Bualu busokoka budi bena nkristo kabayi ne bua kulama!
‘Ngakajukuila bantu dîyi dianyi patoke; . . tshiakamba bualu bumue mu busokoko.’—YONE 18:20.
1, 2. Ndiumvuija kayi didi nadi muaku wa tshiena-Greke my·steʹri·on mudi Mifundu mitumike nawu?
MUAKU wa mu tshiena-Greke my·steʹri·on mmukudimuna misangu 25 mu Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau bu “bualu busokoka bua tshijila” ne misangu 3 bu “bualu bukena kujingulula.” Bualu busokoka bubikila ne: bua tshijila, budi ne bua kuikala bushuwa ne mushinga wa bungi! Eu yonso udi ne diakalenga dia kupeta dimanya dia bualu busokoka bua nunku udi ne bua kudiumvua mutumbishibue bikole, bualu mmuangata bu mukumbane bua kuabanyangana bualu busokoka ne Nzambi Mukulu wa ku mutu kua bionso.
2 Mukanda wa Vine (Expository Dictionary of Old and New Testament Words) udi ujadika ne: misangu ya bungi “bualu busokoka bua tshijila” nngandamuinu muakanyine kupita “bualu bukena kujingulula.” Udi wamba bua my·steʹri·on ne: “Mu [Mifundu ya tshiena-Greke ya Buena-nkristo] udi uleja, ki mbualu bukena kujingulula (bu mudibi bua muaku wa mu Ang[lais]), kadi ebu budi, buikale bupite bukole bua ku tshilelelu bua ngumvuilu wa bantu, mua kumanyika anu ku disokolola dia Nzambi, ne mbumanyishibue mu mushindu ne mu tshikondo kampanda bijadika kudi Nzambi, ne anu kudi aba badi bakenkesha kudi Spiritu Wende. Mu ngumvuilu wa pa tshibidilu, bualu bukena kujingulula budi bumvuija dimanya dibuta; ne diumvuija diabu dia mu Mifundu mbulelela busokolola. Bua nenku, miaku misuikakaja ku tshiena-bualu idi: ‘bumanyisha,’ ‘buleja patoke,’ ‘busokolola,’ ‘buyisha,’ ‘diteleja,’ ‘ditangalaja.’”
3. Mmunyi muvua tshisumbu tshia Buena-nkristo tshia mu siekele wa kumpala tshishilangana ne tusumbu tua malu a Nzambi a mikiya misokome?
3 Diumvuija edi didi dizangika dishilangana dinene pankatshi pa tusumbu tua malu a Nzambi a mikiya misokome tuakamena bu buowa mu siekele wa kumpala ne tshisumbu tshia Buena-nkristo tshitshivua tshifumina ku dienjibua. Pavua eku aba bavua mu mikiya ya tusumbu tusokome bikale misangu ya bungi basuikakaja ku mutshipu wa dipuwa bua kulama malongesha a ntendelelu, bena nkristo kabavua bikale nansha kakese muinshi mua mukandu wa nanku. Mbulelela se: mupostolo Paulo wakakula bua “meji a Nzambi mu bualu busokoka bua tshijila,” uabikila ne: “meji masokoka,” mbuena kuamba ne: mmasokoka “bakokeshi ba ndongoluelu eu wa malu.” Ki mmasokoka bena nkristo bavuabu baabuluile ku diambuluisha dia spiritu wa Nzambi bua kumonabu mua kuamanyisha patoke.—1 Kolinto 2:7-12, NW; fuanyikija ne Nsumuinu 1:20.
“Bualu busokoka bua tshijila” mbujingulula
4. “Bualu busokoka bua tshijila” mbushindamene pa nganyi, ne mmushindu kayi?
4 “Bualu busokoka bua tshijila” bua Yehowa mbushindamene pa Yezu Kristo. Paulo wakafunda ne: “[Yehowa] wakatumanyisha bualu busokoka bua tshijila bua disua diende. Buine ebu budi bilondeshile disanka diende dimpe diakalongololaye munda muende bua bulombodi kampanda ku mukalu wa tshishiki wa bikondo bijadika, mbuena kuamba ne: bua kusangisha tshiakabidi bintu bionso pamue mu Kristo, bintu bidi mu diulu ne bintu bidi pa buloba. Eyowa, mu yeye.” (Efeso 1:9, 10, NW) Paulo uvua mene mutokeshe bikole pa bidi bitangila muji wa “bualu busokoka bua tshijila” pakalejaye dikengedibua dia “dimanya dijalame dia bualu busokoka bua tshijila bua Nzambi, mbuena kuamba ne: Kristo.”—Kolosai 2:2, NW.
5. Mmalu kayi adi mu “bualu busokoka bua tshijila”?
5 Kadi, kudi kukengedibua bivule, bualu “bualu busokoka bua tshijila” budi ne bitupa bia bungi. Ki ndisunguluja patupu dia Yezu bu Dimiinu dilaya peshi Masiya; bidi bikonga mudimu udibu bamupeshe bua kukumbaja mu dilongolola dia Nzambi. Bidi bitangila mbulamatadi wa mu diulu, Bukalenge bua Nzambi bulombola kudi Masiya, anu bu muakumvuija Yezu patoke pakambilaye bayidi bende ne: “Mbanuanyishile bua kumvua malu masokoka a tshijila a bukalenge bua mu muulu, kadi ki mbanyishile bantu aba nansha.”—Matayo 13:11, NW.
6. (a) Bua tshinyi mbimpe kuamba ne: “bualu busokoka bua tshijila” buvua “bulamibue mu tshimùma munkatshi mua bikondo bia lupolo lule”? (b) Mmunyi muvuabu benda babusokolola ku kakese ku kakese?
6 Lupolo lule lua tshikondo luvua ne bua kupita pankatshi pa diakula bua musangu wa kumpala dia dilongolola dia Nzambi bua kupetesha nshindamenu wa Bukalenge bua Masiya ne difikisha dia “bualu busokoka bua tshijila . . . ku ndekelu.” (Buakabuluibua 10:7, NW; Genese 3:15) Dibufikisha ku ndekelu divua mua kuenzeka pamue ne dijadikibua dia Bukalenge, anu mudi difuanyikija dia Buakabuluibua 10:7 ne 11:15 dijadika. Bushuwa, bidimu bitue ku 4 000 biakapita kumbukila ku difila dia dilaya dia kumpala dia Bukalenge mu Edene too ne ku dimueneka dia Mukalenge-Musungula mu 29 B.B. Bidimu bikuabu 1 885 biakapita kumpala kua Bukalenge kujadikibuabu mu diulu mu 1914. Nenku bavua benda basokolola “bualu busokoka bua tshijila” ku kakese ku kakese mu lupolo lua bidimu bitue ku 6 000. (Tangila dibeji dia 16.) Paulo uvua bushuwa muambilamu mu diakula bua “disokolola dia bualu busokoka bua tshijila budi buikale bulamibue mu tshimùma munkatshi mua bikondo bia lupolo lule kadi budi mpindieu buleja patoke ne bumanyisha.”—Lomo 16:25-27, NW; Efeso 3:4-11.
7. Bua tshinyi tudi mua kuikala ne dieyemena dietu dijima mu kasumbu ka mupika wa lulamatu ne wa budimu?
7 Mushilangane ne bantu, badi matuku a muoyo mabadika ku minu, Yehowa katu muanji kudiumvua musumpakaja kudi dîba bua kusokolola malu masokoka ende padi tshikondo katshiyi tshianji kukumbana. Bualu ebu budi ne bua kutukanda ku dipanga lutulu padi imue nkonko ya mu Bible kayiyi mua kupeta diumvuija didi mua kutusankisha mpindieu. Budipope bua kasumbu ka mupika wa lulamatu ne wa budimu, kuomekela bukenji bua kupetesha bena mu nzubu wa Buena-nkristo biakudia mu tshikondo tshiakanyine, budi bukanda kasumbu aka ku didianjila kuya kumpala mu tshiputuku ne mu mushindu ukena mubobesha mu dielangana meji pa malu atshidi mabuitshidile. Kasumbu ka mupika kadi kadienzeja bua kuepuka dikala kasuishanganyi ka mmuenenu. Kadi bushuwa ne budipuekeshi bua kuitaba ne: kakena mua kuandamuna lukonko luonso mpindieu, pa kulama mu lungenyi Nsumuinu 4:18 mu mushindu mutoke. Kadi ndisanka kayipu bua kumanya ne: Yehowa, mu tshikondo tshiende tshijadika ne mu wende mushindu, neatungunuke ne kusokolola malu masokoka ende bilondeshile malongolola ende! Katupangi lutulu nansha lukese pa bidi bitangila ndongoluelu wa Yehowa, pa kuteta mu mushindu ukena wa budimu bua kudianjila kuya kumpala kua Musokolodi wa malu masokoka. Mmunyipu mudibi bikolesha bua kumanya ne: njila udi Yehowa utumika nende lelu’eu kêna wenza nanku! Njila eu ng’wa lulamatu ne wa budimu.—Matayo 24:45; 1 Kolinto 4:6.
Bualu busokoka budibu basokolole budi ne bua kuambibua!
8. Mmunyi mutudi bamanye ne: “bualu busokoka bua tshijila” budi ne bua kumanyika?
8 Yehowa ki mmusokoluele bena nkristo “bualu busokoka [buende] bua tshijila” bua babusokoke nansha. Budi ne bua kumanyika, mu diumvuangana ne dîyi-diludiki diakamba Yezu bua balondi bende bonso—ki ng’anu bua bamfumu bakese ba bitendelelu: “Nudi butoke bua bukua-bantu. Kabena mua kusokoka tshimenga paditshi tshiasa pa mukuna. Bantu batu batemesha muendu ne bauteka, ki mmuinshi mua tshipiminu tshia disumbisha natshi, kadi pa tshitekelu tshia muendu, ne udi ukenkesha aba bonso badi mu nzubu. Bia muomumue butoke buenu bukenke kumpala kua bantu, bua bamone midimu yenu mimpe ne batumbishe Tatu wenu udi mu muulu.”—Matayo 5:14-16, NW; 28:19, 20.
9. Ntshinyi tshidi tshijadika ne: Yezu kavua mukudimunyi wa nsombelu wa bantu, bu mudi bamue bamba?
9 Yezu kavua ne dijinga dia kukudimuna nsombelu wa bantu pa kuenza bulongolodi bua balondi ba mu mufuitshifuitshi bua kuipatshila malu masokome. Mu mukanda kampanda (Early Christianity and Society), Robert M. Grant wakafunda pa bidi bitangila dibingisha bena nkristo ba kumpala dienza kudi mulumbuluidi wa ditabuja Justin Martyr ne: “Bu bena nkristo bikale bakudimunyi ba nsombelu wa bantu, bavua mua kushala basokome bua kumona mua kufika ku tshipatshila tshiabu.” Kadi mmunyi muvua bena nkristo mua “kushala basokome” ne eku kuikala bu “tshimenga . . . tshiasa pa mukuna”? Kabavua ne bua kusokoka butoke buabu muinshi mua tshipiminu tshia disumbisha natshi! Pa nanku, mbulamatadi kavua ne tshia kutshinyina mudimu wabu. Mufundi eu wakatungunuka ne kumvuija bualu buabu bu badi “tshintu tshimue ne amperere bua tshipatshila tshia ditalala ne bulongame buimpe.”
10. Bua tshinyi bena nkristo kabena ne bua kusokoka bumuntu buabu?
10 Yezu kavua musue bua bayidi bende kusokokabu bumuntu buabu bu bena mu kasumbu ka malu a Nzambi ka ku dîna. (Bienzedi 24:14; 28:22) Dipanga kukenkesha butoke buetu lelu’eu didi mua kubungamija Kristo ne Tatuende, Musokolodi wa malu masokoka, ne kadiakutushiya ne disanka nansha.
11, 12. (a) Bua tshinyi Yehowa mmusue bua Buena-nkristo bumanyike? (b) Mmunyi muvua Yezu mushiye tshilejilu tshiakanyine?
11 Yehowa “kena musue bua umue wenu ajimine, kadi udi musue bonso balue kukudimuna mitshima yabo.” (2 Petelo 3:9; Yehezekele 18:23; 33:11; Bienzedi 17:30) Nshindamenu wa difuidibua luse bua mpekatu ya bantu badi bakudimune mitshima nditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu Kristo, wakadifila yeye muine bu tshia-bupikudi bua bantu bonso—ki mbua bakese patupu—bua se: “eu yonso udi uleja ditabuja kudiye kabutudibu kadi apete muoyo wa kashidi.” (Yone 3:16, NW) Mbia mushinga wa bungi bua kuambuluisha bantu bua bele bidia bidi bikengedibua biabapetesha mushindu wa kuangatshibua bu mikoko, ki mbu mbuji, dîba dia dilumbuluisha ditshilualua.—Matayo 25:31-46.
12 Buena-nkristo bulelela ki mbua kusokoka nansha; budi ne bua kumanyishibua mu mishindu yonso miakanyine idiku. Yezu muine wakafila tshilejilu tshikumbane. Pakamuebeja muakuidi munene bua bidi bitangila bayidi bende ne dilongesha diende, wakamba ne: ‘Ngakajukuila bantu dîyi dianyi patoke; matuku onso ngakadi nyisha mu nsunagoga ne mu ntempelo, muakadi bena Yuda bonso bunguile; tshiakamba bualu bumue mu busokoko.’ (Yone 18:19, 20) Pa kutangila muanda udi kuulu eku, bua tshinyi muntu mutshinyi wa Nzambi udi mua kuteta kusokoka tshidi Nzambi mumane kuamba ne: tshidi ne bua kuedibua patoke? Nnganyi udi mua kupima bua kusokoka “nsapi wa dimanya” didi difikisha ku muoyo wa kashidi? Dienza nenku didi mua kumuvuija bu bena lubombo ba mu bitendelelu bia mu siekele wa kumpala.—Luka 11:52, NW; Yone 17:3.
13. Bua tshinyi tudi ne bua kuyisha ku tshikondo ne ku tshikondo tshionso?
13 Muntu nansha umue kambi ne: tuetu Bantemu ba Yehowa, tudi basokoke mukenji wa Bukalenge bua Nzambi! Nansha bitababu mukenji anyi biaubengabu, bantu badi ne bua kumanya ne: tudi bauyishe. (Fuanyikija ne Yehezekele 2:5; 33:33.) Pa nanku tubabidilayi tshikondo ne tshikondo tshionso bua kuambila bantu bonso mukenji wa bulelela, muaba wonso utudi tubapeta.
Diela ndobo mu mbanga ya Satana
14. Bua tshinyi katuena ne bua kuelakana mu didileja patoke mu ntendelelu wetu?
14 Mu miaba ya bungi Bantemu ba Yehowa badi benda balua bikole tshikoki tshia ntema ya tudiomba ne bakamona-kamba. Bia muomumue ne tshivua tshifikile bena nkristo ba kumpala, badi babamba bibi misangu mivule ne mbabateke mu mulongo umue ne tutendelelu tukena kuitaba tua malu a Nzambi ne malongolodi masokome. (Bienzedi 28:22) Dijikula dietu patoke mu diyisha didi mua kutukebela mvita anyi? Nebikale bushuwa dipangila dia meji, ne dibenga kulama mubelu wa Yezu, bu tuetu mua kuditua mu dikokangana dikena mushinga. (Nsumuinu 26:17; Matayo 10:16) Nansha nanku, katuena ne bua kusokoka mudimu mulenga wa diyisha Bukalenge ne wa diambuluisha bantu bua kuakaja nsombelu yabu. Udi utumbisha Yehowa, umutua makumbu, pa kutuma ntema kudiye ne ku Bukalenge buende bujadika. Diandamuna dia disankidila bulelela bua mu Bible dileja matuku mashale aa ku Mputu wa ku Est ne mu bimue bitupa bia Afrike mu bualabale kampanda divua bua dijikula patoke dikolesha didibu mua kuyisha nadi bulelela mpindieu kuine aku.
15, 16. (a) Dijikula dietu patoke ne dilubuluka dia mu nyuma mbiambuluishe bua kukumbaja malongolola kayi, kadi bualu ebu budi ne bua kutukebela kanyinganyinga anyi? (b) Bua tshinyi Yehowa udi wela ndobo mu mbanga ya Satana?
15 Mbulelela bua se: dijikula patoke didi Bantemu ba Yehowa bayisha nadi, mparadizu wa mu nyuma udibu bapete, ne dilubuluka diabu—mu bantu ne mu bintu bia ku mubidi—bidi bimueneka patoke. Padiwu eku akoka bantu bena mutshima mululame, malu aa adi mua kujula muengu wa baluishi. (2 Kolinto 2:14-17) Bushuwa, dilubuluka edi didi mua kusaka ndekelu wa bionso makole a Satana ku dibunda bantu ba Nzambi.
16 Bualu ebu budi ne bua kuikala tshikebi tshia kanyinganyinga anyi? Ki mbilondeshile mulayi wa Yehowa udi mu Yehezekele nshapita wa 38 nansha. Udi udianjila kuamba ne: Gog wa ku Magog, tshimfuanyi tshia Satana Diabolo kubangila ku dipuekeshibua diende ku mutumba wa buloba panyima pa dijadika dia Bukalenge mu 1914, neatangije mvita yende kudi bantu ba Nzambi. (Buakabuluibua 12:7-9) Yehowa udi wambila Gog ne: ‘Newambe ne: Nembandeku bua kuluisha ba mu misoko idi mu mpata; nenye kuluangana ne bantu aba badi bashikame talalaa, kabayi ne bualu budi bubapumbisha, buonso buabu badi bashikameku kabayi ne ngumbu, anyi nkanu ne biibi. Neupangidije bua kupaula ne kunyenga bintu biabu ku bukole, bua kupingaja tshianza tshiebe kabidi ku bipela bidi ne bantu bashikamemu mpindieu bua kubinyanga, bua kuluishamu bantu aba bakapatulabu munkatshi mua bisamba bia bantu, bakamana kuangata bimuna ne lupetu, badi bashikame munkatshi mua buloba.’ (Yehezekele 38:11, 12) Kadi, mvese 4 udi uleja ne: kabiena bikengela bua bantu ba Nzambi kutshina dibunda edi nansha, bualu ndia ku tshienzedi tshia Yehowa. Kadi bua tshinyi Nzambi udi mua kuanyisha—eyowa, mene kujudija—dibunda dienza ne bukole buonso pa bantu bende? Mu mvese wa 23 tudi tubala diandamuna dia Yehowa ne: “Nemmueneshe bunene buanyi ne tshijila tshianyi, nendimanyishe ku mesu kua bisamba bia bungi bia bantu. Nunku nebamanye ne, Meme ndi Yehowa.”
17. Mmunyi mutudi ne bua kumona dibunda dia Gog didi pabuipi?
17 Nenku, pamutu pa kuikala ne buôwa bua dibunda dia Gog, bantu ba Yehowa mbatangile kumpala ne ditekemena dia dikumbana edi dinene dia mulayi wa mu Bible. Ndisanka kayipu bua kumanya ne: pa kulubuluja ne kubenesha bulongolodi buende budi bumueneka, Yehowa udi upatshika ndobo mu mbanga ya Satana ne udi umusaka yeye ne makole ende a basalayi ku ditshimunyibua diabu!—Yehezekele 38:4.
Kabitshiyi kabidi bu kuonso aku!
18. (a) Nku dijingulula dia muanda kayi kudi bantu bavule bafika mpindieu, ne mbua tshinyi? (b) Mmunyi mudi diandamuna ku diyisha dia Bukalenge diambuluisha bu tshisonsodi tshia bukole?
18 Mu bikondo bietu ebi Bantemu ba Yehowa mbadifile mu dijikula mmuenenu yabu miashila pa Bible, nansha padibi kabiyi bisankisha bantu. Munkatshi mua makumi a bidimu mbadimuije bua njiwu ya dinua makanya ne ditumika bibi ne manga, dipanga kumona kule dia bulekelelavi mu dikela bana, buenzeji bubi bua dijikija lutetuku diûle ne malu a masandi ne tshinyangu, ne njiwu ya diedibua mashi. Mbaleje kabidi mushinga mushadile wa dilongesha dia didimenena. Bantu bavule batambe badi mpindieu bamba ne: “Bantemu ba Yehowa kabena anu bashime to.” Bu katuyi badifile mu dimanyisha mmuenenu yetu patoke, kabavua mua kuandamuna nunku nansha. Katulenguludi muanda wa se: mu diamba nenku, badi bela tshidia batangile ku diamba ne: “Satana, wewe udi muena mashimi; Yehowa udi ndekelu wa bionso mubinge.” Ntshisonsodi kayipu tshia bukole bua tuetu kutungunuka ne kulonda tshilejilu tshia Yezu, pa kuamba patoke dîyi dia bulelela!—Nsumuinu 27:11.
19, 20. (a) Ndipangadija kayi divua bantu ba Yehowa bajikule mu 1922, ne miaku eyi itshidi itumika anyi? (b) Mmunyi mutudi ne bua kuangata “bualu busokoka bua tshijila” bua Yehowa?
19 Bantu ba Yehowa mbajingulule katshia kuonso aku dienzejibua diabu mu bualu ebu. Mu mpuilu kampanda muende lumu wa mu 1922, J. F. Rutherford, uvua musangu au mulombodi wa Société Watch Tower, wakajula mitshima ya bateleji bende kuulu pa kuamba ne: “Ikalayi ne nkatshinkatshi, ikalayi badimuke, ikalayi benji ba mudimu, ikalayi ne dikima. Ikalayi bena lulamatu ne Bantemu balelela ba Mfumu. Ndayi kumpala mu mvita too ne pajimina tshifundu tshionso tshia Babilone. Manyishayi mukenji miaba yonso. Bulongolodi ebu budi ne bua kumanya ne: Yehowa udi Nzambi ne Yezu Kristo udi Mukalenge wa bakalenge ne Mfumu wa bamfumu. Edi ndituku [ditambe] matuku onso. Tangilayi, Mukalenge udi ukokesha! Nudi ba-tshikuma mbila bende ba patoke. Pa nanku, manyishayi, manyishayi, manyishayi Mukalenge ne bukalenge buende.”
20 Bu muvua mêyi aa ne mushinga mu 1922, mmunyipu mudiwu matambe kuikala nawu bidimu 75 panyima, padi disokolola Kristo bu Mulumbuluishi ne Musombuedi dikale pabuipi menemene! Mukenji wa Bukalenge bua Yehowa bujadika ne wa mparadizu wa mu nyuma mupeta kudi bantu ba Nzambi udi “bualu busokoka bua tshijila” bupite bunene bua kubulama. Anu bu muvua Yezu muine muambe patoke, balondi bende badi ne bua kuikala, ku diambuluisha dia spiritu munsantu, bantemu too ne ‘ku mfudilu kua buloba’ pa bidi bitangila muaba wende munene mu dilongolola dia kashidi dia Yehowa. (Bienzedi 1:8; Efeso 3:8-12) Bushuwa, bu basadidi ba Yehowa, Nzambi utu usokolola malu masokoka, katuena ne bua kudilamina buetu nkayetu bualu ebu busokoka nansha!
Newandamune munyi?
◻ “Bualu busokoka bua tshijila” ntshinyi?
◻ Mmunyi mutudi bamanye ne: budi ne bua kumanyika patoke?
◻ Ntshinyi tshidi tshikebesha dibunda dia Gog pa bantu ba Yehowa, ne mmunyi mutudi ne bua kuangata bualu ebu?
◻ Ntshinyi tshidi yonso wa kutudi ne bua kuikala mupangadije bua kuenza?
[Kazubu mu dibeji 16]
“Bualu busokoka bua tshijila” busokolola ku kakese ku kakese
◻ Panyima pa 4026 K.B.B.: Nzambi udi ulaya bua kujula Dimiinu bua kubutula Satana.—Genese 3:15
◻ 1943 K.B.B.: Tshiovo tshia Abrahama tshidi tshijadikibua, pa kulaya ne: Dimiinu nediluile mu Abrahama.—Genese 12:1-7
◻ 1918 K.B.B.: Diledibua dia Izaka bu mupianyi wa tshiovo.—Genese 17:19; 21:1-5
◻ 1781 K.B.B.: Yehowa udi ushindika ne: dimiinu nediluile mu Yakoba, muana wa Izaka.—Genese 28:10-15
◻ 1711 K.B.B.: Yakoba udi uleja ne: Dimiinu nediluile mu muanende Yuda.—Genese 49:10
◻ 1070-1038 K.B.B.: Mukalenge Davidi udi ujingulula ne: Dimiinu nedikale ndelanganyi wende ne nedikokeshe bu Mukalenge tshiendelele.—2 Samuele 7:13-16; Musambu 89:35, 36
◻ 29-33 B.B.: Badi basunguluja Yezu bu Dimiinu, Masiya, mulumbuluishi wa mu matuku atshilualua, ne Mukalenge-Musungula.—Yone 1:17; 4:25, 26; Bienzedi 10:42, 43; 2 Kolinto 1:20; 1 Timote 3:16
◻ Yezu udi usokolola ne: neikale ne binende bakokeshi ne balumbuluishi, ne se: Bukalenge bua mu diulu nebuikale ne bakokedi ba pa buloba, kabidi se: balondi bende bonso badi ne bua kuikala bayishi ba Bukalenge.—Matayo 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luka 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Yone 10:16; 14:2, 3
◻ Yezu udi usokolola ne: Bukalenge nebujadikibue mu tshikondo tshijadika, anu mudibi bishindika kudi malu adi enzeka pa buloba.—Matayo 24:3-22; Luka 21:24
◻ 36 B.B.: Petelo udi ujingulula ne: bantu bakena bena Yuda nebikale pabu bapianyi pamue ba Bukalenge.—Bienzedi 10:30-48
◻ 55 B.B.: Paulo udi umvuija ne: bapianyi pamue ba Bukalenge nebabiishibue bua muoyo ukena ufua ne bua dibenga kunyanguka mu tshikondo tshia dikalaku dia Kristo.—1 Kolinto 15:51-54
◻ 96 B.B.: Yezu, ukadi ukokesha pa balondi bende bela manyi, udi usokolola ne: bungi buabu bua ndekelu nebuikale bua bantu 144 000.—Efeso 5:32; Kolosai 1:13-20; Buakabuluibua 1:1; 14:1-3
◻ 1879 B.B.: Tshibumba tshia Nsentedi tshia Siyona tshidi tshifunkuna 1914 bu tshidimu tshia mushinga mukole mu dikumbana dia “bualu busokoka bua tshijila” bua Nzambi
◻ 1925 B.B.: Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshiumvuija ne: Bukalenge buvua buledibue mu 1914; “bualu busokoka bua tshijila” budi butangila Bukalenge budi ne bua kumanyika patoke.—Buakabuluibua 12:1-5, 10, 17
[Bimfuanyi mu dibeji 15]
Anu bu Mulombodi wabu Yezu, Bantemu ba Yehowa badi bamanyisha patoke Bukalenge bua Yehowa