Dilonda dikasa dia baledi banyi

ANU BU MUDIBI BILONDA KUDI HILDA PADGETT

“Muoyo wanyi mmulambula bua mudimu wa Mutambe Kutumbuka,” ke mutudi tubala mu luapolo lua tshikandakanda, “ne tshiena mua kusadila bamfumu babidi.” Miaku eyi ya mu mukanda wanyi kudi Ministre wa Mudimu wa Grande-Bretagne ne kudi bamfumu ba Mudimu wa ditunga mu 1941 yakafila kabingila kanyi ka dibenga buludiki buabu bua kuenza mudimu ku bukole mu lupitadi mu mvita mibidi ya buloba bujima. Katupa kîpi pashishe ngakalumbuluishibua ne kupishibua tshibawu tshia ngondo isatu mu buloko bua dibenga dianyi.

NTSHINYI tshiakamfikisha mu nsombelu mukole eu? Tòo, katshivua lunkeleji lua buana anyi ngikadilu wa ditomboka. Bishilangane, tubingila tuvua tua katshia ku tshikondo tshimvua muana mutekete.

Mitalu ya tatu bua Bukalenge

Ndi muledibue mu dia 5 Kabalashipu 1914, mu Horsforth pabuipi ne Leeds, ku Nord wa Angleterre. Baledi banyi Atkinson ne Pattie Padgett, bavua balongeshi mu Kalasa ka Dia lumingu ne bena mu tshisumbu tshia tungimba mu Nzubu wa disambila wa bena Mishonyi [ba-metodiste] ba kale muvua tatu wimba tshisanji tshinene (orgue). Pamvua muana wa katoto, nzubu wetu uvua wa disanka pa kumbusha amu bua bualu bumue. Nsombelu ya bulongolodi ebu ivua yelesha tatu meji. Uvua mukine mvita ne tshikisu ne uvua witabuja dîyi-dituma dia mu Bible dia se: “Kuena ne bua kushipa.”​—Ekesode 20:13, King James Version.

Mu 1915 mbulamatadi wakalomba bansongalume buonso bua babuele ku busalayi ku budisuile bua kuepuka nunku dibuejibuamu ku bukole. Ne imue nyanji ya dielakana tatu wakimana dituku dionso mu mvula muindila wende musangu bua kufundisha dîna bu disalayi. Dituku diakalonda, nsombelu wende mujima wakashintuluka!

Pavuaye ulongolola milonda ya mâyi ku nzubu kampanda munene, wakakula ne bakuabu bena mudimu pa malu avua apitakana pa buloba. Muena mudimu wa diipilula lupangu wakamupa trakte mukese, wa Gathering the Lord’s Jewels (Disangisha bilengà bia Mfumu). Tatu wakalua nende kumbelu, kumubala, ne kumubalulula. “Ebi né bidi bulelela,” ke muakambaye, “nanku malu makuabu wonso ng’a dishima.” Dituku diakalonda, wakalomba mamanyisha a pa mutu, ne mu mbingu isatu butuku bujima too ne patshiatshia, uvua ulonga Bible. Uvua mumanye se: wapetshi bulelela! Mu Dia lumingu dia 2 Tshiongo 1916, tudi tubala mu karné kende ne: “Muye ku Nzubu wa disambila mu dinda, muye ku I.B.S.A. [International Bible Students Association, muvua Bantemu ba Yehowa bamanyike tshikondo atshi mu Angleterre] butuku​—mu kulonga kua Ebelu 6:9-20—​dikumbula dianyi dia kumpala dia bana betu.”

Mu katupa kîpi buluishi kutuadijabu. Balela betu ne balunda ba ku nzubu wa disambila bakela meji ne: tatu uvua mupala. Kadi ukavua muangate dipangadika diende. Bisangilu ne dilonga ke bikavua malu manene a mu nsombelu wende, ne mu Luabanya wakaleja didilambula diende kudi Yehowa ku batismo mu mâyi. Mbingu mikese kunyima kua diya dia tatu nkayende mu bisangilu, mamu wakateketa. Wakanteka mu kakalu kanyi ka bana ne kuenda kilometre muanda-mukulu batangile ku Leeds, ne kufika amu pakavua tshisangilu tshijike. Udi mua kufuanyikija disanka dia tatu. Kutuadija tshikondo atshi, dîku dietu diakashala mu buobumue mu mudimu wa Yehowa.

Nsombelu wa tatu uvua mukole menemene​—muena budisuile mu tshiluilu ne pashishe mu mbingu mikese, mubengi wa busalayi bua ditabuja. Pakamubikilabu wakabenga bua kuambula tshingoma, ne mu Kashipu 1916 wakakama dilumbuluishibua dia kumpala pa atanu ku kabadi kanene ka basalayi, pa kuedibua mu buloko bua matuku 90. Kunyima kua dikumbaja tshibawu tshia kumpala, tatu wakalekedibua bua mbingu ibidi, milondangane ne dikuabu dilumbuluishibua ku kabadi kanene ka basalayi ne matuku 90 a pa mutu mu buloko. Kunyima kua dijika dia dikuatshibua diende dibidi, wakatumibua ku Royal Army Medical Corps, ne mu dia 12 Luishi 1917, wakenza luendu mu mazuwa a basalayi mutangile ku Rouen, France. Karné kende kadi kaleja se: ku muaba au ke kuakamonaye nsombelu wende utamba kumutonda dituku dionso. Wakalua kujingulula se: uvua kakuyi mpata wondapa mputa ya basalayi bua buobu kupingana kabidi ne kuluangana.

Musangu eu kabidi wakabenga bua kueleshangana nabu diboko. Tshikondo atshi kabadi kanene ka basalayi kakamukosela bidimu bitanu mu buloko bua basalayi bua bena Grande-Bretagne ku Rouen. Pavua tatu utungunuka ne kulomba bua kutumibua mu buloko bua bena ditunga bu mubengi wa busalayi bua ditabuja, wakapeta dinyoka dia ngondo isatu ya diampa ne mâyi patupu, dilonda kudi didia dia pa tshibidilu dia bena buloko too ne pakabandishaye kilo yende; pashishe bakatuadijilula ngenzelu eu mujima. Uvua usuikibua bita ku bianza biela panyima munda-munya ne bianza bisuikila kumpala butuku ne pa mêba a kudia. Matuku ende wonso a muoyo, wakashala ne bibangu pa ntulanganyi ya maboko muaba uvua bita bikese bibuele mu misunyi yende, bivua bikebesha mputa mibuwe tufina. Uvua kabidi ne mikolo mu lukanu lusuika mu tshimono tshiende.

Banene ba basalayi bakenza tshionso tshivuabu mua kuenza bua kunyanga dikandamana diende kadi bakapangila. Bakamunyenga Bible ne mikanda yende. Kavua upeta mikanda mifume kumbelu, ne kavua mua kutuma mukanda nansha umue. Kunyima kua bidimu bibidi wakapangadika bua kuleja muoyo wende mutoke pa kubenga biakudia bia bena buloko. Munkatshi mua matuku muanda-mutekete wakatungunuka ne dipangadika diende, kayi udia kayi unua, biakafikisha ku ditumibua diende ku lupitadi lua buloko, ne kusama kukole. Wakaleja tshijadiki tshia mmuenenu wende nansha muakambaye kujimija muoyo wende bu tshipeta. Mu bidimu bia ku ndekedi, wakamba se: kavua muenze bimpe pa kuteka muoyo wende mu njiwu mushindu au, ne nunku kavua ne bua kuenza tshiakabidi bualu bua mushindu’eu nansha kakese.

Mvita yakajika mu Kasuabanga 1918 ne tatu mutshikale anu mu buloko ku Rouen, kadi ku ntuadijilu wa tshidimu tshiakalonda, wakatumibua mu buloko bua bena ditunga ku Angleterre. Elabi meji ku disanka diende pa kupeta mushiki wa mikanda yonso mimutumina kudi mamu ne ya bakuabu, pamue ne Bible ne mikanda yende bia mushinga mukole! Bakamutuma mu buloko ku Winchester, kuakapetanganaye ne muanetu wa balume kampanda utshivua nsonga wakapetangana ne malu a muomumue ne ende mu tshikondo tshia mvita. Dîna diende divua Frank Platt, eu wakalua pashishe kusadila ku Betele wa Londres bidimu bivule. Bakadilongolola bua kupetangana dituku divua dilonda, kadi tshikondo atshi Frank wakatumibua muaba mukuabu.

Mu dia 12 Tshisanga 1919, mamu wakapeta telegrame: “Aleluya! Dilua kumbelu​—bikila Londres ku nshinga.” Ndîba kayipu dia disanka kunyima kua bidimu bisatu bia diteta, ditetshibua, ne diabuludibua! Meji a kumpala a tatu avua a kuela nshinga bua kupetangana ne bana betu ba ku Betele wa Londres. Ku nimero 34 Craven Terrace, wakakidibua ne dinanga. Kunyima kua diowa mâyi ne dikosa miedi ne diluata kostime musomba ne tshifulu, tatu wakapingana kumbelu. Udiku mua kufuikakaja dimonangana dietu anyi? Nkavua tshikondo atshi ne bidimu bu bitanu, ne tshivua mua kumumanya kabidi.

Tshisangilu tshia kumpala tshiakabuela tatu kunyima kua dilekedibua diende tshivua Tshivulukilu. Amu utshiela dikasa ku Nzubu [wa Bukalenge], muanetu wa kumpala wakasambakenaye nende uvua Frank Platt, eu wakatumibua ku lupitadi lua basalayi ku Leeds. Ndisankapu kayi divuabu nadi pa kulondelangana malu mamonamona abu! Kutuadija tshikondo atshi too ne ku dipatuka diende mu lupitadi, Frank wakavuija kuetu nzubu wende muibidi.

Mudimu wa lulamatu wa mamu

Tshikondo tshionso tshivua tatu kayipu, mamu uvua wenza mudimu wa disukuilangana bilamba bua kusakidila ku lupetu lukese lua kudi mbulamatadi. Bana betu bavua netu bimpe. Mbingu mikese yonso umue wa ku bakulu ba mu tshisumbu uvua umupesha amvelope mukese mùvuà dipa dia muntu kayi musue kumanyibua. Mamu uvua wamba pa tshibidilu ne: dinanga dia bana betu ke divua dimusemeja pabuipi menemene ne Yehowa ne dimuambuluisha bua kunanukila mu kupita kua bikondo bikole abi. Uvua ubuela mu bisangilu bia tshisumbu ne lulamatu matuku wonso avua tatu kayipu. Diteta diende dikole divua pakenzaye, tshikondo tshipite pa tshidimu tshijima, kayi mumanye tatu né uvua ne muoyo anyi mufue. Bu bujitu bua pa mutu, mu 1918 mamu ne meme tuakapia disama dia gripe wa ku Espagne. Bantu bavua bafua muaba utuvua. Bena mutumba netu bakaya kuambuluisha bena mutumba bakuabu bakapia disama adi ne kufua. Kabiyi mpata dikepela dia biakudia tshikondo atshi diakatekesha bukole bua bantu bua dikananena tuîshi.

Mêyi a mupostolo Petelo avua malelela bua dîku dietu: ‘Panuamana kukenga musangu muipi, [Nzambi] muine . . . neanujadike, neanukoleshe’! (1 Petelo 5:10) Dikenga dia baledi banyi diakibaka munda muabu ditabuja dikena kutenkakaja kudi Yehowa, dijadika dijima dia se: udi uditatshisha buetu ne kakuena tshintu nansha tshimue tshidi mua kutuabulula ne dinanga dia Nzambi. Ngakabeneshibua nangananga pa kukoleshibua mu ditabuja.​—Lomo 8:38, 39; 1 Petelo 5:7.

Mudimu wa bunsonga

Kunyima kua dilekedibua dia tatu, mudimu wa Bukalenge wakalua nshindamenu wa nsombelu wetu. Tshiena mua kuvuluka dipumbisha tshisangilu nansha tshimue, pa kumbusha anu bua disama. Katupa kakese kunyima kua dipingana diende kumbelu, tatu wakapana tshiamu tshiende tshia foto ne tshikanu tshia ngolo tshia ku diboko tshia mamu bua kupeta mfranga bua kuya ku mpuilu wa distrike kampanda. Nansha mutuvua katuyi tupeta diikisha, katuvua tubula madisangisha aa nansha kakese, pa kukonga ne aa a ku Londres.

Bidimu bibidi anyi bisatu bia kunyima kua mvita bivua bikondo bia dikankamijibua. Tatu ne mamu bakababidila mishindu yonso bua kudia bulunda ne kushemesha malanda. Ndi mua kuvuluka mushindu utuvua tukumbula bana betu ba balume ne ba bakaji, ne meme, mutshikale muana mutekete wa bakaji, mvua nsomba mfita mekala ne nzola pavua bakulumpe bayukila mêba mulongolongo pa bidi bitangila ngumvuilu mipiamipia ya bulelela. Diyukila pamue, dimba misambu ne tshisanji tshia orgue, bulunda bukuate milowo, bivua bibasankisha bikole ne bibakankamija.

Baledi banyi bakankolesha ne dîsu dikole. Mu kalasa mvua mushilangane ne bakuabu, nansha pamvua amu ne bidimu bitanu, pa kutuala “Dipungila Dipiadipia” dianyi bua kubala pavua kalasa kajima kalonga kateshisme. Pashishe ngakalua kulejibua kumpala kua tshilongelu tshijima bu “mubengi wa busalayi bua ditabuja” bualu tshivua mbuelakana mu masekelela a Dituku dia Divuluka.a Tshiena nyingalala bua nkoleshilu wanyi. Bushuwa, uvua dikubibua ne wakangambuluisha bua kushala mu ‘njila mubumbakane.’ Muaba kayi wonso uvua baledi banyi baya, mu bisangilu peshi mu mudimu [wa buambi], mvua amu nabu.​—Matayo 7:13, 14.

Ndi mvuluka nangananga Dia lumingu dingakatuadija kumanyisha nkayanyi mu dinda. Mvua amu ne bidimu 12. Pamvua ne bidimu dikumi ne bia mu njila, ndi mvuluka mungakamba Dia lumingu kampanda mu dinda ne: nenshala kumbelu. Muntu nansha umue kakandiwula anyi kungenzeja bua meme kupatuka, nunku ngakashala musombe mu lupangu lua bilongo ndonga Bible wanyi ne kudiumvua tshiyi mutambe kusankishibua. Kunyima kua lumingu lumue anyi ibidi, ngakambila tatu ne: “Ndi ngela meji se: nempatuke nebe mu dinda emu!” Kutuadija apu tshiena mupingane kabidi tshianyima nansha kakese.

Tshidimu tshia 1931 tshivua tshia kuanyina bushuwa! Kabiena anu bualu tuakapeta dîna dietu dipiadipia, dia Bantemu ba Yehowa, apu kabidi bualu ngakinyibua mu mâyi mu mpuilu munene wa ditunga ku Alexandra Palace, ku Londres. Tshiena mua kupua dituku adi muoyo. Tuvua bavuale nkanzu mile mifiike, ne wanyi nkanzu ukavua mubole ne mâyi bualu ukavua muvuala kudi mukuabu mulumbidi wa batismo!

Dijinga dianyi dia ku buana divua amu dia kulua colporteur, muvua bamanyishi ba ku dîba ne ku dîba bamanyibue tshikondo atshi. Pamvua ngenda nkola, ngakadiumvua ne: mvua ne bua kuenza bipitshidile mu mudimu wa Yehowa. Nunku mu Luabanya 1933, ne bidimu 18, ngakabuela mu milongo ya basadidi ba ku dîba ne ku dîba.

Disanka dietu dia pa buadi divua “Mbingu ya bumpanda-njila” mu bimue bimenga binene, pavua basadidi ba ku dîba ne ku dîba batue ku 12 balua pamue, basomba pamue ne bana betu ba muaba eu, ne batumika nabu bu kasumbu. Tuvua tushiila bamfumu ba malu a Nzambi ne bakuabu bena mianzu tukanda tukese. Bivua bilomba dikima bua kuya kudibu. Misangu mivule tuvua tuakidibua ne disendekibua, ne bavule ba kutudi kabavua nansha babakidila kudi bena nzubu. Ebi kabiakatukemesha, bualu tuvua ne musangelu munene, tuvua tusanka bua kuikala tupendibua bua dîna dia Kristo.​—Matayo 5:11, 12.

Ku Leeds tuakalongolola kakalu ka bana, kakalu ka nkata isatu, ne ntukutuku wa tatu ne kashinyi kakese kasuika ku ntukutuku, ne pashishe vuatire wende bua kuambula bisanji bilongolola [bua mudimu wa buambi]. Bana betu ba balume bavua baya mu musesu ne tshisanji, bela ditadi dia mijiki bua kulobesha bantu bua kuluabu, pashishe kuvua kulonda muyuki wa minute itanu mukuata mêyi kudi muanetu Rutherford. Kunyima bavua bumbuka mu musesu au ne baya mu mukuabu eku tuetu, bamanyishi, tuenda tulonda ne tufila mikanda miumvuiji ya Bible.

Munkatshi mua bidimu bivule, Dia lumingu dionso ku dilolo kunyima kua tshisangilu, tuvua tuya ku Town Hall Square kuvua Muaba wa bangamba-malu bua kubatua nyama ku mikolo pa kuteleja umue wa ku miyuki [mikuata mêyi] ya dîba dijima ya muanetu Rutherford, pa kuabanya tukanda ne kuyukidilangana ne yonso uvua uleja disankidila. Tuakavua kumanyibua bimpe muaba eu. Nansha bampulushi bavua batunemeka. Dimue dilolo tuakadisangisha bu pa tshibidilu patuakumvua, kumbukila ku mutantshi mule, mutoyi wa ngoma ne bimbi ba misambu. Mu katupa kîpi emu musumba wa bena tshididi tshia ba-fasciste bu lukama bakatuadija kupueka ne njila. Bavua benda munyima muetu ne bakalua kuimana ne mabendela abu mela muulu. Bimbi bakakosa dimba, ne bantu bakapuwa amu vi pakumvuika bikole dîyi dia muanetu Rutherford diamba ne: “Balekelayi bakosela mabendela abu mpala ne basamune bantu bikalabu basue. Tuetu netutendelela ne netusamune amu Yehowa Nzambi wetu!” Tuakadiebeja tshivua ne bua kuenzeka pashishe! Bualu nansha bumue kabuakenzeka, pa kumbusha se: bakapeta bumanyishi buimpe, ne bampulushi bakabapuwija bua tuetu kuteleja tshitupa tshivua tshishale tshia muyuki wa patoke.

Musangu au tuakatuadija kutumika ne fono bua kutuambuluisha bua kufila bumanyishi bunene. Ku tshiibi, tuvua ne ntema yonso batangije mêsu pa ditadi bua kukankamija bantu bua bateleje munkatshi mua minute itanu mijima muyuki mukepesha wa mu Bible uvua mukuata mêyi. Bena nzubu bavua misangu mivule batuakidila mu nzubu ne basanka bua tuetu kupingana kabidi ne kuela matadi makuabu.

Tshidimu tshia 1939 tshivua ne mudimu wa bungi ne kabidi tshikole, ne divulangana dia buluishi ne tshikisu. Kumpala kua umue wa ku mpuilu yetu ya distrike, bana betu bakakamangana ne dibundibua ne bibingu mu njila. Nunku mu kupita kua mpuilu, bavua balongolola kasumbu ka pa buaku ka bana betu ba balume bikala mu vuatire bua kuyisha mu miaba ya ndululu eyi pavua bana betu ba bakaji ne bakuabu ba balume baya mu miaba ivua ne ditalala. Pa kutumika ne kasumbu kampanda mu musesu kansanga, ngakapueka ne kajila kakese bua kukumbula nzubu ivua kumfundu. Pamvua ku tshiibi, ngakumvua diyoyo dituadija​—kuvua mbila ne miadi mu njila. Ngakatungunuka amu ne kuyikila ne muntu uvua ku tshiibi, pa kutungunuja diyukidilangana too ne pangakumvua se: mutoyi ukavua mujike. Pashishe ngakabanda kabidi ne kajila aka ne kufika mu njila bua kusangana se: bana betu bakuabu ba balume ne ba bakaji bavua batshine pakapangabu kummona! Kadi ku shòò dituku adi, bena tshimvundu aba bakateta bua kukosa tshisangilu tshietu, kadi bakabapatula pambelu kudi bana betu ba balume.

Mvita mibidi ya buloba bujima idi ituadija

Musangu au diangatshibua ku bukole ku mudimu wa busalayi ditshivuaku, ne bana betu ba balume ba bungi bakedibua mu buloko bua ngondo kutuadija ku 3 too ne ku 12. Tatu wakapeta disanka dia mudimu dia pa mutu, edi dia mukumbudi wa bavua mu buloko. Dia lumingu dionso uvua ulombola Dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi mu nzubu wa lukanu wa mu tshimenga. Mu Disatu dionso ku dilolo uvua ukumbula bana betu muntu ne muntu mu kazubu kende. Bu mukavuaye yeye muine mumonemone malu makole mutantshi mule mu buloko munkatshi mua mvita ya kumpala ya buloba bujima, uvua mu mushindu wa pa buawu ne disanka bua kusadila aba bavua bapeta matetshibua a muomumue ne ende. Wakenza nunku munkatshi mua bidimu 20, too ne ku lufu luende mu 1959.

Mu 1941 tuvua tuenda tuibidilangana ne tshikisu ne buluishi bivua bantu bavule baleja bua nsombelu wetu wa ndubidilu. Kabivua bipepele bua kuimana mu njila ne bibejibeji ne kuakama nsombelu eu. Amu tshikondo atshi, tuakapeta disanka dia kuambuluisha bena tshimuangi bavua basombele mu tshitupa tshietu. Bena Lettonie, bena Pologne, bena Estonie, bena Allemagne​—ndisankapu kayi pa kumona mêsu abu engelela pakamonabu Tshibumba tshia Nsentedi anyi Consolation (lelu Réveillez-vous!) mu miakulu yabu!

Pashishe dianyi ditetshibua kuluadi bua ngikadilu wanyi wa ndubidilu ungakaleja munkatshi mua mvita mibidi ya buloba bujima. Muinjidila nkayanyi mu kazubu bua mêba 19 pa 24 dituku dionso, ngakamona nsombelu wa mu buloko mukole. Matuku asatu a kumpala ke avua mapita kukola, bualu mvua amu nkayanyi. Dituku dinayi, ngakabikidibua ku biro bia nguvernere kungakasangana bakuabu bana ba bakaji babidi bimane. Umue wa kudibu wakangebeja pa kunungana ne: “Mbakukuatshila tshinyi?” Meme kuamba ne: “Neukeme biwamanya.” Wakebeja kabidi ne dîyi dia panshi panshi ne: “Udi NY [Ntemu wa Yehowa] anyi?” Muana wa bakaji mukuabu wakamumvua ne kutuebeja tuetu buonso ne: “Nudi BY [Bantemu ba Yehowa] anyi?” ne tuetu buonso basatu tuakelangana mu tshitupa. Katutshivua kabidi muntu nkayende!

Mudimu wa ku dîba ne ku dîba udi usankisha bikole

Mumana kupatuka mu buloko, ngakatungunuka ne mudimu wanyi wa ku dîba ne ku dîba, ne muana wa bakaji wa bidimu 16 utshivua ufumina ku dilekela kalasa wakalua kudisangisha nanyi. Tuakaya ku Ilkley, tshimenga tshilengele ku muelelu wa Yorkshire Dales. Munkatshi mua ngondo isambombo ya kabamba, tuakateta bikole bua kupeta muaba muakanyine bua bisangilu bietu. Ndekelu wa bionso tuakafutshila tshitanda tshikese tshia mashinyi, tshituakalongolola bu Nzubu wa Bukalenge. Tatu wakalua kutukuatshisha, pa kutupetesha miendu ne tshiamu tshia luya. Wakatulengejila kabidi nzubu. Munkatshi mua bidimu bivule tshisumbu tshiena-mutumba tshiakatuambuluisha, pa kutuma ku lumingu luonso bana betu ba balume bua kulua kuenza miyuki ya patoke. Ne dibenesha dia kudi Yehowa tuakalubuluka ne kudiunda, ne kunyima tshisumbu tshiakenjibua.

Mu Tshiongo 1959, tatu wakasama mu tshimpitshimpi. Ngakabikidibua kumbelu, ne wakafua mu Tshisanga. Bidimu biakalonda bivua bikole bitambe. Makanda a mubidi a mamu akanyanguka pamue ne makokeshi ende a divuluka, ne kuenzabi diluangana munda muanyi. Kadi spiritu wa Yehowa wakangambuluisha bua kutungunuka, ne ngakakumbana bua kumutabalela too ne ku lufu luende mu 1963.

Ndi mupete mabenesha mavule a kudi Yehowa mu kupita kua bidimu. Ndi ne malu a bungi andi mua kulonda. Ndi mumone tshisumbu tshia muaba umvua tshidiunde ne tshidiabulule misangu inayi, tshituma bamanyishi ne bampanda-njila, bamue bu ba-misionere ku matunga a kulekule bu mudi ku Bolivie, Laos, ne Uganda. Dikeba kubuela mu dibaka ne kuasa lubanza kabiakakumbana buanyi. Ki mbimfikishe ku dibungama; ndi mupete bia bungi bia kuenza. Nansha mundi tshiyi ne balela ba ku mubidi, ndi ne bana ne bikulu ba bungi mu Mukalenge, batue ku misangu lukama.​—Mâko 10:29, 30.

Ntu mbikila pa tshibidilu bansonga bampanda-njila ne bakuabu bansonga kuanyi bua kusankidila bulunda bua buena-nkristo. Tutu tudilongolola pamue bua Dilonga dia Tshibumba tshia Nsentedi. Tutu kabidi tulondelangana malu mamonamona ne tuimba misambu ya Bukalenge, anu bu muvua baledi banyi benza. Bu mundi munyunguluka kudi tshisumbu tshia bansonga basangale, ndi ndama luidi lua bunsonga ne lua disanka. Buanyi meme kakuena nsombelu mukuabu muimpe mupite mudimu wa bumpanda-njila. Ndi ne dianyisha kudi Yehowa mundi mupete diakalenga dia kulonda dikasa dia baledi banyi. Disambila dianyi didi amu se: mmone mua kutungunuka ne kusadila Yehowa bua kashidi.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Hilda Padgett pamue ne baledi bende, Atkinson ne Pattie

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Trakte wakajula dijinga dia kumanya bivule dia tatu pa bulelela