TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • g19 No. 2 dib. 6-7
  • Mua kuikala ne budipuekeshi

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Mua kuikala ne budipuekeshi
  • Tabulukayi!—2019
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • BUDIPUEKESHI NTSHINYI?
  • BUA TSHINYI BUDIPUEKESHI BUDI NE MUSHINGA?
  • MUA KULONGESHA BANA BUDIPUEKESHI
  • Tudimayi budipuekeshi bua bushuwa
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
  • Batendeledi ba Yehowa bena budipuekeshi badi ne mushinga kudiye
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2019
  • Bilejilu bia budipuekeshi bia kuidikija
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
  • Kuedi meji ne: udi mupite tshiudi atshi to
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2020
Tangila bikuabu
Tabulukayi!—2019
g19 No. 2 dib. 6-7
Muana wa balume wela butshiafu mu tshipanza tshia butshiafu

BUALU 2

Mua kuikala ne budipuekeshi

BUDIPUEKESHI NTSHINYI?

Bantu batu ne budipuekeshi batu banemeka bakuabu. Kabatu ne diambu, ne kabatu batekemena bua bakuabu babenzele malu mu mushindu wa pa buawu to. Kadi batu batabalela bakuabu ne muoyo mujima ne basue bua babalongeshe.

Imue misangu bantu batu bangata budipuekeshi bu ditebelela. Mu bulelela, budipuekeshi mbukole budi buambuluisha bantu bua kumanya bilema biabu ne malu adibu kabayi mua kukokesha bua kuenza.

BUA TSHINYI BUDIPUEKESHI BUDI NE MUSHINGA?

  • Budipuekeshi budi bushemeja malanda. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Misangu ya bungi, bantu batu ne budipuekeshi batu badia bulunda ne bakuabu ne bayukila nabu bipepele.”​—The Narcissism Epidemic.

  • Budipuekeshi nebuambuluishe muanebe mu matuku ende atshilualua. Muanebe yeye mulonge mua kuikala ne budipuekeshi nebimuambuluishe mpindieu ne mu matuku atshilualua, tshilejilu pikalaye ukeba mudimu. Doktere Leonard Sax udi ufunda wamba ne: “Muana udi udiangata ne mushinga wa bungi kayi mumanye mikalu yende, udi mua kubula ku mateta a kupeta mudimu. Kadi muana udi ukeba kumanya tshidi muntu udi usua kumuangata ku mudimu ujinga, udi mua kupeta mudimu.”a

MUA KULONGESHA BANA BUDIPUEKESHI

Bambuluisha bua kubenga kudiangata ne mushinga wa bungi.

DÎYI DINENE DIA MU BIBLE: “Bualu bikala muntu wela meji ne: udi ne mushinga wa bungi pende kayi nawu, udi udidinga.”​—Galatiya 6:3.

  • Epuka mêyi adi mua kupambuisha bana. Mêyi bu mudi a ne: “Bionso biudi welela meji bidi mua kukumbana” ne a ne: “Udi mua kudienza tshionso tshiudi musue kuikala,” adi mua kuikala asankisha muana, kaatu anu akumbana mu nsombelu to. Pamuapa bana bebe nebapete diakalenga mu nsombelu bobu badifundile bipatshila biakanyine ne badienzeja bua kubikumbaja.

  • Bela kalumbandi bua malu masunguluke adibu benza. Kuambila muana patupu ne: wewe udi “tshilobo” kakuena kumuambuluisha bua kuikala ne budipuekeshi to. Ambila muana tshiudi umuelela kalumbandi.

  • Elela muanebe mikalu bua miaba ya dipetelangana ku Enternete. Misangu ya bungi miaba eyi itu ifikisha muntu ku diditumbisha, ku diakula bua mamanya ende ne malu adiye muenze, bionso ebi mmalu adi kaayi apetangana ne budipuekeshi.

  • Kankamija muanebe bua ikale ulomba luse diakamue. Ambuluisha muanebe bua amone muaba udiye muenze malu bibi ne bua itabe tshilema tshiende.

Musaka bua ikale ne dianyisha.

DÎYI DINENE DIA MU BIBLE: “Nuikale kabidi bena dianyisha.”​—Kolosayi 3:15.

  • Dianyisha bua bufuki. Bana badi ne bua kuanyisha bufuki ne kumona mudibu butuambuluisha bikole bua kuikala ne muoyo. Tudi dijinga ne kapepe bua kueyela, mâyi bua kunua, ne biakudia. Fila bilejilu ebi bua bana bikale ne dianyisha bua bintu bia kukema bidi Nzambi mufuke.

  • Dianyisha bua bantu. Vuluija muanebe ne: muntu mukuabu yonso mmumupite mu mushindu kampanda anyi kansanga, kabidi ne: pamutu pa kumvuila bakuabu mukawu bua dimanya diabu, mbimpe ikale ulongela malu kudibu.

  • Dileja dianyisha. Longesha bana bebe bua bikale bela bantu “tuasakidila,” ne bikale babaleja dianyisha ne muoyo mujima. Kuikala ne dianyisha kudi kutuambuluisha bua kuikala ne budipuekeshi.

Longesha bana bebe mudibi ne mushinga bua kuenzela bakuabu malu mimpe.

DÎYI DINENE DIA MU BIBLE: “Ne didipuekesha, numone bakuabu bu banupite nuenu, panudi kanuyi nutangila anu malu enu nkayenu, kadi nutangila kabidi malu a bakuabu.”​—Filipoyi 2:3, 4.

  • Muanebe ikale wenza midimu ya kumbelu. Kubenga kupesha muana midimu ya kumbelu nkuenze anu bu kumuambila ne: ‘Malu audi munange kuenza adi ne mushinga kupita midimu ya kumbelu.’ Midimu ya kumbelu idi ne bua kuikala kumpala kua manaya. Leja mudi midimu ya kumbelu yambuluisha bantu bakuabu ne muikalabu mua kumuanyisha ne kumunemeka padiye uyenza.

  • Leja mudibi ne mushinga bua kuambuluisha bakuabu. Kuenza nunku mbualu bunene budi bufikisha muntu ku dishindama. Nunku kankamija muanebe bua kumanya bantu ba kuambuluisha. Muleja tshidiye mua kuenza bua kubambuluisha. Muela kalumbandi ne umuambuluishe padiye ukuatshisha bakuabu.

a Biangatshila mu mukanda wa The Collapse of Parenting.

Muana wa balume wela butshiafu mu tshipanza tshia butshiafu

LONGESHA MUANEBE KU MPINDIEU

Muana udi wenza midimu mishadile kumbelu, pakolaye udi mua kuikala wenza mudimu pamue ne bantu bakuabu bimpe

Ikala tshilejilu tshimpe

  • Ntuku ngambila bana banyi ne: imue misangu ntu njinga panyi bua bantu bakuabu bangambuluishe anyi?

  • Ntuku ngamba malu mimpe bua bakuabu ne mbanyisha anyi peshi ntu mbapepeja?

  • Bana banyi batuku bamona ne: ntu musue kuambuluisha bakuabu anyi?

Tshidi bamue baledi bamba . . .

“Muananyi wa bakaji wakatuambila muvua mulongi wabu kayi wenzela bantu bakuabu malu mimpe ne muvua balongi bakuabu bamukine. Ngakamuambila bua ele meji bua ntatu ivua muana au mua kuikala upeta kuabu. Bamue bantu batu ne ntatu ku mabu. Biakamuambuluisha bua kumona ne: kavua ne mushinga wa bungi kupita bakuabu to. Yeye udi mua kuikala bimpe kakuyi malu adi amutonda to.”​—Karen.

“Tutu tukankamija bana betu ba bakaji bua kunanga bidibu balonga mu kalasa ne kudifila bikole kabayi badifuanyikija ne bakuabu to. Tudi basue bua bamanye ne: katuena tubafuanyikija ne bakuabu nansha.”​—Marianna.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu