Nshapita wa 41

Dituku dia Dilumbuluisha dia Nzambi​—Nkomenu wadi wa disanka!

Tshikena-kumona tshia 15​—Buakabuluibua 20:11-21:8

Tshiena-bualu: Dibiishibua dia bantu ku lufu, Dituku dia Dilumbuluisha, ne mabenesha a kudi diulu dipiadipia ne buloba bupiabupia

Tshikondo tshia dikumbana: Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu

1. (a) Bantu bakajimija tshinyi bua mpekatu wa Adama ne Eva? (b) Ndilongolola kayi dia Nzambi didi kadiyi dishintuluka, ne mmunyi mutudi bamanye nenku?

BU MUTUDI bantu, tuakafukibua bua kuikala ne muoyo wa kashidi. Bu Adama ne Eva batumikile mikenji ya Nzambi, kabavua mua kufua to. (Genese 1:28; 2:8, 16, 17; Muambi 3:10, 11) Mpekatu wabu wakabapangisha bupuangane ne muoyo buabo mene pamue ne ndelanganyi yabo, lufu luakatuadija kukokesha pa bukua-bantu bu muluishi wa kunyema kupanga. (Lomo 5:12, 14; 1 Kolinto 15:26) Nansha bikale nanku, dilongolola dia Nzambi dia se: bantu bapuangane bikale ne muoyo kashidi mu mparadizu pa buloba ki ndishintuluke to. Bua dinanga diende dia bantu, Nzambi wakatuma pa buloba Muanende umuepele, Yezu, wakafila muoyo wende bua kupikula “ba bungi” ba ku ndelanganyi ya Adama. (Matayi 20:28; Yone 3:16) Mpindieu, Yezu udi mua kutumika ne mushinga wa mulambu wende mumvuangane ne mikenji bua bena kuitabuja bapete muoyo wa kashidi pa buloba bukudimuna mparadizu. (1 Petelo 3:18; 1 Yone 2:2) Bushuwa, bukua-bantu budi ne kabingila ka ‘kuikala ne disanka ne kutshionkomoka’!​—Yeshayi 25:8, 9.

2. Yone udi wamba tshinyi mu Buakabuluibua 20:11, ne “nkuasa wa bumfumu mutoke munene” ntshinyi?

² Bu mukadi Satana muedibue mu dijimba, Bukalenge bua butumbi bua Bidimu Tshinunu bua Yezu buatuadiji mpindieu. “Ndituku” didi Nzambi mupangidije “bua kulumbuluisha buloba budi bantu bâse ne buakane ku butuangaji bua muntu wakatekaye.” (Bienzedi 17:31; 2 Petelo 3:8) Yone udi wamba ne: “Ne meme kumona nkuasa wa bumfumu munene ne mutoke ne eu uvua musombemu. Kumpala kuende buloba ne diulu biakanyema, ne muaba wabi kawakasanganyibua.” (Buakabuluibua 20:11) “Nkuasa wa bumfumu munene ne mutoke” eu ntshinyi? Nnkuasa wa tshilumbuluishidi wa “Nzambi, Nzuji wa buonso.” (Ebelu 12:23) Mpindieu nealumbuluishe bukua-bantu bua kusunguluja aba bapeta difutu didi difuma ku mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu.​—Mako 10:45.

3. (a) Bu mudi nkuasa wa bumfumu wa Nzambi “mutoke” ne “munene,” abi bidi biumvuija tshinyi? (b) Nnganyi walumbuluishangana mu Dituku dia Dilumbuluisha, neashindamene pa tshinyi?

³ Nkuasa wa bumfumu wa Nzambi udi “munene,” ke tshidi tshileja bunene bua Yehowa bu mudiye Mfumu ku mutu kua bionso, ne “mmutoke,” ke tshidi tshikoka ntema pa buakane buende kabuyi kalema. Yeye udi ku mutu kua buonso bu Nzuji wa bukua-bantu. (Musambu wa 19:7-11; Yeshayi 33:22; 51:5, 8) Kadi wakapesha Yezu Kristo mudimu wa kulumbuluisha: “Tatu kêna ulumbuluisha muntu nansha umue. Kadi mmupeshe Muana bulumbuluishi buonso.” (Yone 5:22) Ku luseke lua Yezu kudi bindondi biende 144 000, ‘bakapeshibua bukenji bua kulumbuluisha . . . mu bidimu tshinunu.’ (Buakabuluibua 20:4) Kadi, nansha nanku, mikenji ya Yehowa ke yakosa tshilumbu tshia muntu yonso mu Dituku dia Dilumbuluisha.

4. “Buloba ne diulu biakanyema” bidi biumvuija tshinyi?

⁴ Mmushindu kayi udi ‘Buloba ne diulu binyema’? Diulu edi ndiodi diakadivunga bu muvungu pakalamunabo tshikangilu tshisambombo​—ke makokeshi a bantu adi ‘makungija bua kapia ne malamibue bua dituku dia dilumbuluisha ne dia kabutu ka bantu bapetudi ba Nzambi.’ (Buakabuluibua 6:14; 2 Petelo 3:7) Buloba mbulongolodi bua malu ebu budi ku bukokeshi ebu. (Buakabuluibua 8:7) Dibutudibua dia nyama wa luonji ne bamfumu ba pa buloba ne biluilu biabo, pamue ne aba bakapeta tshimanyinu tshia nyama wa luonji ne aba badi batendelela tshimfuanyi tshiende, ke tshidi tshiumvuija dinyema dia diulu ne buloba. (Buakabuluibua 19:19-21) Dilumbuluisha dimane kuenzeka pa buloba ne diulu bia Satana, Nzuji Munene udi utuma dîyi bua kuikale dikuabo Dituku dia Dilumbuluisha.

Dituku dia Dilumbuluisha dia Bidimu Tshinunu

5. Panyema buloba bua kale ne diulu dia kale, mbanganyi bashala bua kulumbuluishibua?

⁵ Mbanganyi balumbuluishibua kunyima kua dinyema dia buloba ne diulu? Ki mbashadile bela manyi ba ku bantu 144 000, bualu bakamana kulumbuluishibua ne kutuibua tshitampi. Pikalaku bela manyi pa buloba kunyima kua Armagedon, badi ne bua kufua tshikondo tshîpi kunyima, bua kupeta difutu diabu dia mu diulu ku dibiishibua. (1 Petelo 4:17; Buakabuluibua 7:2-4) Kadi, miliyo ya bena mu musumba munene badi bafumina mpindieu ku dikenga dinene mbimane patoke “kumpala kua nkuasa wa bumfumu.” Mbamane kubadibua bu bakane bua kupandishibua bua ditabuja diabo diashila pa mashi mamuangalaja kudi Yezu, kadi dilumbuluishibua diabo neditungunuke mu bidimu tshinunu muikala Yezu utungunuka ne kubalombola ku “mpokolo ya mâyi a muoyo.” Pine apu, pavuijibuabo bantu bapuangane ne bamane kutetshibua, nebabadibue ne: mbakane tshishiki. (Buakabuluibua 7:9, 10, 14, 17) Bana bapanda ku dikenga dinene ne aba baledibua mu Mileniuma nebalumbuluishibue mu bule bua bidimu tshinunu.​—Fuanyikija ne Genese 1:28; 9:7; 1 Kolinto 7:14.

6. (a) Mmusumba kayi udi Yone umona, ne miaku “banene ne bakese” idi yumvuija tshinyi? (b) Mmushindu kayi wabiishibua miliyo kayiyi kubadika ya bantu badi Nzambi uvuluka?

⁶ Kadi, Yone udi umona musumba mupite tshisumbu tshinene tshia bakapanda. Badi miliyare mivule. “Ne meme kumona bafue, banene ne bakese, bimane kumpala kua nkuasa wa bumfumu, ne mivungu yakavunguludibua.” (Buakabuluibua 20:12a) “Banene ne bakese,” mbuena-kuamba ne: banene bavua ne mianzu kupita bakuabu ne bavua kabayi nayi pa buloba apa, bavua ne muoyo ne bakafua mu bidimu 6 000 bishale. Bilondeshile Evanjeliyo uvua Yone mufunde matuku makese kunyima kua Buakabuluibua, Yezu udi wamba bua Tatu ne: “Yeye wakamupesha [Yezu] bukenji bua kulumbuluisha, bualu udi Muana wa muntu. Kanukemi bua bualu ebu, bualu dîba nedilue diumvua aba buonso badi mu nkita ya tshivulukilu dîyi diende ne nebapatuke.” (Yone 5:27-29) Mmuanda kayipu wa disanka bua matuku atshivuavua​—lufu ne nkita bikengeshi bia bukua-bantu biajiminyi! Kabiyi mpata miliyo eyi ya bantu bakena kubadika badi Nzambi uvuluka mu lungenyi luende nebabiishibue, ku kakese ku kakese, bua musumba munene​—udi bungi bukese pa kuwufuanyikija ne miliyo eyi—​umone mua kujikija ntatu ikala mua kumueneka, bualu ku ntuadijlu, babiishibue nebikale pamu’apa basakibue ku dilonda nsombelu wabu wa kale, ne butekete buabu bua mubidi ne mmuenenu yabu mibi.

Mbanganyi babiishibua ne balumbuluishibua?

7, 8. (a) Mmuvungu kayi udi uvunguludibua, ne ntshinyi tshidi tshienzeka pashishe? (b) Mbanganyi bikala kabayi mua kubiishibua?

⁷ Yone udi usakidila ne: “Kadi muvungu mukuabu wakavunguludibua; mmuvungu wa muoyo. Ne bafue bakalumbuluishibua bilondeshile malu avua mafunda mu mivungu, bilondeshile bienzedi biabu. Ne mbuu wakapingaja bafue bavua munda muende, ne lufu ne Hades biakapingaja bafue bavua munda muabi, ne bakalumbuluishibua muntu ne muntu bilondeshile bienzedi biende.” (Buakabuluibua 20:12b, 13) Mbualu kayipu bua dikema! ‘Mbuu, lufu ne Hades,’ tshintu tshionso tshidi tshipingaja batshi bafue, kadi tutabalele bua se: miaku eyi kayena ibengangana umue ne mukuabo nansha.a Pavuaye mu difu dia mushipa, mu mbuu, Yona wakamba muvuaye mu Sheol anyi Hades. (Yona 2:2) Eu yonso udi mulamibue kudi lufu lufumine kudi Adama, udi mua kuikala mu Hades. Miaku eyi ya buprofete idi itujadikila menemene ne: kabakupua muntu nansha umue muoyo.

⁸ Bushuwa, bantu bungi kabuyi bumanyike kabakubiishibua to. Munkatshi muabo mudi ba-skribe ne Bafarizeyi bakabenga Yezu ne bapostolo, mutendeledi “mupetudi wa mikenji” pamue ne bela manyi “bakapanga kulama ditabuja.” (2 Tesalonike 2:3; Ebelu 6:4-6; Matayi 23:29-33) Yezu wakamba ne: bantu badi bafuana mbuji nebaye “mu kapia ka tshiendelele kalongoluela Diabolo ne banjelu bende,” anyi “diumbushibua dia kashidi.” (Matayi 25:41, 46) Bantu abu kabakubiishibua nansha!

9. Mmunyi mudi mupostolo Paulo uleja ne: bakuabo nebikale ba diakalenga ku dibiishibua, ne mbanganyi bikala munkatshi muabo?

⁹ Kadi, bakuabo nebikale ne diakalenga mu dituku dia dibiishibua ku lufu. Ke tshidi mupostolo Paulo wamba mu miaku eyi: “Ndi ne ditekemena kudi Nzambi . . . dia se: nekuikale dibiishibua bua bakane ne bapange buakane.” (Bienzedi 24:15) Bua dibiishibua pa buloba, munkatshi mua “bakane” nemuikale balume ne bakaji ba lulamatu ba kale​—bu mudi Abrahama, Rahabe, ne bakuabo bavule—​bakabadibua bu bakane bualu bavua balunda ba Nzambi. (Yakobo 2:21, 23, 25) Munkatshi muabo nemuikale mikoko miakane idi ifua mikale milamata Yehowa mu tshikondo etshi. Bantu bakane aba nebabiishibue pamu’apa ku ntuadijilu kua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua Yezu. (Yobo 14:13-15; 27:5; Danyele 12:13; Ebelu 11:35, 39, 40) Kabiyi mpata bavule ba ku bakane babiishibua ku lufu nebapete midimu ya pa buayi mu Mparadizu, pa bidi bitangila butangidi bua mudimu munene wa diakajilula mu Mparadizu.​—Musambu wa 45:16; fuanyikija ne Yeshayi 32:1, 16-18; 61:5; 65:21-23.

10. Munkatshi mua babiishibue, “bapange buakane” mbanganyi?

¹⁰ “Bapange buakane” badi batedibue mu Bienzedi 24:15 mbanganyi? Mmusumba wa bantu bakafua mu kupita kua bidimu, nangananga aba bavua ne muoyo ‘mu bikondo bia dipanga.’ (Bienzedi 17:30) Bilondeshile muaba wakaledibuabo anyi tshikondo tshivuabo ne muoyo, bantu aba kabakalonga mua kutumikila disua dia Yehowa. Kusakidila apu, bakuabo bavua mua kuikala bumvue lumu luimpe lua lupandu kadi kabayi bapete mushindu wa kuluitaba anyi bakafua kumpala kua kuditshipa kudi Nzambi ne kutambushibua. Ku dibiishibua, bantu aba badi ne bua kukudimuna tshieledi tshiabu tshia lungenyi ne bienzedi biabo bua kubabidilabo mushindu udibo babapeshe bua kupeta muoyo wa kashidi.

Muvungu wa muoyo

11. (a) “Muvungu wa muoyo” ntshinyi, ne mmêna a banganyi adi mafundamu? (b) Bua tshinyi muvungu wa muoyo neuvunguludibue munkatshi mua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu?

¹¹ Yone wakudi bua “muvungu wa muoyo.” Mukanda eu udi ne mêna a aba bapeta muoyo wa kashidi kudi Yehowa. Mêna a bana babo ne Yezu bela manyi, bena mu musumba munene ne bantu ba lulamatu ba kale, bu mudi Mozese, akafundibua mu muvungu eu. (Ekesode 32:32, 33; Danyele 12:1; Buakabuluibua 3:5) Too ne mpindieu, nansha muntu umue wa ku “bapange buakane” babiishibue kêna ne dîna diende difunda mu muvungu wa muoyo. Nenku, muvungu wa muoyo newubuludibue mu Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua kufunda mêna makuabo, a bantu bakumbaja malu malomba. Eu yonso udi kayi ne dîna mu muvungu, anyi mukanda, wa muoyo “nebamuele mu dijiba dia kapia.”​—Buakabuluibua 20:15; fuanyikija ne Ebelu 3:19.

12. Ntshinyi tshidi tshishindika difundibua dia dîna dia kampanda mu muvungu wa muoyo wavungululabo, ne ntshilejilu kayi tshivua Nzuji muteka kudi Yehowa mufile?

¹² Ntshinyi tshiashindika difundibua dia dîna dia muntu kampanda mu muvungu wa muoyo tshikondo atshi? Bualu bunene bulomba nebuikale bu mu tshikondo tshia Adama ne Eva: dikokela Yehowa. Mupostolo Yone wakafundila bena nkristo nende banangibue ne: “Bulongolodi ebu budi bupita ne dijinga diabu mene, kadi eu udi wenza disua dia Nzambi udi ushalaku bua kashidi.” (1 Yone 2:4-7, 17) Bua dikokela Nzambi, Nzuji muteka kudi Yehowa wakafila tshilejilu: “Nansha [Yezu] muvuaye Muana, wakalonga ditumikila ku makenga akakamaye; ne yeye mumane kuvuijibua mupuangane, wakalua tshieya bua lupandu lua kashidi bua aba badi bamutumikila.”​—Ebelu 5:8, 9.

Divungulula dia mikuabu mivungu

13. Mmunyi mualeja babiishibue ditumikila diabo, ne mmêyi-maludiki kayi ikalabo ne bua kulonda?

¹³ Mmunyi mualeja babiishibue aba ditumikila diabo? Yezu mene wakazangika mêyi-makulu manene abidi, wamba ne: “Dia kumpala didi nunku: ‘Umvua, ô Izalele, Yehowa Nzambi wetu, udi’amu Yehowa umuepele, ne udi ne bua kunanga Yehowa, Nzambi webe, ne muoyo webe wonso, ne anyima webe wonso, ne lungenyi luebe luonso, ne bukole buebe buonso.’ Monayi dibidi: ‘Udi ne bua kunanga muntu nebe amu bu wewe muine.’” (Mako 12:29-31) Kudi kabidi mêyi-maludiki mashindika biakane kudi Yehowa adi ne bua kunemekibua, tshilejilu: kubenga buîvi, dishima, kushipangana ne masandi.​—1 Timote 1:8-11; Buakabuluibua 21:8.

14. Mmivungu kayi mikuabu idibo bavungulula, ne munda muayi mudi malu kayi?

¹⁴ Kadi, Yone udi ufuma ku ditela mivungu mikuabu ikalabo ne bua kuvungulula mu Bukokeshi bua Mileniuma. (Buakabuluibua 20:12) Mmivungu kayi ayi? Yehowa utu ufila mikenji misunguluke, bilondeshile nsombelu ya pa buayi. Tshilejilu, mu tshikondo tshia Mozese, wakafila mukanda wa mikenji misulakaja ivuabo mua kupetela muoyo kudi bena Izalele biayitumikilabo. (Dutelonome 4:40; 32:45-47) Bena nkristo ba kumpala bapetele mikenji mipiamipia bua kuambuluisha bena lulamatu bua batumikile mêyi-maludiki a Yehowa mu ndongoluelu wa malu wa buena nkristo. (Matayi 28:19, 20; Yone 13:34; 15:9, 10) Mpindieu, Yone udi wamba ne: bafue “bakalumbuluishibua bilondeshile malu avua mafunda mu mivungu, bilondeshile bienzedi biabu.” Mbimueneke se: divungulula dia mivungu eyi nedimanyishe bantu majinga a Yehowa enzabo mu bidimu tshinunu. Ditumikila mikenji ne mêyi-makulu bia mu mivungu eyi ne dienza malu mu diumvuangana nayi, nebifikishe bena butumike ku dilepesha matuku abu ne ku dipeta muoyo wa kashidi.

15. Nkampanye kayi ka dilongeshangana kakengedibua mu tshikondo tshia dibiishibua, ne dibiishibua nedikale mua kuenzeka mushindu kayi?

¹⁵ Anjibi kutshinka bualabale bua kampanye ka dilongesha dia teokrasi kakengedibua! Mu 2005, Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima bavua balombole malonga a Bible matue ku 6 061 534. Kadi, ku dibiishibua ku lufu, nebikengele kulombola miliyo kayiyi kubadika ya malonga mashila pa Bible ne pa mivungu mipiamipia! Nebikengele bua basadidi ba Nzambi buonso bavue balongeshi pa kuenza madikolela mavule bua mudimu eu. Bu muikalabo badiunda mu dimanya ku kakese ku kakese, kabiyi mpata, babiishibue nebadifile pabo mu programe eu munene wa kulongeshangana. Mbimueneke se: dibiishibua didi mua kuenzeka mu mushindu wa ba-muoyo kuakidilabo ne kulongesha bena dîku diabo pamue ne balunda babiishibue, pashishe, bine aba nebakidilangane ne balongeshangane pabo. (Fuanyikija ne 1 Kolinto 15:19-28, 58.) Bantemu ba Yehowa bapite pa miliyo isambombo ne tshitupa badi bamuangalaja bulelela lelu’eu badi badilongolola ku masanka adibo batekemene bua kupeta mu tshikondo tshia dibiishibua.​—Yeshayi 50:4; 54:13.

16. (a) Mmêna a banganyi abengabo kufunda mu muvungu, peshi mukanda, wa muoyo? (b) Dibiishibua nedikale dibiishibua “dia muoyo” bua banganyi?

¹⁶ Bua dibiishibua dia pa buloba, Yezu wakamba ne: ‘aba bakenza malu mimpe nebapatuke bua dibiishibua dia muoyo, aba bakenza malu mabi bua dibiishibua dia dilumbuluisha.’ Miaku “muoyo” ne “dilumbuluisha” mmibengangane bua kuleja ne: babiishibue ‘benza malu mabi’ kunyima kua dilongeshibua Mifundu mifundisha ku spiritu wa Nzambi ne mivungu, mbalumbuluishibue ne badisunguluje kabayi bakumbanyine kupeta muoyo. Kabena mua kufundibua mêna abo mu muvungu, anyi mukanda, wa muoyo. (Yone 5:29) Ke muikalabi kabidi bua eu yonso wakalonda njila wa lulamatu kadi kuvua kupambuka, bua kabingila kampanda, munkatshi mua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu. Mêna adi mua kukupudibua. (Ekesode 32:32, 33) Kadi, aba batumikila mikenji ya mu mivungu nebalame mêna abo mu mukanda wa muoyo, kabidi nebatungunuke ne kuikala ne muoyo. Buabo buobo, dibiishibua nedikale dibiishibua “dia muoyo.”

Nshikidilu wa lufu ne Hades

17. (a) Mmuanda kayi wa dikema udi Yone umvuija? (b) Ndîba kayi diashala Hades munda mutupu? (c) Lufu lufume kudi Adama ‘nelukupibue mu dijiba dia kapia’ dîba kayi?

¹⁷ Yone udi uleja bualu bua dikema! “Ne lufu ne Hades biakakupibua mu dijiba dia kapia. Etshi tshidi tshiumvuija lufu luibidi, dijiba dia kapia. Eu yonso uvua kayi ne dîna difunda mu mukanda wa muoyo wakakupibua mu dijiba dia kapia.” (Buakabuluibua 20:14, 15) Ku ndekelu wa Dituku dia Dilumbuluisha dia mu Mileniuma, “lufu ne Hades” bidi biumbushibua kashidi. Bua tshinyi bidi bikengela bidimu tshinunu? Hades, lukita bua bukua-bantu buonso, neashale munda mutupu pabiishibua wa ndekelu wa ku bafue udi Nzambi uvuluka. Kadi tshikondo tshionso tshikala bantu ne mpekato, lufu lufume kudi Adama neluikale anu munda muabo. Babiishibue buonso ba pa buloba, pamue ne bena mu musumba munene bapanda ku Armagedon, badi ne bua kunemeka mikenji ya mu mivungu too ne papetabo mabenesha a tshia-bupikudi tshia Yezu mu bukole buatshi bujima bua kujimija masama, bukulakaje ne bulema bipiana ku mpekatu wa Adama. Ke pedibua lufu lufume kudi Adama “mu dijiba dia kapia.” Nebijimine bua kashidi!

18. (a) Mmunyi mudi mupostolo Paulo umvuija bipeta bilenga biapatuka ku dikokesha dia Yezu bu Mukalenge? (b) Yezu neenze tshinyi ne dîku dia bukua-bantu difikisha ku bupuangane? (c) Mmalu kayi makuabu enzeka ku ndekelu kua bidimu tshinunu?

¹⁸ Nenku, programe eu mumvuija kudi mupostolo Paulo neakumbane: “Bualu [Yezu] udi ne bua kukokesha bu mukalenge too ne pikala Nzambi muteke baluishi bende muinshi mua makasa ende. Bu muluishi wa ndekelu, lufu [lua kudi Adama] ludi ne bua kuvuijibua patupu.” Apu, ntshinyi tshienzeka pashishe? “Pakokeshibua bintu bionso kudiye, apu Muana yeye muine neakokele pende Eu wakavuija bintu bionso biena kukokela kudiye.” Mu mêyi makuabu: Yezu “neapingaje bukalenge kudi Nzambi ne Tatu wende.” (1 Kolinto 15:24-28) Eyowa, mumane kutshimuna lufu lua kudi Adama ku diambuluisha dia mulambu wende wa tshia-bupikudi, Yezu neapingajile Tatuende, Yehowa, dîku dia bukua-bantu difikisha ku bupuangane. Mbimueneke se: tshikondo atshi, ku ndekelu kua bidimu tshinunu, ke kualekedibua Satana ne diteta dia ndekelu nedienzeke bua kujadika mêna alamibua kashidi mu mukanda wa muoyo. “Luanganayi ne tshikandi tshionso” bua mêna enu ikale munkatshi muabo!​—Luka 13:24; Buakabuluibua 20:5.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 298]

Babiishibue “bapange buakane” batumikila malu mafunda mu mivungu mivungulula munkatshi mua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu nebikale pabo mua kufundibua mêna mu muvungu wa muoyo