Dîyi dikumbanyine

PADI muntu udi kumpala wakula ne dîyi dikese, bamue bateleji badi mua kubanga kubungila. Patudi tuakula ne dîyi ditambe bukese mu mudimu wa budimi, katuakukoka ntema ya bantu nansha. Padi bantu bandamuna mu bisangilu ne mêyi makese kaayi umvuika bimpe, malu adibu bamba kaakukankamija bateleji bakuabu to. (Eb. 10:24, 25) Kadi padi muntu ubandisha dîyi dîba dibi, bantu badi mua kumvua bibi, bidi mua kubatonda mene.​—Nsu. 27:14.

Manya badi bakuteleja. Badi bakuteleja mbanganyi? Mmuntu umue anyi? Ndîku dijima anyi? Mbantu bakese badi mu tshisangilu tshia kupatuka mu buambi anyi? Badi mu tshisangilu tshia tshisumbu tshijima anyi? Peshi badi mu mpuilu? Umanye ne: dîyi didi mua kukumbanyina muaba umue kadiakukumbanyina muaba mukuabu to.

Basadidi ba Nzambi bakakula kumpala kua bantu ba bungi mu nsombelu mivule. Tshilejilu, pavua Solomo ubanjija ntempelo wa mu Yelushalema, wakimana pa tshiakuidi tshivua kuulu kule e kuakula ne ‘dîyi dikole’ bualu kakuvua biamu bia mêyi to. (1 Bak. 8:55; 2 Kul. 6:13) Bidimu bia bungi kunyima, musumba wa bantu (bamue baseka ne bakuabu basua kuteleja) wakakunguila kasumbu kakese ka bena Kristo mu Yelushalema dîba divua nyuma wa Nzambi mubatulukile mu dia Pentekoste wa tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi. Petelo wakaleja meji, e ‘kuimana, kubandisha dîyi diende.’ (Bien. 2:14) Bakayisha bantu bimpe be!

Kadi mmunyi muudi mua kumanya ne: dîyi diebe ndikumbane? Bateleji ke badi mua kukuambuluisha bikole. Biwamona tshilejilu ne: bamue ba ku bantu badi benza bu badi bateka tshianza ku ditshi bua kukuteleja, ubandishe dîyi diebe.

Nansha tuakula ne muntu umue anyi ba bungi, mbimpe tuikale bamanye tshidibu. Bikala muntu ne mapapa, ubandishe dîyi. Kadi tshilejilu, ki mbimpe kuelela bantu bakulumpe mbila to. Bidi mua kumueneka bu kupanga malu. Mu imue miaba, paudi wela mbila udi uleja ne: udi mufiike munda anyi kuena ne lutulu to.

Mitoyi. Paudi uyisha, malu audi mua kupeta adi akuenzeja bua kuakula ne dîyi dikese anyi dikole. Kudi mua kuikala mitoyi ya mashinyi (anyi tshikuabu tshintu), mayoyi a bana, mbua ibuluka, bisanji anyi televizion bienza mitoyi. Kadi mpindieu muaba udi nzubu mituangane, bantu kabakusanka paudi wakula dîyi difika ku bena mutumba to.

Mu bisangilu ne mu mpuilu mudi pamu malu a bungi. Kuakula pambelu nkushilangane ne kuakula mu nzubu. Tshilejilu, mu dimue ditunga dia mu Amerike wa ku Sud, pavua ba-misionere babidi benza muyuki wa patoke mu lupangu lua muntu kampanda, midilu ya tungidingidi ya mu fete kansanga uvua pabuipi apu ivua itudika imuangalaka yenza mitoyi, eku nzolo wa tshitala mukuabu usama anu kusama pabuipi apu.

Kudi tshintu tshidi mua kuenzeka munkatshi mua muyuki ne kukulomba bua kuanji kupuwa katupa too ne paditshi tshipita anyi peshi kukulomba bua kubandisha anu dîyi. Tshilejilu, bitu bikole bua kuteleja muntu mu nzubu wa malata padi mvula utuadija kuloka. Muadi wa muana peshi bantu badi bafika kunyima ndutatu lukuabu. Ulonge mua kuenza bua bantu bakulonde bimpe, ne biudi wamba bibambuluishe nansha mudi malu aa mua kuenzeka.

Pikala biamu bia mêyi bikaleku, bidi mua kukuambuluisha. Kadi udi anu mua kubandisha kabidi dîyi pikalabi bikengedibua. Miaba idi nzembu itamba kukoseka, bitu bikengela kutungunuka ne kuakula nansha kakuyi mikro to.

Malu audi nawu. Malu audi wamba adi kabidi aleja bukole bua dîyi diudi ne bua kuikala nadi. Pikala tshiena-bualu tshilomba kuakula ne bukitu, kuakudi ne dîyi dikese to, tshianana udi unyanga muyuki. Tshilejilu, dîyi dia paudi ubala mvese udi ubenga menemene malu kampanda didi ne bua kuikala dikole kupita dia paudi ubala mvese udi wakula bua dinanga. Dîyi diebe dikale dikumbanyine malu audi wamba, kadi wamanya kabikadi bia bantu balua kuikala bakumona anu wewe to.

Tshiudi wipatshila. Wewe musue bua bantu benze mudimu ne tshisumi, ubandishe dîyi. Wewe musue ne: bashintulule ngelelu wabu wa meji, kubandishi dîyi bikole menemene to. Wewe musue kubasamba, upuekeshe dîyi.

Dibandisha dîyi dikumbane. Bitu bimpe kubandisha dîyi biwikala ukeba bua muntu udi wenza bualu kampanda akuteleje. Baledi batu bamanye bualu ebu: batu bela dîyi dikole bua kubikila bana padibu banaya. Bitu kabidi bikengela bua mulombodi wa tshisangilu anyi wa mpungilu abandishe dîyi padiye ulomba bantu bua kulekela mitoyi ne kuya kusomba pa miaba yabu. Patudi mu buambi, bidi bikengela kuela bantu badi benza mudimu pambelu muoyo ne dîyi dikole.

Nansha pakadi muntu mutuadije kukuteleja, wikale anu ne dîyi dikumbane bua kushalaye ne ntema. Wewe wakula ne dîyi dia panshi panshi menemene, bidi mua kumueneka ne: kuena mudilongolole bimpe anyi kuena mushindike biudi wamba to.

Paudi utuma dîyi, bidi bimpe kubandisha dîyi bua bantu kuenza tshiudi ubalomba. (Bien. 14:9, 10) Paudi usama ne dîyi dikole kabidi, udi mua kuepula muntu ku njiwu. Tshilejilu, mulami wa buloko wa mu Filipoi ukavua usua kudishipa pakelaye meji ne: bena lukanu bavua banyeme. Kadi ‘Paulo wakela dîyi diende bikole ne: kudienzedi bibi, buonso buetu tudi apa.’ Ke mulami eu kulekelaye bua kudishipa. Mpindieu Paulo ne Sila kuyisha muntu eu ne bena dîku diende, buonso buabu e kuitababu bulelela.​—Bien. 16:27-33.

Mushindu wa kuakaja dîyi. Kudi bamue bantu, bitu bilomba kudienzeja bikole bua kumanya mua kuakula ne dîyi dikumbane. Kudi bantu batu kabayi mua kuakula bikole bua padi dîyi diabu dikese. Kadi buobu baditatshisha bikole, dîyi diabu didi mua kulongolokaku nansha ndambu. Ikala upuyakana ne wimana bimpe. Ikala usomba mululame, wimana mululame. Ikala upingaja makaya kunyima, ukoka kapepe ka bungi. Bua tshitupa tshia bisulusulu tshidi kuinshi tshikale tshiuwula tente ne kapepe. Kapepe kadi mu tshitupa tshia bisulusulu etshi ke katu kakuambuluisha bua kukuata mudimu biakane ne bukole bua dîyi.

Bua bakuabu, tshiabu tshilumbu tshidi ne: badi bakula bikole, dîyi ditekela anu kuulu! Bumue mbualu bavua bibidile kuenzela mudimu pambelu anyi muaba udi mitoyi. Anyi badi mua kuikala bakolele muaba udi bantu bakula batekele mêyi anu muulu anyi bakosangana ku mêyi bikole. Mpindieu badi bamona ne: bua kubuela mu muyiki, bidi bikengela kuakula ne dîyi dikole kupita bakuabu. Kadi nebashintuluke ku kakese ku kakese pikalabu balonga mua kuikala ne ‘mutshima wa luse, ne wa dikuatshisha, ne wa kudipuekesha, ne wa kalolo, ne wa lutulu.’​—Kolos. 3:12.

Bintu bisatu ebi nebikuambuluishe bua kuikala kuakula ne dîyi dikumbane: kudilongolola bimpe, kuikala ne tshibidilu tshia kupatuka mu budimi, ne kusambila Yehowa. Wikale uditatshisha bua kujadika ne: bantu badi bumvua biudi wamba paudi uyisha anyi wakula mu bisangilu.​—Nsu. 18:21.