Ntshinyi tshitu tshikusaka bua kusadila Nzambi?
“Udi ne bua kunanga Yehowa, Nzambi webe, ne muoyo webe wonso, ne anyima webe wonso, ne tshieledi tshiebe tshia lungenyi tshionso, ne bukole buebe buonso.”—MÂKO 12:30, NW.
1, 2. Mbintu kayi bia mpatshi bidi bienda bikumbajibua mu diumvuangana ne mudimu wa buambi?
MUSHINGA mulelela wa mashinyi ki mmujadika patupu kudi mmuenekelu wawo to. Mukubu udi mua kulengeja pambelu pawu, ne modele mufinuke udi mua kukoka muasumbi kampanda; kadi bia mushinga mutambe bunene mbintu bidi kabiyi bimueneka diakamue—motere udi wendesha mashinyi, ne bikuabo biamu bionso bidi biwambuluisha.
2 Ke mudibi bua mudimu udi bena nkristo bakuatshila Nzambi. Bantemu ba Yehowa badi benza midimu mivule ya Nzambi. Tshidimu tshionso, batu bapitshisha mêba mapite pa muliyare mujima mu buambi bua lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi. Ku lukuabo luseke, badi balombola malonga a Bible miliyo mivule, ne bantu binunu nkama ne nkama batu batambushibua. Biwikala muambi wa lumu luimpe, udi mukumbaja tshiebe tshitupa—nansha tshiotshio tshimueneke bu tshikese—mu bishiferi ebi bia mpatshi. Ikala ne dishindika se: “Nzambi ki mmupange buakane bua kupuaye mudimu webe muoyo ne dinanga diwakaleja bua dîna diende.”—Ebelu 6:10, NW.
3. Pa kumbusha midimu, ntshinyi tshidi bena nkristo ne bua kuditatshishila, ne mbua tshinyi?
3 Kadi, mushinga mulelela wa mudimu wetu—mu tshibungi anyi pa nkayetu—kabena bautshinka ku bungi patupu. Anu bu muakambilabo Samuele ne: “bantu badi batangila bidi bimueneka ku mêsu; kadi Nzambi yeye udi utangila tshidi mutshima.” (1 Samuele 16:7, NW) Eyowa, tshitudi munda ke tshidi ne mushinga kudi Nzambi. Bushuwa, midimu mmikengedibua. Bienzedi bia dinemeka Nzambi bidi bilengeja dilongesha dia Yehowa ne bikoka bantu badi pamu’apa mua kulua balongi. (Matayo 5:14-16; Tito 2:10; 2 Petelo 3:11) Kadi, mudimu wetu kawena usokolola bionso nansha. Yezu mubiishibue ku lufu uvua uditatshisha bua tshisumbu tshia ku Efeso—nansha muvuatshio tshiende lumu pa bidi bitangila midimu mimpe. “Ndi mumanye bienzedi bienu” ke muakabambilaye. “Kadi, bualu bundi munulamine ku muoyo, mbua panudi balekele dinanga dinuvua nadi ku ntuadijilu.”—Buakabuluibua 2:1-4, NW.
4. (a) Mmushindu kayi udi mudimu wetu kudi Nzambi mua kulua bu tshienzedi tshienza bua kanemu patupu? (b) Bua tshinyi bidi bikengela kudikonkonona mu muanda eu?
4 Njiwu idiku. Mu kupita kua matuku, mudimu wetu kudi Nzambi udi mua kulu’anu bu tshienzedi tshienza bua kanemu patupu. Mukaji kampanda muena nkristo udi umvuija nsombelu eu nunku: “Mvua mua kupatuka mu buambi, kuya mu bisangilu, kulonga, kusambila—kadi bionso ebi mvua mbienz’anu ku tshingenyingenyi, tshiyi ngumvua bindenga ku muoyo.” Bushuwa, basadidi ba Nzambi mba kuela ka-lumbandi bualu badi benza madikolela nansha buobu badiumvua bu “bela panshi” peshi “baladika panshi.” (2 Kolinto 4:9; 7:6, NW) Kadi, padi mudimu wetu wa bena nkristo wa buatshia-buila utuadija kusheta makasa, mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, tudi ne bua kutangila munda mua mashinyi. Nansha mashinyi adi matambe wonso bulenga atu akengela kuakonkonona musangu wonso; bia muomumue, bena nkristo buonso badi ne bua kudikonkonona pa tshibidilu. (2 Kolinto 13:5) Bakuabo badi mua kumona midimu yetu, kadi kabena mua kujingulula tshidi tshisaka bienzedi bietu. Bua bualu ebu, lukonko elu ndutangile yonso wa kutudi: ‘Ntshinyi tshidi tshinsaka bua kusadila Nzambi?’
Bipumbishi bia tshisonsodi tshiakane
5. Ndîyi-dituma kayi diakafila Yezu didi kumpala kua wonso?
5 Pakamuebejabo mukenji uvua wa kumpala ku yonso ivuabo bapeshe Izalele, Yezu wakatela dîyi-dituma divua dishindamena ki mpa bia pambelu bidi bimueneka, kadi pa tshisonsodi tshia munda: “Udi ne bua kunanga Yehowa, Nzambi webe, ne muoyo webe wonso, ne anyima webe wonso, ne tshieledi tshiebe tshia lungenyi tshionso, ne bukole buebe buonso.” (Mâko 12:28-30, NW) Nenku, Yezu wakasokolola tshidi ne bua kuikala bukole busonsodi budi munyima mua mudimu wetu kudi Nzambi—dinanga.
6, 7. (a) Mmu mushindu kayi mudi Satana ubunda dîku mu musokoko, ne mbua tshinyi? (2 Kolinto 2:11) (b) Mmunyi mudi mushindu udi muntu mukoleshibue mua kuikala ne buenzeji pa mmuenenu wende wa bukokeshi bua Nzambi?
6 Satana mmusue kutekesha nzanzu yetu ya kudima ngikadilu munene wa dinanga. Bua kukumbaja tshipatshila etshi, umue wa ku mishindu idiye utumika nayi ng’wa kubunda dîku. Bua tshinyi? Bualu eu mmuaba udi bivulukilu bietu bia nzanzanza ne bianenga pa bidi bitangila dinanga bifumbibua. Satana mmumanye bimpe dîyi-diludiki dia mu Bible dia se: malu adi alongibua ku buana adi mua kuikala ne mushinga ku bukulumpe. (Nsumuinu 22:6) Mu musokoko, udi uteta bua kunyanga bituadijile ku buana mmuenenu wetu pa dinanga. Bu “nzambi wa ndongoluelu eu wa malu,” Satana udi umona dilongolola diende badisadile biakane padi bantu bavule bakoleshibua mu mêku mukena dinanga kadi mudi ndululu, nkinu, tshiji tshikole, ne ngakuilu mubole.—2 Kolinto 4:4; Efeso 4:31, 32; 6:4, NW, note kuinshi kua dibeji; Kolosai 3:21.
7 Mukanda wa Nsombelu wa disanka mu diku udi umanyisha se: mushindu udi tatu ukumbaja bujitu buende bua muledi “udi mua kuikala ne buenzeji buatamba kunenga pa mushindu walua bana kuangata bukokeshi bua bantu ne bua Nzambi.”a Mulume kampanda muena nkristo uvua mukoleshibue kudi tatu wa tshikisu udi ujadika se: “Buanyi meme, kutumikila Yehowa nkutekete; kumunanga nkutambe kunkolela.” Bushuwa, ditumikila didi ne mushinga, bualu ku mêsu a Yehowa, “kutumikila nkutambe mulambo.” (1 Samuele 15:22, NW) Kadi, ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kubenga kuleja ditumikila patupu ne kudima dinanga bua Yehowa bu bukole busonsodi munyima mua ntendelelu wetu?
“Dinanga didi Kristo nadi didi ditusaka”
8, 9. Mmunyi mudi mulambo wa Yezu wa tshia-bupikudi ne bua kusalula dinanga dietu bua Yehowa?
8 Tshisaki tshitambe bunene tshidi tshiambuluisha bua kudima ne muoyo umue dinanga bua Yehowa ndianyisha bua mulambu wa Yezu Kristo wa tshia-bupikudi. “Ku etshi, dinanga dia Nzambi diakamueneshibua kutudi, bualu Nzambi wakatuma Muanende umuepele pa buloba bua tumone mua kupetela muoyo wa kashidi kudiye.” (1 Yone 4:9, NW) Diakamue patudi tujingulula ne tuleja dianyisha bua muanda eu, tshienzedi etshi tshia dinanga tshidi tshikebesha ku luetu luseke diandamuna dia dinanga. “Tudi tunanga, bualu [Yehowa] wakatunanga diambedi.”—1 Yone 4:19, NW.
9 Yezu wakitaba ku budisuile mudimu wende bua kusadila bu Mupandishi wa bantu. “Ku ebi, tuafiki ku dimanya dinanga, bualu yeye wakafila anyima wende wonso bualu buetu.” (1 Yone 3:16; Yone 15:13, NW) Dinanga dia didipua muoyo dia Yezu didi ku luetu luseke ne bua kutusaka ku dileja dianyisha mu ngandamuinu wetu. Bua kumvuija: Anji kudifuanyikija mupandishibue mu mâyi. Udi mua kupingana ku nzubu, udikupula mâyi ne pashishe upua bualu ebu muoyo anyi? Tòo! Neudiumvue muena dibanza kudi muntu uvua mukupandishe. Bua kuamba menemene, udi muena dibanza kudi muntu eu bua muoyo webe. Tudi bena dibanza ditambe bukese kudi Yehowa Nzambi ne kudi Yezu Kristo anyi? Bu kakuyi tshia-bupikudi, yonso wa kutudi, mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, uvua mua kudiina mu mpekatu ne mu lufu. Bishilangane, bua tshienzedi tshinene tshia dinanga etshi, tudi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba.—Lomo 5:12, 18; 1 Petelo 2:24.
10. (a) Mmunyi mutudi mua kuvuija tshia-bupikudi tshintu tshietu nkayetu? (b) Mmunyi mudi dinanga didi nadi Kristo ditusaka?
10 Weleele meji pa tshia-bupikudi. Anu bu muakenza mupostolo Paulo, uvuije tshia-bupikudi tshintu tshiebe nkayebe: “Eyowa, muoyo undi nawu mpindieu ku mubidi, ndi nawu ku ditabuja dindi nadi kudi Muana wa Nzambi, wakannanga ne kudifila bua bualu buanyi.” (Galatia 2:20, NW) Dieleela meji dia nunku nedisonsole bena muoyo mulenga, bualu Paulo wakafundila bena Kolinto ne: “Dinanga didi nadi Kristo didi ditubambidika, bualu . . . wakafua bua buonso, bua aba badi ne muoyo kabikadi kabidi ne muoyo anu buabu nkayabo, kadi bua yeye wakafua bualu buabu ne wakajudibua.” (2 Kolinto 5:14, 15, NW) Tudi tubala mu Bible de Jérusalem ne: dinanga didi nadi Kristo “didi ditutshintshimika.” Patudi tubandila dinanga didi nadi Kristo, tudi tudiumvua basonsodibue, basakibue mu buondoke buonso, nansha batshintshimikibue. Didi dilenga mitshima yetu ne ditusaka ku dienza. Bu mudi nkudimuinu wa J. B. Phillips utela mvese eu, “Mpokolo mulelela wa bienzedi bietu ndinanga bua Kristo.” Tshisaki tshikuabo kayi tshionso katshiakupatula mamuma anenga munda muetu, bu mudibi bilejibue ku tshilejilu tshia Bafarizeyi.
“Dimukayi bua luevene lua Bafarizeyi”
11. Umvuija mmuenenu wa Bafarizeyi pa midimu ya malu a Nzambi.
11 Bafarizeyi bakalamuna nsombelu wabo wonso ku ntendelelu wa Nzambi. Pa mutu pa kuela dinanga bua Nzambi kashonyi, bakazangika midimu bu tshipiminu tshia ngikadilu ya mu nyuma. Diditatshisha diabo bua kanungu kuonso ka mêyi-maludiki divua dibavuija bakane pa mbelu, kadi munda bavua “buule tente ne mifuba ya bafue ne bintu bia mishindu yonso bikena bikezuke.”—Matayo 23:27, NW.
12. Kunyima kua Yezu mumane kuondopa muntu kampanda, mmunyi muakadimuenesha Bafarizeyi bapape mu mutshima?
12 Dimu’edi, Yezu, ne luse luonso, wakuondapa muntu kampanda uvua ne tshianza tshifulame. Ndisanka kayipu diakumvua muntu eu pakuondopibua mu mupodi wa dîsu ku bulema abu buvua bumutatshishe ku mubidi ne mu lungenyi! Kadi, Bafarizeyi kabakasanka pamue nende. Bishilangane, bakajana ngenzelu eu—bamba muvua Yezu muambuluishangane mu dia Nsabatu. Batambe kuditatshisha bua wabo ngumvuilu wa Mikenji, Bafarizeyi bakajimija diumvuija dilelela dia Mikenji. Kabiena bikemesha pavua Yezu “munyingalale bua bupape bua mitshima yabo”! (Mâko 3:1-5, NW) Ku lukuabo luseke, wakadimuija balongi bende ne: “Dimukayi bua luevene lua Bafarizeyi ne Basaduseyi.” (Matayo 16:6, NW) Bienzedi ne mmuenenu biabo mbilejibue patoke mu Bible bua disanka dietu.
13. Ndilongesha kayi ditudi nadi muaba eu mu tshilejilu tshia Bafarizeyi?
13 Tshilejilu tshia Bafarizeyi tshidi tshitulongesha se: tudi ne bua kuikala ne mmuenenu mutshintshikila pa bidi bitangila midimu. Bushuwa, mudimu udi ne dikuatshisha, bualu “ditabuja dikena midimu ndifue.” (Yakobo 2:26, NW) Kadi, bantu bakena bapuangane batu bajinga kulumbuluisha bakuabo bua bidibo benza pa mutu pa bua tshidibo. Bumue, tudi nansha mua kudilumbuluisha tuetu bine nunku. Tudi mua kunekesha ku dizanzamuna mudimu, bienz’anu bu ne: wowo ke tshipiminu tshia ngikadilu wa mu nyuma. Tudi mua kupua muoyo mushinga wa dikonkonona bitusonsodi bietu. (Fuanyikija ne 2 Kolinto 5:12.) Tudi mua kulua bedi ba mikenji bakena butshintshikidi, badi “bumbusha kambuinkidi eku bamina nyama wa kamelo,” badi batumikila dileta dionso dia mikenji eku batupa tshipatshila tshiayi.—Matayo 23:24, NW.
14. Mmunyi muvua Bafarizeyi bu dikopo anyi dilonga dikena dikezuke?
14 Tshivua Bafarizeyi kabayi bajingulule ntshia se: bushuwa, bikala muntu munange Yehowa, bienzedi bia dinemeka Nzambi nebidivuile nkayabi. Ngikadilu wa mu nyuma utu utuadijila munda uya mutangile pa mbelu. Yezu wakapisha ne bukitu buonso Bafarizeyi bua ngelelu wabo wa meji mukonyangale pa muanda eu, wamba ne: “Nuenu bamanyi ba Diyi ne Bafarizeyi, badingidiji ba malu, diakabi dienu, bualu nudi nusukula panyima pa dikopo ne pa dilonga, kadi munda muabio muule tente ne bintu bipeta ku buivi ne ku lukuka luenu. Wewe Mufarizeyi mpofo, anji kusukula munda mua dikopo ne mua dilonga, bua panyima pikala kabidi patoke.”—Matewuse 23:25, 26, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
15. Tela bilejilu bidi bileja se: Kristo utu utangila kupitshisha ne pa mmuenekelu patupu.
15 Pa mbelu pa dikopo, pa dilonga peshi pa nzubu kapatu pasokolola bionso. Balongi ba Yezu bakakatshila bua bulengele bua ntempelo wa Yeruzaleme uvua Yezu ubikila “lubinga lua bivi” bua bivua bienzekanzeka munda. (Mâko 11:17, NW; 13:1) Tshivua tshilelela bua ntempelo ntshilelela bua bantu miliyo mivule badi badiamba mudibo bena nkristo, bu mudi lumu ludi Bukua-buena-nkristo buende. Yezu wakamba ne: nealumbuluishe bamue badi benza “bishima” mu dîna diende, ubangata bu “benji ba malu mabi.” (Matewuse 7:22, 23, MMM) Bishilangane, wakamba bua mukamba kampanda wakafila kalambo ka mfranga mikese mu ntempelo ne: “Mukaji mukamba muena dikenga eu mmuele bipite bia bonso badi bela mu tshibutshilu . . . kadi yeye mmuele biende bionso bia dikenga, bionso bivuaye nabi bua kudidisha.” (Markuse 12:41-44, MMM) Mmalumbuluisha akena mashindame anyi? Tòo. Mu nsombelu ibidi eyi, Yezu wakaleja mmuenenu wa Yehowa. (Yone 8:16) Wakamona bisonsodi munyima mua bienzedi ne kulumbuluisha mu diumvuangana nabi.
“Muntu yonso bilondeshile nzanzu yende”
16. Bua tshinyi katuena ne bua kuikal’anu tufuanyikija mudimu wetu ne wa mukuabo muena nkristo?
16 Padi bisonsodi bietu bikale biakane, katuena ne bua kubifuanyikija to. Tshilejilu, anu bimpe bikese ke bidi bikumbajibua mu dienza madikolela ne butembianganyi buonso bua kupitshisha mêba a muomumue ne adi muena nkristo mukuabo upitshisha peshi bua kukumbaja bidi bakuabo bakumbaja mu buambi. Yezu wakamba bua unange Yehowa ne mutshima webe wonso, tshieledi tshiebe tshia lungenyi tshionso, anyima webe wonso ne makanda ebe wonso—ki nne bia muntu mukuabo to. Nzanzu, dinanukila ne nsombelu bia bantu bitu bishilangane. Pikala nsombelu webe ukushila mpunga, dinanga nedikusonsole bua kupitshisha mêba mavule mu buambi—pamu’apa bu ministre mpanda-njila wa ku dîba ne ku dîba. Kadi, biwikala uluangana ne disama, dîba diudi upitshisha mu buambi didi mua kuikala dikese kupita diudi ujinga. Kuteketshi mu maboko to. Lulamatu kudi Nzambi kabatu balupima bilondeshile mêba. Kuikala ne bisonsodi bikezuke nekukupeteshe kabingila bua kusanka. Paulo wakafunda ne: “Muntu yonso akonkonone tshidi mudimu wende nkayende, nanku neamone pa kusankila buende yeye muine, kadi ki mpa kuufuanyikija ne wa muntu mukuabo.”—Galatia 6:4, NW.
17. Mu ebe mêyi makese, akula bua mufuanu wa ntalanta.
17 Tukonkononayi mufuanu wa Yezu wa ntalanta, bu mudiwu mufunda mu Matayo 25:14-30, NW. Muntu kampanda ukavua pa kuya ku luendu lule wakabikila bapika bende ne kubashila bintu biende. “Wakapesha umue ntalanta itanu, mukuabo ibidi, munga umue, muntu yonso bilondeshile nzanzu yende.” Pakalukila mfumu bua kubadika bintu ne bapika bende, ntshinyi tshiakasanganaye? Mupika uvuaye mupeshe ntalanta itanu wakapeta makasa a ntalanta mikuabo itanu. Bia muomumue, mupika uvuaye mupeshe ntalanta ibidi wakapeta makasa a ntalanta mikuabo ibidi. Mupika uvuaye mupeshe ntalanta umue wakamujiika mu buloba ne kakenza bualu nansha bumue bua kuvudija bubanji bua mfumuende. Dilumbuluisha dia mfumuabo dia nsombelu eu divua tshinyi?
18, 19. (a) Bua tshinyi mfumu kakafuanyikija mupika uvuaye mupeshe ntalanta ibidi ku eu uvuaye mupeshe ntalanta itanu? (b) Ntshinyi tshidi mufuanu wa ntalanta utulongesha pa dielangana ka-lumbandi ne difuanyikijangana? (c) Bua tshinyi mupika muisatu wakapeta dilumbuluishibua dikole?
18 Diambedi, tukonkonone nsombelu wa bapika bavuaye mupeshe eu ntalanta itanu ne mukuabo ntalanta ibidi. Mfumu wakambila yonso wa ku bapika aba ne: “Udi muenze bilenga, mupika muimpe ne muena lulamatu!” Uvua mua kuambila mupika uvua mupete ntalanta itanu mêyi aa bu yeye mupete makasa a ibidi patupu anyi? Tòo! Ku lukuabo luseke, kavua muambile mupika wakapeta makasa a ntalanta ibidi ne: ‘Bua tshinyi kuena mupete makasa a itanu? Bualu, tangila mupika nebe ne bungi bua makasa adiye mumpetele!’ Tòo, mfumu muena luse, úvuá ufunkuna Yezu, kakabafuanyikija. Wakafila ntalanta “kudi muntu yonso bilondeshile nzanzu yende,” ne kavua utekemena tshikuabo tshintu tshiakumupingajila kupita tshivua muntu yonso mua kufila. Bapika buonso babidi bakedibua ka-lumbandi mushindu wa muomumue, bualu bubidi buabu bakenza mudimu ne anyima wabo mujima bua mfumu’abu. Yonso wa kutudi udi mua kupetela dilongesha ku muanda eu.
19 Eyowa, mupika muisatu kakedibua ka-lumbandi. Bushuwa, wakedibua mu mîdima pa mbelu. Kadi, bu muvuaye mupete ntalanta umue, kabavua batekemene bua apatule makasa mavule bu a mupika wakapeta ntalanta itanu. Pende, kakateta nansha kuteta! Dilumbuluishibua diende divua dikole bualu mmuenenu wende wa mutshima “mubi ne wa bufube,” uvua musokolole dibula dinanga bua mfumu’ende.
20. Mmunyi mudi Yehowa umona mikalu yetu?
20 Yehowa mmutekemene bua yonso wa kutudi amunange ne makanda ende wonso, kadi mmusangelu kayipu bualu “yeye nkayende mmumanye bimpe dienjibua dietu, uvuluka se: tudi lupuishi”! (Musambu wa 103:14, NW) Nsumuinu 21:2, (NW) udi wamba ne: “Yehowa udi ukonkonona mitshima”—ki mbishiferi. Mmumanye mikalu kayi yonso idi mitupite bukole, nansha yoyi ya mfranga, ya mubidi, ya nyanji ya munda peshi mikuabo. (Yeshaya 63:9) Kadi, mmutekemene bua tutumike muetu muonso ne bintu bitudi mua kuikala nabi. Yehowa udi mupuangane, kadi mu malanda ende ne bamutendeledi bende bakena bapuangane, katu munekeshi ku dilomba bupuangane mu ngenzelu wa malu. Katu mubule butshintshikidi mu malanda ende peshi utekemena bikena kutekemena.
21. Bikala mudimu wetu kudi Nzambi musonsodibue kudi dinanga, mbipeta kayi bimpe bialonda?
21 Kunanga Yehowa ne mutshima wetu wonso, ne anyima wetu wonso, ne tshieledi tshietu tshia lungenyi tshionso ne makanda etu wonso “nkutambe milambo yonso ya diosha.” (Mâko 12:33, NW) Bituikala basonsodibue kudi dinanga, nanku netuenze bionso bitudi mua kuenza mu mudimu wa Nzambi. Petelo wakafunda ne: bikala ngikadilu ya Nzambi eyi, popamue ne dinanga, “mikale munda muenu ne miûle tente, neyinuepule ku dikala bena lulengu anyi baatuke pa bidi bitangila dimanya dijalame bua Mukalenge wetu Yezu Kristo.”—2 Petelo 1:8, NW.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mupatula kudi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Diambulula
◻ Ntshinyi tshidi ne bua kuikala bukole busonsodi mu nyima mua mudimu wetu kudi Nzambi?
◻ Mmunyi mudi dinanga bua Kristo ditusaka bua kusadila Yehowa?
◻ Mmalu kayi avua Bafarizeyi baditatshishila atudi ne bua kuepuka?
◻ Bua tshinyi kabiena bia meji bua kuikal’anu tufuanyikija mudimu wetu ne wa mukuabo muena nkristo?
[Bimfuanyi mu dibeji 16]
Nzanzu, dinanukila, ne nsombelu bia bantu mbishilangane