“Bafue nebabike”
‘Bualu bua nebele mpungi ne bantu bafue nebabike [“kabayi mua kunyanguka,” NW], ne tuetu netuandamuke.’—1 KOLINTO 15:52.
1, 2. (a) Ndilaya kayi didi dikolesha divua difila ku butuangaji bua muprofete Hoshea? (b) Mmunyi mutudi bamanye ne: Nzambi mmudiakaje bua kupingaja bafue ku muoyo?
UKADIKU mufuishe muntu kampanda uuvua munange anyi? Nenku udi mumanye kanyinganyinga kadi lufu mua kukeba. Nansha nanku, bena nkristo badi bapeta busambi mu dilaya diakafila Nzambi ku butuangaji bua muprofete Hoshea ne: “Nembapikule ku tshianza tshia Sheol; nembasungile ku lufu. O Lufu, misongolo yebe idi penyi? O Sheol, bukole buebe bua kubutula budi penyi?”—Hoshea 13:14, NW.
2 Lungenyi lua bafue bapingana ku muoyo ludi lumueneka kaluyi lua meji ku mêsu kua bena mpata. Kadi Nzambi Wa-Bukole-Buonso udi bushuwa ne bukole bua kuenza tshishima tshia nunku! Tshilumbu tshinene ntshia kumanya bikala Yehowa mudiakaje bua kupingaja bafue ku muoyo. Muntu muakane Yobo wakebeja ne: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi?” Pashishe, udi ufila diandamuna edi didi dikolesha ne: ‘Wewe neumbikile ne meme nengitabe kuudi; wewe neunjinge, meme mudimu wa bianza biebe.’ (Yobo 14:14, 15) Muaku ‘kujinga’ udi uleja dijinga dikole. (Fuanyikija ne Musambu 84:2.) Eyowa, Yehowa mmuindile dibiishibua ne muoyo mujima—udi ujinga bikole bua kumona tshiakabidi bena lulamatu badi bafue kadi bikale ne muoyo mu tshivulukidi tshiende.—Matayo 22:31, 32.
Yezu udi ufila butoke pa dibiishibua
3, 4. (a) Mbutoke kayi buvua Yezu mufile pa ditekemena dia dibiishibua? (b) Bua tshinyi Yezu wakabiishibua bu spiritu, kabiyi mu mubidi?
3 Bantu ba ditabuja ba kale bu mudi Yobo bavua anu ne ngumvuilu wa pa mutu pa mutu bua dibiishibua. Yezu Kristo ke uvua mufile butoke bua bungi pa ditekemena edi dilengele. Wakaleja mudimu munene udiye yeye muine wenza pakambaye ne: “Eu yonso udi uleja ditabuja kudi Muana udi ne muoyo wa kashidi.” (Yone 3:36, NW) Muoyo au nebaupetele penyi? Bua tshitupa tshinene tshia aba badi baleja ditabuja, nebikale pa buloba. (Musambu 37:11) Kadi, Yezu wakambila bayidi bende ne: “Nuenu kasumbu kakese, kanutshinyi nansha, bualu Tatuenu mmuanyishe bua kunupa Bukalenge.” (Lukase 12:32, Mukanda wa Mvidi Mukulu) Bukalenge bua Nzambi mbua mu diulu. Pa nanku, dilaya edi didi diumvuija ne: “kasumbu kakese” kavua ne bua kuikala ne Yezu mu diulu bu bifukibua bia mu nyuma. (Yone 14:2, 3; 1 Petelo 1:3, 4) Nditekemena kayipu dia butumbi! Pashishe Yezu wakasokoluela mupostolo Yone ne: “kasumbu kakese” aka kavua ne bua kuikala ne bantu 144 000 patupu.—Buakabuluibua 14:1.
4 Kadi mmunyi muvua bantu 144 000 mua kubuela mu butumbi bua mu diulu? Yezu “mmufile butoke pa muoyo ne dibenga kunyanguka ku diambuluisha dia lumu luimpe.” Ku mashi ende, wakunzulula ‘njila mupiamupia ne wa muoyo’ bua kubuela mu diulu. (2 Timote 1:10, NW; Ebelu 10:19, 20) Tshia kumpala, wakafua anu bu muvua Bible mudianjile kuamba. (Yeshaya 53:12) Pashishe, anu bu muakamanyisha mupostolo Petelo panyima, ‘Yezu eu, Nzambi wakamubisha ku lufu.’ (Bienzedi 2:32) Kadi Yezu kavua mubiishibue bu muntu nansha. Uvua muambe ne: “Diampa dingafila, mmubidi wanyi mene, undi mfila bua ba pa buloba bikale ne muoyo.” (Yone 6:51, Muanda Mulenga Lelu) Kuangata tshiakabidi mubidi wende kuvua mua kujimija mushinga wa mulambu au. Nenku Yezu uvua “mushipa mu mubidi, kadi . . . muvuija ne muoyo mu spiritu.” (1 Petelo 3:18, NW) Nanku Yezu ‘wakatuangatshila [mmumue ne: “kasumbu kakese”] dipikula dia tshiendelele.’ (Ebelu 9:12) Wakaleja Nzambi mushinga wa muoyo wende mupuangane wa bumuntu bu tshia-bupikudi bua bantu bena mpekatu, ne bantu 144 000 ke bavua ba kumpala ku dipetelaku masanka.
5. Nditekemena kayi divuabu balabajile balondi ba Yezu ba mu siekele wa kumpala?
5 Yezu kavua mua kuikala anu nkayende ku dibiishibua bua muoyo wa mu diulu. Paulo wakambila bena nkristo nende ba mu Roma ne: bavua bedibue manyi ne spiritu munsantu bua kuikalabu bana ba Nzambi ne bapianyi pamue ne Kristo bu buobu mua kujadika diedibua manyi diabu pa kutantamana too ne ku ndekelu. (Lomo 8:16, 17) Paulo wakumvuija kabidi ne: “Bituikala balue kudisanga nende mu tshifuanyikiji tshia lufu luende, bushuwa netudisange nende kabidi mu tshifuanyikiji tshia dibiishibua diende.”—Lomo 6:5, NW.
Udi ubingisha ditekemena dia dibiishibua
6. Bua tshinyi bavua baluisha ditabuja mu dibiishibua mu Kolinto, ne mmunyi muakandamuna mupostolo Paulo?
6 Dibiishibua ntshitupa tshia ‘dilongesha dia ntuadijilu’ dia Buena-nkristo. (Bena Hebreyi 6:1, 2, MMM) Kadi, bavua baluisha dilongesha edi mu Kolinto. Bushuwa bamue bantu mu tshisumbu, benzeja kudi nkindi ya bena Greke, bavua bamba ne: “Kakuena dibika dia bafue.” (1 Kolinto 15:12) Pakafika luapolo lua bualu ebu kudi mupostolo Paulo, wakabingisha ditekemena dia dibiishibua, nangananga ditekemena dia bena nkristo bela manyi. Tukonkononayi mêyi a Paulo mudiwu mafunda mu 1 Kolinto nshapita 15. Neumone ne: bidi ne dikuatshisha bua kuikala mudianjile kubala nshapita eu mujima, bu muvuabu bakulombe mu tshiena-bualu tshia kumpala.
7. (a) Paulo uvua mushindamene pa tshilumbu kayi tshinene? (b) Mbanganyi bakamona Yezu mubiishibue?
7 Mu mvese ibidi ya kumpala ya 1 Kolinto nshapita 15, Paulo udi uleja tshiena-bualu tshia muyuki wende: ‘Bana betu, katataka ndi nnumanyisha lumu luimpe lungakanuambila, lunuakitabuja kabidi, lunudi nuimanamu kabidi, kudilu kunudi nusungidibua, binuikala kanuyi bitabuje patupu.’ Bu bena Kolinto bapangile bua kushindama mu lumu luimpe, bavua bitabe bulelela tshianana. Paulo wakatungunuka ne: ‘Ngakafila kunudi kumpala kua malu onso bualu bungakangata kabidi ne: Kristo wakafuila bua malu mabi etu, bu mudi [“Mifundu,” NW] yamba; wakajikibua, wakabishibua ku lufu pakapita matuku asatu, bu mudi [“Mifundu,” NW] yamba; wakamueneka kudi Kefa, ne kunyima kudi bapostolo dikumi ne babidi; pashishe, wakamueneka kudi bantu batambe nkama itanu tshikondo tshimue; bakuabu babu ba bungi batshidi ne muoyo too ne katataka, kadi bakuabu babu bakalala tulu mu lufu; pashishe, wakamueneka kudi Yakobo, pashishe kudi bapostolo bonso; ne ku nshikidilu kua bonso wakamueneka kundi, [“bienze bu kudi,” NW] muana wa kabishi.’—1 Kolinto 15:3-8.
8, 9. (a) Ditabuja mu dibiishibua didi ne mushinga kayi? (b) Ntshikondo kayi pamu’apa tshivua Yezu mumuenekele “bantu batambe nkama itanu”?
8 Bua aba bavua bitabe lumu luimpe, kuitabuja dibiishibua dia Yezu kakuvua bualu bua disungula. Kuvua bantemu bavule bua kujadika ne: ‘Kristo wakafuila bua malu mabi etu’ ne se: bavua bamubishe ku bafue. Umue uvua Kefa, uvua mumanyike bimpe mu dîna dia Petelo. Panyima pa Petelo mumane kuvila Yezu butuku buakamutungilabu tshitungu ne kumukuata, dimumuenekela dia Yezu divua ne bua kuikala dimusambe bikole. Yezu mubiishibue wakakumbula kabidi bapostolo “dikumi ne babidi” bangata bu kasumbu—bushuwa bualu ebu buakabambuluisha bua kutshimuna buôwa buabu ne kulua bantemu ba dikima ba dibiishibua dia Yezu.—Yone 20:19-23; Bienzedi 2:32.
9 Kristo wakamuenekela kabidi tshisumbu tshinene, “bantu batambe nkama itanu.” Bu muvuabi se: anu mu Ngalileya ke muvuaye ne balondi bungi nunku, ebi bivua mua kuikala mu tshikondo tshiumvuija mu Matayo 28:16-20, pavua Yezu mutume dîyi bua kuvuija bantu bayidi. Ntshijadiki kayipu tshia bukole tshivua bantu aba mua kufila! Bamue batshivua ne muoyo mu 55 B.B. pavua Paulo ufunda mukanda wende eu wa kumpala bua kutumina bena Kolinto. Kadi tangila ne: bavua bakula bua aba bakavua bafue bu badi ‘balala tulu mu lufu.’ Kabavua banji kubiishibua bua kupeta difutu diabu dia mu diulu.
10. (a) Tshisangilu tshia Yezu tshia ndekelu ne bayidi bende tshivua ne bipeta kayi? (b) Mmunyi muvua Yezu mumuenekele Paulo “bienze bu kudi muana wa kabishi”?
10 Ntemu mukuabu wa pa buende wa dibiishibua dia Yezu uvua Yakobo, muana wa Yozefe ne Mariya mamuende wa Yezu. Kumpala kua dibiishibua dia Yezu, bidi bimueneka ne: Yakobo kavua muanji kuikala muena kuitabuja. (Yone 7:5) Kadi panyima pa Yezu mumane kumumuenekela, Yakobo wakalua muena kuitabuja ne pamu’apa wakambuluisha mu difikisha bana babu bakuabu ku dikudimuna mutshima. (Bienzedi 1:13, 14) Mu tshisangilu tshia ndekelu ne bayidi bende, dîba diakabandaye mu diulu, Yezu wakabatuma bua ‘kuikala [“bantemu,” NW] too ne ku mfudilu kua buloba.’ (Bienzedi 1:6-11) Pashishe, wakamuenekela Shaula muena Tarse, mukengeshi wa bena nkristo. (Bienzedi 22:6-8) Yezu wakamuenekela Shaula “[“bienze bu kudi,” NW] muana wa kabishi.” Bivua bienze bu se: Shaula ukavua mubiishibue bua muoyo wa mu nyuma ne uvua ne mushindu wa kumona Mukalenge mutumbishibue siekele mivule kumpala kua dibiishibua dia bela manyi kadiyi dianji kuenzeka. Bualu ebu buakakosesha diakamue Shaula luendu luende lua buluishi bua kubutula tshisumbu tshia bena nkristo ne buakafikisha ku dishintuluka dia dikema. (Bienzedi 9:3-9, 17-19) Shaula wakalua mupostolo Paulo, umue wa ku babingishi ba kumpala ba ditabuja dia bena nkristo.—1 Kolinto 15:9, 10.
Ditabuja mu dibiishibua ndia mushinga mukole
11. Mmunyi muvua Paulo muleje patoke bubi bua diamba ne: “Kakuena dibika”?
11 Pa nanku dibiishibua dia Yezu divua bualu buenzeke bujadika bimpe. Paulo udi wamba ne: ‘Bianuambilabu bualu bua Kristo ne: Yeye wakabishibua ku bafue, munyi mudi bakuabu ba munkatshi muenu bamba ne: kakuena dibika dia bafue?’ (1 Kolinto 15:12) Bantu aba kabavua anu ne mpata yabu nkayabu anyi nkonko pa dibiishibua, kadi bavua bamba patoke mudibu kabayi ne ditabuja mu dibiishibua. Nenku Paulo udi uleja patoke bubi bua ngelelu wabu wa meji eu. Udi wamba ne: bikala Kristo kavua mubiishibue, mukenji wa bena nkristo uvua dishima, ne aba bavua bajadika dibiishibua dia Kristo bavua “bamanyishi ba bualu bua Nzambi badi ne mashimi.” Bikala Kristo kavua mubiishibue, kakuena tshia-bupikudi tshivua tshifuta Nzambi; bena nkristo batshivua ‘mu malu mabi abu.’ (1 Kolinto 15:13-19; Lomo 3:23, 24; Ebelu 9:11-14) Ne bena nkristo bavua ‘balale tulu mu lufu,’ mu imue nsombelu bu bantu bafuile ditabuja, bavua bafue kabayi ne ditekemena dia bushuwa. Bena nkristo bavua mua kuikala mu nsombelu mukuate luse bu bionso bivuabu batekemene bikale bishikila ne muoyo eu. Makenga abu avua onso mua kuikala kaayi ne mushinga.
12. (a) Kubikila Kristo ne: “mamuma a kukuama diambedi a bantu bakulala tulu mu lufu” kudi kumvuija tshinyi? (b) Mmunyi muvua Kristo muvuije dibiishibua bualu bulelela?
12 Kadi kabivua nanku. Paulo udi utungunuka ne: ‘Kristo wakamana kubishibua ku bafue.’ Kabidi, udi “mamuma a kukuama diambedi a bantu bakulala tulu mu lufu.” (1 Kolinto 15:20) Pavua bena Izalele ne butumike buonso bapesha Yehowa mamuma a diambedi a bintu biabu, Yehowa uvua ubabenesha ne dinowa divule. (Ekesode 22:29, 30; 23:19; Nsumuinu 3:9, 10) Mu dibikila Kristo bu “mamuma a kukuama diambedi,” Paulo udi umvuija ne: bavua ne bua kujula ku bafue dinowa dikuabu dia bantu bua muoyo wa mu diulu. Paulo udi wamba ne: “Bualu, bu mudi lufu lufume kudi muntu umue, ke mudi dibika dia bafue padio difuma kudi muntu umue. Bu mudi bonso bafua bualu bua Adame, bonso nebapete kabidi muoyo bualu bua Kristo.” (1 Bena Korente 15:21, 22, MMM) Yezu wakavuija dibiishibua bualu bulelela pa kufila muoyo wende mupuangane wa bumuntu bu tshia-bupikudi, unzuluila bukua-bantu njila wa dipikudibua ku bupika bua mpekatu ne lufu.—Galatia 1:4; 1 Petelo 1:18, 19.a
13. (a) Dibiishibua bua muoyo mu diulu didi dienzeka dîba kayi? (b) Mmunyi mudibi se: bamue bela manyi kabena ‘balala tulu mu lufu’?
13 Paulo udi utungunuka ne: ‘Kadi muntu ne muntu mu mulongo wende: Kristo, mamuma a kukuama diambedi; ne pashishe bantu ba Kristo [“mu tshikondo tshia dikalaku diende,” NW].’ (1 Kolinto 15:23) Kristo uvua mubiishibue mu 33 B.B. Kadi balondi bende bela manyi—‘bantu ba Kristo’—bavua ne bua kuindila too ne katupa kîpi panyima pa Yezu mumane kutuadija dikalaku diende dia bumfumu, didi milayi ya mu Bible ileja ne: diakenzeka mu 1914. (1 Tesalonike 4:14-16; Buakabuluibua 11:18) Tuambe bishi bua aba bavua mua kuikala ne muoyo mu tshikondo tshia dikalaku diende adi? Paulo udi wamba ne: ‘Monayi, ndi nnuambila bualu busokoka: Buonso buetu katuena tulala tulu mu lufu, kadi buonso buetu netuandamuke, mu dîba dikese, mu kuvinya kua dîsu, pelabu mpungi wa ku nshikidilu; bualu bua nebele mpungi ne bantu bafue nebabike [“kabayi mua kunyanguka,” NW] ne tuetu netuandamuke.’ (1 Kolinto 15:51, 52) Bushuwa, bela manyi bonso kabena balala tulu mu lufu bindile dibiishibua. Aba badi bafua munkatshi mua dikalaku dia Kristo badi bakudimuka diakamue.—Buakabuluibua 14:13.
14. Mmunyi mudi bela manyi “batambula ne tshipatshila tshia kuikala bafue”?
14 Paulo udi ukonka ne: “Tshianana, ntshinyi tshienza aba badi batambula ne tshipatshila tshia kuikala bafue? Bikala bafue kabayi ne bua kubiishibua nansha, bua tshinyi badi kabidi batambula ne tshipatshila tshia kuikala nunku? Bua tshinyi tudi kabidi mu njiwu dîba dionso?” (1 Kolinto 15:29, 30, NW) Paulo kavua musue kumvuija ne: bantu ba muoyo bavua batambula bua diakalenga dia bantu bafue, mudi imue nkudimuinu ya Bible isua kubileja. Tuamba eku tuela eku, batismo mmusuikakane ne dikala muyidi muena nkristo, ne anyima mifue kayena mua kuikala bayidi nansha. (Yone 4:1) Kadi, Paulo uvua wakula bua bena nkristo bavua ne muoyo, bavule ba kudibu, anu bu Paulo muine, bavua “mu njiwu dîba dionso.” Bena nkristo bela manyi bavua ‘babatijibue mu lufu lua Kristo.’ (Lomo 6:3) Katshia ku diedibua manyi diabu, bavua bikale “babatijibua,” mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, mu nsombelu uvua mua kufikisha ku lufu lufuane lua Kristo. (Mâko 10:35-40) Bavua ne bua kufua ne ditekemena dia dibiishibua dia butumbi dia mu diulu.—1 Kolinto 6:14; Filipoi 3:10, 11.
15. Nnjiwu kayi ivua Paulo mua kuikala mupete, ne mmunyi muvua ditabuja mu dibiishibua diambuluishe mu diyitantamena?
15 Mpindieu Paulo udi umvuija ne: yeye muine wakapetangana ne njiwu mikole mu mushindu wa se: uvua mua kuamba ne: “Ku dituku ku dituku ndi mu njiwu ya lufu.” Bua bamue kabalu kumuamba ne: udi unekesha, Paulo udi usakidila ne: ‘Ndi nnuambilabu bua diditumbisha dindi ngumvua bua bualu buenu mu Kristo Yezu Mfumu wetu.’ Mukanda wa Mvidi Mukulu udi ukudimuna mvese eu ne: “Bana betu, ndi ndimona mu njiwu ya lufu ku dituku ku dituku, kadi ndi ngenda ntunku bualu buenu mu dina dia Mfumu wetu Yezu Kristo.” Bu tshilejilu tshia njiwu yakapetaye, mu mvese wa 32 Paulo udi wakula bua ‘diluangana ne nyama ya mu tshisuku ya mu Efeso.’ Bena Roma bavua misangu mivule bashipa bena tshibawu pa kubakupa mu nyama ya luonji mu bipalu bia manaya. Bikala Paulo uvua mutantamene mvita ne nyama ya luonji miena dîna, uvua mua kuikala mupanduke anu bua diambuluisha dia Yehowa. Kuoku kakuyi ditekemena dia dibiishibua, kusungula nsombelu uvua umuteka mu njiwu ya mushindu’eu kuvua mua kuikala bushuwa bualu bua bupâle. Ditekemena dia muoyo utshilualua diodi kadiyiku, kutantamena ntatu ne kuenza madikolela bivua bifumina ku dienzela Nzambi mudimu kabivua mua kuikala ne mushinga to. Paulo udi wamba ne: “Bikala bafue kabayi babika ku lufu, nanku, tudiayi, tunuayi, bualu bua makelela netufue.”—1 Kolinto 15:31, 32, MML; tangila 2 Kolinto 1:8, 9; 11:23-27.
16. (a) Tshiambilu tshia se: “tudiayi, tunuayi, bualu bua makelela netufue” tshidi mua kuikala tshifumine kuepi? (b) Ditaba mmuenenu eu divua ne njiwu kayi?
16 Paulo uvua mua kuikala mutele Yeshaya 22:13, udi umvuija mmuenenu mubi wa bena bupidia basombi ba mu Yeruzaleme. Peshi uvua mua kuikala ne mitabuja a bena Epikuleo mu lungenyi, bavua bapepeja ditekemena dionso dia muoyo kunyima kua lufu ne bitabuja ne: bisankasanka bia ku mubidi bivua bualu buimpe bua kumpala mu nsombelu. Nansha biobi munyi, nkindi ya “tudiayi, tunuayi” kayivua ya buena Nzambi. Pa nanku Paulo udi udimuija ne: ‘Kanudingibu; malunda mabi adi anyanga malu makane a bantu.’ (1 Kolinto 15:33) Kudia bulunda ne aba bavua babenga dibiishibua kuvua mua kuikala bualu bua mulùngu. Malunda a nunku’eu avua mua kuikala malu avua makebeshe bilumbu bivua Paulo ne bua kujikija mu tshisumbu tshia bena Kolinto, bu mudi tshiendenda tshia masandi, matapuluka, difundangana ku tubadi ne dipanga kanemu bua Didia dia Dilolo dia Mukalenge.—1 Kolinto 1:11; 5:1; 6:1; 11:20-22.
17. (a) Mmubelu kayi uvua Paulo mupeshe bena Kolinto? (b) Nnkonko kayi idi mishale bua kuandamuna?
17 Nenku Paulo udi upesha bena Kolinto mubelu eu mulenga ne: ‘Nutabale biakane, nulekele kuenza malu mabi; bualu bua bakuabu kabena bamanye Nzambi. Ndi ngamba nunku bua kunufuisha bundu.’ (1 Kolinto 15:34) Mmuenenu mubi pa dibiishibua wakafikisha bamue ku ndengama ya mu nyuma, benze bu bakuatshike maluvu. Bivua bikengela bua batabale, bashale kabayi bakuatshike. Bia muomumue lelu’eu bena nkristo bela manyi badi ne bua kuikala batabale mu nyuma, kabayi ku buenzeji bua mmuenenu ya bena mpata ba mu bulongolodi ebu. Badi ne bua kulamata bikole ku ditekemena diabu dia dibiishibua dia mu diulu. Kadi kutshidi kushale nkonko—bua bena Kolinto ba tshikondo atshi ne buetu tuetu mpindieu. Tshilejilu: Bantu 144 000 badi babiishibua mu mubidi kayi bua kuya mu diulu? Ne bidi munyi bua miliyo ya bakuabu batshidi mu nkita ne badi kabayi ne ditekemena dia mu diulu? Dibiishibua nediumvuije tshinyi bua bantu aba? Mu tshiena-bualu tshietu tshidi tshilonda netukonkonone tshitupa tshidi tshishale tshia muyuki wa Paulo wa dibiishibua.
[Mêyi adi kuinshi]
a Tangila nimero wa Tshibumba tshia Nsentedi tshia 15 Luishi 1991 (Mfual.), bua dikonkonona dia tshia-bupikudi.
Udi muvuluke anyi?
◻ Mbutoke kayi buvua Yezu mufile pa dibiishibua?
◻ Mbanganyi bavua bamue ba ku bantemu ba dibiishibua dia Kristo?
◻ Bua tshinyi bavua baluisha dilongesha dia dibiishibua, ne ntshinyi tshivua diandamuna dia Paulo?
◻ Bua tshinyi ditabuja mu dibiishibua divua dia mushinga mukole bua bena nkristo bela manyi?
[Tshimfuanyi mu dibeji 15]
Muana wa bakaji wa Yailo wakalua tshijadiki tshia se: dibiishibua divua bualu bulelela
[Tshimfuanyi mu mabeji 16, 17]
Kuoku kakuyi ditekemena dia dibiishibua, difuila ditabuja dia bena nkristo ba lulamatu kadivua mua kuikala ne mushinga