TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w11 1/4 dib. 21-23
  • Bible udiku ukandika manaya a mfranga anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bible udiku ukandika manaya a mfranga anyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2011
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Dijinga dia kututa dikasa dimpe ditu dilobeshangana
  • Mudi bantu bapeta makuta mu manaya
  • “Buteyi” bua kuepuka
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2002
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2011
w11 1/4 dib. 21-23

Bible udiku ukandika manaya a mfranga anyi?

FILME ya bungi ya ku televizion lelu itu ileja manaya a mfranga nangananga adibu banayila mu nzubu ya manaya aa bu mushindu muimpe wa kujikija lutetuku, bua kunema ne kulua muntu mushidimuke. Bushuwa, tshibungi tshia bantu batu bamona televizion mbamone ne: malu adibu babaleja aa mmiyuki ya patupu peshi bilota.

Bantu ba bungi lelu batu batamba kunaya manaya a loteri, kudia lupiku bua manaya kampanda, karte anyi dame wa makuta, manaya a tubalu anyi manaya makuabu a mfranga. Mukanda mukuabu udi wamba ne: “Manaya a makuta ntshilele tshibi tshidi tshitangalake bikole pa buloba bujima lelu.” Tshilejilu, karte ka makuta nkalue dinaya didi bantu banaya bikole ku televizion anyi ku Enternete lelu. (Internet Gambling) Bilondeshile tshikandakanda kampanda, bamanyi badi batshinka ne: mu ngondo 18 mishale eyi, bungi bua banayi ba karte ka makuta mbuvule misangu ibidi mu ditunga dia États-Unis.

Batu bumvuija dinaya dia makuta bu mushindu wa kutekela makuta ne batekemene bua kupeta a bungi ku mpukapuka. Bantu ba bungi batu bela meji ne: padi muntu unaya manaya a makuta ne makuta ende kadi kayi ushala mupika wawu ki mbibi to. Mukanda kampanda wa bena Katolike udi wamba ne: Kunaya manaya a mfranga “ki nkubi to, kadi kudi kulua kubi padiku kupangisha muntu udi uanaya bua kukumbaja majitu adiye nawu.” (New Catholic Encyclopedia) Kadi mukanda eu ki mmutele mvese wa mu Bible nansha umue udi ujadika bualu ebu to. Nunku, mmunyi mudi muena Kristo mua kumona bualu ebu? Bible udiku ukandika manaya a mfranga anyi?

Tumanye ne: Bible kena wakula buludiludi bua manaya a mfranga to. Kadi abi kabiena bisua kumvuija ne: Bible ki mmutuleje tshitudi mua kuenza to. Pamutu pa kutuelela mikenji mu kalu ne kalu konso, Bible udi utubela bua ‘tujingulule mudi disua dia Yehowa.’ (Efeso 5:17) Mumanyi mukuabu wa malu a mu Bible Ethelbert Bullinger udi wamba ne: muaku wa tshiena Greke udibu bakudimune ne: “Kujingulula” udi umvuija kusangisha malu onso adi atangila tshilumbu kampanda pa “kuela meji ne kukeba bikole bua kupeta dimanya kampanda.” Muena Kristo udi mua kujingulula disua dia Nzambi mu tshilumbu etshi padiye usangisha malu mashilashilangane ne padiye welangana meji pa mikenji ya mu Bible idi itangila manaya a makuta. Paudi wenda ubala mvese idibu batele mu bikoso bidi bilonda ebi, udi mua kudiebeja ne: ‘Kunaya manaya a makuta kudiku kumvuangana ne mvese undi mubale eu anyi? Dîyi dia Nzambi didi dileja ne: Nzambi mmusue tshinyi mu tshilumbu etshi?’

Dijinga dia kututa dikasa dimpe ditu dilobeshangana

Bantu bavule badi benza mudimu ne muaku “shanse” anyi kututa dikasa dimpe kabayi bamanye tshidiwu umvuija to. Muaku “shanse” kawena umvuija anu kukuata tshintu patupu anyi mudi muntu mumanye kunaya bimpe to; kadi udi uleja bukole kampanda bubi budi buenzeja malu. Mu matunga mavule bantu badi basue kukuata makuta ku manaya a mfranga batu batekemena bua kuapeta ku shanse kadi ki nku dimanya kunaya to. Ke bualu kayi mu amue matunga, banayi ba manaya aa mbaditue mu malu a bitabataba, beyemena tshidi bantu babikila ne: “shanse.”

Kutekemena bua kukuata tshintu kampanda tshidi mua kutuambuluisha ku shanse nkubi anyi? Bamue bena Isalele bavua bela meji ne ki nkubi to. Bavua bamba ne: kututa dikasa dimpe kuvua mua kubapetesha bubanji. Mmunyi muvua Yehowa mumvue bua bualu abu? Yehowa wakabambila ku diambuluisha dia muprofete wende Yeshayi ne: ‘Ebu mbualu buenu badi balekela kulonda Yehowa, badi bapua mukuna wanyi wa tshijila muoyo, badi balongoluela nzambi wakabikilabu ne: Dikasa Dimpe mêsa, badi belela nzambi wakabikilabu ne: Tshishikidilu maluvu masangisha ne bintu bia mupuya muimpe mu mpanza.’ (Yeshaya 65:11) Nzambi udi umona kutekemena dikasa dimpe anyi shanse bu kutendelela kua mpingu ne kakuena kumvuangana ne ntendelelu mulelela to. Kudi kuleja kutekemena bukole kampanda budi kabuyiku pamutu pa kutekemena Nzambi mulelela. Katuena mua kuela meji ne: Nzambi ukadi mushintulule lungenyi luende mu bualu ebu to.

Mudi bantu bapeta makuta mu manaya

Mu manaya onso a mfranga banayi kabatu anu bamanye kutu makuta atubu bafuila afumina to. Manaya a makuta mmashilangane ne dienda mushinga bualu muntu udi unaya mmusue kupeta makuta adi bakuabu bajimija.a Bena mu tshibambalu kampanda tshia mu ditunga dia Canada badi bamba ne: “Bua muntu kunema ne makuta adiye mupetele ku manaya a mfranga, bantu bungi tshianana badi ne bua kujimija makuta abu.” Mmêyi kayi a mu Bible adi mua kuambuluisha muena Kristo bua kumvua mudi Nzambi umona bualu ebu?

Mukenji wa ndekelu wa mu Mikenji dikumi uvua Nzambi mupeshe bena Isalele uvua wamba ne: ‘Kukumi mutshima webe ku mukaji wa mukuenu anyi ku muntu wende mulume anyi ku muntu wende mukaji anyi ku ngombe wende anyi ku mpunda wende anyi ku tshintu tshionso tshia mukuenu.’ (Ekesode 20:17) Kukuma mutshima ku bintu bia muntu mukuabu bu mudi: bubanji ne makuta ende kuvua bubi bunene buvua mu mulongo umue ne kukuma mutshima ku mukajende. Bidimu bia bungi pashishe, mupostolo Paulo wakambuluila bena Kristo mukenji eu wamba ne: “Kusaminyi bintu bia mukuenu muoyo.” (Lomo 7:7) Muena Kristo udi ukeba kupeta makuta adi bakuabu bajimija udiku ne lukuka anyi?

Mufundi mukuabu diende Philip vogel udi wamba ne: “Nansha banayi ba manaya a mfranga bitaba anyi babenga bualu ebu, kumpala kua kubanga kunayabu, batu bela meji bua kuvudija makuta adibu nawu nansha wowu makese musangu umue.” Banayi ba nunku badi batekemena bua kulua babanji kabayi benze nansha mudimu wa nsongo to. Lungenyi lua nunku ludi lubengangana ne mubelu udi Bible upesha bena Kristo bua ‘kukuata mudimu, kuenza budi buimpe ne bianza, bua kupeta tshia kupesha udi utshikengela.’ (Efeso 4:28) Mupostolo Paulo wakamba kabidi patoke ne: ‘Bikala muntu kayi witabuja kuenza mudimu, kadi biende tshintu. Badidile biakudia biabu.’ (2 Tesalonike 3:10, 12) Tudi mua kuamba ne: kunaya manaya a mfranga mmudimu muimpe anyi?

Nansha dinaya dia mfranga diodi mua kuikala dia kusamisha mutu bikole, katuena mua kuamba ne: makuta adi afuminaku ndifutu didi difumina ku mudimu muenza to. Mu manaya a mfranga, bantu batu batekemena ne: bobu ne shanse, ku tototo ne ku ndandanda nebakuate makuta. Mu kuamba kuimpe, munayi wa manaya a makuta utu musue bua kudia makuta adiye kayi muenzele mudimu. Kadi Bible udi ubela bena Kristo balelela bua kuenza mudimu muimpe bua kupeta makuta. Mukalenge Solomo wakafunda ne: ‘Kakuena disanka kudi muntu bu kudia, kunua ne kusankisha mutshima wende mu midimu yende. Ngakatangila disanka edi ne: ndifume ku tshianza tshia Nzambi.’ (Muambi 2:24) Bushuwa, batendeledi ba Nzambi kabatu bakeba bua kupetela makuta mu njila ya bikoso kabayi baakuatshile mudimu to, kadi mbatekemene bua Nzambi ababenesha bua bapete masanka.

“Buteyi” bua kuepuka

Nansha munayi yeye mua kukuata, kena anu ne bua kutangila disanka dia tshitupa tshîpi adi to, kadi udi kabidi mua kutangila tshidi manaya au mua kumuenzela mu bule bua matuku. Mukanda wa Nsumuinu 20:21 udi wamba ne: ‘Bupianyi budi muntu upeta lubilu ku tshibangidilu kabuena buvudijibua disanka ku nshikidilu kuabu.’ Bantu ba bungi batu bakuata mu manaya a mfranga badi babungama padibu bafika ku dimona ne: bubanji buvuabu bapete kabuena bubatuadila disanka to. Ke bua tshinyi bidi ne mushinga bua kutumikila mubelu wa mu Bible wa kubenga kutekemena ‘bubanji budi mua kujimina tshitupa tshîpi; kadi bua kutekemena Nzambi, udi utupa bintu bionso bivule bua tuetu kusanka nabi.’​—1 Timote 6:17.

Kudi malu makuabu mabi a bungi mu manaya mfranga pa kumbusha kukuata anyi kubula. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Bobu badi basue kuikala babanji badi bapona mu kutetshibua kua munda ne mu buteyi ne mu nkuka ya bungi idi mipote ne idi ibanyanga, bu yoyi mene idi yinyisha bantu mu dibashipesha ne mu dibutuka.’ (1 Timote 6:9) Batu bela buteyi bua kukuata tshintu. Bantu ba bungi badi badisuike bua kunaya manaya a mfranga nansha ne makuta makese peshi bua misangu mikese tshianana batu badimona bakuatshibue mu manaya aa kabayi kabidi mua kualekela to. Manaya a nunku mmanyangile bantu midimu, mmakosolole bantu bavua banangangane ne mmanyange mêku a bantu.

Panyima pa wewe mumane kubala mvese ya bungi idi ipetangana ne tshilumbu tshia manaya a mfranga, udiku umone tshidi Nzambi musue bua tuenze mu tshilumbu etshi anyi? Mupostolo Paulo wakabela bena Kristo nende ne: ‘Kanudifuanyikiji ku malu a mu tshikondo etshi, kadi nuandamuke ku dikudimuna dia meji enu bu meji mapiamapia bua nuenu nujingulule mudi disua dia Nzambi didi dimpe, didi dimusankisha ne didi diakane tshishiki.’ (Lomo 12:2) Muena Kristo udi ne bua kulonda disua dia Nzambi mu nsombelu wende kadi kena mua kulonda lungenyi ludi bantu ba bungi banyisha to. Bu mudi Yehowa muikale ‘Nzambi wa disanka,’ mmusue bua tuikale ne disanka mu nsombelu wetu, tuepuke tunyinganyinga tudi tufumina ku manaya a makuta.​—1 Timote 1:11, NW.

[Mêyi adi kuinshi]

a Réveillez-vous! wa mu dia 8/10/2000 mupatula kudi Bantemu ba Yehowa mu dibeji dia 25 too ne dia 27 udi umvuija dishilangana didi pankatshi pa diela makuta mu mishinga ne dinaya manaya a mfranga.

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 23]

Batendeledi ba Nzambi badi bapetela makuta ku dienza midimu mimpe

[Kazubu mu dibeji 22]

Dijinga dia kupeta makuta

Kunaya manaya a mfranga kudiku mua kutushiya bapika bawu anyi? Doktere Hans Breiter wakamona pavuaye ukonkonona mandamuna avua banayi ba manaya aa bafile bua tshilumbu tshia kukuata anyi kubula ne: “Bilondeshile malu adibu bakonkonone: Mushindu utu muntu udiumvua mu buongo padiye ukuata makuta mmufuanangane bikole ne mutu muntu utu unua bintu bia lulengu (cocaïne) umvua padiye ubinua.”

[Tshimfuanyi mu dibeji 22]

Banayi ba manaya a mfranga batu batekemena bua kudia makuta a banganyi?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu