TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • bt nshap. 15 dib. 133-140
  • “Bakolesha bisumbu”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Bakolesha bisumbu”
  • ‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • “Tupingane mpindieu bua kutangila bana betu” (Bienzedi 15:36)
  • “Bakatandangana bikole” (Bienzedi 15:37-41)
  • “Bavua bakula bimpe bua bualu buende” (Bienzedi 16:1-3)
  • ‘Biakakoleshibua mu ditabuja’ (Bienzedi 16:4, 5)
  • ‘Muananyi munanga udi ne lulamatu mu Mukalenge’
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
  • Timote uvua mudiakaje ne musue
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2008
  • Mâko uvua ‘mua kukuatshisha mu mudimu’
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2010
  • Timote—‘Muananyi wa bushuwa mu ditabuja’
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1999
Tangila bikuabu
‘Fila bumanyishi buonso menemene’ bua Bukalenge bua Nzambi
bt nshap. 15 dib. 133-140

NSHAPITA WA 15

“Bakolesha bisumbu”

Batangidi bena ngendu badi bambuluisha bisumbu bua bishindame mu ditabuja

Bienzedi 15:36–16:5

1-3. a) Mmuntu kayi mupiamupia ukadi Paulo wenza nende ngendu? Udi mushindu kayi? b) Mmalu kayi atualonga mu nshapita eu?

MUPOSTOLO Paulo udi mu njila wa binina pankatshi pa bimenga. Udi wela meji a tshiafikila nsongalume udi ku luseke luende. Dîna diende n’Timote. Nnsonga wa dikanda udi pamuapa ne bidimu bipatshila ku 20 anyi bipite kakese. Udi mu luendu ludi lumusemeja kule ne kuabu. Padi mêba enda aya, badi benda bashiya tshimenga tshia Luseta ne tshia Ikonio. Tshiabafikila ntshinyi? Paulo ukavua mutshimanye bualu tshivua luendu luende luibidi lua bumisionere. Mmumanye ne: nebatuilangane ne ntatu ya bungi ne malu mabi ku mpukampuka. Kadi ntshinyi tshiambuluisha Timote bua kuatantamena?

2 Paulo mmueyemene Timote nsonga uvua ne budipuekeshi eu pamuapa kupita ne mudi Timote yeye mudieyemene. Malu atshivua afuma ku dienzeka avua masake Paulo ku dimona ne: bivua bikengela ikale ne muntu mukumbane uvuaye mua kuenza nende ngendu. Paulo uvua mumanye ne: mudimu wa ditangila bisumbu ne dibikolesha udi ulomba badi bawenza didisuika ne muoyo mujima ne dikala ne meji amue. Bua tshinyi Paulo uvua mumanye bualu ebu? Bumue bualu budi mua kuikala dikokangana diabu ne Bânaba divua dibafikishe ku ditapulukangana.

3 Mu nshapita eu, netulonge malu a bungi a mua kujikija matandu mu mushindu muimpe. Netumone bua tshinyi Paulo uvua musungule Timote bua ikale wenza nende ngendu, ne netumanye mudimu wa mushinga udi nawu batangidi ba bijengu lelu.

“Tupingane mpindieu bua kutangila bana betu” (Bienzedi 15:36)

4. Ntshinyi tshivua Paulo mulongolole bua kuenza mu luendu luende luibidi lua bumisionere?

4 Tuvua bamone mu nshapita mushale muvua Paulo, Bânaba, Yudasa, ne Sila bakoleshe tshisumbu tshivua mu Antiokia pavuabu batshibadile dipangadika dia kudi kasumbu kaludiki mu tshilumbu tshia ditengulangana. Tshiakalua Paulo kuenza ntshinyi? Wakaleja Bânaba luendu luvua lubindile, wamba ne: “Tupingane mpindieu bua kutangila bana betu ba mu tshimenga ne mu tshimenga tshionso mutuvua bayishe dîyi dia Yehowa bua kumanya mudibu.” (Bien. 15:36) Paulo kavua wakula bua kuya kutangila bantu batshivua bavuilaku bena Kristo abu mu bulunda to. Mukanda wa Bienzedi udi uleja tshivua Paulo wenzela luendu luibidi lua bumisionere. Tshia kumpala, uvua ne bua kutungunuka ne kuleja mapangadika a kasumbu kaludiki. (Bien. 16:4) Tshibidi, bu muvua Paulo mutangidi muena ngendu, uvua mudisuike bua kukolesha bisumbu bua bishindame mu ditabuja. (Lomo 1:11, 12) Mmunyi mudi bulongolodi bua Yehowa lelu bulonda tshilejilu tshia bapostolo etshi?

5. Bena mu Kasumbu kaludiki lelu badi balombola bisumbu ne babikankamija kupitshila ku tshinyi?

5 Kristo udi uludika tshisumbu tshiende lelu ku diambuluisha dia Kasumbu kaludiki ka Bantemu ba Yehowa. Balume ba lulamatu bela manyi abu badi balombola bisumbu bia pa buloba bujima ne babikankamija kupitshila ku bisangilu, mikanda ya mu biamu ne ya pa mabeji, mikanda idibu babitumina, ne ku mishindu mikuabu. Badi kabidi badienzeja bua bikale pabuipi ne bisumbu bionso, ke bualu kayi batu babitumina batangidi bena ngendu. Kasumbu kaludiki nkayaku nkateke bakulu bakumbane binunu bia bungi pa buloba bujima bua bikale batangidi ba bijengu.

6, 7. Ngimue midimu kayi idi nayi batangidi ba bijengu?

6 Lelu, batangidi bena ngendu batu batamba kutabalela muntu yonso wa mu tshisumbu tshidibu batangila ne bamukankamija ne Dîyi dia Nzambi. Batu benza nanku patubu balonda tshilejilu tshia bena Kristo ba mu tshikondo tshia bapostolo, bu mudi Paulo. Mona tshivuaye muambile batangidi nende bakuabu: “Yisha dîyi; udiyishe mu bikondo bimpe ne mu bikondo bikole kuyi ujingakana; bela, tandisha, dimuija, wenza nunku ne lutulu luonso ne dimanya kulongesha. . . . Enza mudimu wa muambi.”​—2 Tim. 4:2, 5.

7 Mu diumvuangana ne mvese eu, mutangidi wa tshijengu, ne mukajende bikalaye musele, udi uyisha ne tshisumbu mu bibadi bishilashilangane bia mudimu wa buambi. Batangidi aba batu balongeshi ba dilambu ne badi ne tshisumi mu buambi, au mmalu abidi atu enza bua tshisumbu tshiye kumpala. (Lomo 12:11; 2 Tim. 2:15) Batangidi ba bijengu mbamanyike bua dinanga diabu didi dibasaka bua kudipangisha amue malu. Badi benzela bakuabu mudimu ku budisuile, benza ngendu mu mivu mibi baya too ne miaba ya njiwu. (Filip. 2:3, 4) Badi kabidi benza miyuki mu tshisumbu tshionso bua kukankamija badimu, kubalongesha, ne kubabela. Padi badi mu tshisumbu batangila bikadilu bia batangidi ba bijengu ne babidikija, badi bashindama mu ditabuja.​—Eb. 13:7.

“Bakatandangana bikole” (Bienzedi 15:37-41)

8. Ntshinyi tshiakenza Bânaba pavua Paulo mumulombe bua benze luendu?

8 Bânaba wakitaba dilomba dia Paulo dia kuya “kutangila bana betu.” (Bien. 15:36) Bubidi buabu bakavua benze mudimu bimpe wa butangidi buena ngendu pamue, bakavua kabidi bibidilangane ne bimenga ne bantu bavuabu batangila. (Bien. 13:2–14:28) Nanku kujinga bua kuya kabidi pamue mu mudimu eu kuvua mua kuikala lungenyi luimpe. Kadi kuakamueneka lutatu. Bienzedi 15:37 udi wamba ne: “Bânaba uvua mudisuike bua kuya ne Yone uvuabu babikila ne: Mâko.” Bânaba kavua ufila lungenyi patupu to, “uvua mudisuike” bua mulela wende Mâko abafile mu luendu luibidi lua bumisionere alu.

9. Bua tshinyi Paulo kakitaba dilomba dia Bânaba?

9 Kadi Paulo kakitaba to. Bua tshinyi? Bible udi wamba ne: “Paulo yeye kavua musue bua baye nende to, bualu uvua mubashiye ku Pampulia, kayi muye nabu mu mudimu to.” (Bien. 15:38) Mâko uvua muye ne Bânaba ne Paulo mu luendu luabu lua kumpala lua bumisionere, kadi kubashiyaye mu njila. (Bien. 12:25; 13:13) Lua ku ntuadijilu kua luendu alu, patshivuabu mu Pampulia, Mâko wakabashiya kupinganaye kumbelu mu Yelushalema. Bible kena wamba bua tshinyi uvua mubashiye to, kadi bidi bimueneka ne: mupostolo Paulo uvua mumumone bu utshivua ne buana. Paulo uvua mua kuikala mumone ne: Mâko ki mmukumbane to.

10. Matandu a Paulo ne Bânaba akafikisha ku tshinyi? Mbipeta kayi biakamueneka?

10 Nansha nanku, Bânaba uvua anu mudisuike bua kuya ne Mâko, Paulo yeye kavua musue to. Bienzedi 15:39 udi wamba ne: “Bua bualu ebu, bakatandangana bikole, bobu kufika ne ku ditapulukangana.” Bânaba wakaya ne Mâko, kuangatabu mazuwa, kuyabu kuabu ku Kupulio. Paulo kuyaye ne malu muvuaye mualongolole. Bible udi wamba ne: “Paulo yeye wakasungula Sila ne kuyaye panyima pa bana betu bamane kumushiya ku ngasa wa Yehowa.” (Bien. 15:40) Bubidi buabu bakapitshila ‘mu Sulia ne mu Kilikia benda bakolesha bisumbu.’​—Bien. 15:41.

11. Nngikadilu kayi idi mua kutuambuluisha bua katushadi batapuluke ne muanetu udi mutuenzele tshilema?

11 Bualu ebu budi mua kutuvuluija mutudi bapange bupuangane. Paulo ne Bânaba bavua baleji mpala ba pa buabu ba kasumbu kaludiki. Pamuapa Paulo wakalua pende muena mu kasumbu kaludiki. Nansha nanku, mu bualu ebu, bakaya ne malu mu buntu. Kadi bakashala batapuluke anyi? Nansha muvuabu bapange bupuangane, bavua ne didipuekesha ne meji a Kristo. Kakuyi mpata, mu kupita kua matuku bakafuilangana luse, kulamabu kabidi buobumue buabu bua bena Kristo. (Ef. 4:1-3) Paulo ne Mâko bakalua kuenza kabidi midimu mikuabu ya Nzambi pamue.a​—Kolos. 4:10.

12. Anu bu Paulo ne Bânaba, balami ba lelu badi ne bua kuikala ne ngikadilu kayi?

12 Paulo anyi Bânaba kabakashala bamanyike anu bua matandu abu a musangu umue au to. Bânaba uvua mumanyike bikole bu tshipapayi ne muntu uvua munange bakuabu. Bua bualu abu, bapostolo bakamuinyika ne: Bânaba, dîna didi diumvuija “Muana wa busambi,” pamutu pa dîna diende dia Jozefe. (Bien. 4:36) Paulo yeye uvua mumanyike bu muena bulenga uvua utabalela bakuabu. (1 Tes. 2:7, 8) Anu bu Paulo ne Bânaba, balami bena Kristo bonso lelu, too ne batangidi ba bijengu, badi ne bua kuikala badienzeja bua kuleja budipuekeshi ne kuenzela bakulu nabu malu malenga, ne kuenzela kabidi tshisumbu tshijima tshia mikoko.​—1 Pet. 5:2, 3.

“Bavua bakula bimpe bua bualu buende” (Bienzedi 16:1-3)

13, 14. a) Timote uvua nganyi? Mmunyi muvua Paulo mua kuikala mumupete? b) Ntshinyi tshivua tshisake Paulo bua kutuishila Timote mêsu? c) Mmudimu kayi wakapeshabu Timote?

13 Luendu luibidi lua Paulo lua bumisionere luakamufikisha mu Galatiya provense wa mu Lomo. Bakavua benzamu bisumbu ndambu. Bible udi wamba ne: Paulo “wakafika ku Dêbe ne ku Luseta kabidi. Kuntu aku kuvua muyidi mukuabu, diende Timote, muana wa mamu kampanda muena Yuda uvua muena kuitabuja, kadi tatuende uvua muena Greke.”​—Bien. 16:1.b

14 Bidi bimueneka ne: Paulo wakamona bena mu dîku dia Timote pavuaye muye mu tshimenga tshiabu bua musangu wa kumpala bu mu 47 P.Y. Pakapinganaye bua musangu muibidi, wakatuishila nsonga Timote mêsu. Bua tshinyi? Bualu “bana betu . . . bavua bakula bimpe bua bualu buende.” Bana betu ba mu tshimenga tshiabu bavua bamunange bikole; uvua kabidi ne lumu luimpe too ne kudi bavua kabayi ba mu tshisumbu tshiabu. Bible udi uleja ne: bana betu ba ku Luseta ne ba ku Ikonio, miaba ya kilometre bu 30 ne muabu, bavua bakula bimpe bua bualu buende. (Bien. 16:2) Nyuma muimpe wakasaka bakulu, bobu kupesha nsonga Timote mudimu munene wa kuambuluisha Paulo ne Sila bu mutangidi muena ngendu.​—Bien. 16:3.

15, 16. Ntshinyi tshivua tshienze bua Timote ikale ne lumu luimpe?

15 Bua tshinyi Timote uvua ne lumu luimpe nanku pende mutshikale nsonga wa tshitende? Mbualu uvua ne meji ne muimpe kumona anyi? Mbua mamanya ende anyi? Abi mbintu bitu bikoka ntema ya bantu bikole. Too ne muprofete Samuele pende wakimanyina pa tshimuenekelu tshia bantu. Kadi Yehowa wakamuvuluija ne: “Mushindu udi muntu umona ki ngudi Nzambi umona to, bualu muntu wetu eu udi umona tshidi tshimueneka ku mêsu, kadi Yehowa yeye udi umona mu muoyo.” (1 Sam. 16:7) Eyowa, Timote uvua ne lumu luimpe kudi bena Kristo nende bua ngikadilu yende mimpe, ki mbua mamanya ende to.

16 Panyima pa bidimu, mupostolo Paulo wakakula bua ngikadilu mimpe ya Timote. Wakatela lungenyi luende luimpe, muvuaye kayi udikebela malu ende, ne muvuaye mudifile ne muoyo mujima mu mudimu wa Nzambi. (Filip. 2:20-22) Timote uvua mumanyike bua ditabuja diende divua “kadiyi ne lubombo.”​—2 Tim. 1:5.

17. Mmunyi mudi bansonga lelu mua kuidikija Timote?

17 Anu bu Timote, lelu bansonga ba bungi badi badienzeja bua kuikala ne ngikadilu idi Nzambi wanyisha. Bua bualu abu, nansha batshikale bapuekele, badi ne dîna dimpe ku mêsu kua Nzambi ne kua bantu bende. (Nsu. 22:1; 1 Tim. 4:15) Badi ne ditabuja didi kadiyi ne lubombo, kabayi bena mpala ibidi. (Mis. 26:4) Ke bualu kayi, anu bu Timote, badi pabu ne mudimu wa mushinga mu tshisumbu. Badi bakankamija bantu bonso badi banange Yehowa padibu babamona bakumbaja malu malomba, balua bamanyishi ba lumu luimpe, ne ndekelu wa bionso badilambula kudi Yehowa ne babatijibua.

‘Biakakoleshibua mu ditabuja’ (Bienzedi 16:4, 5)

18. a) Mmidimu kayi ya pa buayi ivua nayi Paulo ne Timote bu muvuabu batangidi bena ngendu? b) Mmasanka kayi akapeta bisumbu?

18 Paulo ne Timote bakenza mudimu pamue bidimu bia bungi. Bu muvuabu batangidi bena ngendu, bakenza midimu ya bungi mu dîna dia kasumbu kaludiki. Bible udi wamba ne: “Pavuabu mu luendu bapitshila mu bimenga, bavua babashila mêyi avua bapostolo ne bakulu bavua mu Yelushalema basuike bua baatumikile.” (Bien. 16:4) Bushuwa, bisumbu biakatumikila buludiki bua kudi bapostolo ne bakulu bavua mu Yelushalema. Ke bualu kayi, “bisumbu biakatungunuka ne kukoleshibua mu ditabuja ne kuvulangana ku dituku ne ku dituku.”​—Bien. 16:5.

19, 20. Bua tshinyi bena Kristo badi ne bua kutumikila “bantu badi balombola”?

19 Bia muomumue, Bantemu ba Yehowa badi pabu bapeta masanka a bungi lelu padibu batumikila buludiki bua kudi “bantu badi balombola” munkatshi muabu. (Eb. 13:17) Bu mudi malu a panu enda anu ashintuluka, mbia mushinga bua tuetu bena Kristo tuikale bamanye malu mapiamapia adi “mupika wa lulamatu udi mudimuke” upatula ne tuikale tuatumikila. (Mat. 24:45; 1 Kol. 7:29-31) Kuenza nanku kudi mua kutuambuluisha bua kubenga kusesuka mu bulelela ne kudilama katuyi katoba ka malu a panu.​—Yak. 1:27.

20 Anu bu Paulo, Bânaba, Mâko, ne bakulu bakuabu bela manyi ba mu bidimu lukama bia kumpala, balami bena Kristo lelu too ne bena mu Kasumbu kaludiki, mbapange pabu bupuangane. (Lomo 5:12; Yak. 3:2) Nansha nanku, bena mu Kasumbu kaludiki mbadileje bantu ba kueyemena bualu badi balonda Dîyi dia Nzambi ne bidikija tshilejilu tshishiya kudi bapostolo ne muoyo mujima. (2 Tim. 1:13, 14) Ke bualu kayi, bisumbu bidi bikoleshibua ne mbishindame mu nyuma.

TIMOTE WAKENZA NANYI MUDIMU BU MUPIKA “BUA KUTUNGUNUJA LUMU LUIMPE”

Mupostolo Paulo uvua wanyisha Timote muambuluishi wende bikole. Bobu bamane kuenza mudimu pamue bidimu bitue ku 11, Paulo wakafunda bua Timote ne: “Tshiena ne muntu mukuabu udi ne lungenyi bu luende udi mua kuditatshisha bua malu anudi nawu ne muoyo mujima to. . . . Nudi bamanye tshijadiki tshivuaye mufile bua bualu buende ne: anu bu muana ne tatu, wakenza nanyi mudimu bu mupika bua kutungunuja lumu luimpe.” (Filip. 2:20, 22) Timote wakadifila ne muoyo mujima bua kutungunuja mudimu wa buambi, ke Paulo kumunanga bikole ne udi tshilejilu tshimpe kutudi.

Timote.

Bidi bimueneka ne: Timote uvua mukolele mu Luseta bualu tatuende uvua muena Greke ne mamuende muena Yuda. Kakuende Loyi ne mamuende Eunike ke bakamulongesha Mifundu katshia ku buana buende. (Bien. 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Pamuapa buonso buabu basatu bakalua bena Kristo pavua Paulo muye kuyisha mu musoko wabu bua musangu wa kumpala.

Pakapingana Paulo mu musoko au panyima pa bidimu bikese, Timote uvua mua kuikala ne bidimu 20 ne bia mu njila; ‘bana betu ba ku Luseta ne ba ku Ikonio bakavua bakula bimpe bua bualu buende.’ (Bien. 16:2) Nyuma wa Nzambi ukavua musake bantu bua kuamba “mêyi a buprofete” avua atangila Timote utshivua nsonga au; ne mu diumvuangana ne mêyi a buprofete au, Paulo ne bakulu ba muaba au bakatuma Timote mu mudimu wa pa buawu. (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6) Bavua bamuteke misionere ne bamutume bua afile Paulo mu mudimu wende. Timote uvua ne bua kushiyangana ne bena mu dîku diabu. Paulo wakamutengula bua bena Yuda ba mu bisumbu bivua Timote uya kutangila kabakudi bibi.​—Bien. 16:3.

Timote wakenza ngendu ya bungi. Wakayisha ne Paulo ne Sila mu Filipoyi, kuyishaye ne Sila mu Beloya, pashishe kuyishaye nkayende mu Tesalonike. Pakaluaye kupetangana kabidi ne Paulo mu Kolinto, wakamupesha lumu lua disanka lua muvua bena Tesalonike anu ne dinanga ne lulamatu nansha muvuabu bakenga. (Bien. 16:6–17:14; 1 Tes. 3:2-6) Paulo uvua mu Efeso, yeye kupeta ngumu mibi ivua itangila bena Kolinto; nanku wakapeta meji a kutuma Timote bua apingane ku Kolinto. (1 Kol. 4:17) Paulo wakalua kutuma kabidi Timote ne Elasto ku Makedonia, bumbukila mu Efeso muvuaye. Kadi pavua Paulo mufundile bena Lomo mukanda, ukavua kabidi ne Timote mu Kolinto. (Bien. 19:22; Lomo 16:21) Eyi ke imue ngendu ivua Timote muenze bua bualu bua lumu luimpe.

Tudi bamanye ne: Timote uvua muelakane ndambu bua kuenza mudimu ne bukokeshi buende, bualu Paulo wakamukankamija ne: “Muntu nansha umue kapetudi bunsonga buebe nansha kakese.” (1 Tim. 4:12) Kadi Paulo uvua mumueyemene, ke bualu kayi wakamutuma mu bisumbu muvua bimvundu ne mêyi a ne: “Utumine bantu bakuabu dîyi bua kabalongeshi dilongesha dikuabu” to. (1 Tim. 1:3) Paulo wakapesha kabidi Timote bukokeshi bua kuteka batangidi ne basadidi ba mudimu mu bisumbu.​—1 Tim. 5:22.

Paulo wakananga Timote bikole bua ngikadilu yende milenga. Mifundu idi ileja ne: nsongalume eu uvua mulamate Paulo, muikale nende pabuipi, ne Paulo uvua mumunange anu bu muanende. Ke bualu kayi Paulo wakafunda ne: uvua muvuluke binsonji biende, uvua ujinga kumumona ne muoyo mujima, ne uvua umulombela Nzambi. Anu mutu tatu utabalela muanende, Paulo wakapesha kabidi Timote mibelu bua “tusamasama” tuende, pamuapa masama a tshifu.​—1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4.

Musangu wa kumpala uvuabu bele Paulo mu buloko mu Lomo, Timote uvua ku luseke luende. Bakela too Timote muine mu buloko bua tshikondo kampanda. (Filem. 1; Eb. 13:23) Bu muvua Paulo ne Timote badie bulunda bukole, pavua Paulo mujingulule ne: ukavua pa kufua, wakatumina Timote dîyi ne: “Enza muebe muonso bua kulua kundi lukasa.” (2 Tim. 4:6-9) Kadi Bible kena uleja bikala Timote uvua mufike kumpala kua dîba bua kumonangana kabidi ne mumupeshi wa mibelu uvuaye munange eu to.

MÂKO UDI UPETA MIDIMU YA BUNGI

Evanjeliyo wa Mâko udi uleja ne: bantu bavua bakuate Yezu bakakeba kukuata kabidi “nsongalume mukuabu” wakabadiapuka “kunyemaye butaka.” (Mâko 14:51, 52) Bu mudibi ne: Mâko nkayende, uvuabu babikila kabidi ne: Yone Mâko, ke udi mufunde bualu ebu, pamuapa yeye ke nsongalume au. Biobi nanku, uvua upetangana bikole ne Yezu.

Mâko uteleja muntu mununu, wenda ufunda malu adiye umuambila.

Panyima pa bidimu 11, pavua Helode Agipa ukengesha bena Kristo, “bantu ndambu” ba mu tshisumbu tshia mu Yelushalema bakadisangisha kua Mariya, mamuende wa Mâko, bua kusambila. Kuende ke kuakaya kabidi mupostolo Petelo kutudila pavuaye mupatuke mu buloko mu tshishima. (Bien. 12:12) Nanku, bidi bimueneka ne: Mâko uvua mukolele mu nzubu muvuabu benzela bisangilu pashishe. Uvua pamuapa mumanye bayidi ba kumpala ba Yezu, bobu pabu bavua bamuambuluishe bikole.

Mâko uvua mueleshe batangidi ba bungi ba mu bisumbu bia bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala diboko. Wakafila mulela wende Bânaba ne mupostolo Paulo mu mudimu wabu ku Antiokia wa mu Sulia. Ke mudimu wende wa kumpala wa pa buawu uvuaye mupete utudi bamanye. (Bien. 12:25) Pavua Bânaba ne Paulo batuadije luendu luabu lua kumpala lua bumisionere, Mâko wakaya nabu, tshia kumpala ku Kupulio, pashishe ku Asia Mukese. Kadi Mâko wakabashiya, kupinganaye ku Yelushalema bua bualu butudi katuyi bamanye to. (Bien. 13:4, 13) Bânaba ne Paulo bamane kukokangana bua Mâko, anu mudi Bienzedi nshapita wa 15 uleja, Mâko ne Bânaba bakatungunuka ne mudimu wabu wa bumisionere mu Kupulio.​—Bien. 15:36-39.

Bu mu 60 anyi 61 P.Y., buonso buabu bavua ne bua kuikala bamane kupua dikokangana diabu muoyo, bualu Mâko ne Paulo badi kabidi benza mudimu pamue mu Lomo. Paulo wakafundila bena mu tshisumbu tshia mu Kolosayi pavuaye mu buloko ne: “Alistâko muena lukanu nanyi udi unuela muoyo, ne Mâko mulela wa Bânaba (muena mikenji inuvua bapete bua kuakidila bimpe yeye mulue kunudi).” (Kolos. 4:10) Paulo uvua usua kutuma Yone Mâko kumbukila ku Lomo kuvuabu bua aye bu muleji mpala wende ku Kolosayi.

Tshimue tshikondo pankatshi pa 62 ne 64 P.Y., Mâko ne mupostolo Petelo bakenza mudimu pamue mu Babilona. Anu mudi nshapita wa 10 wa mukanda eu uleja, bakadia bulunda bukole bualu Petelo wakalua kubikila nsongalume eu ne: “muananyi Mâko.”​—1 Pet. 5:13.

Bua kujikija, bu mu 65 P.Y. pavua mupostolo Paulo mu buloko musangu muibidi mu Lomo, wakafundila Timote muenzejanganyi nende wa mudimu uvua mu Efeso ne: “Luaku ne Mâko, bualu utu ungambuluisha mu mudimu bikole.” (2 Tim. 4:11) Kakuyi mpata, Mâko wakitaba dibikila adi ne lukasa, kumbukaye ku Efeso kupinganaye ku Lomo. Bushuwa, Bânaba, Paulo, ne Petelo bavua banyisha Mâko bikole!

Mudimu mupite yonso ivua Mâko muenze uvua wa kufunda Evanjeliyo ku bukole bua nyuma wa Yehowa. Kudi bantu badi bamba ne: mupostolo Petelo ke uvua mupeshe Mâko a bungi a ku malu avuaye mufunde. Kudi bijadiki bia bualu ebu. Tshilejilu, mu Evanjeliyo wa Mâko mudi bimue bintu bivua mumonyi wa bualu, bu mudi Petelo, mudimuenene. Nansha nanku, bidi bimueneka ne: Mâko uvua muwufundile mu Lomo, ki mmu Babilona muvuabu ne Petelo to. Bu mudi Mâko mufundamu biambilu bia bungi bia mu Laten ne mukudimunamu miaku ya mu tshiena Ebelu ivua mua kuikala mikolele bantu bavua kabayi bena Yuda bua kuyumvua, bidi bimueneka ne: uvua mufunde mukanda eu nangananga bua bantu ba bisamba bikuabu.

a Tangila kazubu ka “Mâko udi upeta midimu ya bungi.”

b Tangila kazubu ka “Timote wakenza nanyi mudimu bu mupika ‘bua kutungunuja lumu luimpe.’”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu