BULOBA BUETU EBU NEBUSHALAKU KASHIDI ANYI?
KAPEPE
KATUENA dijinga ne kapepe anu bua kueyela to. Kapepe kadi kakuba buloba buetu ebu ku nsese mibi ya dîba. Koku kakuyi kapepe, luya nelukepe pa buloba bujima ne mashika avula bikole.
Tshidi tshitusaka bua kulama kapepe
Padibu banyanga kapepe, bintu bia bungi bidi ne muoyo pa buloba bidi bifua. Bilondeshile Bulongolodi bua Buloba bujima bua Makanda a mubidi, bantu bakese bikole pa buloba bujima (1%) ke badi beyela kapepe kimpe.
Dinyanga dia kapepe ndikebeshe masama a dipuyakana bibi, kansere ka bisulusulu, ne masama a muoyo. Tshidimu tshionso etshi, bantu batue ku 7 000 000 badi bafua lukasa bua dinyanguka dia kapepe.
Mbafuke buloba bua bushalaku kashidi
Mbafuke buloba ne bukole bua kupetesha bintu bionso bidi ne muoyo kapepe kimpe. Bua buloba kufika ku dienza nanku anu bantu bobu kabayi banyanga kapepe bikole to. Tshilejilu:
Bantu mbamanye bimpe bukole butu nabu metu bua kumina kapepe kabi ne kukumbusha mu kapepe katudi tueyela. Kadi ki mbatambe kujingulula ne: mitshi kampanda ya mu bisense bia kumpenga kua mâyi itu yambuluisha payi bikole to. Mitshi ayi itu itamba kumbusha kapepe kabi mu kapepe kimpe kupita mitshi mikuabu ya mu metu misangu 5.
Malu avuabu balonge matuku mashale adi aleja ne: bimue bisonsa binene bia muinshi mua mâyi bitu bikoka kapepe kabi ka mu tshibuashibuashi bikajiika muinshi mua mâyi. Mabeji abi atu ne tumuma tutu ne kapepe munda tutu tubiambuluisha bua kulelema pa mâyi mutantshi mule padibi bienda bipueka. Padibi bifika pankatshi pa mâyi, tumuma atu tutu tutayika, bisonsa bidi ne kapepe kabi abi bidi bidiina muinshi mua mâyi. Bitu bishala muinshi mua mâyi amu munkatshi mua bidimu nkama ne nkama.
Tshikondo tshia korona ntshileje mudi tshibuashibuashi tshikale ne bukole bua kudikezula ku milungu ya mu kapepe. Tshilejilu, mu 2020 pavua bintu bitu bienda ne motere ne biapu kabiyi bitambe kupatula muishi wabi, kapepe kakalengela ne lukasa luonso. “Bulongolodi budi butangila kapepe pa buloba bujima” buakamba mu 2020 ne: Bia pa lukama bipite pa 80 bia bantu ba mu matunga a bungi mbaleje mudibu bapete kapepe kimpe matuku makese bamane kukandika bantu bua kupatuka ku mbaza yabu bua tshipupu tshia korana.
Tshidi bantu benda benza
Kuendela ku makalu kudi mua kukepesha dinyanguka dia kapepe.
Mbulamatadi idi itungunuka ne kuambila biapu bua bikepeshe kuenza mudimu ne bintu bidi binyanga kapepe. Bamanyi ba bia panu mbapete pabu mishindu mipiamipia ya kukepesha dinyanguka dia kapepe. Tshilejilu, batu bangata tuishi (mikrobe) kampanda bua kukudimuna bintu bia mulungu bilua bintu bidi kabiyi mua kutuenzela bibi. Bualu bukuabu, bamanyi batu bua babela bantu bua kuenda lua makasa anyi pa makalu pamutu pa kuendela mu mashinyi ne bua kuenza mudimu ne biamu bidi biangata nzebu mikese kumbelu.
Imue mbulamatadi itu ipesha bantu mbabula idi ikepeshisha dinyanguka dia kapepe, kadi bakuabu ki mbanji kuyipeta to.
Kadi kudi malu makuabu a kuenza anu mudibi bileja mu luapolo lua mu 2022 lua kudi Bulongolodi bua makanda a mubidi, lua kudi Banke wa buloba bujima ne lua kudi malongolodi kampanda a pa buloba bujima.
Luapolo alu luvua luleje mu 2020 ne: bantu ba bungi pa buloba bujima badi balamba ne bintu bishilashilangane bidi binyanga kapepe ne benza mudimu ne biamu bikuabu bia nzembu. Mu matunga makuabu, mbulamatadi itu ipesha bantu bintu biakulambila bitu kabiyi binyanga kapepe to, kadi mu makuabu kabatu bafila to.
Malu adi ajadika ne: kapepe kakakunyanguka to—Tshidi Bible wamba
“Mona tshidi Nzambi mulelela, Yehowa, Mufuki wa diulu ne . . . yeye udi mualabaje buloba ne bintu bidibu bupatula, yeye udi upesha bantu badipu mueyelu . . . wamba.”—Yeshaya 42:5.
Nzambi mmufuke kapepe katudi tueyela ne bintu bidi bikakezula, bileja mudiye ne bukole bua bungi ne mudiye munange bantu bonso. Nunku, mbia meji bua kuitaba ne: neumbushe bintu bionso bidi binyanga kapepe. Tangila tshiena-bualu tshia “Nzambi udi ulaya ne: buloba buetu ebu nebushalaku kashidi.”