, bafike ku dimanya [dijalame dia] malu malelela,” bavua bajinga bua kuikala ne mikanda ya kulonga nayi Bible mifunda mu muakulu wabu. (1 Timote 2:4) Bivua bualu bukole, bualu kakuvua nkonga-miaku nansha umue mu muakulu awu to. Nunku mu 1979, misionere mukuabu wa Bantemu ba Yehowa uvua wenzela mudimu wende wa kuyisha mu Tuvalu wakatuadija kukepesha lutatu alu. Yeye ne mukajende bakalamatangana ne bena dimue dîku ba mu ditunga adi, kulongabu muakulu wa ditunga, benda bafunda ku kakese ku kakese miaku misunguluke ya mu tshiena-Tuvalu ne diumvuija diayi. Mu 1984, Bantemu ba Yehowa bakapatula mukanda wa Udi mua kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna mparadizu mu tshiena-Tuvalu.

Doktere Tomasi Puapua uvua kavula-mbedi wa kale wa ditunga dia Tuvalu wakafunda mukanda uleja dianyisha bua mukanda wa Muoyo wa kashidi eu. Wakamba ne: “Mukanda eu ntshintu tshikuabu tshipiatshipia ne tshilenga tshinudi basakidile ku bintu bia mushinga bia ‘bumpianyi’ bua bena ditunga dia Tuvalu. Nuikale ne disanka dia bungi bua mudimu unudi benze, mudimu muimpe mutambe udi utangila malu a dikolesha bantu ba mu ditunga edi mu nyuma. Ndi ngela meji ne: nebafunde bualu bua mukanda eu mu malu a ditunga dia Tuvalu adi atangila dipatula dia mikanda ya tulasa. . . . Bualu ebu budi ne bua kusankisha muntu yonso.”

Mulongolongo wa miaku ivua mukudimunyi eu mufunde yakambuluisha bua kupatulabu nkonga-miaku wa mu tshiena-Tuvalu tshikudimuna mu Anglais, mu 1993. Uvua nkonga-miaku wa kumpala bua bantu bonso bavua bakula tshiena-Tuvalu. Matuku adi panshi aa, Bakebuludi ba malu a Muakulu wa Ditunga dia Tuvalu bakalomba dianyisha bua kuenzabu mudimu ne nkonga-miaku awu bua kupatulabu wabu nkonga-miaku wa kumpala mu muakulu wabu.

Kubangila mu dia 1 Tshiongo 1989, tshibejibeji tshia Tshibumba tshia Nsentedi ntshituadije kupatuka musangu umue ku ngondo mu tshiena-Tuvalu. Biwikala ubala tshibejibeji etshi mu muakulu wa bende, bua tshinyi kuenaku mua kutangila mu dibeji 2 ne kumona bikalabu bapatula Tshibumba tshia Nsentedi mu muakulu uudi mukole nawu? Neusanke bikole wewe muikale ubala tshibejibeji etshi mu muakulu webe wa ku dibele.