TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w21 ngondo wa 10 dib. 29-31
  • Katshia ku 1921: Kukadi bidimu lukama

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Katshia ku 1921: Kukadi bidimu lukama
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2021
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • BAYISHI BA LUMU LUIMPE BA DIKIMA
  • DIDILONGELA NE DILONGA DIA MU DÎKU
  • MUKANDA MUPIAMUPIA!
  • MUDIMU UVUA MUBINDILE
  • Patudi tuenza tshidi Yehowa utulomba, tudi tupeta mabenesha
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2017
  • 1922: Bidimu lukama mpindieu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2022
  • Mapangadika adi afikisha ku disanka
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Bumpianyi bupeta too ne kudi bana ba tshipungu tshia muanda mutekete
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2021
w21 ngondo wa 10 dib. 29-31

Katshia ku 1921: Kukadi bidimu lukama

TSHIBEJIBEJI tshia Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1/1/1921 tshiakela Balongi ba Bible lukonko eu: “Mmudimu kayi wa mushinga udi mutuindile bua kuenza tshidimu tshidi panshi etshi?” Bua kuandamuna, tshiakatela Yeshaya 61:1, 2 uvua mubavuluije mudimu wa kuyisha uvuabu babapeshe. Mvese eu udi wamba ne: “Yehowa uvua mungele manyi bua kuambila bena bupuekele lumu luimpe . . . , bua kumanyisha tshidimu tshia muoyo mulenga wa [Mukalenge] ne dituku dia disombuela dia Nzambi wetu.”

BAYISHI BA LUMU LUIMPE BA DIKIMA

Bivua bilomba Balongi ba Bible dikima bua kukumbajabu mudimu wabu. Bivua bikengela bua bamanyishe bapuekele “lumu luimpe” ne bamanyishe kabidi bantu babi “dituku dia disombuela.”

Muanetu Hoskin uvua musombele mu Canada uvua uyisha kayi utshina nansha muvuaku buluishi. Ku ntuadijilu kua tshidimu tshia 1921, wakatuilangana ne muyishi kampanda muena Metodiste. Muanetu Hoskin wakatuadija kuyukila nende wamba ne: “Tuyukilaku malu a mu Mifundu mu buimpe, ne nansha tuetu katuyi bapetangane mu amue malu, tushiyangane mu buimpe ne tushale anu balunda.” Kadi kabiakenzeka nanku to. Muanetu udi ulonda wamba ne: “Tudi benza tuyukila anu minite mikese tshianana, [muyishi au] kukuma tshiibi bikole bia dikema. Bu muvuatshi tshia lumuenu, meme kuela meji ne: lumuenu luonso luatayiki.”

Wakakula utonoka wamba ne: “Bua tshinyi kuena uya kudi bantu badi kabayi bena Kristo bua kubayisha?” Muanetu Hoskin wakashala mupuwa, kadi pavuaye wenda uya, wakadiambila ne: ‘Mvua ngumvua bienze anu bu ne: mvua ngakula ne tshilobo!’

Pakayishaye mu tshitanda tshiabu dituku diakalonda, wakamba malu a dishima avua atangila muanetu Hoskin. Muanetu eu udi uvuluka wamba ne: “Wakadimuija bena kuitabuja bende bua bualu buanyi, wambila bantu mumvua muena dishima wa kalanda musenga utu kayi muanji kuikalaku mu tshimenga atshi, ubambile ne: bivua bikengela banshipa.” Kadi abi kabiakapangisha muanetu Hoskin bua kutungunuka ne kuyisha to, wakayisha bantu ba bungi. Wakamba ne: “Katshia tshitu muanji kuyisha bimpe nunku to. Bantu bakuabu bakafika too ne ku diamba ne: ‘Tudi bamanye ne: udi muntu wa Nzambi!’ ne kungambilabu bua kungambuluisha ne bintu bimvua nabi dijinga.”

DIDILONGELA NE DILONGA DIA MU DÎKU

Balongi ba Bible bakapatula programe ya dilonga dia Bible mu tshibejibeji tshia L’Âge d’Or,a bua kuambuluisha bantu bavua basue kuteleja bulelela bua kuya kumpala. Programe wa dilonga dia Bible bua bansonga uvua ne nkonko ivua baledi mua kukonkonona ne bana babu. Baledi bavua ne bua “kuela bana babu nkonko eyi ne kubambuluisha bua bamanye miaba idi mandamuna mu Bible.” Nkonko mikuabu bu mudi lua ne: “Mu Bible mudi mikanda bungi kayi?,” ivua ilongesha amue malu mapepele bua Bible. Mikuabu bu mudi lua ne: “Muena Kristo mulelela yonso udi ne bua kutekemena bua bamukengeshe mu mushindu kampanda anyi kansanga anyi?,” ivua yambuluisha bansonga bua kuyisha ne dikima.

Kuvua kabidi nkonko ya mu Bible ne mandamuna ayi bua bakavua ne dimanya dia Bible dibandile. Mandamuna avua mu volime wa kumpala wa mukanda wa Études des Écritures. Programe eyi yakambuluisha babadi binunu ne binunu, kadi tshibejibeji tshia L’Âge d’Or tshia mu dia 21/12/1921 tshiakamanyisha ne: programe yonso ibidi eyi kayivua ne bua kuikalaku kabidi to. Bua tshinyi?

MUKANDA MUPIAMUPIA!

Mukanda wa La Harpe de Dieu

Karte kavua kaleja mulongi muaba wa kubala

Tuarte tuvua ne nkonko

Bana betu bavua balombola bavua bajingulule ne: bivua bikengela bua balongi bapiabapia ba Bible kulongabu bulelela bua mu Bible tshiena-bualu tshimue ku tshimue. Ke bualu kayi bakapatula mukanda wa La Harpe de Dieu mu ngondo wa 11/1921. Bantu bavua basue kumanya bulelela bavua bangata mukanda eu bavua babafunda kabidi mu kalasa ka diwulonga bualu uvua umvuija malu a mu Bible. Kalasa aka kavua ka muntu udilongela; kakambuluisha babadi ba mukanda au bua kujingulula “tshidi Nzambi mulongolole tshia kupesha bukua bantu muoyo wa tshiendelele.” Kavua kenzeka bishi?

Pavua muntu wangata mukanda au, bavua bamupesha karte kavua kamuleja muaba wa yeye kubala mu mukanda au. Lumingu luvua lulonda bavua bamutumina karte kakuabu kikale ne nkonko ya bungi mielela pa malu avuaye mubale au. Ku ndekelu kua karte aku bavua baleja kabidi muntu muaba uvuaye ne bua kubala bua lumingu luvua lulonda.

Lumingu luonso, bavua batumina mulongi karte kapiakapia kudi bavua batangila kalasa kabu anyi kudi tshisumbu. Bivua bienzeka nanku mu mbingu 12. Bavua batamba kutuma tuarte atu kudi bena mu tshisumbu bakavua bakulakaje anyi bavua kabayi mua kuya ku nzubu ne ku nzubu to. Tshilejilu, muanetu Anna Gardner wa ku Millvale mu Pennsylvanie mu ditunga dia États-Unis udi uvuluka wamba ne: “Pakapatulabu mukanda wa La Harpe de Dieu, biakapesha yayanyi Thayle ukavua katshiyi wenda bimpe mudimu mukuabu uvuaye mua kuenza, wa kuikala kutuminangana tuarte tuvua ne nkonko lumingu luonso.” Pavua kalasa kajika, bavua balua kutangila mulongi kudi muanetu kampanda wa mu tshisumbu bua kumuambuluisha bua kumanya malu makuabu a bungi a mu Bible.

Thayle Gardner mu kakalu

MUDIMU UVUA MUBINDILE

Ku ndekelu kua tshidimu atshi, muanetu Rutherford wakatumina tulasa tuonso mukanda. Uvua muleje ne: “Tshidimu etshi tudi bamanyishe bantu ba bungi menemene bualu bua Bukalenge ne babambuluishe bikole kupita kumpala.” Pashishe kuambaye kabidi ne: “Kudi mudimu wa bungi utshidi mutuindile. Kankamija bakuabu bua baditue pabu mu mudimu muimpe mutambe eu.” Bidi bimueneka bimpe ne: Balongi ba Bible bavua bateleje mubelu au, bualu mu tshidimu tshia 1922 bakayisha ne dikima dionso bambila bantu bualu bua Bukalenge bikole menemene kupita kumpala.

Balunda bavua kabayi ne buôwa

Balongi ba Bible bavua bambuluishangana bua kuleja muvuabu ne dinanga dia buena muntu. Bavua balunda bavua kabayi ne buôwa badi ‘baledibue bua bikondo bia dikenga,’ anu mudi muyuki udi ulonda eu uleja.​—Nsu. 17:17.

Mu dibidi dia 31/5/1921, bakela muntu mufiike kampanda wa mu tshimenga tshia Tulsa (mu Oklahoma, mu États-Unis) mu buloko bamba muvuaye muluishe muntu mukaji mutoke. Pashishe, batoke bapite pa 1 000 bakaluangana ne kasumbu ka bantu bafiike. Mu mupodi wa dîsu, mvita yakafika too ne muaba uvua bafiike ba bungi basombele, udibu babikila ne: Greenwood. Bakabuela mu nzubu mipite pa 1 400 ne mu miaba ya bungenda mushinga, bapawula bia muomu ne bayitua kapia. Luapolo ivua mileje ne: bantu 36 ke bavua bafue, kadi bavua mua kuikala bafike ku 300. Bakalua kubikila mvita ayi ne: Mvita ya Tulsa.

Muanetu Richard uvua mufiike muikale Mulongi wa Bible ne musombele mu Greenwood wakalonda tshivua tshienzeke wamba ne: “Butuku bua dituku dia mvita ayi, tuakabuela mu kalasa tuetu kuenza Dilonga dia Bible anu bu pa tshibidilu. Pakajika kalasa, tuakumvua bingoma bididila munda mua tshimenga. Too ne dîba dituakaya kulala bivua anu bidila.” Mu disatu dia 1/6 mu dinda, kakutshivua kabidi mutshi ne dianyi to. “Bantu bakuabu bakalua kutuambila ne: tuetu basue kupanda, mbimpe tunyemene ku Nzubu wa mpuilu diakamue.” Ke muanetu Hill ne mukajende ne bana bende batanu kunyemenabu ku Nzubu wa mpuilu wa ku Tulsa. Kuoku aku, bavua balame bafiike balume ne bakaji batue ku 3 000 kudi basalayi bavua mbulamatadi mutume bua kuimanyika mvita ayi.

Bu pa dîba dimue dimue adi, muanetu Arthur Claus uvua yeye mutoke wakangata dipangadika dia dikima. Udi wamba ne: “Pangakumvua ne: bantu bavua bapawula bia mu nzubu mu Greenwood ne bayitua kapia, ngakapangadija bua kuya kukeba muanetu Hill, mulunda wanyi munanga, bua kumanya ni uvua bimpe.”

Muanetu Arthur Claus ulongesha mu kalasa ka bana 14 ne mukanda wa La Harpe de Dieu

Pakafikaye kua muanetu Hill, wakamona muena mutumba mutoke muambule tshingoma. Muena mutumba au uvua pende mulunda wa muanetu Hill, nanku wakela meji ne: muanetu Arthur uvua pende mu bavua benda benza bimvundu abu. Yeye kumuebeja ne dîyi dikole ne: “Udi mulue kuenza tshinyi apa?”

Muanetu Arthur udi uvuluka wamba ne: “Bu meme mumupeshe diandamuna divuaye kayi musue, uvua ungasa. Ngakamujadikila ne: mvua mulunda wa muanetu Hill ne mvua ndua kuende aku misangu ya bungi.” Muanetu Arthur ne muena mutumba au bakakuba kua muanetu au bimpe, bapawudianganyi abu kabakabuela to.

Katupa kakese pashishe, muanetu Arthur wakalua kumanya ne: muanetu Hill ne dîku diende bavua ku Nzubu wa mpuilu. Bakambila muanetu Arthur ne: bua bafiike kumbuka kuntu aku, anu Barrett munene wa basalayi uvua utangila muaba au muambe dîyi ne mutue tshiala pa mukanda. Muanetu Arthur udi wamba ne: “Bivua bualu bukole bua kumonangana ne munene au. Pangakamuambila ne: mvua musue bua bena dîku adi bumbuke ku Nzubu wa mpuilu wakangebeja ne: ‘Wewe neulame dîku edi ne neudikumbajile majinga adi anyi?’ Tshivua mua kubenga to, ngakitaba ne disanka dionso.”

Bamane kupesha muanetu Arthur mukanda, wakaya lubilu ku Nzubu wa mpuilu. Pakawulejaye munene kampanda, wakakema wamba ne: “Kakah! Eu mukanda mbawutue tshiala kudi munene wa basalayi nkayende! Udi mumanye ne: wewe ke muntu wa kumpala udi upatulangana muaba eu lelu katshia buatshia anyi?” Kabiakanengakana bua kumanya muaba uvua muanetu Hill ne dîku diende to. Bonso bakadipaya mu mashinyi a muanetu Arthur kuyabu kumbelu kua muanetu Hill.

“Tuetu bonso tuvua diatshimue munkatshi mua bantu ba Nzambi badi badilambule kudiye”

Muanetu Claus wakenza bua muanetu Hill ne bena mu dîku diende kabapetshi njiwu to. Pavua bakuabu bamone dikima diende ne dinanga dia buena muntu divuaye nadi, bakakema. Muanetu Arthur udi ulonda wamba ne: “Muena mutumba uvua mulame kua muanetu Hill au wakabanga kunanga bulelela. Bantu ba bungi bakabanga kuteleja mukenji wa Bukalenge bualu bakamona ne: katuvua ne kansungansunga ka makoba to, tuetu bonso tuvua diatshimue munkatshi mua bantu ba Nzambi badi badilambule kudiye.”

a Bakalua kubikila tshibejibeji tshia L’Âge d’Or ne: Consolation mu 1937, pashishe kutshibikilabu Réveillez-vous! mu 1946.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu