TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • kl nshap. 6 dib. 53-61
  • Bua tshinyi tudi tukulakaja ne tufua?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bua tshinyi tudi tukulakaja ne tufua?
  • Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • DIDINGA DIBIADIBI
  • MMUNYI MUVUA DIDINGA EDI DIENZEKE
  • MMUNYI MUDI MPEKATU NE LUFU BITANGALAKE
  • DIMUKILE NGENZELU YA SATANA!
  • Buebe wewe, Diabolo utuku anyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
  • Mmushindu kayi udi Yezu upandisha bantu?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2001
  • Nzambi mmulongolole tshinyi bua buloba?
    Bible utu ulongesha tshinyi menemene?
  • Bua tshinyi malu mabi adi atungunuka too ne lelu?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
Tangila bikuabu
Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
kl nshap. 6 dib. 53-61

Nshapita 6

Bua tshinyi tudi tukulakaja ne tufua?

BASHIKULUJI ki mbamanye bua tshinyi bantu badi bakulakaja ne bafua. Bidi bimueneka se: tunungu tutambe bukese tua mubidi wetu (cellules) tuvua ne bua kuikala tutungunuka ne kudipingajilula tupiatupia ne se: tuvuá ne bua kuikala ne muoyo wa kashidi. Mukanda wa Hyojun Soshikigaku (Bushikuluji bumanyike bua tunyamanyama tutambe bukese) udi wamba ne: “Disuikakana dia dikulakaja dia tunungu tukese tua mubidi ku dikulakaja ne lufu bia muntu nnshinga munene ukena kujandula.” Bashikuluji bavule badi bela meji ne: kudi mukalu “wa ku tshilelelu, wa munda” muelela muoyo. Udi wela meji se: mbabinge anyi?

2 Bantu batu ne dijinga dikole dia kulepesha matuku a muoyo ne bakadi bateta bua kufika ku muoyo ukena kufua. Biangatshile ku siekele muinayi K.B.B., bintu bia lulengu bivuabu bela meji ne: bidi mua kufikisha muntu ku dibenga-kufua biakakoka ntema ya bena bunême ba mu Chine. Bamue bakalenge ba bena Chine ba kunyima bakalabula bintu ebi bia lulengu—bienza ne mâyi a mercure—ne bakafua! Pa buloba bujima, bantu badi bitabija se: lufu kaluena ndekelu wa muoyo wabu to. Bena Buddha, ba Hindu, ba Mizilman, ne bakuabu buonso mbaleje matekemena a muoyo kunyima kua lufu. Mu Bukua-buena-nkristo, bavule mbatekemene diakalenga mu diulu kunyima kua lufu.

3 Ngenyi ya diakalenga kunyima kua lufu idi ileja dijinga dikole dia muoyo wa tshiendelele. “Nansha tshikondo katshiyi tshijadika mmutshiteke mu mitshima yabu,” ke tshidi Bible wamba pa bidi bitangila lungenyi lua dikalaku tshiendelele didi Nzambi mukune munda muetu. (Muambi 3:11, NW) Wakafuka bantu ba kumpala ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba. (Genese 2:16, 17) Kadi, bua tshinyi bantu badi bafua? Mmunyi muvua lufu lubuele mu bantu? Dimanya dia Nzambi didi difila butoke pa nkonko eyi.—Musambu wa 119:105.

DIDINGA DIBIADIBI

4 Mubundi wa tshibawu utu uteta mua kusokoka tshijadiki tshia bubi buende. Ebi bidi kabidi bilelela bua muenji wa bubi kampanda budi butuadile miliyare ya bantu lufu. Mmuenze bua lufu lua muntu luikale muanda ukena kujingulula. Yezu Kristo wakafunkuna mubundi wa tshibawu eu pakambilaye bavua bakeba kumushipa ne: ‘Nuenu nudi bana ba diabolo, tatu wenu, nudi basue kuenza bu mudi nkuka ya tatu wenu. Ku tshibangidilu yeye uvua mushipianganyi, katu wimana mu bualu bulelela, bua yeye kêna ne bualu bulelela munda muende.’—Yone 8:31, 40, 44.

5 Eyowa, Diabolo uvua “mushipianganyi” mubi. Bible udi usokolola se: mmuntu mulelela, ki mbubi patupu budi mu mutshima wa muntu kampanda. (Matayo 4:1-11) Nansha muvuaye mufuka bu muanjelu muakane, ‘yeye kakimana mu bulelela.’ Mmunyipu mudi dîna dia Satana Diabolo dimuakanyine! (Buakabuluibua 12:9) Mmubikidibue “Satana,” anyi “ntomboji,” bualu uvua muluishe ne mutombokele Yehowa. Mubundi wa tshibawu eu mmubikidibue kabidi “Diabolo,” mbuena kuamba ne: “mushiminyinyanganyi,” bualu uvua mutumpile Nzambi mu mushindu mubiamubi.

6 Ntshinyi tshivua tshisaka Satana bua kutombokela Nzambi? Dilumba. Wakajinga ne lukuka ditendelela divua Yehowa upeta kudi bantu. Diabolo kakalekela dijinga dia kumutendelela dia nunku, ditendelela didi ne bukenji bua kuya anu kudi Mufuki nkayende. (Fuanyikija ne Yehezekele 28:12-19.) Pamutu pa nanku, muanjelu wakalua Satana wakadima dijinga edi dia lukuka too ne pakimitadi ne kulela mpekatu.—Yakobo 1:14, 15.

7 Tuajinguludi muena tshibawu tshidi tshifikishe bantu ku lufu. Kadi ntshinyi tshidi tshifidi tshisunguluke tshia lufu lua muntu? Bible udi wamba ne: “Muanga udi ulela lufu mpekatu.” (1 Kolinto 15:56, NW) Ne mpekatu ntshinyi? Bua kupeta diumvuija dia muaku eu, tuanjayi kutangila diumvuija diawu mu miakulu ya ntuadijilu ya Bible. Miaku ya pa muanda ya mu tshiena-Ebelu ne tshiena-Greke mikudimuna pa tshibidilu “kuenza mpekatu” idi yumvuija “kupangila” mu ngumvuilu wa dipangila kalumbila anyi dibenga kukumbaja tshipatshila. Ntshipatshila kayi tshitudi tuetu buonso bapangile? Ntshipatshila tshia ditumikila Nzambi dipuangane. Nenku, mmunyi muvua mpekatu mubuejibue mu bantu?

MMUNYI MUVUA DIDINGA EDI DIENZEKE

8 Satana wakafuikakaja ne lungenyi didinga kampanda divuaye muele meji se: nedimufikishe ku dikokesha bantu ne kupeta ditendelela diabu. Wakapangadija bua kusaka bena dibaka babidi ba kumpala, Adama ne Eva, bua kuenzela Nzambi mpekatu. Yehowa uvua mupa baledi betu ba kumpala dimanya divua mua kubafikisha ku muoyo wa kashidi. Bavua bamanye se: Mufuki wabu uvua ne bulenga bualu wakabateka mu budimi buimpe bua Edena. Mu mushindu wa pa buawu Adama wakadijinguluila bulenga bua Tatuende wa mu diulu pakamupesha Nzambi mukaji muimpe ne mumuambuluishi. (Genese 1:26, 29; 2:7-9, 18-23) Ditungunuka dia muoyo wa bena dibaka babidi ba kumpala divua disuikakaja ku ditumikila Nzambi.

9 Nzambi wakatumina Adama dîyi ne: “Udi mua kudia bimuma ku mutshi wonso wa mu budimi bu mûdi musue. Kadi bua mutshi wa dimanya bimpe ne bibi kuena ne bua kukudia, bualu bua mu dituku diudi ukudia neufue bulelela.” (Genese 2:16, 17, NW) Bu Mufuki, Yehowa Nzambi uvua ne bukenji bua kuteka mêyi-makulu a nsombelu ne kujadika tshivua tshimpe ne tshivua tshibi bua bifukibua biende. Dîyi-dituma diende divua dia meji bualu Adama ne Eva bavua ne budikadidi bua kudia bimuma bia mitshi mikuabu yonso ya mu budimi. Bavua mua kuikala baleje dianyisha diabu bua bukokeshi bululame bua Yehowa pa kutumikila mukenji eu pamutu pa kuditekela abu mêyi-makulu a nsombelu.

10 Diabolo wakalongolola bua kupambuisha bantu ba kumpala kudi Nzambi. Bua kubapeta ku luseke luende, Satana wakashima. Utumika ne nyoka, bu muntu kampanda wakuila mu lupingu ne uluenzeja misalu, Diabolo wakebeja Eva ne: “Nzambi wakamba ne, kanudi mamuma a mitshi yonso idi mu budimi, anyi?” Pakatela Eva dîyi-dituma kudi Nzambi, Satana wakamba ne: “Kanuena nufua bulelela.” Kunyima wakaleja ne: Yehowa uvua ne ngenyi mibi pa kuamba ne: “Nzambi udi mumanye ne, [p]anuadia mamuma au, mesu enu neabuluke, nenuikale bu Nzambi, nenumanye malu mimpe ne malu mabi.” (Genese 3:1-5) Nunku Diabolo wakasua kuamba ne: Nzambi uvua musokoke tshintu kampanda tshimpe. Ndishiminyina Yehowa, Tatu wa mu diulu wa dinanga ne muena bulelela, kayipu!

11 Eva wakatangila ku mutshi kabidi, ne bimuma biawu biakamueneka mpindieu bilengele mu mushindu wa pa buawu. Nunku wakangata tshimuma ne wakatshidia. Kunyima, bayende wakadisanga nende ku budisuile mu tshienzedi etshi tshia mpekatu wa dibenga kutumikila Nzambi. (Genese 3:6) Nansha muvua Eva mushimibue, yeye ne Adama buonso buabu bakatua dipangadika dia Satana dia kukokesha bukua-bantu nyama ku mikolo. Bushuwa, bakalua bena tshilumbu nende.—Lomo 6:16; 1 Timote 2:14.

12 Adama ne Eva bavua ne bua kuakama bipeta bia bienzedi biabu. Kabakalua bu Nzambi, ne dimanya dia pa buadi. Pamutu pa nanku, bakumvua bundu ne bakaya kusokoma. Yehowa wakapiisha Adama ne kumunyoka ne miaku eyi: “Neupete tshiakudia tshiebe ku tshisululu tshia mu mpala muebe too ne muwandamuka kabidi buloba kuudi mufume. Bualu udi lupuishi, newandamuke kabidi lupuishi.” (Tshibangidilu 3:19, MMM) “Mu dituku” dine divua baledi betu ba kumpala badie tshimuma tshia mutshi wa dimanya bimpe ne bibi, bakapeta tshibawu kudi Nzambi ne bakafua ku mêsu ende. Kunyima bakipatshibua mu Mparadizu ne bakatuadija kuteketa too ne ku lufu.

MMUNYI MUDI MPEKATU NE LUFU BITANGALAKE

13 Biakamueneka bu ne: Satana uvua mukumbaje tshipatshila tshiende tshia kumukukuilabu kudi bantu. Kadi kavua mua kulama batendeledi bende ne muoyo. Pakatuadija mpekatu kutumika ne buenzeji kudi bena dibaka ba kumpala, kabavua mua kupetesha ndelanganyi yabu bupuangane. Anu bu miaku mifunda pa dibue miondola, mpekatu yakashimata bikole mu bitupa bia lulelu bia baledi betu ba kumpala. Nunku, bavua mua kulela anu ndelanganyi mipange bupuangane. Bu muakimitshibua bana babu buonso kunyima kua Adama ne Eva bamane kuenza mpekatu, ndelanganyi yabu yakapiana mpekatu ne lufu.—Musambu wa 51:5; Lomo 5:12.

14 Nansha nanku, lelu’eu bantu bavule kabatu bitaba ne: mbena mpekatu. Mu bimue bitupa bia buloba, lungenyi lua mpekatu mupiane ki ndumanyike pa tshibidilu. Kadi ki ntshijadiki tshia se: mpekatu kênaku. Muana wa balume ne dinyanu pa mpala udi mua kuamba ne: udi ne mankenda, ne udi mua kutuishibua anu kunyima kua diditangila mu lumuenu. Bena Izalele wa kale bavua bu muana wa mushindu’eu pavuabu bapete Mikenji ya Nzambi ku butuangaji bua muprofete Wende Mozese. Mikenji yakaleja patoke se: mpekatu uvuaku. “Bulelela tshivua mua kufika ku dimanya mpekatu bu kabivua bua Mikenji,” ke mudi mupostolo Paulo umvuija. (Lomo 7:7-12, NW) Anu bu muana wa balume udi uditangila mu lumuenu, pa kutumika ne Mikenji bua kuditangila, bena Izalele bavua mua kumona se: bavua bapange bukezuke ku mêsu kua Yehowa.

15 Pa kuditangila mu lumuenu lua Dîyi dia Nzambi ne kutabalela mêyi-makulu aadi, tudi mua kumona se: tudi bapange bupuangane. (Yakobo 1:23-25) Tshilejilu, ela meji pa tshivua Yezu Kristo muambile bayidi bende pa bidi bitangila dinanga Nzambi ne muntu nabu, bu mudibi bifunda mu Matayo 22:37-40. Mmisangu bungi kayipu idi bantu bapangila tshipatshila pa bualu ebu! Bavule kabena nansha bumvua dibapiisha dia kuondo ka muoyo bua dipangila kuleja Nzambi ne bantu nabu dinanga.—Luka 10:29-37.

DIMUKILE NGENZELU YA SATANA!

16 Satana udi ukeba kutufikisha ku dienza mpekatu ku budisuile. (1 Yone 3:8) Kudiku mushindu wa kuepuka dipona mu ngenzelu yende anyi? Eyowa, kadi ebi bidi bilomba se: tuluishe majinga masaki a ku mpekatu ya ku budisuile. Ki mbipepele bualu disua dietu dia ku tshilelelu dia kuenza mpekatu ndikole menemene. (Efeso 2:3) Paulo uvua ne bua kuluangana mvita milelela. Bua tshinyi? Bualu mpekatu uvua munda muende. Bituasua kupeta dianyisha dia Nzambi, tudi petu ne bua kuluangisha dinyikibua dia kuenza mpekatu didi munda muetu.—Lomo 7:14-24; 2 Kolinto 5:10.

17 Diluisha mpekatu dietu ki ndipepele bualu Satana udi dîba dionso ukeba bikondo bia kututeya bua tushipe mikenji ya Nzambi. (1 Petelo 5:8) Uleja diditatshisha bua bena nkristo nende, Paulo wakamba ne: “Ndi ntshina bua se: mu mushindu kampanda peshi kansanga, anu muvua nyoka mudinge Eva ku dilobesha diende, bieledi bienu bia lungenyi kabivu kunyanguka ne kusesuka ku bululame ne budipope bia kudi Kristo.” (2 Kolinto 11:3, NW) Satana udi utumika ne ngenzelu ya muomumue lelu’eu. Udi uteta kukuna mamiinu a mpata pa bidi bitangila bulenga bua Yehowa ne masanka a ditumikila mêyi-matuma a Nzambi. Diabolo udi uteta mua kubabidila dinyikibua dietu dia kuenza mpekatu dipiana ne mua kutufikisha ku dilonda njila wa lutambishi, lukuka, dikinangana, ne meji madianjila kufumba.

18 Bumue bua ku mateyi adi Satana utuluisha nawu mbulongolodi ebu, budi ku bukokeshi buende. (1 Yone 5:19) Bituikala katuyi ne ntema, bantu banyanguke ne bapange bujalame ba mu bulongolodi ebu budi butunyunguluke nebatusake mu njila wa mpekatu wa dishipa mêyi-makulu a Nzambi a nsombelu. (1 Petelo 4:3-5) Bavule badi babenga mikenji ya Nzambi ne badi mene babenga kuteleja madimuija a kuondo kabu ka muoyo, ne ndekelu wa bionso bakapapija. (Lomo 2:14, 15; 1 Timote 4:1, 2) Bamue ku kakese kakese badi balonda njila uvua nansha mene kuondo kabu ka muoyo kapange bupuangane kakayi kabalekela bua kulonda ku kale.—Lomo 1:24-32; Efeso 4:17-19.

19 Kuikala ne nsombelu mukezuke mbualu budi bulomba madikolela mu bulongolodi ebu. Kadi, bua kusankisha Mufuki wetu kudi malu makuabu malomba. Tudi kabidi ne bua kuikala ne ditabuja kudi Nzambi ne kudiumvua se: tudi ne bua kumubadila malu. (Ebelu 11:6) “Nunku, bikala muntu mumanye mua kuenza tshidi tshiakane, kadi kayi utshienza, bidi mpekatu buende yeye,” ke muakafunda muyidi Yakobo. (Yakobo 4:17, NW) Eyowa, kubenga Nzambi ku budisuile ne mêyi-matuma ende kudi nkayaku mpekatu kampanda.

20 Satana udi pamu’apa ujudija buluishi ku dipatshila diebe dia dimanya dia Nzambi ku butuangaji bua dilonga diebe dia Bible. Mbitekemenyibue ne muoyo umue se: kuakulekela bifinakaji bia mushindu’eu bikupumbishe bua kuenza tshidi tshiakane. (Yone 16:2) Nansha muvua bakokeshi bavule bitabuja Yezu mu bule bua mudimu wende wa bumanyishi, kabakadileja muvuabu bamulamate bua buôwa bua kubengibua kudi tshinsanga tshiabu. (Yone 12:42, 43) Satana kayi luse udi uteta bua kutshingisha yonso udi ukeba dimanya dia Nzambi. Kadi, udi ne bua kuvuluka misangu yonso ne kuanyisha malu a mpatshi adi Yehowa muenze. Udi mene mua kuikala ne mushindu wa kuambuluisha baluishi bua bapete dianyisha dia muomumue.

21 Patutshidi bapange bupuangane, netuenze mpekatu. (1 Yone 1:8) Nansha nanku, tudi ne diambuluisha mu diluangana mvita eyi. Eyowa, kudi mushindu wa tuetu kutshimuna mu diluangana ne muena bubi, Satana Diabolo. (Lomo 5:21) Ku ndekelu kua mudimu wa Yezu pa buloba, wakakankamija bamulondi bende ne mêyi aa: “Mu bulongolodi ebu, nudi ne makenga, kadi, kolayi ku muoyo! Ngatshimunyi bulongolodi ebu.” (Yone 16:33, NW) Nansha bua bantu bapange bupuangane, kudi mushindu wa kutshimuna bulongolodi ebu ne diambuluisha dia Nzambi. Satana kêna ne buenzeji kudi badi bamuluisha ne ‘bakokela Nzambi buobu bine.’ (Yakobo 4:7, NW; 1 Yone 5:18) Anu bu mutuabimona, Nzambi mmufile mushindu wa kupatuka ku bukokeshi bua mpekatu ne lufu.

TETA DIMANYA DIEBE

Satana Diabolo nnganyi?

Bua tshinyi bantu badi bakulakaja ne bafua?

Mpekatu ntshinyi?

Mmunyi mudi Satana ukoka bantu ku dienzela Nzambi mpekatu ku budisuile?

[Nkonko ya dilonga]

1. Ntshinyi tshidi bashikuluji kabayi bafike ku diumvuija pa bidi bitangila muoyo wa muntu?

2. Ntshinyi tshiakenza bamue bantu pa kumona se: muoyo udi wa tshitupa tshîpi?

3. (a) Bua tshinyi bantu badi ne dijinga dikole dia muoyo wa tshiendelele? (b) Nnkonko kayi pa bidi bitangila lufu idi ikengela mandamuna?

4. Mmunyi muakafunkuna Yezu mubundi wa tshibawu mukebeshi wa lufu lua bantu?

5. (a) Eu wakalua Satana Diabolo mmufumine kuepi? (b) Miaku “Satana” ne “Diabolo” idi yumvuija tshinyi?

6. Bua tshinyi Satana wakatombokela Nzambi?

7. (a) Ntshinyi tshitu tshikebela bantu lufu? (b) Mpekatu nntshinyi?

8. Mmunyi muakateta Satana bua kupeta ditendelela dia kudi bantu?

9. Ndîyi-dituma kayi diakapesha Nzambi muntu wa kumpala, ne bua tshinyi divua dia meji?

10. (a) Mmunyi muvua Satana mufike ku dikoka bantu ku luseke luende? (b) Nngenyi kayi mibi yakamba Satana se: ke ivua nayi Yehowa? (c) Udi wela meji kayi bua dibundibua dia Nzambi kudi Satana?

11. Mmunyi muakalua Adama ne Eva bena tshilumbu pamue ne Satana?

12. Mbipeta kayi biakatuala ditombokela Nzambi kudi bantu?

13. Mmunyi muakatampakana mpekatu kudi bukua-bantu buonso?

14. (a) Tudi mua kufuanyikija aba badi babenga bubi buabu ne nganyi? (b) Mmunyi muakafikishabu bena Izalele ku dimanya se: mbena mpekatu?

15. Ntshinyi tshidi tshimueneka pa kuditangila mu lumuenu lua Dîyi dia Nzambi?

16. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kuepuka dipona mu ngenzelu ya Satana, ne bua tshinyi bidi bualu bukole?

17. Ntshinyi tshidi tshitamba kuvuija diluisha dia dinyikibua dietu dia kuenza mpekatu dikole?

18. Mmunyi mudi Satana utumika ne bulongolodi ebu bua kulubuluja mpekatu?

19. Bua tshinyi kuikala ne nsombelu mukezuke nkayaku ki nkukumbane?

20. Mmunyi mudi Satana mua kuteta mua kukupumbisha bua kuenza tshidi tshiakane, kadi ntshinyi tshiakuambuluisha bua kukandamena bifinakaji bia mushindu’eu?

21. Mmunyi mutudi mua kutshimuna bulongolodi ebu ne dinyikibua dietu tuetu bine dia kuenza mpekatu?

[Tshimfuanyi dibeji dijima mu dibeji 54]

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu