Ikala mutabale anu bu Yelemiya
‘Meme Yehowa ndi ndama dîyi dianyi bua kudishikija.’—YEL. 1:12.
1, 2. Mushindu udi Yehowa ‘ulama dîyi diende’ udi upetangana ne mutshi wa amande bishi?
MU NGONDO wa kumpala ne muibidi, kutu mashika a bungi mu Liban ne mu Isalele. Mu tshikondo etshi, mitshi kayitu yela bilongo to. Kadi mutshi wa amande utu wowu wela bilongo. Utu wela bilongo bia roze ne bitoke. Wowu ke mutshi wa kumpala utu wela bilongo kumpala kua tshikondo tshia luya kutuadijatshi. Ke bualu kayi batu baubikila mu tshiena Ebelu ne: “mutshi udi ubika.”
2 Pavua Yehowa musungule Yelemiya bua kuikala muprofete, uvua mukuate mudimu ne mushindu utu mutshi wa amande bua kumvuija bualu bua mushinga. Ku ntuadijilu kua mudimu wende, Yehowa wakaleja muprofete ditamba dia mutshi au mu tshikena-kumona. Bivua bisua kumvuija tshinyi? Yehowa wakamba ne: ‘Ndi ndama dîyi dianyi bua kudishikija.’ (Yel. 1:11, 12) Anu mutu mutshi wa amande “ubika” anyi wela bilongo kumpala kua dîba, ke muvua Yehowa pende ‘mubike pa lunkelu’ mu mushindu kampanda bua kutuma muprofete wende bua kudimuija bantu bende ku dikenga divua mua kubakuata bua dibenga kutumikila diabu. (Yel. 7:25) Muprofete kavua mua kuikisha to, kadi uvua ne bua ‘kushala mutabale’ too ne pavua mulayi ne bua kukumbana. Yehowa wakanyoka tshisamba tshia Yuda tshivua tshimutombokele anu mu tshikondo tshijadika mu tshidimu tshia 607.
3. Ntshinyi tshidi mua kutusaka bua kueyemena Yehowa?
3 Lelu kabidi Yehowa udi ulama dîyi diende, bualu mmusue bua kukumbaja disua diende. Kena mua kupua muoyo bualu ebu nansha kakese. Mmunyi mudi dijinga dia Yehowa dia kukumbaja disua diende dikutangila? Udiku witaba ne: mu tshidimu tshia 2011 etshi, Yehowa udi “ulama” dîyi diende anyi mmusue bua malu adiye mulaye kukumbanawu anyi? Etshi ki ntshikondo tshia kuelakana bua bualu buonso budi Yehowa mulaye to; kadi ntshikondo tshia kuepuka bualu buonso budi mua kutufikisha ku dilengulula malu a Nzambi. (Lomo 13:11) Yelemiya muprofete wa Yehowa wakashala anu mutabale. Tuetu bakonkonone mushindu uvua Yelemiya mushale mutabale bua mudimu uvua Nzambi mumupeshe ne tshivua tshimusake bua kuenza nanku, nebituambuluishe petu bua kunanukila mu mudimu udi Yehowa mutupeshe.
Mukenji wa lukasa lukasa
4. Nntatu kayi ivua Yelemiya mupete pavuaye umanyisha mukenji wa kudi Yehowa? Bua tshinyi mukenji eu uvua wa lukasa lukasa?
4 Yelemiya uvua mua kuikala ne bidimu bipatshila ku 25 pavua Yehowa mumupeshe mudimu wa kudimuija bantu. (Yel. 1:1, 2) Kadi uvua udimona anu bu muana, kayi mukumbane bua kuakula ne bakulu ba mu tshisamba, bantu bakulumpe ne bamfumu to. (Yel. 1:6) Uvua ne bua kuamba patoke malu mabi a bakuidi, baprofete ba dishima, bakalenge ne bantu bavua balonda ‘njila uvuabu badisunguile ne balukila kunyima tshiendelele,’ kabidi ne manyoka avuabu ne bua kupeta. (Yel. 6:13; 8:5, 6) Nansha ntempelo wa butumbi wa Solomo, muaba uvuabu batendelela Yehowa munkatshi mua bidimu 400 uvua pende ne bua kubutudibua. Yelushalema ne Yuda bivua ne bua kushala munda mutupu, ne bavua ne bua kuya ne bantu bavuamu mu bupika. Bushuwa, mukenji uvuabu bapeshe Yelemiya bua kumanyisha uvua wa lukasa lukasa.
5, 6. (a) Mmunyi mudi Yehowa ukuata mudimu ne bena mu kasumbu ka Yelemiya lelu? (b) Netukonkonone tshinyi mu tshiena-bualu etshi?
5 Mu matuku etu aa, Yehowa mmutupeshe bena Kristo bela manyi badi batudimuija bua muikalaye mua kubutula bulongolodi ebu. Kukadi bidimu bia bungi bidi bena mu kasumbu ka Yelemiya aba badimuija bantu bua kuikala batabale mu tshikondo tshitudi etshi. (Yel. 6:17) Bible udi utuambila ne: Yehowa Munemeki Munene wa dîba kena ujanguluka to. Dituku diende nedilue anu pa dîba didiye mulongolole, didi bantu kabayi batekemene to.—Sef. 3:8; Mâko 13:33; 2 Pet. 3:9, 10.
6 Tuikale bamanye ne: Yehowa udi anu mutabale ne neajadike bulongolodi bupiabupia bua buakane anu pa dîba didiye mulongolole. Kumanya bualu ebu kudi ne bua kusaka bela manyi ne kuambuluisha mikoko mikuabu bua kushala batabale bua mukenji wa lukasa lukasa udibu bamanyisha. Mmunyi mudi bualu ebu bukutangila? Yezu wakamba ne: bantu bonso badi ne bua kutua Bukalenge bua Nzambi nyama ku mikolo. Tukonkononayi ngikadilu isatu ivua miambuluishe Yelemiya bua kushala mutabale mu mudimu uvuaye wenza ne mudiyi mua kutuambuluisha petu bua kushala batabale.
Dinanga bua bantu
7. Umvuija mushindu uvua dinanga disake Yelemiya bua kuyisha nansha mu nsombelu mikole.
7 Ntshinyi tshivua tshisake Yelemiya bua kuyisha nansha mu nsombelu mikole? Bualu uvua munange bantu. Uvua mumanye ne: balami ba dishima bavua bakengesha bantu bikole. (Yel. 23:1, 2) Bualu ebu buakamuambuluisha bua kuenza mudimu wende ne dinanga ne luse. Uvua musue ne: bantu bateleje mêyi a Nzambi bua bapanduke. Uvua uditatshisha bikole, kudilaye too ne muadi bua dikenga divua ne bua kukuata bantu. (Bala Yelemiya 8:21; 9:1.) Mukanda wa Muadi udi uleja patoke muvua Yelemiya munange bikole ne uditatshisha bua dîna dia Yehowa ne bua bantu. (Mua. 4:6, 9) Pautu umona bantu ‘batata ne bamuangalake bu mikoko idi kayiyi ne mulami’ lelu, kabituku bikusaka bua kubayisha lumu lua Bukalenge bua Nzambi ludi lukolesha anyi?—Mat. 9:36.
8. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Yelemiya kavua mufike munda bua ntatu ivuaye mupete?
8 Bavua bakengesha Yelemiya anu kudi bantu bavuaye musue kuambuluisha, kadi kavua ubalujila bubi ku bubi anyi ubafikila munda to. Uvua ne muoyo mule ne wenzela bantu malu mimpe, wakaenzela too ne mukalenge mubi Sedekiya. Pavua Sedekiya mumufile bua kumushipabu, Yelemiya uvua anu umusengelela bua kutumikila dîyi dia Yehowa. (Yel. 38:4, 5, 19, 20) Tudiku petu banange bantu bikole bu Yelemiya anyi?
Dikima dia kudi Nzambi
9. Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: dikima dia Yelemiya divua difumine kudi Nzambi?
9 Pavua Yehowa muyukile ne Yelemiya bua musangu wa kumpala, Yelemiya wakasua kubenga. Bualu ebu budi butuleja ne: dikima ne lulamatu bivuaye nabi mu mudimu wende kabivua bifumine kudiye to. Yelemiya uvua mupete bukole bua dikema mu mudimu wende wa buprofete bualu uvua mueyemene Nzambi ne muoyo mujima. Bushuwa, Yehowa uvua nende anu “bu muena bukitu mukole,” bualu wakamuambuluisha ne kumukolesha bua kukumbajaye mudimu wende. (Yel. 20:11) Lumu lua muoyo mukole ne dikima bivua nabi Yelemiya luvua lumanyike bikole, ke bualu kayi mu tshikondo tshivua Yezu wenza mudimu wende pa buloba bamue bavua bamumona bu Yelemiya mubike ku lufu.—Mat. 16:13, 14.
10. Bua tshinyi tudi tuamba ne: bela manyi badi ‘pa mutu pa bisamba ne makalenge?’
10 Bu mudi Yehowa ‘Mukalenge wa bisamba bia bantu,’ wakapesha Yelemiya mudimu wa kumanyisha mukenji wa dilumbuluisha kudi bisamba bia bantu ne makalenge. (Yel. 10:6, 7) Kadi mmu ngumvuilu kayi mudi bela manyi batshidi ne muoyo pa buloba bikale ‘pa mutu pa bisamba ne makalenge?’ (Yel. 1:10) Anu bu muprofete Yelemiya, Mutamba bunene wa mu diulu mmupeshe bena mu kasumbu ka Yelemiya aba mudimu. Mbapeshe bela manyi bukokeshi bua kumanyisha bisamba ne makalenge a bantu mukenji wa dilumbuluisha pa buloba bujima. Bu mudibu babapeshe bukokeshi ebu kudi Nzambi Mutambe bunene ne bu mudibu bakula muakulu mulengejibue wa mu Dîyi diende, badi bamanyisha ne: bisamba ne makalenge adiku lelu nebibutudibue mu tshikondo tshijadika ne mu mushindu udi Nzambi mulongolole. (Yel. 18:7-10; Buak. 11:18) Bela manyi mbadisuike bua kumanyisha mukenji wa dilumbuluisha udi Yehowa mubapeshe pa buloba bujima kabayi bajanguluka.
11. Patudi tutuilangana ne nsombelu mikole, ntshinyi tshiatuambuluisha bua kutungunuka ne kuyisha?
11 Mbipepele bua kutekeshibua mu mikolo imue misangu patudi tutuilangana ne buluishi, bantu badi kabayi batuteleja anyi nsombelu mikole. (2 Kol. 1:8) Kadi anu bu Yelemiya, tutungunuke anu ne kutantamena. Katuteketshi mu maboko to. Tutungunuke anu ne kulomba Nzambi, kumueyemena ne ‘kukolesha mitshima’ patudi tumulomba diambuluisha. (1 Tes. 2:2) Bu mutudi batendeledi balelela, tudi ne bua kuikala anu batabale patudi tuenza mudimu udi Nzambi mutupeshe. Tudi ne bua kudisuika bua kutungunuka ne kuyisha ne tshisumi bua dibutuka dia bitendelelu bia dishima dikala mua kuenzeka anu muvua Yelushalema mubutuke. Bena mu kasumbu ka Yelemiya kabena bamanyisha anu “tshidimu tshia diakalengele dia Yehowa” to, kadi badi kabidi bamanyisha “dituku dia disombuela dia Nzambi wetu.”—Yesh. 61:1, 2; 2 Kol. 6:2.
Disanka didi difumina mu mutshima
12. Bua tshinyi tudi tuamba ne: Yelemiya wakalama disanka diende? Ntshinyi tshivua tshimuambuluishe?
12 Yelemiya wakapeta disanka mu mudimu wende. Wakambila Yehowa ne: ‘Ngakasangana mêyi ebe, ngakaadia, mêyi ebe akadi kundi bu disanka ne akasankisha mutshima wanyi; bualu bua badi bambikila ku dîna diebe, wewe Yehowa.’ (Yel. 15:16) Yelemiya uvua umona kuikala muleji mpala wa Nzambi mulelela ne kuyisha Dîyi diende bu diakalenga dinene. Bidi bimueneka ne: pavuaye utuma lungenyi luende ku tuseku tuvua bantu bamuseka, uvua ujimija disanka. Kadi pavuaye welangana meji bua buimpe ne mushinga uvua nawu mukenji wende, uvua upetulula disanka.—Yel. 20:8, 9.
13. Bua tshinyi kulonga Dîyi dia Nzambi kudi kutuambuluisha bua kulama disanka?
13 Bua tuetu kulama disanka mu mudimu wa buambi lelu, tudi ne bua kudisha lungenyi luetu ne bulelela budi mu Dîyi dia Nzambi budi bu ‘biakudia bikole.’ (Eb. 5:14) Kulonga Dîyi dia Nzambi ne kuelelapu meji kudi kukolesha ditabuja. (Kolos. 2:6, 7) Kudi kutuambuluisha bua kumanya mudi Yehowa umvua bua malu atudi tuenza. Tuetu katuyi tupeta dîba dia kubala Bible ne kuelelapu meji, tudi ne bua kukonkonona tshiakabidi programe wetu bimpe. Tuetu bikale tubala Bible ne tuelelapu meji nansha bua minite mikese dituku dionso, nebituambuluishe bua kusemena pabuipi ne Yehowa ne kuikala ne ‘disanka mu mutshima’ anu bu Yelemiya.
14, 15. (a) Mmalu mimpe kayi avua Yelemiya mupete bua muvuaye mumanyishe mukenji wende ne tshisumi? (b) Ntshinyi tshidi tshisankisha batendeledi ba Nzambi lelu bua mudimu wa kuyisha udibu benza?
14 Yelemiya uvua umanyisha mukenji wa dilumbuluisha ne tshisumi, bushuwa kavua mupue muoyo mudimu wende wa ‘kuasa ne kukuna’ to. (Yel. 1:10) Mudimu wende wa kuasa ne kukuna wakapatula malu mimpe. Bamue bena Yuda pamue ne bantu ba bisamba bikuabu bakapanduka pavuabu babutule Yelushalema mu tshidimu tshia 607. Munkatshi mua bantu aba muvua bena Lekaba, Ebede-meleke ne Baluka. (Yel. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Balunda ba Yelemiya bavua ne lulamatu ne batshina Nzambi aba badi tshimfuanyi tshia bantu badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba badi bambuluisha bela manyi lelu. Bela manyi badi ne disanka dia bungi bua mudibu bakolesha ditabuja dia bena mu ‘musumba munene.’ (Buak. 7:9) Bena mu musumba munene badi pabu ne disanka dia bungi padibu bambuluisha bantu bua kumanya bulelela.
15 Batendeledi ba Nzambi mbamanye ne: kuyisha lumu luimpe mmushindu udibu batendelela Nzambi. Nansha bantu batuteleja anyi babenga kututeleja, tudi tupeta disanka dia bungi bua mutudi tuenzela Yehowa mudimu wa tshijila.—Mus. 71:23; bala Lomo 1:9.
‘Shala mutabale’ mu mudimu uudi wenza
16, 17. Mmunyi mudi mukanda wa Buakabuluibua 17:10 ne wa Habakuka 2:3 ileja ne: tudi mu tshikondo tshia kuenza malu ne mitalu?
16 Patudi tukonkonona mulayi udi mu Buakabuluibua 17:10, tudi tumvua ne: tudi mu tshikondo tshia kuenza malu ne mitalu. Mukalenge wa muanda mutekete udi umvuija bukalenge bua Angleterre ne États-Unis ukadiku. Bible udi wamba bua mukalenge eu ne: ‘Palua mukalenge wa muanda mutekete, budiye nabu mbua kushala tshitupa tshipi.’ Mu tshikondo tshitudi etshi, ‘tshitupa tshipi’ tshikadi tshitangile ku ndekelu. Muprofete Habakuka udi utujadikila bua nshikidilu wa bulongolodi ebu bubi wamba ne: ‘Tshikena kumona etshi ntshia tshikondo tshiakupangidijabu. Utshindile, bualu bua netshimueneke bulelela, katshiena tshipanga kulua.’—Hab. 2:3.
17 Diebeja ne: ‘Nsombelu wanyi udiku uleja ne: tudi tshikondo tshia kuenza malu ne mitalu anyi? Malu andi ngenza adiku aleja ne: ndi mumanye ne: nshikidilu ukadi pabuipi anyi? Mapangadika andi ngangata ne malu andi musue kuenza bidiku bileja ne: ndi ngela meji ne: nshikidilu utshidi kule anyi ne: kakulua anyi?’
18, 19. Tshikondo tshitudi etshi ntshia kuenza malu ne mitalu bua tshinyi?
18 Mudimu wa kudimuija bantu udi bela manyi benza ki mmuanji kujika to. (Bala Yelemiya 1:17-19.) Bidi bituenza disanka bua mudi bela manyi batshidi ne muoyo pa buloba bimane mu ditabuja bu ‘dikunji dia tshiamu ne bu musoko wa lumbu.’ Bela manyi aba ‘mbamane kusuika bulelela mu bifuka biabu bu mukaba’ bualu badi benza bua Dîyi dia Nzambi dibakoleshe too ne pajika mudimu udi Nzambi mubapeshe. (Ef. 6:14) Bena mu musumba munene mbadisuike pabu bua kubakuatshisha bua kukumbaja mudimu udi Nzambi mubapeshe.
19 Mpindieu ki ntshikondo tshia kuenza mudimu wa Nzambi ne lulengu to, kadi ntshikondo tshia tuetu kumona mudi mêyi adi mu Yelemiya 12:5 (Bala.) ne mushinga. Tuetu bonso tudi ne bua kutantamena ntatu itudi tupeta. Tudi mua kufuanyikija ntatu idi ilenga ditabuja dietu ne ‘bantu badi benda panshi’ batudi tulumbila nabu lubilu. Tumanye ne: bu mudi “dikenga dinene” disemene pabuipi, ntatu neyivule. (Mat. 24:21) Tudi mua kufuanyikija kuluangana ne ntatu idi mituindile kumpala eku ne kunyema ‘lubilu ne tubalu.’ Bidi bilomba bukole bua bungi bua muntu kutungunukaye mu lubilu elu. Ke bualu kayi bidi bikengela kutantamena ntatu itudi tupeta mpindieu, bualu neyituambuluishe bua kutantamena idi mituindile kumpala.
20. Udi mudisuike bua kuenza tshinyi?
20 Tuetu bonso tudi mua kuidikija Yelemiya ne kukumbaja mudimu wetu wa diyisha bimpe. Dinanga, dikima ne disanka biakambuluisha Yelemiya bua kuenza mudimu wende ne lulamatu munkatshi mua bidimu 67. Bilongo bia mutshi wa amande bidi bituvuluija ne: Yehowa neenze bua ‘dîyi diende’ dikumbane. Tudi petu ne malu a bungi adi atusaka bua kukumbaja mudimu wetu. Yelemiya ‘wakashala mutabale,’ tudi petu ne bua kumuidikija.
Udiku muvuluke anyi?
• Mmunyi muvua dinanga diambuluishe Yelemiya bua ‘kushala mutabale’ mu mudimu wende?
• Bua tshinyi tudi dijinga ne dikima dia kudi Nzambi?
• Ntshinyi tshivua tshiambuluishe Yelemiya bua kulama disanka?
• Bua tshinyi udi musue ‘kushala mutabale’?
[Bimfuanyi mu dibeji 31]
Neutungunuke amu ne kuyisha nansha padibu bakuluisha anyi?