Nshapita Wa Dikumi Ne Umue
‘Diambedi kebayi Bukalenge’
1. (a) Bua tshinyi Yezu wakabela bavuaye ulongesha bua kukeba bangabanga Bukalenge? (b) Ndukonko kayi lutudi ne bua kudiebeja tuetu nkayetu?
KUKADI mpindieu bidimu bipite pa 1 900, Yezu wakabela bavuaye ulongesha mu muyuki wende kampanda wakenzaye mu Galela ne: ‘Diambedi kebayi bukalenge bua [Nzambi] ne buakane buende.’ Kadi bua tshinyi bidi bikengela kukeba Bukalenge ne mitalu yonso nunku? Pabi, dîba dia Kristo kupetaye bukokeshi bua Bukalenge ditshivua kule (nkama ya bidimu kumpala), ki mmuomu anyi? Eyowa, kadi Bukalenge bua Masiya buvua ne bua kuikala tshia mudimu anyi mushindu uvua Yehowa ne bua kubingisha nawu bumfumu buende bunene ne kukumbaja bualu buende bunene buvuaye mulongolole bua buloba ebu. Muntu yonso uvua mujingulule bushuwa ne: malu aa avua ne mushinga wa bungi uvua ne bua kuteka Bukalenge ebu pa muaba wa kumpala. Bikalabi bivua nanku mu bidimu lukama bia kumpala, bidi ne bua kutamba kuikala kabidi nenku lelu’eu ukadibu bamane kuteka Kristo Mukalenge, ki mmuomu anyi? Nunku mona lukonko luudi mua kudiela: nsombelu wanyi udiku uleja ne: ndi nkeba Bukalenge bua Nzambi bangabanga anyi?—Matayo 6:33.
2. Mbintu kayi bitu bantu ba bungi bakeba ne muoyo mujima bua kupeta?
2 Lelu’eu, kudi bantu miliyo mivule pa buloba bujima badi benda bakeba kumpalampala Bukalenge. Badi benda baleja ne: badi batua Bukalenge bua Nzambi nyama ku mikolo padi malu a mu nsombelu wabu onso baenza bilondeshile disua dia Yehowa, badilambula kudiye. Bakuabu bantu bapite bungi mbadifile buobu mu dikeba dia bintu bia panu. Bantu badi bakeba makuta ne bintu ne masanka bidibu mua kupeta ne makuta. Anyi badi badifila muabu muonso bua kuyisha midimu yabu ya bianza kumpala. Nsombelu wabu udi uleja mudi lungenyi luabu luonso lutuma anu ku malu adi abatangila buobu nkayabu bu mudi bintu ne masanka. Kadi bikalabu badi bitabujaku Nzambi, badi bamuteka pa muaba muibidi.—Matayo 6:31, 32.
3. (a) Mbintu bia mushinga kayi bivua Yezu muambile bayidi bende bua kukebabu, ne mbua tshinyi? (b) Bua tshinyi kabiena bikengela kutamba kuditatshisha bua bintu?
3 Kadi Yezu wakapesha bayidi bende mubelu eu: ‘Kanubutshidi bintu bienu panshi pa buloba,’ bualu tshintu nansha tshimue tshia ku bintu ebi katshiena tshishala tshiendelele. Wakamba kabidi ne: ‘Kadi nuenu nubutshile bintu bienu mu diulu’ pa kusadila Yehowa. Yezu wakabela bayidi bende bua kuikala ne dîsu ‘dimpe’ pa kutuma lungenyi ne bukole buabu buonso ku dienza dia disua dia Nzambi. Wakabambila ne: “Kanuena bamanye mua kukuatshila Nzambi mudimu ne Mamona [anyi biuma] popamue.” Kadi netuambe tshinyi bua bintu bidi muntu nabi dijinga menemene bu mudi biakudia, bilamba ne muaba wa kulala? Yezu wakababela ne: ‘Kanutambi kuelangana meji’ bua bintu ebi. Wakakula bua nyunyi, wamba ne: Nzambi udi uyidisha. Yezu wakambila bayidi bende bua kupetelabu dilongesha ku bilongo, wamba ne: Nzambi utu ubiluatshisha. Kadi netuambe bishi bua bantu badi bikale basadidi ba Yehowa ba lungenyi ne meji, kabenaku ne mushinga mupite wa bionso ebi anyi? Yezu wakamba ne: ‘Kadi diambedi kebayi bukalenge buende ne buakane buende, nunku nebanupe bintu ebi bionso [bidi ne mushinga].’ (Matayo 6:19-34) Bienzedi biebe bidiku bileja ne: udi witabuja mêyi aa anyi?
Kanulekedi bualu nansha bumue bukutakaja bulelela bua Bukalenge
4. Bikala muntu utamba kuangata dikeba dia bintu ne mushinga kupitshisha, ntshinyi tshidi mua kumufikila?
4 Ki mbibi bua muntu kukebaye bua kupeta bintu bikumbane bia yeye kudiambuluisha nabi ne kuambuluisha bena mu dîku diende to. Kadi padi muntu ukeba bia kudiambuluisha nabi wela kalele, udi mua kupeta njiwu. Nansha wamba mudiye witaba Bukalenge bua Nzambi, bikalaye uteka malu makuabu pa muaba wa kumpala mu mutshima wende, neakutakaje bulelela bua Bukalenge. (Matayo 13:18-22) Tshilejilu, munga musangu nsongalume mukuabu mubanji wakakonka Yezu ne: ‘Nengenze tshinyi mua kupiana muoyo wa tshiendelele?’ Mubanji eu uvua ne nsombelu wa tshitembu ne uvua bimpe ne bantu nende, kadi uvua mulamate bikole ku bubanji buende, mubunange wamba kufua. Kavua mua kubulekela bua kulua muyidi wa Kristo to. Nunku wakalekela mushindu uvua mua kumufikisha ku dikala ne Kristo mu Bukalenge bua mu diulu. Yezu wakamba bua bualu abu ne: ‘Kubuela kua bantu badi ne bintu bia bungi mu Bukalenge bua Nzambi mbualu bukole.’—Mâko 10:17-23.
5. (a) Paulo wakambila Timote bua kusanka ne bintu kayi, ne bua tshinyi? (b) Mmunyi mudi Satana ukuata mudimu ne “lukuka lua biuma” bu buteyi budi bubutula bantu?
5 Bidimu bivule pashishe, mupostolo Paulo wakafundila Timote mukanda, dîba adi Timote uvua musombele mu Efeso tshimenga tshinene tshivua malu a bungenda-mushinga enda bimpe bia dikema. Paulo wakamuvuluija ne: ‘Katuakalua ne tshintu pa buloba ebu, ne katuena bamanye mua kumukapu ne tshintu; kadi patuikala ne biakudia ne bia kuluata, netuikale ne mitshima mipole ne bintu ebi.’ Ki mbualu bubi to padi muntu wenza mudimu bua kupeta “biakudia ne bia kuluata” buende yeye ne bua bena mu dîku diende. Kadi Paulo wakadimuija Timote ne: ‘Buobu badi basue kuikala babanji badi bapona mu kutetshibua kua munda ne mu buteyi ne mu nkuka ya bungi idi mipote ne idi ibanyanga, bu yoyi mene idi inyisha bantu mu dibashipesha ne mu dibutuka.’ Satana mmuena budimu. Kumpala udi mua kuanji kukoka muntu anu kakese. Pashishe udi mua kumulondakaja ne diteta dinene, pamu’apa muanzu ku mudimu peshi mudimu muimpe udi ne difutu dibandile kadi muikale umulomba dîba divuaye kumpala ulama bua malu a mu nyuma. Nansha tuetu bikale badimuke munyi, “lukuka lua biuma” ludi mua kukutakaja malu a Bukalenge adi mikale ne mushinga wa bungi menemene. Paulo wakumvuija bualu ebu ne: ‘Bantu bakuabu [badi] babikeba mbasesushibue mu njila wa ditabuja, badisunsula mubidi wonso ne tunyinganyinga tua bungi.’—1 Timote 6:7-10.
6. (a) Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kuepuka dimata mu buteyi bua dikeba dia bintu? (b) Ndieyemena kayi ditudi ne bua kuikala nadi nansha pa kutangila nsombelu udiku lelu mu malu a mpetu?
6 Bua dinanga dilelela divua Paulo munange muanabu muena Kristo Timote, wakamuambila ne: ‘Nyema malu aa’ ne ‘uluangane mvita mimpe ya ditabuja.’ (1 Timote 6:11, 12) Bidi bikengela kuluangana bikole bua katubuelakanyi mu nsombelu wa bena panu wa dikeba anu kukeba dia bintu. Kadi tuetu badienzeje muetu muonso bua ditabuja dietu, Yehowa kakutulekela to. Nansha mishinga ya bintu ibanda ne midimu kayiyi imueneka, yeye neenze bua tuetu kupeta bitudi nabi menemene dijinga. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Mioyo yenu kayikadi ne lukuka lua biuma, nuikale ne disanka ne bintu binudi nabi, bualu bua Nzambi muine wakuamba ne: tshiena nkulekela, nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana. Nunku, tudi tuamba ne dikima ne: Mukalenge udi mukuatshishi wanyi; tshiena ntshina; muntu neangenzele tshinyi?’ (Ebelu 13:5, 6) Mukalenge Davidi wakafunda pende ne: “Mvua muana mutekete, mpindiewu nkadi mukulakaje, tshiena mumone muntu muakane mulekelela nkayende, nansha bende bana bakeba tshiakudia.”—Musambu 37:25, MMM.
Bayidi ba kumpala badi bafila tshilejilu
7. Mmibelu kayi ivua itangila mudimu wa buambi ivua Yezu mupeshe bayidi bende, ne bua tshinyi ivua miakanyine?
7 Yezu mumane kulongesha bapostolo bende bikumbane, wakabatuma mu Isalele bua kuyishabu lumu luimpe bamba ne: “Bukalenge bua Diulu bukadi pabuipi.” Eu uvua mukenji wa disanka be! Yezu Kristo, Mukalenge Masiya uvua munkatshi muabu. Bu muvua bapostolo badifila mu mudimu wa Nzambi, Yezu wakabambila bua kueyemenabu Nzambi ne kuikala bajadika se: neabakuatshishe. Nunku wakamba ne: “Kanuangatshi tshintu tshia kuya natshio mu luendu, nansha dikombo, nansha tshibuta, nansha tshiakudia, nansha mpalata; kanuikadi kabidi ne binkutu bibidi ku muntu ku muntu. Mu nzubu muonso munuabuela, nushalemu too ne panumbuka.” (Matayo 10:5-10; Luka 9:1-6, MMM) Yehowa uvua ne bua kuenza bua kupetelabu bivuabu nabi dijinga kudi bena Isalele nabu, bavua mene ne tshibidilu tshia kuakidila benyi bilenga.
8. (a) Katupa kîpi kumpala kua lufu luende, bua tshinyi Yezu wakafila mibelu mipiamipia bua mudimu wa buambi? (b) Ntshinyi tshivua anu pa muaba wa kumpala mu nsombelu wa bayidi ba Yezu?
8 Pashishe, kumpala kua lufu luende, Yezu wakadianjila kumanyisha bapostolo bende ne: mu matuku avua alua kumpala bavua ne bua kuenza mudimu eu mu nsombelu ya mishindu mikuabu. Bamfumu bavua ne bua kuluisha mudimu wabu ne kabavua mua kubakidila kabidi bimpe menemene mu Isalele to. Kabidi, bavua mpindieu ne bua kufikisha mukenji wa Bukalenge mu bisamba bia bende. Bavua mpindieu ne bua kuambula “mukaba” ne “tshibombo.” Kadi nansha nanku, bavua ne bua kutungunuka ne kukeba kumpalampala Bukalenge bua Yehowa ne buakane buende, batuishibue ne: Nzambi uvua ne bua kubenesha bionso bivuabu benza bua kupeta biakudia ne bia kuvuala.—Luka 22:35-37.
9. Mmunyi muvua Paulo muteke Bukalenge pa muaba wa kumpala mu nsombelu wende eku wenda udiambuluisha, ne mmubelu kayi wakafilaye pa bualu ebu?
9 Mupostolo Paulo uvua tshilejilu tshimpe tshia muntu wakatumikila mubelu wa Yezu eu. Malu onso a Paulo avua mimanyine anu pa mudimu wa buambi. (Bienzedi 20:24, 25) Pavuaye uya kuyisha muaba kampanda, uvua udiambuluisha yeye nkayende ne bivuaye nabi dijinga, uvua mene wenza ntenta. Kavua ukeba bua bakuabu bambule bujitu buende to. (Bienzedi 18:1-4; 1 Tesalonike 2:9) Nansha nanku, uvua wanyisha ne disanka dionso pavuabu bamuakidila ne bintu bivuabu bamupesha kudi bavua bamuleja dinanga diabu mushindu au. (Bienzedi 16:15, 34; Filipoi 4:15-17) Paulo wakalomba bena Kristo bua kubenga kulengulula majitu abu a mu dîku ne benza nanku bua kumona mua kuyisha, kadi wakabalomba bua kuikala ne nkatshinkatshi mu midimu yabu mikuabu. Wakababela bua kuenza mudimu, kunanga mêku abu ne kuambuluisha bakuabu ne bintu. (Efeso 4:28; 2 Tesalonike 3:7-12) Wakabalomba bua kueyemenabu Nzambi, ki mbintu to, ne kuikala ne nsombelu udi uleja ne: bavua bamanye bushuwa bintu bivua ne mushinga wa bungi. Bilondeshile tshivua Yezu mulongeshe, kuenza nanku kuvua kuleja ne: bavua bakeba bangabanga Bukalenge bua Nzambi ne buakane buende.—Filipoi 1:9-11.
Teka Bukalenge bua Nzambi pa muaba wa kumpala mu nsombelu webe
10. Kukeba bangabanga Bukalenge kudi kumvuija tshinyi?
10 Mmushindu kayi utudi tuetu nkayetu tudifila mu diyisha bakuabu lumu luimpe lua Bukalenge ebu? Bionso ebi bidi bienzeka bilondeshile nsombelu utudi nende ne bungi bua dianyisha ditudi nadi munda muetu. Vuluka ne: Yezu kakamba ne: ‘Kebayi Bukalenge ebu panudi kanuyi ne malu makuabu a kuenza to.’ Bu muvuaye mumanye mushinga wa Bukalenge ebu, wakaleja disua dia Tatuende pakambaye ne: ‘Kebayi bukalenge buende.’ (Luka 12:31) Nansha mudi ba bungi ba kutudi ne bua kulafulukaku bua kudiambuluisha ne kuambuluisha mêku abu, tuetu bikale ne ditabuja, nsombelu wetu neashindamene pa mudimu wa Bukalenge udi Nzambi mutupeshe, eku tuenda tukumbaja majitu etu a mu dîku.—1 Timote 5:8.
11. (a) Ntshilejilu kayi tshiakafila Yezu bua kuleja ne: bantu bonso kabakuenza mudimu wa diyisha mukenji wa Bukalenge bungi bua muomumue? (b) Mmalu kayi adi mua kuenzeja bua muntu enze mudimu wa bungi ta mukese?
11 Bamue ba kutudi badi ne mushindu wa kudifila bikole mu mudimu wa diyisha lumu luimpe lua Bukalenge kupita bakuabu. Kadi Yezu wakaleja mu mufuanu wende wa maloba a mishindu mishilangane ne: bonso badi ne mitshima mifuane buloba buimpe nebakuame mamuma. Mamuma bungi kayi? Nsombelu wa muntu ne muntu mmushilangane. Bungi bua bidimu bia muntu, makanda a mubidi ne majitu a mu dîku ng’amue a ku malu atu enzeja bua nsombelu yikale mishilangane. Kadi muntu udi mua kuenza bia bungi yeye muikale ne dianyisha dilelela.—Matayo 13:23.
12. Ntshipatshila kayi tshimpe tshia mu nyuma tshidibu batamba kulomba bansonga bua kudifundila?
12 Tudifundilayi bipatshila biatuambuluisha bua kuvudija mudimu wetu wa diyisha Bukalenge. Bansonga badi ne bua kuela meji bikole pa tshilejilu tshilenga tshia Timote, nsonga muena Kristo uvua ne lukunukunu luvule. (Filipoi 2:19-22) Ntshinyi tshidi mua kuikala tshipite dienza mudimu wa ku dîba ne ku dîba padibu bajikija tulasa tuabu? Bantu bakole pabu nebapete masanka biadifundilabu bipatshila bimpe bia mu nyuma.
13. (a) Nnganyi udi mumanye bungi bua mudimu wa Bukalenge udi muntu yonso mukumbane bua kuenza? (b) Tuetu tukeba bulelela Bukalenge bangabanga, ntshinyi tshitudi tuleja patoke?
13 Pamutu pa tuetu kujana batudi bamone ne: badi mua kuenza bia bungi kadi kabayi benza nanku, ditabuja didi ne bua kutusaka bua kulengeja mudimu wetu tuetu nkayetu bua tuetu kumona mua kukuatshila Nzambi mudimu wa bungi bilondeshile nsombelu wetu tuetu nkayetu. (Lomo 14:10-12; Galatia 6:4, 5) Anu mudibu baleje mu bualu bua Yobo, Satana udi wela mukana ne: tshietu tshinene tshitudi tukeba nkuikala ne bubanji, ne nsombelu wa bena kantu ku bianza ne kuikala bimpe, kabidi ne: tudi tukuatshila Nzambi mudimu anu bua masanka etu nkayetu. Kadi bituikala tukeba bangabanga Bukalenge, tudi petu munkatshi mua badi bajadika ne: Diabolo mmuena dishima wa kalanda musenga. Tudi tuleja patoke ne: tshidi pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu mmudimu wa Nzambi. Nunku ku mêyi ne ku bienzedi bietu tudi tujadika ne: tudi banange Yehowa bikole menemene, tudi balamate bumfumu buende bunene ne kabidi tudi banange bantu netu.—Yobo 1:9-11; 2:4, 5; Nsumuinu 27:11.
14. (a) Bua tshinyi bidi bimpe bua kuikala ne programe wa mudimu wa buambi? (b) Bantemu ba bungi badi badifila mushindu kayi mu mudimu wa buambi?
14 Kuikala ne programe kudi mua kutuambuluisha bua kuenza mudimu wa bungi kupita nansha ne mutuvua mua kuwenza. Yehowa nkayende ukadi ‘musungule dituku’ dia kukumbaja dijinga diende. (Ekesode 9:5; Mâko 1:15) Kuoku mushindu, mbimpe kulongolola dîba kampanda dia kuikala kupatuka mu buambi musangu umue anyi ya bungi lumingu luonso. Bantemu ba Yehowa binunu nkama ne nkama pa buloba bujima badi benza bumpanda-njila buambuluishi, benza mêba afika ku abidi dituku dionso mu diyisha lumu luimpe. Bakuabu binunu nkama ne nkama badi benza mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu, benza mêba matue ku abidi ne tshitupa dituku dionso bua kumanyisha mukenji wa Bukalenge. Bampanda-njila ba pa buabu ne ba-misionere batu benza buobu mêba a bungi mu mudimu wa Bukalenge. Tudi kabidi mua kukeba mishindu ya tuetu kumanyisha ditekemena dia Bukalenge mu mpukapuka kudi bantu bonso badi mua kututeleja. (Yone 4:7-15) Dijinga dietu didi ne bua kuikala dia kudifila bikole mu mudimu eu bilondeshile nsombelu wetu, bualu Yezu wakamba ne: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu ku bisamba bionso; pashishe, nshikidilu nealue.’—Matayo 24:14; Efeso 5:15-17.
15. Pa bidi bitangila mudimu wetu wa buambi, bua tshinyi udi umona ne: mubelu udi mu 1 Kolinto 15:58 mmufila pa tshikondo tshiakanyine?
15 Nansha buobu bikale mu ditunga kayi, Bantemu ba Yehowa badi badifila mu mudimu wa disanka eu mu buobumue pa buloba bujima. Badi batumikila mubelu wa mu Bible mufundisha ku nyuma wa Nzambi wa ne: ‘Nuikale bakole, nutantamane, nukumbaje mudimu wa Mukalenge misangu yonso, bualu bua nudi bamanye ne: mudimu unudi nuenza mu Mukalenge kawena patupu.’—1 Kolinto 15:58.
Diambulula
• Pakamba Yezu bua ‘kukeba diambedi bukalenge,’ ntshinyi tshivuaye uleja ne: tshidi ne bua kuikala pa muaba muibidi?
• Tudi ne bua kuikala ne mmuenenu kayi bua didiambuluisha tuetu ne bena mu mêku etu? Nzambi neatupeshe diambuluisha kayi?
• Tudi mua kudifila mu bitupa kayi bia mudimu wa Bukalenge?
[Tshimfuanyi mu dibeji dia 107]
Mu matunga onso lelu’eu, Bantemu ba Yehowa badi benda bayisha lumu luimpe kumpala kua nshikidilu kuluaye