Nshapita 7
Tshidi Nzambi muenze bua kupandisha bukua-bantu
KUKADI bidimu bitue ku 2 000 dimue dilolo dia muvu wa printemps, munene wa masalayi kampanda uvua utangila bantu basatu bapunga ne lufu. Musalayi au wakatangila umue wa kudibu mu mushindu wa pa buawu—Yezu Kristo. Yezu uvua mupopela ne misonso pa dikunji dia mutshi. Pakasemena tshikondo tshia lufu luende mulu muakafiika munda-munya. Pakafuaye buloba buakanyukuka bikole, ne musalayi eu wakakema ne: “Bulelela, muntu eu wakadi Muana wa Nzambi.”—Mâko 15:39.
2 Muana wa Nzambi! Musalayi au uvua muambilemu. Wakamona bualu butambe wonso adi menzeke pa buloba mushinga. Bikondo kampanda kumpala, Nzambi muine wakabikila Yezu ne: Muananyi munanga. (Matayo 3:17; 17:5) Bua tshinyi Yehowa wakalekela bua Muanende afue? Bualu ke mushindu uvua Nzambi mua kupandisha bukua-bantu ku mpekatu ne lufu.
MUSUNGULA BUA DILONGOLOLA DIA PA BUADI
3 Bu mutuvua babilonge kumpala mu mukanda eu, Yezu uvua ne muoyo kumpala kua kuikala muntu pa buloba. Udi mubikidibue ne: “Muana mulela umue” wa Nzambi bualu Yehowa wakamufuka buludiludi. Kunyima Nzambi kukuata mudimu ne Yezu bua kufuka bintu bikuabu bionso. (Yowanese 3:18, MMM; Kolosai 1:16) Yezu uvua munange bukua-bantu mu mushindu wa pa buawu. (Nsumuinu 8:30, 31) Kabiena bikemesha pavua Yehowa musungule Muanende mulela umue bua kukumbaja dilongolola dia pa buadi pakapeta bukua-bantu tshibawu tshia lufu!
4 Pakakoselaye Adama, Eva, ne Satana tshibawu mu budimi bua Edena, Nzambi wakakula bua Mupikudi wa matuku atshilualua bu “dimiinu” kampanda. Dimiinu edi, anyi kankanunuina, divua ne bua kujikija tshimvundu tshikole tshiakajula Satana Diabolo, “nyoka wa kale.” Bushuwa, Dimiinu dilaya edi divua ne bua kuboza Satana ne buonso badi bamulonda.—Genese 3:15, NW; 1 Yone 3:8; Mamanyisha 12:9, MMM.
5 Mu kupita kua siekele, Nzambi wakasokolola ku kakese ku kakese malu mavule pa Dimiinu edi, dibikidibue kabidi ne: Masiya. Bu mudibi bileja mu kazubu ka mu dibeji dia 37, milayi mivule yakafila mumvuija pa bitupa bivule bia muoyo wende pa buloba. Tshilejilu, uvua ne bua kuakama dikengeshibua dikole bua kukumbaja mudimu wende mu dilongolola dia Nzambi.—Yeshaya 53:3-5.
BUA TSHINYI MASIYA UVUA NE BUA KUFUA
6 Mulayi mufunda mu Danyele 9:24-26 (NW) uvua mudianjile kuamba ne: Masiya—Muela manyi wa Nzambi—uvua ne bua kukumbaja dilongolola dinene. Uvua ne bua kulua pa buloba “bua kutuala ndekelu wa ditupa mikenji, ne kujikija mpekatu, ne kulekelela mapanga, ne kutuala buakane” tshiendelele. Masiya uvua ne bua kumbusha tshibawu tshia lufu bua bukua-bantu bena lulamatu. Kadi mmunyi muvuaye mua kuenza bualu ebu? Mulayi udi umvuija ne: uvua ne bua “kumbushibua,” peshi kushipibua.
7 Bena Izalele wa kale bavua bibidilangane ne: lungenyi lua dilekelela mapanga. Mu ntendelelu wabu muinshi mua Mikenji ivua Nzambi mubapeshe ku butuangaji bua Mozese, bavua bafila pa tshibidilu milambu ya nyama. Bivua bivuluija bena Izalele ne: bantu badi bakengela tshintu kampanda bua dilekelela, anyi dibuikidila mpekatu yabu. Mupostolo Paulo wakamba mu tshikoso dîyi-diludiki edi mu mushindu’eu: “Padi mashi kaayi mapueke, mibi kayena mua [kujimijibua, NW].” (Hebreyi 9:22, MMM) Bena nkristo kabena muinshi mua Mikenji ya Mozese ne malu-malomba aayi, bu mudi milambu. (Lomo 10:4; Kolosai 2:16, 17) Badi kabidi bamanye se: milambu ya nyama kayena mua kupetesha dibuikidila dijima ne dia kashidi dia mpekatu. Bishilangane, mapa a milambu aa avua mundidimbi wa mulambu wa mushinga mukole—wa Masiya, anyi Kristo. (Ebelu 10:4, 10; fuanyikija ne Galatia 3:24.) Kadi, udi mua kuebeja ne: ‘Bivua menemene bikengela bua Masiya afue anyi?’
8 Eyowa, Masiya uvua ne bua kufua bua bukua-bantu kupandishibua. Bua kujingulula bua tshinyi, tudi ne bua kuvuluka budimi bua Edena ne kuteta bua kujingulula bunene bua tshiakajimija Adama ne Eva pakatombokelabu Nzambi. Muoyo wa kashidi uvua mubatekela kumpala! Bu muvuabu bana ba Nzambi, bavua kabidi nende malanda buludiludi. Kadi pakabengabu bukokeshi bua Yehowa, bakajimija bionso abi ne bakatuadila bukua-bantu mpekatu ne lufu.—Lomo 5:12.
9 Bivua anu bu se: baledi betu ba kumpala bavua batulakaje bubanji buvule, kudibuejabu nkayabu mu dibanza dinene. Adama ne Eva bakasambulujila ndelanganyi yabu dibanza adi. Bu mutudi katuyi balela bapuangane ne katuyi bapange mpekatu, yonso wa kutudi udi muena mpekatu ne lufu. Patudi tusama anyi tuamba mêyi adi atapa atuvua katuyi tujinga mua kupatula, tudi tumona bipeta bia dibanza dituakapiana—dipanga bupuangane dia bu-muntu. (Lomo 7:21-25) Ditekemena dietu dimuepele ndiashila pa dipetulula tshivua Adama mujimije. Nansha nanku, katuena mua kufutshibua muoyo mupuangane wa bu-muntu. Bualu bantu buonso bapange bupuangane badi benza mpekatu, tuetu buonso tudi tufutshibua lufu, ki mmuoyo to.—Lomo 6:23.
10 Kadi, tshintu kampanda tshivua mua kufidibua bua kushintakaja ne muoyo wakajimija Adama anyi? Dîyi-dikulu dia Nzambi dia buakane didi dilomba diakanangana, “anyima ku anyima.” (Ekesode 21:23, NW) Nunku muoyo uvua ne bua kufidibua bua kufuta muoyo wakajimijibue. Kakuvua muoyo wa muntu nansha umue uvua ukumbana. Musambu wa 49:7, 8 udi wamba bua bantu bapange bupuangane ne: ‘Kakuena muntu udi mua kupikula muan’abo ku tshintu tshiende tshimue, anyi kufila mushinga wa kumupikula n’au kudi Nzambi, bualu bua mushinga wa kupikula n’au mioyo yabo udi mukole, udi upanga kukumbana tshiendelele.’ Nunku kakuenaku ditekemena anyi? Tòo, nansha kakese.
11 Mu tshiena-Ebelu, muaku “tshia-bupikudi” udi umvuija bungi bua mfranga mifuta bua kupikula muntu mukuata ne udi kabidi uleja diakanangana. Anu muntu muena muoyo mupuangane wa bu-muntu ke uvua mua kufila tshintu tshiakanangane ne tshivua Adama mujimije. Kunyima kua Adama, muntu mulelela mupuangane umuepele pa buloba uvua anu Yezu Kristo. Nunku, Bible udi ubikila Yezu ne: “Adame wa ndekelu” ne udi utushindikila ne: Kristo “wakafila yeye muine tshia-bupikudi tshiakanangane bua buonso.” (1 Bena Korente 15:45, MMM; 1 Timote 2:5, 6, NW) Nansha muvua Adama muambulujile bana bende lufu, bumpianyi bua kudi Yezu mmuoyo wa kashidi. Kolinto wa kumpala 15:22 udi umvuija ne: ‘Bu mudi bonso bafua mu Adama, nunku mu [Kristo, NW] kabidi bonso nebavuijibue muoyo.’ Nunku, Yezu mmubikidibue ne: “Tatu wa tshiendelele” mu mushindu mukumbanyine.—Yeshaya 9:6, 7.
MMUNYI MUAKAFUTSHIBUA TSHIA-BUPIKUDI
12 Mu muvu wa automne 29 B.B., Yezu wakaya kudi mulela wende Yone bua kutambuishibua ne nenku kudilejaye bua kukumbaja disua dia Nzambi. Tshikondo atshi Yehowa wakela Yezu manyi a spiritu munsantu. Nunku Yezu wakalua Masiya, anyi Kristo, muela manyi kudi Nzambi. (Matayo 3:16, 17) Kunyima Yezu wakatuadija mudimu wende wa bidimu bisatu ne tshitupa. Wakenza ngendu mu musoko wende wa tshilelelu, ufila bumanyishi pa Bukalenge bua Nzambi ne usangisha bamulondi ba lulamatu. Kadi, bu muvuabi bilaya, buluishi kabuakanenga ne kutuadija.—Musambu wa 118:22; Bienzedi 4:8-11.
13 Yezu wakaleja patoke ne dikima lubombo lua bamfumu ba bitendelelu, ne bakakeba bua kumushipa. Kunyima bakenza tshipangu tshibiatshibi bua kumutungila, kumukuata kayi bualu, kumuteka ku dilumbuluisha dikena diumvuangana ne mukenji, ne kumufunda bia dishima ne: ntomboji. Yezu wakatutshibua, kuedibua mata, kusekibua, ne kututshibua ne mfimbu milongolola bua kupanda misunya yende. Ngovena wa bena Roma Pontio Pilato wakamukosela kunyima tshibawu tshia lufu pa dikunji dia tshinyongopelu. Bakamupopela pa dikunji dia mutshi ne kumukudikaku mululamija. Dieyela dionso divua dimusama bikole, ne wakafua kunyima kua mêba mavule. Mu bule bua diteta edi, Yezu wakalama muoyo mutoke mupuangane kudi Nzambi.
14 Nenku, mu 33 B.B. dia 14 ngondo wa Nizan, Yezu wakafila muoyo wende bu “tshia-bupikudi bua dishintakajibua dia bavule.” (Mâko 10:45, NW; 1 Timote 2:5, 6) Biangatshile mu diulu, Yehowa uvua mua kumona Muanende musuibue ukenga ne ufua. Bua tshinyi Nzambi wakalekelela bualu bubiabubi bua mushindu’eu buenzeka? Wakenza nunku bualu uvua munange bukua-bantu. Yezu wakamba ne: “Nzambi wakananga ba pa buloba bikole kufila too ne Muanende umu’epele, bua muntu yonso udi wenza midimu ya ditabuja kudiye kabutudibu, kadi apete muoyo wa kashidi.” (Yone 3:16, NW) Lufu lua Yezu ludi kabidi lutulongesha ne: Yehowa udi Nzambi muena dilumbuluisha dipuangane. (Dutelonome 32:4) Bamue badi mua kudiebeja bua tshinyi Nzambi kakalekela mêyi-maludiki ende a bulumbuluishi adi alomba anyima ku anyima ne kulengulula mushinga mulombibue bua mpekatu wa Adama. Kabingila kadi ne: Yehowa utu misangu yonso ulonda mikenji yende ne uyitua nyama ku mikolo, nansha biobi bimukengela kufuta bia bungi.
15 Buakane mu dilumbuluisha dia Yehowa buakalomba kabidi ne: lufu lua Yezu luikale ne: tshipeta tshia disanka. Tuamba eku tuela eku, bivua mua kuikala buakane bua kulekela Yezu muena lulamatu ulala kashidi mu lufu anyi? Nansha kakese! Mifundu ya tshiena-Ebelu ivua milaye ne: mulamatshi ku mikenji wa Nzambi kakushala mu lukita. (Musambu wa 16:10; Bienzedi 13:35) Wakalala mu lufu bua tshitupa tshia dituku dia kumpala, dituku dibidi dijima ne tshitupa tshia dituku disatu, ne kunyima Yehowa Nzambi wakamujula kumupesha muoyo bu muntu wa mu nyuma wa bukole.—1 Petelo 3:18.
16 Ku lufu luende, Yezu wakalekela muoyo wende wa buntu bua kashidi. Pakabiishibuaye bua kuikala ne muoyo mu diulu, wakalua spiritu mufidi wa muoyo. Kabidi, pakabanda Yezu mu muaba mutambe bunsantu wa mu bukua-bufuki, wakapetangana ne Tatuende musuibue ne wakamulubuila patoke mushinga wa muoyo wende mupuangane wa bu-muntu. (Ebelu 9:23-28) Bunême bua muoyo wende wa mushinga buvua mua kukuatshibua nabu mudimu bua diakalenga dia bukua-bantu bena ditumikila. Bidi biumvuija tshinyi buebe wewe?
MULAMBU WA TSHIA-BUPIKUDI WA KRISTO NE WEWE
17 Tangila mishindu isatu iwudi mua kupetela bulenga ku mulambu wa tshia-bupikudi wa Kristo lelu’eu mene. Tshia kumpala, udi utuala dilekelela dia mpekatu. Ku diambuluisha dia ditabuja mu mashi a Yezu mitshikija, tudi ne “dipikudibua ku tshia-bupikudi,” eyowa, “dilekelela dia bilema bietu.” (Efeso 1:7, NW) Nunku nansha bituikala benze mpekatu munene, tudi mua kulomba Nzambi luse mu dîna dia Yezu. Bituanyingalala bulelela, Yehowa udi utumika ne mushinga wa mulambu wa tshia-bupikudi wa Muanende bualu buetu. Nzambi udi utufuila luse, utupesha dibenesha dia kuondo ka muoyo kimpe, pamutu pa kukosa tshibawu tshia lufu tshidi tshituakanyine bua dienza mpekatu.—Bienzedi 3:19; 1 Petelo 3:21.
18 Tshibidi, mulambu wa tshia-bupikudi wa Kristo udi ufila tshishimikidi bua ditekemena bua matuku atshilualua. Mu tshikena-kumona, mupostolo Yone wakamona ne: “musumba munene uvua muntu nansha umue kayi mua kubala” uvua ne bua kupanduka ku nshikidilu wa tshipupu udi ulua wa ndongoluelu eu wa malu. Bua tshinyi nebapanduke eku Nzambi ubutula bakuabu bavule? Muanjelu wakambila Yone se: bena musumba munene “mbasukule mizabi yabu ne bayitokeshe mu mashi a Muan’a mukoko,” Yezu Kristo. (Buakabuluibua 7:9, 14, NW) Patudi tuenza midimu ya ditabuja mu mashi mitshikija a Yezu Kristo ne bikale ne nsombelu mumvuangane ne bidi Nzambi ulomba, netuikale bakezuke ku mêsu kua Nzambi ne netuikale ne ditekemena dia muoyo wa kashidi.
19 Tshisatu, mulambu wa tshia-bupikudi ntshijadiki tshia dinanga dia Yehowa tshipite bionso. Lufu lua Kristo luakaleja bienzedi bibidi bitambe bunene bia dinanga mu miyuki ya bukua-bantu: (1) Dinanga dia Nzambi pa kutuma Muanende bua kutufuila; (2) Dinanga dia Yezu pa kudifila ku budisuile bu mulambu wa tshia-bupikudi. (Yone 15:13; Lomo 5:8) Bituikala tuenza bulelela midimu ya ditabuja, dinanga edi nedituadile umue ne mukuabu wa kutudi bulenga. Mupostolo Paulo wakamba ne: “Muana wa Nzambi wakannanga, wakadifila bua bualu buanyi.”—Galatia 2:20; Ebelu 2:9; 1 Yone 4:9, 10.
20 Nunku, tulejayi dianyisha dietu bua dinanga dileja kudi Nzambi ne Kristo pa kuenza midimu ya ditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu. Kuenza nunku kudi kufikisha ku muoyo wa kashidi. (Yone 3:36) Kadi, lupandu luetu kaluena kabingila katambe mushinga ka muoyo ne lufu bia Yezu pa buloba. Tòo, diditatshisha diende divua mene bua bualu butambe bunene, bualu budi butangila bukua-bifukibua. Anu bu mutuabimona mu nshapita udi ulonda, tshilumbu etshi tshidi tshilenga yonso wa kutudi bualu tshidi tshileja bua tshinyi Nzambi mmulekele bubi ne dikenga mutantshi bule nunku mu bulongolodi ebu.
TETA DIMANYA DIEBE
Bua tshinyi Yezu uvua ne bua kufua bua kupandisha bukua-bantu?
Mmunyi muakafutshibua tshia-bupikudi?
Mmu mishindu kayi muudi mua kupetela bulenga ku tshia-bupikudi?
[Nkonko ya dilonga]
1, 2. (a) Mmunyi muakafika munene wa masalayi muena Roma ku dianyisha eu uvua Muana wa Nzambi? (b) Bua tshinyi Yehowa wakanyisha bua Yezu kufuaye?
3. Bua tshinyi bivua biakanyine bua Muana mulela umue wa Nzambi asungudibue bua dilongolola dia pa buadi didi ditangila bukua-bantu?
4, 5. Kumpala kua Yezu kulua pa buloba, ntshinyi tshivua Bible musokolole pa bidi bitangila Dimiinu dia bu-Masiya?
6. Bilondeshile Danyele 9:24-26, ntshinyi tshivua Masiya ne bua kukumbaja, ne mmushindu kayi?
7. Bua tshinyi bena Yuda bavua bafila milambu ya nyama, ne ivua mundidimbi wa tshinyi?
8, 9. Mbintu kayi bia mushinga biakajimija Adama ne Eva, ne mmunyi muvua bienzedi biabu ne buenzeji kudi ndelanganyi yabu?
10. Ntshinyi tshivua tshikengedibua bua kusumbulula tshivua Adama mujimije?
11. (a) Muaku “tshia-bupikudi” udi umvuija tshinyi mu tshiena-Ebelu? (b) Nnganyi nkayende uvua mua kupikula bukua-bantu, ne bua tshinyi?
12. Yezu wakalua Masiya tshikondo kayi, ne wakatuadija nsombelu wa mushindu kayi?
13. Mmianda kayi yakenzeka kumpala kua lufu lua Yezu bu mulami wa muoyo mutoke?
14. Bua tshinyi Nzambi wakalekela bua Muanende akenge ne afue?
15. Bu muvuabi kabiyi mua kuikala biakane bua kulekela muoyo wa Yezu ushikila bua kashidi, ntshinyi tshiakenza Yehowa?
16. Ntshinyi tshiakenza Yezu pakapinganaye mu diulu?
17. Mmunyi mutudi mua kupeta dilekeledibua ku diambuluisha dia mulambu wa tshia-bupikudi wa Kristo?
18. Mmu mushindu kayi mudi mulambu wa Yezu utupetesha ditekemena?
19. Mmunyi mudi mulambu wa Kristo tshijadiki tshia se: yeye ne Tatuende mbakunange?
20. Bua tshinyi tudi ne bua kuenza midimu ya ditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu?
[Tshimfuanyi dibeji dijima mu dibeji 67]