TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 28
Bukalenge bukadi bukokesha!
“Bukalenge bua ba pa buloba mbulue Bukalenge bua Mukalenge wetu ne bua Kristo wende.”—BUAK. 11:15.
MUSAMBU WA 22 Bukalenge bukadi bukokesha! Mbimpe bulue!
KADIOSHAa
1. Ntshinyi tshitudi bajadike? Bua tshinyi?
PAUDI utangila mudi malu lelu pa buloba, bidi bikukolela bua kuitaba ne: malu adi mua kuakana anyi? Bena mu mêku ki mbanangangane kabidi bikole. Bantu mu tshibungi badi benda balua bena tshikisu, badinangi, ne bena luonji. Bantu ba bungi badi bamona ne: mbikole bua kueyemena aba badi bakokesha. Kadi nsombelu udi pa buloba eu udi utujadikila tuetu ne: malu neakane. Bua tshinyi? Bualu bantu badi benza malu anu mukavua dîyi dia buprofete dia dikema diambe bua “matuku a ku nshikidilu.” (2 Tim. 3:1-5) Dikumbana dia dîyi dia buprofete edi didi muntu udi wamba bulelela kayi mua kuvila, didi ditupesha tshijadika tshia ne: Yezu Kristo mmubange kukokesha bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi. Kadi edi ndîyi dimuepele dia ku mêyi a buprofete adi akula bua Bukalenge ebu. Kutangilulula mêyi makuabu a buprofete adi makumbane bidimu bidi panshi ebi nekukoleshe ditabuja dietu.
Mêyi a buprofete adi mu mukanda wa Danyele ne wa Buakabuluibua adi akumbanangana bimpe bua mudiwu atuleja malu enzeka bilondeshile tshidi Nzambi mulongolole. Bidi anu bu bitupa bia foto umue bilamika pa dibaya, tshibi padibu babituangaja, bikumbanananga bimpe, bipatula tshimfuanyi tshimue. (Tangila tshikoso 2)
2. Mmalu kayi atuakonkonona mu tshiena-bualu etshi? Bua tshinyi? (Umvuija tshimfuanyi tshia pa tshizubu.)
2 Mu tshiena-bualu etshi, netukonkonone malu aa: 1) dîyi dia buprofete didi dituambuluisha bua kujingulula dîba divuabu bajadike Bukalenge, 2) mêyi a buprofete adi atuambuluisha bua kujingulula dikalaku dia Yezu didi kadiyi dimueneka bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi, ne 3) mêyi a buprofete adi aleja muabutulabu bena lukuna ba Bukalenge bua Nzambi. Netumone ne: adi akumbanangana bimpe bua mudiwu atuleja malu akadi pakuenzeka bilondeshile tshidi Nzambi mulongolole. Bidi anu bu bitupa bia foto umue bilamika pa dibaya, tshibi padibu babituangaja, bikumbanananga bimpe, bipatula tshimfuanyi tshimue.
MUA KUMANYA DÎBA DIVUABU BAJADIKE BUKALENGE
3. Ntshijadiki kayi tshidi dîyi dia buprofete didi mu Danyele 7:13, 14 ditupesha bua Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi?
3 Dîyi dia buprofete didi mu Danyele 7:13, 14 didi ditujadikila ne: Yezu Kristo neikale Mukokeshi muimpe wa Bukalenge bua Nzambi. Bantu ba mu bisamba bionso ‘nebamuenzele mudimu’ ne disanka, ne kakuena muntu wamupingana mu nkuasa bua kukokesha. Dîyi dikuabu dia buprofete didi mu mukanda wa Danyele dikavua diambe ne: Yezu uvua ne bua kulua Mukalenge ku ndekelu kua tshipolu tshia bikondo muanda mutekete tshileja mu mêyi a buprofete. Kudi mushindu wa kumanya dîba divua bualu bua disanka ebu buenzeke anyi?
4. Umvuija mudi Danyele 4:10-17 ufikisha ku tshidimu tshivua Yezu ne bua kulua Mukalenge. (Tangila kabidi dimanyisha dia kuinshi.)
4 Bala Danyele 4:10-17. “Bikondo muanda mutekete” bidi biangata tshipolu tshia bidimu 2 520. Tshipolu etshi tshiakatuadija mu 607 K.Y. pavua bena Babilona bumbushe mukalenge wa ndekelu mu nkuasa wa Yehowa mu Yelushalema. Tshiakajika mu 1914 P.Y. pavua Yehowa muteke Yezu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi.b Yezu ke “udi ne bukenji.”—Yeh. 21:25-27.
5. Ngumue mushindu kayi udi dîyi dia buprofete didi diakula bua “bikondo muanda mutekete” mua kutuambuluisha?
5 Mmushindu kayi udi dîyi dia buprofete edi dituambuluisha? Kumanya malu a “bikondo muanda mutekete” kudi kutujadikila ne: Yehowa neakumbaje milayi yende pa dîba menemene. Bu muvuaye muteke Yezu mukalenge anu dîba divuaye muambe, neenze kabidi bua mêyi makuabu onso a buprofete akumbane mu tshikondo tshikadiye mulongolole. Bushuwa, dituku dia Yehowa ‘kadiakujanguluka nansha!’—Hab. 2:3.
MUA KUJINGULULA DIKALAKU DIA KRISTO DIDI KADIYI DIMUENEKA BU MUKALENGE WA BUKALENGE BUA NZAMBI
6. a) Mbijadiki kayi bidi bimueneka bidi bileja ne: Kristo ukadi ukokesha mu diulu? b) Mmunyi mudi dîyi dia buprofete didi mu Buakabuluibua 6:2-8 dileja ne: bijadiki ebi mbilelela?
6 Lua ku ndekelu kua mudimu wa Yezu pa buloba, wakadianjila kuleja malu avua ne bua kuenzeka pa buloba avua mua kuambuluisha bayidi bende bua kumanya ne: ukavua ukokesha mu diulu. Mu malu au mudi mvita, biyole bia nzala, ne dikanka dia buloba. Uvua muakule kabidi bua bipupu bia masama bivua ne bua kuenzeka “ku muaba ne ku muaba.” Disama dia COVID-19 didi ditangalake edi didi munkatshi mua bipupu ebi. Malu aa ne makuabu kabidi adi enza tshidi Bible ubikila ne: “tshimanyinu” tshia dikalaku dia Kristo. (Mat. 24:3, 7; Luka 21:7, 10, 11) Panyima pa bidimu bipite pa 60, Yezu mumane kufua ne mubishibue mupingane mu diulu, wakajadikila kabidi bapostolo ne: malu aa avua ne bua kuenzeka. (Bala Buakabuluibua 6:2-8.) Malu onso aa mmenzeke katshia Yezu wabanga kukokesha mu 1914.
7. Bua tshinyi dilua dia Yezu Mukalenge ndienze bua kuikale diakabi bua buloba?
7 Bua tshinyi malu akanyanguka bikole menemene pakalua Yezu Mukalenge? Buakabuluibua 6:2 udi utuambila bualu bua mushinga, bua ne: mudimu wa kumpala uvua nawu Yezu, bu Mukalenge mupiamupia muteka mu nkuasa, uvua wa kuela Diabolo ne bademon bende mvita. Bilondeshile Buakabuluibua nshapita wa 12, wakatshimuna Satana, yeye kumuela panshi ne bademon bende. Bua bungi bua luonji, Satana wakabanga kumvuila bukua bantu tshiji, biobi kuenza bua ne: kuikale “diakabi bua buloba.”—Buak. 12:7-12.
Katuena tusanka padi malu mabi enzeka to, kadi patudi tumona mêyi a buprofete akumbana, bidi bitujadikila ne: Bukalenge bua Nzambi bukadi bukokesha (Tangila tshikoso 8)
8. Patudi tumona mêyi a buprofete adi atangila Bukalenge bua Nzambi enda akumbana, bidi bituambuluisha ku tshinyi?
8 Mmunyi mudi mêyi a buprofete aa atuambuluisha? Malu adi enzeka pa buloba ne mudi ngenzelu wa malu wa bantu mushintuluke bivua anu ne bua kutuambuluisha bua kujingulula ne: Yezu uvua mulue Mukalenge. Nunku pamutu pa kufiika munda patudi tumona bantu benza malu a budinangi ne lukinu, mbimpe tuvuluke ne: malu adibu benza au adi enda akumbaja dîyi dia buprofete. Bukalenge bukadi bukokesha! (Mis. 37:1) Ntatu neyivule bikole pa buloba apa pikala Armagedone musemene bikole menemene. (Mâko 13:8; 2 Tim. 3:13) Kuenaku ne dianyisha kudi Tatu wetu wa dinanga udi mu diulu bua mudiye mutuambuluishe bua kumvua tshidi tshikebeshe ntatu pa buloba apa anyi?
MUABUTULABU BENA LUKUNA BA BUKALENGE BUA NZAMBI
9. Mmunyi mudi dîyi dia buprofete didi mu Danyele 2:28, 31-35 diumvuija tshidi bukokeshi bua ndekelu bua pa buloba bujima? Ndîba kayi divuabu bufike ku dikalaku?
9 Bala Danyele 2:28, 31-35. Tudi tumona mudi dîyi dia buprofete edi dienda dikumbana lelu. Tshilota tshia Nebukadenesâ tshiakaleja bualu buvua ne bua kuenzeka “ku ndekelu kua matuku,” panyima pa bukokeshi bua Kristo bumane kutuadija. Mu bena lukuna ba Yezu ba pa buloba mudi bukokeshi bua ndekelu bua pa buloba bujima bukavua Bible mudianjile kuleja; mbuleja kudi “makasa a tshiamu tshifiike ne diima.” Bukokeshi bua pa buloba bujima ebu bukadiku. Buakafika ku dikalaku tshikondo tshia Mvita ya kumpala ya buloba bujima pavua ditunga dia Grande-Bretagne ne dia États-Unis badie bulunda bua pabuabu, babubikila ne: tshipungu tshia Grande-Bretagne ne États-Unis. Tshilota tshia lupingu tshivua Nebukadenesâ mulote tshivua tshidianjile kuleja malu owu makese ngabidi bua bukokeshi bua pa buloba bujima ebu buvua ne bua kushilangana ne avua mabudianjidile.
10. a) Mmunyi mudi dîyi dia buprofete didi mu Danyele dileja tshidi bukokeshi bua Grande-Bretagne ne États-Unis? b) Njiwu kayi itudi ne bua kuepuka? (Tangila kazubu ka “Tudimukilayi diima!”)
10 Tshia kumpala, bukokeshi bua Grande-Bretagne ne États-Unis mbushilangane ne makokeshi a pa buloba bujima akavua madianjidile, bualu bobu ki mbuleja kudi tshiamu tshikole bu or anyi arjan to, kadi mbuleja kudi tshiamu tshifiike ne diima bisambakane. Diima didi dileja “ndelanganyi ya bantu,” anyi bukua bantu bonso tshianana. (Dan. 2:43, dim.) Lelu tudi tumona bimpe mudi bantu ne buenzeji mu malu a masungululangana, mu tumpanye tua maneme a bantu, mu ditontolola dia malu, ne mudibu badisuika tshimuku, benza bua bikolele aba badi bakokesha bua kuenza malu adibu bajinga.
11. Mmunyi mudi dikalaku dia bukokeshi bua pa buloba bujima bua Grande-Bretagne ne États-Unis dikolesha dishindika ditudi nadi dia ne: tudi tshikondo tshia ku nshikidilu?
11 Tshibidi, bukokeshi bua Grande-Bretagne ne États-Unis budibu baleja kudi makasa a lupingu lunene, mbukokeshi bua ndekelu bua pa buloba bujima bukavua Bible muleje. Kakuena bukokeshi bukuabu bua pa buloba bujima buapingana pa muaba wabu to. Kadi nebushiye muaba ku Armagedone pikala Bukalenge bua Nzambi mua kubuzaza pamue ne mbulamatadi yonso ya bantu.c—Buak. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.
12. Dîyi dia buprofete didi mu mukanda wa Danyele didi ditupesha tshijadiki kayi tshikuabu tshidi tshitukolesha ne tshitupesha ditekemena?
12 Mmushindu kayi udi dîyi dia buprofete edi dituambuluisha? Dîyi dia buprofete didi mu mukanda wa Danyele didi ditupesha tshijadiki tshikuabu tshia ne: tudi mu tshikondo tshia ku ndekelu. Kudi bidimu bipite pa 2 500 bivua Danyele mudianjile kuamba ne: panyima pa bukokeshi bua Babilona, bakokeshi bakuabu ba pa buloba bujima banayi bavua ne bua kuikala ne buenzeji bukole pa bantu ba Nzambi. Wakaleja kabidi ne: ku makokeshi onso aa, bukokeshi bua pa buloba bujima bua Grande-Bretagne ne États-Unis buvua ne bua kuikala bua ndekelu. Abi bidi bitukolesha ne bitupesha ditekemena dia ne: mu matuku makese emu Bukalenge bua Nzambi nebubutule makokeshi onso a bantu butubutu ne bobu ke buashala bukokesha buloba bujima.—Dan. 2:44.
13. “Mukalenge wa muanda mukulu” ne “bakalenge dikumi” badibu batele mu Buakabuluibua 17:9-12 badi tshimfuanyi tshia tshinyi? Mmunyi mudi dîyi dia buprofete edi dikumbane?
13 Bala Buakabuluibua 17:9-12. Kabutu kavua Mvita ya kumpala ya buloba bujima mikebeshe kavua kafikishe ku dikumbana dia dîyi dikuabu dia buprofete divua ditangila matuku a ku nshikidilu. Balombodi ba pa buloba bakajinga bua kukeba ditalala pa buloba. Ke bualu kayi mu ngondo wa 1/1920, bakenza Nsangilu wa matunga wakaluabu kupingana kudi tshivuabu babikila ne: Matunga masanga, mu ngondo wa 10/1945. Badi babikila bulongolodi bua Matunga masanga ebu ne: “mukalenge wa muanda mukulu.” Kadi ki mbukokeshi bua pa buloba bujima to. Makokeshi a tshididi adi abutua mpanda ke adi abupesha bukole ne bujitu. Bible udi ubikila makokeshi aa mu tshimfuanyi ne: “bakalenge dikumi.”
14-15. a) Ntshinyi tshidi Buakabuluibua 17:3-5 uleja bua “Babilona Munene”? b) Ntshinyi tshidi bantu badi batua bitendelelu bia dishima mpanda benza lelu?
14 Bala Buakabuluibua 17:3-5. Mupostolo Yone wakamona mu tshikena kumona tshia kudi Nzambi mukaji wa ndumba, “Babilona Munene,” udi tshimfuanyi tshia nsangilu wa bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima. Tshikena kumona etshi tshidi tshileja tshinyi? Malongolodi a bitendelelu bia dishima mmeleshangane diboko bikole ne makokeshi a malu a tshididi munkatshi mua bidimu bia bungi, maabeneshe ne kuabenesha. Kadi mu matuku makese emu, Yehowa neateke mu mioyo yabu meji a “kukumbajabu lungenyi luende.” Ntshinyi tshienzeka? Makokeshi a malu a tshididi, tuambe ne: “bakalenge dikumi,” neakudimukile malongolodi a dishima a malu a ntendelelu bua kuabutula.—Buak. 17:1, 2, 16, 17.
15 Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: dibutuka dia Babilona Munene dikadi pabuipi? Bua kuandamuna lukonko elu, mbimpe tuvuluke ne: kuvua tshitupa tshia tshimenga tshia Babilona wa kale tshivua tshinyunguluka kudi musulu wa Pelata uvua utshikuba. Mukanda wa Buakabuluibua udi ufuanyikija miliyo ya bantu badi batua Babilona Munene mpanda ne “mâyi.” (Buak. 17:15) Udi uleja kabidi ne: mâyi au avua ne bua ‘kuma,’ bileja ne: bitendelelu bia dishima bia pa buloba bujima bivua ne bua kujimija bantu ba bungi badi babitua mpanda. (Buak. 16:12) Dîyi dia buprofete edi ndikumbane lelu bualu bantu ba bungi mbapatuke mu bitendelelu bia dishima ne mbabange kukeba muaba udi mua kubambuluisha bua kujikija malu adibu nawu.
16. Diumvua mêyi a buprofete bimpe a dikalaku dia Matunga masanga ne dibutuka dia Babilona Munene didi dituambuluisha mushindu kayi?
16 Mmushindu kayi udi mêyi a buprofete aa atuambuluisha? Dikalaku dia Matunga masanga ne mudi bitendelelu bia dishima kabiyi biatua mpanda ntshijadiki tshikuabu tshia ne: tudi mu matuku a ku nshikidilu. Nansha mudi mâyi a mu tshimfuanyi a Babilona a bantu badi bamutua mpanda enda uma, nekuikale mishindu mikuabu ya kubutula malongolodi a bitendelelu bia dishima bua kashidi. Anu mutukadi bamone, Yehowa neateke meji mu mioyo ya “bakalenge dikumi,” tuambe ne: ya bakokeshi ba malu a tshididi badi batua Matunga masanga mpanda “bua kukumbaja lungenyi luende.” Bisamba ebi nebibutule bitendelelu bia dishima mu tshimpitshimpi, bantu nebapapuke.d (Buak. 18:8-10) Dibutuka dia Babilona Munene nedinyungishe buloba ne pamuapa nedikebeshe ntatu mikole, kadi bantu ba Nzambi nebikale ne malu nansha abidi a kusankila. Muena lukuna wa Yehowa Nzambi wa bidimu bia bungi eu neabutudibue kashidi, ne tukadi pakupikudibua mu bulongolodi bubi ebu.—Luka 21:28.
IKALA MUSHINDIKE NE: YEHOWA NEAKUKUBE KUMPALA EKU
17-18. a) Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kutungunuka ne kukolesha ditabuja dietu? b) Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu etshi?
17 Danyele ukavua muambe ne: “dimanya dilelela” divua ne bua ‘kuvulangana.’ Ndivulangane bulelela! Tudi bumvue bimpe mêyi a buprofete adi akula bua tshikondo tshietu etshi. (Dan. 12:4, 9, 10) Bujalame bua mêyi aa budi butushiya ne ditshina dia Yehowa ne dia Dîyi diende. (Yesh. 46:10; 55:11) Nunku ikala ulonga Bible ne tshisumi ne wambuluisha bakuabu bua badie malanda mimpe ne Yehowa; nebikuambuluishe bua kutungunuka ne kukolesha ditabuja diebe. Yehowa nealame bonso badi bamueyemena, ne neabapeshe “ditalala didi kadiyi dijika.”—Yesh. 26:3.
18 Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netutambe kuakula bua mêyi a buprofete adi atangila tshisumbu tshia bena Kristo mu tshikondo tshia ku ndekelu etshi. Netumone kabidi mudiwu atujadikila ne: tudi ku matuku a ku nshikidilu. Netumone tshijadiki tshikuabu tshidi tshileja ne: Yezu, Mukalenge wetu udi ukokesha mpindieu, udi ulombola bayidi bende.
MUSAMBU WA 61 Ndayi kumpala, nuenu Bantemu!
a Tudi ne muoyo mu tshimue tshia ku bikondo bia dikema bia katshia! Bakadi bajadike Bukalenge anu mukavua mêyi a buprofete adi mu Bible mambe. Mu tshiena-bualu etshi, netukonkonone amue a kudiwu, ne neakoleshe ditabuja dietu kudi Yehowa, atuambuluisha kabidi bua kushala batukije ne kumueyemena lelu ne matuku kumpala.
b Tangila dilongesha dia 32, bualu 4 mu mukanda wa Shala ne muoyo kashidi!, ne filme udi mu jw.org wa Bukalenge bua Nzambi buakabanga kukokesha mu 1914 (Mu Mfualansa).
c Bua kumanya malu makuabu bua mêyi a buprofete adi mu mukanda wa Danyele, tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15/6/2012, dib. 14-19.
d Bua kumanya malu makuabu a tshitudi bindile mu matuku makese emu, tangila nshapita wa 21 mu mukanda wa Bukalenge bua Nzambi budi bukokesha!