Matayi nshapita 5-7
5 Pakamonaye misumba ya bantu, wakabanda ku mukuna; yeye mumane kusomba, bayidi bende bakalua kudiye. 2 Pashishe, wakabulula mukana muende, kutuadijaye kubalongesha, wamba ne:
3 “Badi bamanye ne: badi dijinga ne malu a mu nyumaa mba diakalenga, bualu Bukalenge bua mu diulu mbuabu.
4 “Badi badila mba diakalenga, bualu nebabasambe.
5 “Badi ne malu mapoleb mba diakalenga, bualu nebapiane buloba.
6 “Badi ne nzala ne nyota ya buakane mba diakalenga, bualu nebukute.
7 “Badi ne luse mba diakalenga, bualu nebabaleje luse.
8 “Badi bakezuke mu muoyo mba diakalenga, bualu nebamone Nzambi.
9 “Bakebi ba ditalala mba diakalenga,c bualu nebababikile ne: bana ba Nzambi.
10 “Bantu badibu bakengesha bua buakane mba diakalenga, bualu Bukalenge bua mu diulu mbuabu.
11 “Nudi ba diakalenga padi bantu banupenda, banukengesha ne banushiminyina malu mabi a mishindu yonso bua bualu buanyi. 12 Nusanke, nuikale ne disanka dia bungi, bualu difutu dienu ndinene mu diulu, bualu mushindu eu ke uvuabu bakengeshe baprofete bavua kumpala kuenu.
13 “Nudi mukele wa buloba; kadi mukele wowu mujimije bukole buawu, nebawutuishe kabidi ne tshinyi? Kawena wambuluisha ku tshintu nansha tshimue, ukadi anu wa kuimansha pambelu bua bantu bawudiatakaje.
14 “Nudi butoke bua pa buloba. Kabena mua kusokoka tshimenga paditshi tshiasa pa mukuna to. 15 Bantu batu batemesha muendu, ki mbua kuwuteka muinshi mua tshibondod to, kadi mbua kuwuteka pa tshitekelu tshia muendu, ne udi ukenkesha bantu bonso badi mu nzubu. 16 Bia muomumue, butoke buenu bukenkeshe kumpala kua bantu, bua bamone bienzedi bienu bimpe, batumbishe Tatu wenu udi mu diulu.
17 “Kanuedi meji ne: mvua mulue bua kushipa Mikenji anyi mêyi a Baprofete. Tshivua mulue bua kushipa, kadi mbua kukumbaja. 18 Bulelela ndi nnuambila ne: diulu ne buloba bidi mua kujimina lukasa, kadi kaleta kamue katambe bukese anyi katupa ka dileta kakakujimina mu Mikenji eyi, too ne padi malu onso akumbana. 19 Nunku, muntu udi ushipa umue wa ku mikenji mitambe bukese eyi ne ulongesha bakuabu bua kuenza nunku, nebamubikile ne: mutambe bukese pa bidi bitangila Bukalenge bua mu diulu. Kadi muntu udi uyitumikila ne uyilongesha, nebamubikile ne: munene pa bidi bitangila Bukalenge bua mu diulu. 20 Bualu ndi nnuambila ne: bikala buakane buenu kabuyi bupite bua bafundi ne Bafalese, kanuakubuela mu Bukalenge bua mu diulu nansha kakese.
21 “Nuakumvua tshivuabu bambile bantu ba bikondo bia kale ne: ‘Kuena ne bua kushipa muntu, kadi muntu udi ushipangana neapite ku tshilumbuluidi.’ 22 Kadi meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utungunuka ne kukuatshila muanabu tshiji tshikole, neapite ku tshilumbuluidi; muntu yonso udi wamba muanabu dîyi dibi dia kapeja, neapite ku Kabadi Kanene; kadi muntu yonso udi wambangana ne: ‘Wewe mutshimbakane wa dikema,’ mmukumbanyine Ngenae wa kapia.
23 “Nunku, wewe uya ne dipa diebe ku tshioshelu ne kuoku aku udi uvuluka ne: muanenu udi nebe tshilumbu, 24 shiya dipa diebe muaba au kumpala kua tshioshelu, ne ndaku. Anji lengejangana ne muanenu, pashishe upingane ne ufile dipa diebe.
25 “Akaja malu ne lukasa ne uudi nende tshilumbu, panutshidi nende mu njila amu, bua uudi nende tshilumbu kalu kukufila kudi nzuji, ne nzuji pende kalu kukufila kudi mulami wa buloko, ne bakuele mu buloko. 26 Ndi nkuambila bulelela ne: kuakupatukamu bushuwa too ne paudi ufuta dikuta diebe dikese dia tshinjanja dia ndekelu.
27 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Kuena ne bua kuenda masandi.’ 28 Kadi meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utungunuka ne kutangila mukaji mu mushindu wa kumualakana, ukadi muende nende masandi mu muoyo wende. 29 Mpindieu, bikala dîsu diebe dia balume dikulenduisha, uditule, udimanshe kule nebe. Bualu mbimpe bua wewe kujimija tshimue tshia ku bitupa biebe bia mubidi pamutu pa kuelabu mubidi webe mujima mu Ngena.f 30 Kabidi, bikala tshianza tshiebe tshia balume tshikulenduisha, utshikose, utshimanshe kule nebe. Bualu mbimpe bua wewe kujimija tshimue tshia ku bitupa biebe bia mubidi pamutu pa mubidi webe mujima kumatawu mu Ngena.g
31 “Bakamba kabidi ne: ‘Muntu udi ushipa dibaka ne mukajende amupeshe mukanda wa kushipa nawu dibaka.’ 32 Kadi ndi nnuambila ne: muntu yonso udi ushipa dibaka ne mukajende kabuyi bua masandi,h udi umuteka mu njiwu ya kuenda masandi, ne muntu yonso udi usela mukaji udi dibaka difue udi wenda masandi.
33 “Nuakumvua kabidi tshivuabu bambile bantu ba bikondo bia kale ne: ‘Kuena ne bua kuditshipa kuyi ukumbaja, kadi udi ne bua kukumbaja mitshipu yebe kudi Yehowa.’ 34 Kadi meme ndi nnuambila ne: kanuditshipi nansha kakese; ni mmu dîna dia diulu, bualu didi nkuasa wa bukalenge wa Nzambi; 35 ni mmu dîna dia buloba, bualu budi tshitekelu tshia makasa ende; ni mmu dîna dia Yelushalema, bualu ntshimenga tshia Mukalenge munene. 36 Kuditshipi mu dîna dia mutu webe, bualu kuena mua kuvuija lusuki lumue lutoke anyi lufiike. 37 Dîyi dienu dia ne: ‘Eyowa,’ dikale anu eyowa; dia ne: ‘Tòo,’ dikale anu tòo; bualu dîyi disakidila didi difuma kudi mubi.
38 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Dîsu ku dîsu, dînu ku dînu.’ 39 Kadi meme ndi nnuambila ne: Kanukokianganyi ne muntu mubi; kadi muntu yeye mukutape dipi ku ditama dia balume, umutekele kabidi dikuabu. 40 Muntu yeye musue kuya nebe ku tshilumbuluidi ne kuangata tshilamba tshiebe tshia muinshi, mulekele angate kabidi ne tshilamba tshiebe tshia pa mutu; 41 ne bikala muntu udi ne bukokeshi ukuenzeja mudimu ku bukole ntanta wa kilometre umue, uye nende ntanta wa kilometre ibidi. 42 Udi ukulomba tshintu mupeshatshi, ne kunyemi muntu udi usua kukusomba tshintu.i
43 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Udi ne bua kunanga mukuebe, kadi kukina muena lukuna webe.’ 44 Kadi meme ndi nnuambila ne: Tungunukayi ne kunanga bena lukuna benu, ne kusambila bua badi banukengesha, 45 bua numone mua kuleja munudi bana ba Tatu wenu udi mu diulu, bualu utu ubandishila bantu babi ne bantu bimpe dîba diende ne ulokeshila bantu bakane ne badi kabayi bakane mvula. 46 Bualu, binuikala banange anu badi banunange, nudi nupeta difutu kayi? Balambuishi ba bitadi kabatu pabu benza nunku anyi? 47 Binuikala nuela anu bana benu muoyo, mbualu kayi bua pa buabu bunudi nuenza? Bantu ba bisamba kabatu pabu benza nunku anyi? 48 Nunku nudi ne bua kuikala bapuanganej bu mudi Tatu wenu wa mu diulu mupuangane.
6 “Nudimuke bua kanuikadi nuenza malu makane ku mêsu kua bantu bua bobu banumone; tshianana kanuakupeta difutu kudi Tatu wenu udi mu diulu to. 2 Nunku, paudi upeshangana bintu bia luse,k kuedi mpungi kumpala kuebe bu mudi bena lubombo benza mu nsunagoga ne mu misesu bua bantu babatumbishe. Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 3 Kadi wewe, paudi upeshangana bintu bia luse, tshianza tshiebe tshia bakaji katshimanyi tshidi tshianza tshiebe tshia balume tshienza, 4 bua bintu biebe bia luse biudi upeshangana bikale mu musokoko. Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute.
5 “Kabidi, panudi nusambila, kanuenji malu bu bena lubombo, bualu batu basue kusambila bimane mu nsunagoga ne mu masangu a misesu minene bua bantu babamone. Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 6 Kadi wewe paudi usambila, buela mu nzubu webe wa munda, kanga tshiibi ne sambila Tatu webe udi muaba musokome. Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute. 7 Panudi nusambila, kanuambuludi malu amue amue misangu ne misangu bu mutu bantu ba bisamba bikuabu benza to, bualu badi bela meji ne: nebabumvuile bua mêyi a bungi adibu bakula. 8 Nunku kanuikadi bu bobu to, bualu Tatu wenu mmumanye binudi nabi dijinga kumpala mene kua nuenu kumulomba.
9 “Nunku, nudi ne bua kusambila mushindu eu:
“‘Tatu wetu udi mu diulu, dîna diebe dijidibue.l 10 Bukalenge buebe bulue. Disua diebe dienzeke kabidi pa buloba muomumue ne mu diulu. 11 Utupeshe lelu tshiakudia tshietu tshia dituku edi; 12 utulekeele mabanza etu, bu mutudi petu balekeele badi ne etu mabanza. 13 Kutubueji mu ditetshibua, kadi utusungilea kudi mubi.’
14 “Nunku binuabuikidila bantu bilema biabu, Tatu wenu wa mu diulu neanubuikidile penu; 15 kadi nuenu kanuyi babuikidile bantu bilema biabu, Tatu wenu kakunubuikidila penu bienu bilema to.
16 “Panudi nubuela mu tshijila tshia biakudia, kanuikadi ne mpala mubungame bu bena lubombo, bualu badi banyanga ku mêsu kuabub bua kumueneka ku bantu mudibu babuela mu tshijila tshia biakudia. Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 17 Kadi wewe, paudi ubuela mu tshijila tshia biakudia, ulabe mafuta mu mutu muebe, wowe mâyi ku mêsu, 18 bua kumueneki kudi bantu ne: udi mu tshijila tshia biakudia kadi anu kudi Tatu webe udi muaba musokome. Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute.
19 “Lekelayi kudibutshila biuma pa buloba padi bishi bia mbumbu ne dimoma bibidia ne padi bivi babuela ne babiba. 20 Kadi nudibutshile biuma mu diulu mudi bishi bia mbumbu anyi dimoma kabiyi bibidia, ne mudi bivi kabayi babuela ne babiba. 21 Bualu muaba udi biuma biebe ke wikala muoyo webe kabidi.
22 “Muendu wa mubidi ndîsu. Nunku, bikala dîsu diebe dimona bimpe, mubidi webe mujima newikale bukenke.c 23 Kadi bikala dîsu diebe dialakana,d mubidi webe mujima newikale mîdima. Bikala butoke budi munda muebe buikale bushuwa mîdima, mîdima ayi mmikole be!
24 “Muntu nansha umue kena mua kuikala mupika udi wenzela bamfumu babidi mudimu to; bualu neakine umue ne neanange mukuabu, anyi nealamate umue ne neapetule mukuabu. Kanuena mua kuikala bapika ba Nzambi ne ba Biuma popamue to.
25 “Bua bualu ebu ndi nnuambila ne: lekelayi kuditatshisha bua mioyoe yenu bua tshinuikala mua kudia anyi bua tshinuikala mua kunua, anyi kuditatshisha bua mibidi yenu bua tshinuikala mua kuvuala. Muoyof ki mmupite biakudia anyi? Mubidi ki mmupite bilamba anyi? 26 Tangilayi nyunyi ya mu diulu bimpe; kayitu ikuna mamiinu anyi inowa peshi ikunguija bintu mu mayeba, kadi Tatu wenu wa mu diulu udi uyidisha. Nuenu kanuena bayipite ku mushinga anyi? 27 Nnganyi wa kunudi udi mua kusakidila nkubitag umue ku bule bua muoyo wende padiye uditatshisha? 28 Kabidi, bua tshinyi nudi nuditatshisha bua bilamba? Longelayi malu kudi bilongo bia kapapankole bia mu mpata, mushindu udibi bikola; kabitu bienza mudimu mukole anyi biluka manda; 29 kadi ndi nnuambila ne: nansha Solomo mu butumbi buende buonso kavua muvuale bu tshimue tshia kudibi to. 30 Nunku, bikala Nzambi uvuadika bisonsa bia mu mpata bidiku lelu ne malaba babiela mu mfulu nunku, kenaku mua kunuvuadika nuenu, bantu ba ditabuja dikese, anyi? 31 Nunku kanuditatshishi nansha ne kanuambi ne: ‘Netudie tshinyi?’ ‘Netunue tshinyi?’ ‘Netuvuale tshinyi?’ 32 Bualu bintu bionso ebi mbidi bisamba bikeba ne muoyo mujima. Tatu wenu udi mu diulu mmumanye ne: nudi dijinga ne bintu bionso ebi.
33 “Nunku, tungunukayi ne kukeba tshia kumpala Bukalenge ne buakane buende, ne nebanusakidile bintu bikuabu bionso ebi. 34 Nanku, kanuditatshishi bua dituku didi dilonda nansha, bualu dituku didi dilonda nedikale ne yadi ntatu. Dituku ne dituku didi ne yadi ntatu idi midikumbanyine.
7 “Lekelayi kulumbuluishangana bua kabanulumbuluishi penu; 2 bualu nebanulumbuluishe ne dilumbuluisha dinudi nulumbuluisha nadi bakuabu, nebanupimine ne tshipiminu tshinudi nupimina natshi bakuabu. 3 Nunku, bua tshinyi udi utangila kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu, kadi kuyi umona mukamba udi mu diebe dîsu? 4 Peshi, mmunyi muudi mua kuambila muanenu ne: ‘Enza nkumbushe kasonsa kadi mu dîsu diebe,’ padi eku mukamba muikale mu diebe dîsu? 5 Muena lubombo! Anji umbusha mukamba udi mu diebe dîsu, pashishe neumone bimpe mua kumbusha kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu.
6 “Kanupeshi mbua tshintu tshia tshijila, anyi kuela mabue enu a busanga kumpala kua ngulube bua yoyi kayiadiatakaji ne bikono biayi, ne kayilu kukudimuka ne kunupandulula nansha.
7 “Tungunukayi ne kulomba, nebanupeshe; tungunukayi ne kukeba, nenupete; tungunukayi ne kukokola, nebanunzuluile; 8 bualu muntu yonso udi ulomba, badi bamupesha; muntu yonso udi ukeba, udi upeta; ne muntu yonso udi ukokola, nebamunzuluile. 9 Mu bulelela, nnganyi wa kunudi, muanende yeye mumulombe diampa, neamupeshe dibue? 10 Anyi yeye mumulombe mushipa, kakumupesha nyoka to, ki mmuomu anyi? 11 Nunku, binuikala nuenu, nansha munudi bantu babi, bamanye mua kupesha bana benu bintu bimpe, kadi Tatu wenu udi mu diulu kakupesha bantu badi bamulomba bintu bimpe anyi?
12 “Nunku, malu onso anudi basue bua bantu banuenzele, nudi ne bua kubenzelawu penu. Bushuwa, ke tshidi Mikenji ne mêyi a Baprofete biamba.
13 “Buelelayi ku tshiibi tshikese, bualu tshiibi tshidi tshinene ne njila udi mualabale udi ufikisha ku kabutu, bantu ba bungi badi babuelelaku; 14 kadi tshiibi tshidi tshikese ne njila udi mubumbakane udi ufikisha ku muoyo, bantu bakese badi bamupeta.
15 “Nudimukile baprofete ba dishima badi balua kunudi bavuale biseba bia mikoko, kadi munda badi mbua ya ditu idi ne lumpukusu. 16 Nenubamanyine ku mamuma abu. Bantu kabatu bapuola tumuma tua mvinyo ku mêba anyi tumuma tua mfigi ku bisonsa bia nyiny’a tshisongah to, ki mmuomu anyi? 17 Bia muomumue, mutshi wonso muimpe udi ukuama bimuma bimpe, kadi mutshi wonso mubole udi ukuama bimuma bidi kabiyi ne mushinga. 18 Mutshi muimpe kawena mua kukuama bimuma bidi kabiyi ne mushinga to, anyi mutshi mubole kawena mua kukuama bimuma bimpe to. 19 Mutshi wonso udi kawuyi ukuama bimuma bimpe, badi bawukosa, bawela mu kapia. 20 Nunku, bushuwa nenumanyine bantu abu ku mamuma abu.
21 “Badi bambikila ne: ‘Mukalenge, Mukalenge,’ kabakubuela bonso mu Bukalenge bua mu diulu to, kadi anu muntu udi wenza disua dia Tatu wanyi udi mu diulu ke wabuelamu. 22 Bantu ba bungi nebangambile dituku adi ne: ‘Mukalenge, Mukalenge, katuvua bambile bantu mêyi a buprofete mu dîna diebe, bipate bademon mu dîna diebe ne benze midimu ya bukole mu dîna diebe anyi?’ 23 Kadi dîba adi, meme nembambile ne: ‘Tshitu munumanye to! Umbukayi kundi, nuenu bashipi ba mikenji!’
24 “Nunku, muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne uatumikila, neikale mufuanangane ne muena meji uvua muibakile nzubu wende pa dibue dinene. 25 Mvula yakaloka, mâyi a bungi akalua, bipepele biakatuta ne biakakuma ku nzubu au, kadi kavua mupuke to, bualu uvua mushimika pa dibue dinene. 26 Kadi muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne kayi uatumikila, neikale bu muntu mutshimbakane uvua muibakile nzubu wende pa lusenga. 27 Mvula yakaloka, mâyi a bungi akalua ne bipepele biakatuta ne biakakuma ku nzubu au, wakupuka, ne diupuka diende divua dinene.”
28 Pakajikija Yezu mêyi aa, biakenzeka nunku: misumba ya bantu yakakema bikole bua mushindu uvuaye ulongesha, 29 bualu uvua ubalongesha bu muntu uvua ne bukokeshi, kadi ki mbu bafundi babu to.
a Anyi “badi balombi ba ka pa luse ka nyuma.”
b Anyi “Bena bupuekele.”
c Anyi “Bena ditalala.”
d Anyi “tshibondo tshia kupima natshi bintu.”
e Muaba wa kuoshila bintu bia bukoya pambelu pa Yelushalema. Dîna dia mu tshiena Greke dia Tshibandabanda tshia Hinoma, ku sud lua ku ouest kua Yelushalema wa kale. Kakuena tshijadiki tshia ne: bavua bimansha nyama anyi bantu mu Ngena bua kubiosha ne muoyo anyi kubikengeshamu to. Nunku muaba eu kawena uleja muaba udi kawuyi umueneka udibu bakengeshila anyima ya bantu bua kashidi mu kapia ketu kalelela aka to. Kadi Yezu ne bayidi bende bavua batela Ngena bu tshimfuanyi tshia kabutu ka tshiendelele, dijimijibua.
h Muaku mufumine ku muaku wa tshiena Greke porneia. Mbawutele mu Mifundu bua kuakula bua amue malu a disangila mibidi adi Nzambi mukandike. Udi ukongoloja masandi a basele, bundumba, disangila dia bantu badi kabayi baselangane, disangila dia balume ne balume anyi dia bakaji ne bakaji, ne disangila ne nyama.
i Mmumue ne: kusomba kakuyi tshia kasombela.
j Anyi “bakumbanangane.”
k Anyi “upesha bapele bintu.”
l Anyi “badiangate ne: ndinsantu; badimone ne: ndia tshijila.”
a Anyi “utupandishe.”
b Anyi “badi balengulula tshimuenekelu tshiabu.”
c Anyi “neuwule tente ne butoke.”
d Ku mua.: “dibi; dia luonji.”
e Anyi “anyima.”
f Anyi “anyima.”
g Tang. Tshis. B14.
h Anyi “nsasanganyi.”