TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w13 1/8 dib. 3-7
  • Malu a porno—Mmimpe anyi mmabi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Malu a porno—Mmimpe anyi mmabi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Mmunyi mudi porno unyanga bantu?
  • Mmunyi mudi bindidimbi ebi binyanga mêku?
  • Ntshinyi tshidi Bible wamba bua malu a porno?
  • Mua kudikuba ku bumue bua ku mateyi a Satana
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2019
  • Tshia kuenza padi muena dibaka nebe utangila bintu bia malu a bantu butaka
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2023
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2012
  • Bua tshinyi ditangila bindidimbi bia malu a bantu butaka ndibi?
    Mabeji a tshisangilu tshia Nsombelu ne mudimu wetu wa buena Kristo—2023
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
w13 1/8 dib. 3-7

TSHIENA-BUALU TSHINENE

Malu a porno​—Mmimpe anyi mmabi?

Lelu pa buloba mpuule tente ne malu a bantu kabayi bilamba anyi malu a porno.a Adi amuenekela mu piblisite, mu mvuadilu, mu filme, mu mizike, mu mikanda, ku televizion, mu manaya a video, mu telefone, ku biamu bidi ne Enternete; mpindieu akadi too ne mu site itu bantu batuminangana foto. Bidi bimueneka ne: bantu ba miaba ya bungi lelu bakadi banyisha malu a bantu kabayi bilamba. Bantu ba miaba ya bungi badi bamona porno bikole kupita bikondo bia kale.​—Tangila kazubu ka ne: “Mua kumbuka ku bupika bua malu a porno.”

Mishindu ya porno idi yenda ishintuluka. Mulongeshi wa tshikunda Gail Dines, udi wamba ne: “Lelu eu, bimfuanyi bivua bantu bamona ne: mbibi menemene ke bikadibu banyisha bu porno mimpe.”

Mmunyi muudi umona ditampakana dia malu a porno ne ngelelu wa meji wa bantu eu? Porno mbualu bua kupitshisha nabu dîba patupu budi kabuyi ne njiwu, anyi mmulungu wa lufu peshi ntshintu tshikuabu? Yezu wakamba ne: “Mutshi muimpe wonso udi ukuama bimuma bimpe, kadi mutshi mubi udi ukuama bimuma bibi.” (Matayi 7:17) Malu a porno atu apatula bipeta kayi? Bua kupeta diandamuna, tukonkononayi imue nkonko minene idi itangila malu a porno.

Mmunyi mudi porno unyanga bantu?

TSHIDI BAMANYI BAMBA: Porno ntshintu tshidi tshikuata bantu ku bupika bikole, ke bualu kayi ba minganga ne bakebuludi badi bafuanyikija malu a porno ne diamba.

Brian,b uvua mudine ne kasuki mu ditangila dia porno ku Enternete, udi wamba ne: “Kakuvua tshintu tshivua mua kunkanda kabidi bua kutangila bindidimbi bibi ebi to. Mvua ndiumvua bu muntu ulotakana. Mvua nkupa mutu, ne bintu bimvua mmona biakatuadija kuntatshisha mu lungenyi. Ngakenza muanyi muonso bua kulekela kubitangila, kadi ndambu wa bidimu pashishe, mvua anu mpingana kabidi bua kubitangila.”

Bantu badi badifila mu dimona dia bindidimbi bia bantu kabayi bilamba, batu misangu ya bungi basokoka tshidibu. Batu benza malu mu musokoko ne batu ne lubombo. Kabiena bikemesha mudi ba bungi ba kudibu bakenga ne bunkaya, badiumvua bundu, bumvua kanyinganyinga, dibungama ne tshiji. Imue misangu batu bapeta meji a kudiowa. Serge uvua wangata bindidimbi bia porno ku Enternete mu telefone wende tuambe ne: dituku dionso, udi wamba ne: “Tshimuenekelu tshianyi tshikavua anu tshia muntu musue kudisombela, udi kayi ne tshia kuenza. Mvua ndimona tshiyi kabidi ne mushinga, kondo ka muoyo kanyanguke, ndiumvua nkaya anu bu muntu udi ne tshilumbu. Mvua anu ngumvua bundu ne buôwa bua kulomba diambuluisha.”

Nansha muntu yeye mumone porno musangu muîpi anyi mu mpukampuka, udi anu ne bipeta bibi. Dr Judith Reisman muena mu komite wa ba senatere wa mu États-Unis udi ulombola mudimu wa makebulula a malu a porno, udi wamba ne: “Bindidimbi bia bantu kabayi bilamba bitu binyanga lungenyi lua muntu ne bishala bilamatamu; nansha yeye mubitangile musangu muîpi anyi mu mpukampuka, bidi bishala mu mutu muende musangu mule anyi bikola bua kubiumbusha.” Susan udi ne bidimu 19 uvua mufike kuditangila bindidimbi bibi ebi ku Enternete, udi wamba ne: “Bindidimbi ebi mbindamate mu lungenyi. Bidi binduila mu lungenyi dîba dindi tshiyi mutekemene. Mvua mmona anu bu tshivua ne mushindu wa kubiumbusha mu lungenyi to.”

TSHITUDI MUA KUKUATA: Bindidimbi bia bantu kabayi bilamba bidi bivuija bantu bapika ne binyanga bikole lungenyi lua bantu badi babitangila.​—2 Petelo 2:19.

Mmunyi mudi bindidimbi ebi binyanga mêku?

TSHIDI BAMANYI BAMBA: Mukanda mukuabu udi wamba ne: “Dimona dia bindidimbi bia bantu kabayi bilamba didi dinyanga mêku ne mabaka.”​—The Porn Trap, by Wendy and Larry Maltz.

Bindidimbi ebi bidi binyanga mêku ne mabaka pa:

  • Kukepesha dieyemenangana ne dinanga mu dibaka.​—Nsumuinu 2:12-17.

  • Kukolesha lungenyi lua kudisankisha, lua dibenga kuikala pabuipi ne muena dibaka nebe, ne lua kuikala kutshiyi udiumvua bimpe paudi usangila ne muena dibaka nebe.​—Efeso 5:28, 29.

  • Kukolesha lungenyi lubi lua diangatangana mu mushindu udi kawuyi muimpe ne lukuka.​—2 Petelo 2:14.

  • Kusaka badi babimona bua kuenzeja bena dibaka nabu bua kubangata mu mushindu uvuabu bamone.​—Efeso 5:3, 4.

  • Kukolesha lungenyi lua kulekela muena dibaka nebe bua kasamina bakuabu muoyo.​—Matayi 5:28.

Bible udi wambila bena dibaka bua ‘kabalekedianganyi.’ (Malaki 2:16) Dibenga kulamata muena dibaka nebe ndimudila majanyi didi mua kunyanga dibaka ne kunufikisha ku ditapuluka anyi ku dishipa dibaka. Ditapuluka dia mushindu eu, didi dikengesha bana badibu balele.

Bindidimbi bia bantu kabayi bilamba bidi mua kunyanga kabidi bana bikole. Brian, utukavu batele kuulu eku udi wamba ne: “Pamvua ne bidimu dikumi, mvua mumone mu mpukampuka mikanda ya papa ya bimfuanyi bia bantu kabayi bilamba patuvua tunaya kansokomansokoma. Ngakatuadija kubimona mu musokoko, ne mu bulelela tshivua mumanye tshivua tshinsaka bua kumona bintu ebi to. Biakalua tshilele tshibi kundi tshivua tshinenge bikole too ne pangakalua muntu mukulumpe.” Bamanyi badi baleja ne: kumona porno kudi mua kusaka nsonga bua kudifila bikole mu malu a diangatangana katshia ku buana, ne kulua ndumba, kujinga diangatangana dia tshikisu ne kuikala ne meji ne lungenyi kabiyi kaba kamue.

TSHITUDI MUA KUKUATA: Dimona dia porno didi dinyanga malanda mimpe, ne didi difikisha ku ntatu ne tunyinganyinga tukole.​—Nsumuinu 6:27.

Ntshinyi tshidi Bible wamba bua malu a porno?

DÎYI DIA NZAMBI DIDI DIAMBA NE: “Nunku nufuishe bitupa bienu bia mubidi . . . bua pa bidi bitangila masandi, malu a bukoya, lukuka lua masandi, majinga mabi ne lukuka, ludi kutendelela kua mpingu.”​—Kolosayi 3:5.

Mu kuamba kuimpe, Yehowac Nzambi mmukine ditangila dia bindidimbi bia bantu kabayi bilamba. Kabiena bisua kumvuija ne: udi umvua bundu bua malu adi atangila malu a bitupa bia lulelu to. Yeye ke uvua mutufuke ne dijinga dia kusangila bua kuenza nadi mudimu mu dibaka bua kusankishangana ne muena dibaka netu, kulamatangana ne kuikala ne diakalenga dia kulela bana.​—Yakobo 1:17.

Bua tshinyi tudi tuamba ne: Yehowa mmukine malu a porno? Tutangila amue a ku malu aa:

  • Mmumanye ne: malu a porno adi mua kunyanga bantu.​—Efeso 4:17-19.

  • Mmutunange ne mmusue kutukuba ku njiwu.​—Yeshaya 48:17, 18.

  • Yehowa mmusue kupandisha mabaka ne mêku etu.​—Matayi 19:4-6.

  • Mmusue bua tuikale bakezuke mu bikadilu bietu ne tunemeke manême a bakuabu.​—1 Tesalonike 4:3-6.

  • Mmusue bua tunemeke bitupa bietu bia lulelu ne tuenze nabi mudimu mu mushindu muimpe.​—Ebelu 13:4.

  • Porno udi uleja meji mabi a lukuka adi nawu Satana pa bidi bitangila disangila.​—Genese 6:2; Yuda 6, 7.

TSHITUDI MUA KUKUATA: Dimona bindidimbi bia bantu kabayi bilamba didi dinyanga malanda a muntu ne Nzambi.​—Lomo 1:24.

Kadi Yehowa udi ne luse lua bungi kudi bantu badi badienzeja bua kubenga kukuatshibua mu buteyi bua malu a porno. Bible udi wamba ne: ‘Yehowa udi ne luse ne dinanga, kena ukuata tshiji lubilu, udi muule tente ne dinanga dijalame. Bualu yeye udi mumanye buntu buetu, udi uvuluka ne: tudi dimfuenkenya.’ (Musambu 103:8, 14) Udi ulomba bantu badi ne budipuekeshi bua kulua kudiye bua ‘bapete luse ne ngasa bua kubambuluisha pa dîba dikumbane.’​—Ebelu 4:16; tangila kazubu kadi ne tshiena-bualu tshia ne: “Mua kumbuka ku bupika bua bindidimbi bia bantu kabayi bilamba.”

Bantu ba bungi mbitabe diambuluisha dia Nzambi. Diambuluisha diende ndimpe anyi? Bible udi wamba bua bamue bantu bavua belekele bienzedi bibi ne: “Nuakasukudibua, nuakavuijibua ba tshijila, nuakabadibua bakane mu dîna dia Mukalenge wetu Yezu Kristo ne nyuma wa Nzambi wetu.” (1 Kolinto 6:11) Anu bu mupostolo Paulo, bantu aba badi mua kuamba ne: “Bua malu onso, ndi ne bukole ku diambuluisha dia yeye udi umpesha bukole.”​—Filipoyi 4:13.

Susan uvua mulekele kutangila bindidimbi bia bantu kabayi bilamba, udi wamba ne: “Yehowa ke muntu umuepele udi mua kukuambuluisha bua kulekela dibitangila. Wewe mumulombe diambuluisha ne buludiki, udi mua kulua kabidi mukezuke kumpala kuende. Kakukulekela upona panshi nansha kakese.”

Mua kumbuka ku bupika bua malu a porno

Udiku mumanye muntu kampanda udi uditatshisha bua kulekela malu a porno anyi? Tukonkononayi amue malu avua mambuluishe bantu ba bungi bua kulekela malu a porno.

1. Kusambila Nzambi.

Franz udi wamba ne: “Bualu bua mushinga mukole budi muntu mua kuenza bua kuepuka buteyi bua malu a porno nkulomba Yehowa diambuluisha mu disambila.”

Yehowa udi mua kupesha muntu nyuma muimpe, bua kumukolesha bua apete “dijinga ne bukole bua kuenza malu.” (Filipoyi 2:13) Muntu yeye mulekele nyuma eu umulombola, neamuambuluishe bua kutshimuna “nkuka ne majinga” mabi.​—Galatiya 5:16, 24.

2. Kulomba diambuluisha kudi bakuabu.

Yoshi udi wamba ne: “Bu mudi ditangila dia porno dienzeka mu musokoko ne dienza bundu bidi mua kukukolela bua kulomba diambuluisha. Udi mua kuela meji ne: udi mua kudijikijila nkayebe lutatu elu. Kadi ki mmuomu to. Bua wewe kulekela, anu bakuabu bakuambuluishe. Nunku ngakalekela kuditambisha ne meme kuambila mukajanyi bualu ebu. Ngakakeba kabidi diambuluisha kudi balunda bamvua ngeyemena. Kadivua dipangadika dipepele to, kadi ngakapeta diambuluisha dimvua nadi dijinga.”

Wewe muambile bakuabu, nebakuambuluishe bua upete dikima ne wangate dipangadika. Mbualu bua mushinga mukole buudi mua kuenza bua kumbuka mu bupika bua malu a porno ne kulongolola malanda ebe ne bakuabu. Susan utuvua batele ku ntuadijilu, udi wamba ne: “Ndekelu wa bionso, ngakapeta disulakana dia bungi menemene. Bikondo abi bivua bikondo bia lutatu buanyi meme, kadi biakangambuluisha bua kupeta ditalala ne kuanyishibua.”​—Yakobo 5:16.

3. Kumanya tshidi tshikufikisha ku dimona porno ne kutshiepuka.

Mmalu kayi anyi ndungenyi kayi peshi meji kayi atu amufikisha ku dipeta majinga mabi? Padiye ku Enternete anyi? Padiye utangila TV munda nkulu anyi? Padiye ubala mikanda anyi? Padiye uya ku musulu kudi bantu banayila anyi? Padiye ne nzala anyi tshiji peshi nkayende anyi padiye mutshioke? Sven udi wamba ne: “Manya malu adi akufikisha ku butekete, ne uepuke anu bu muudi wepuka disama dibi.” Yezu wamba ne: “Bikala dîsu diebe dia balume dikulenduisha, uditule, udimanshe.”​—Matayi 5:29.

Franz udi wamba ne: “Pandi ntangila mukaji kampanda ne ntuadija kumualakana, ndi ndomba Yehowa ne ndienzeja bua kutuma mêsu anyi kua tshianana.” Muena lulamatu Yobo wakaditshipa wamba ne: “Tshiena mua kutangila nsongakaji, nansha kumualakana.”​—Yobo 31:1, MMV.

4. Kukolesha malanda ne Nzambi.

Franz udi wamba ne: “Uwuja lungenyi luebe ne meji mimpe ne difila bikole ku malu a mu nyuma mu nsombelu webe.”

Bible udi wamba ne: “Malu onso adi malelela, malu onso adi ne bunême, malu onso adi makane, malu onso adi makezuke, malu onso a kunanga, malu onso adi ne lumu luimpe, malu onso mimpe ne malu onso a kutumbisha, tungunukayi ne kuelela malu aa meji . . . ne Nzambi wa ditalala neikale nenu.”​—Filipoyi 4:8, 9.

a Muaku porno udi ukonga bintu bionso bidibu benze bua kujula muntu dijinga dibi dia kumanyangana padiye ubitangila, ubibala anyi ubiteleja. Porno udi mua kukonga kabidi foto anyi mêyi mafunda peshi mêyi a kuteleja.

b Tudi bashintulule amue mêna mu tshiena-bualu etshi.

c Bible udi uleja ne: dîna dia Nzambi n’Yehowa.

MALU ADI ATANGILA PORNO

KU KASUNSA KONSO: Bantu batue ku 30 000 badi bamona porno ku Enternete.

KU MUNITE WONSO: Bantu badi benza mudimu ne Enternete badi batumina bakuabu mesaje adi ne malu a porno matue ku MILIYO 2.

KU DÎBA DIONSO: Badi bapatula filme IBIDI ya porno mibi mitambe mu États-Unis.

DITUKU DIONSO: Badi batshinka ne: mu États-Unis badi basumba filme ya malu a porno mipite pa MILIYO 2.

NGONDO YONSO: Bansongalume batue ku TSHITEMA pa DIKUMI ne bansongakaji basatu pa dikumi mu États-Unis badi batangila porno.

TSHIDIMU TSHIONSO: Tshibambalu tshidi tshipatula bintu bia porno tshidi tshipeta dolare mitue ku MILIYARE 100.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu