-
“Divua dipa ditambe buimpe dimvua tshiyi muanji kupeta”Tshibumba tshia Nsentedi (Tshia bantu bonso)—2017 | No. 6
-
-
TSHIENA-BUALU TSHINENE | DIPA DITAMBE MAPA MAKUABU NDIPA KAYI?
“Divua dipa ditambe buimpe dimvua tshiyi muanji kupeta”
Ke tshivua nsongakaji kampanda wa bidimu 13 muambe pavuabu bamupeshe mbua wende nkayende bu dipa. Mamu kampanda uvua uya kumpala mu malu a midimu yende wakamba bua ordinatere uvua tatuende mumupeshe patshivuaye mu tulasa tua bikadilu ne: uvua dipa divua dishintulule nsombelu wende. Nsongalume mukuabu utshivua uselelaku wakamona ne: karte ka mufikilu wa kumpala wa dibaka diabu kavua mukajende mudienzele ku bianza kavua dipa ditambe buimpe divuaye kayi muanji kupeta.
Tshidimu tshionso etshi, bantu ba bungi batu baditatshisha bikole bua kukebela balunda babu anyi balela dipa “ditambe buimpe” dia buena adi bua bikondo bia pa buabi. Ba bungi batu basue kumvua badibu bapesha dipa bamba mêyi a buena adi kuulu aa. Kadi wewe? Udi musue kupeshangana mapa adibu bangata bushuwa ne mushinga peshi kuapeta ne dianyisha anyi?
Bualu ebu budi mua kuikala busankisha bikole, ki nganu bua tshidi dipa mua kuenzela muntu udibu badipesha, kadi kabidi bua mushindu udi muntu udi mudifile mua kumvua. Bible udi wamba ne: “Disanka dia kufila ndipite dia kuangata.” (Bienzedi 20:35) Bushuwa, disanka didi muntu upeta padiye upeshangana tshintu didi mua kuvula dîba didi muntu udiye mutshipeshe utshiangata ne mushinga.
Nunku mmunyi muudi mua kuenza bua mapa audi upeshangana ikale akupetesha wewe ne bantu baudi uapesha disanka dilelela? Bikalaku kakuyi mushindu wa kupesha muntu dipa “ditambe buimpe,” ntshinyi tshiudi mua kuenza bua muntu anyishe dipa diebe bushuwa?
-
-
Dikeba bua kumanya dipa ditambe buimpeTshibumba tshia Nsentedi (Tshia bantu bonso)—2017 | No. 6
-
-
TSHIENA-BUALU TSHINENE | DIPA DITAMBE MAPA MAKUABU NDIPA KAYI?
Dikeba bua kumanya dipa ditambe buimpe
Kumanya dipa didi mua kusankisha muntu ki mbualu butekete to. Bualu muntu udi upeta dipa ke wamanya bikaladi ne bua kumusankisha anyi kubenga kumusankisha. Mudi muntu mua kumona dipa, ki mmudi mukuabu mua kudimona to.
Tshilejilu, muana wa tshitenda udi mua kumona ne: kamu kadi kafuma ku dipatukilaku ke diende dipa ditambe buimpe didibu mua kumupesha. Kadi muntu mukulumpe yeye udi mua kuanyisha padibu bamupesha tshintu tshidi tshimulenga ku muoyo, bu mudi tshintu tshia bankambua tshilama mu dîku bidimu ne bidimu. Mu imue miaba, dipa ditu bansonga ne bakulumpe bonso basue mmakuta, bualu adi ambuluisha muntu udibu baapesha bua kuatula ku tshidiye musue.
Nansha mudiku lutatu elu, bantu ba bungi batu batungunuka ne kusamisha meji bua kupeta dipa didi mua kutamba kusankisha muntu udibu bangata ne mushinga. Nansha mudi kupeta dipa dia nunku kakuyi anu kutekete, kumanya amue malu kudi mua kuambuluisha bua kupeta dipa didi mua kusankisha muntu. Tumonayi malu anayi adi mua kuenza bua muntu udi upeta dipa ikale ne disanka.
Majinga a muntu udi upeta dipa. Tatu kampanda wa mu tshimenga tshia Belfast mu Irlande wa ku nord wakamba bua dikalu dia lubilu divuabu bamupeshe pavuaye ne bidimu 10 anyi 11 ne: divua dipa ditambe buimpe divuaye kayi muanji kupeta. Bua tshinyi? Wakamba ne: “Bualu ke tshimvua nkeba menemene.” Bualu ebu budi buleja ne: dijinga dia muntu ke didi mua kutamba kusaka muntu bua kuanyisha dipa anyi kubenga kudianyisha. Nanku anji ela meji bua muntu uudi ujinga kupesha dipa. Keba bua kumanya tshidiye mua kuangata ne mushinga, bualu malu adi muntu wangata ne mushinga ke atu atamba kulombola majinga ende. Tshilejilu, bakaku batu basue kusomba ne bena mu dîku diabu bikole. Badi mua kujinga bua kumona bana babu ne bikulu babu misangu yonso idiku mushindu. Kuya kumona bakaku mu dikisha kudi mua kutamba kubasankisha kupita dipa dikuabu dionso ditudi mua kubapesha.
Mushindu muimpe wa kumanya majinga a muntu nkumuteleja bimpe. Bible udi utukankamija bua “kuikala ne lukasa ku diteleja, ne lujoko ku diakula.” (Yakobo 1:19) Paudi uyukila ne balunda bebe ne balela miyuki ya buatshia buila, teleja bimpe malu adi mua kukuleja bitubu basue ne bitubu kabayi basue. Dîba adi udi mua kumanya bimpe dipa diudi mua kubapesha didi mua kubasankisha.
Bintu bidi muntu udi upeta dipa nabi dijinga. Muntu udi mua kuanyisha nansha dipa dikese menemene diodi dikumbaja dijinga kampanda. Kadi mmunyi muudi mua kumanya bidi muntu kampanda nabi dijinga?
Bidi mua kumueneka ne: mushindu mupepele wa kumanya bidi muntu nabi dijinga anyi bidiye ukeba nkumuebeja. Kadi bua bantu ba bungi, kuebeja muntu nunku kudi kukepesha disanka diabu dia kufila, bualu mbasue kumupa dipa didi dimukumbanyine divuaye kayi muelele meji. Bualu bukuabu, nansha mudi bantu bakuabu mua kuakula badilekelele bua malu atubu basue anyi atubu kabayi basue, misangu ya bungi kabatu bakula bua bintu bidibu nabi dijinga.
Ke bualu kayi, ikala utangila muntu ne utabalela nsombelu wende bimpe. Mmuana anyi? Mmukulumpe anyi? Mmujike anyi? Mmusele anyi? Dibaka diende dikadi difue anyi? Mmufuishe muena dibaka anyi? Mmulofo anyi? Ukadi mu pansio anyi? Pashishe wele meji ku mapa adi mua kukumbaja dijinga didi nadi muntu.
Bua kujingulula bidi muntu uudi ujinga kupesha dipa nabi dijinga, konka bantu bakuabu bakadi bapitshile mu nsombelu wa buena wende. Badi mua kukuambila majinga a pa buawu adi bantu bakuabu kabayi batambe kujingulula. Bobu bakuambile malu aa, neupete mpindieu mushindu wa kupesha muntu dipa didi dikumbaja dijinga kampanda didi bantu bakuabu kabayi mua kuela meji bua kumupesha.
Dîba. Bible udi wamba ne: “Dîyi diamba mu tshikondo tshiakane ndimpe be!” (Nsumuinu 15:23) Mvese eu udi uleja ne: dîba ditudi tuamba bualu kampanda didi mua kuambuluisha bikole. Bidi muomumue ne malu atudi tuenza. Anu mudi mêyi mamba mu tshikondo tshiakane mua kusankisha muntu udi uumvua, dipa difila mu tshikondo tshiakane anyi dîba dimpe didi mua kusankisha muntu udi udipeta bikole.
Mulunda wetu udi ubuela mu dibaka. Nsonga kampanda ukadi pa kujikija kalasa. Mulume ne mukajende mbidile muana. Ebi mbikondo bikese tshianana bitudi mua kupesha bantu mapa. Kudi bantu badi bamona ne: kufunda bikondo bia pa buabi bia nunku bienzeka mu tshidimu kudi kuambuluisha. Padibu benza nunku badi mua kudianjila kulongolola dipa didi mua kukumbanyina tshikondo tshionso.a
Kadi kuena mua kuindila bua kupeshangana mapa anu mu bikondo bia pa buabi to. Udi mua kumvua disanka dia kupeshangana tshintu dîba kayi dionso. Kadi kudi bualu bua kutabalela. Tshilejilu, muntu mulume yeye ukeba kupesha muntu mukaji dipa padiku kakuyi bualu bumanyike bua kuenzela nunku, muntu mukaji eu udi mua kuela meji ne: dipa adi didi dileja mudiye ne dijinga dia kumumanya bimpe. Yeye ufila dipa adi ne lungenyi elu, kakuena bualu to, tshianana bidi mua kufikisha muntu ku diumvua malu mushindu mukuabu anyi kukebesha lutatu. Bualu ebu budi buleja mushinga wa kukonkonona bualu bukuabu bua mushinga: tshidi tshisaka muntu bua kupeshangana dipa.
Tshidi tshisaka muntu bua kupeshangana dipa. Anu mudi tshilejilu tshidi kuulu eku tshileja, mbimpe kutangila bikala muntu udibu bapesha dipa mua kulua kupeta mmuenenu mukuabu bua tshidi tshisake muntu bua kumupeshadi. Kadi mbimpe muntu udi upeshangana dipa akonkonone pende tshidi tshimusaka yeye bua kudipeshangana. Nansha mudi bantu ba bungi bela meji ne: badi ne meji mimpe padibu bapeshangana mapa, ba bungi badi baapeshangana mu bikondo kampanda bia ku tshidimu anu bualu badi badimona benzejibue bua kuenza nanku. Kadi bakuabu bobu batu bapeshangana mapa batekemena bua babenzele pabu malu mu mushindu wa pa buawu anyi bua balua kubapesha pabu tshintu.
Ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kujadika ne: dipa diudi ufila, udi udifila ne lungenyi luimpe? Bible udi wamba ne: “Malu onso anudi nuenza enzeke mu dinanga.” (1 Kolinto 16:14) Wewe ufila mapa ne dinanga dilelela ne bileja muudi uditatshisha bua bantu baudi uapesha, mapa ebe neikale mua kubasankisha, ne neupete disanka dia bungi bua muudi muena muoyo wa tshipapayi. Paudi ufila ne muoyo mujima, udi usankisha kabidi Tatuebe wa mu diulu. Mupostolo Paulo wakela bena Kristo ba mu Kolinto wa kale kalumbandi pavuabu bafile bintu biabu ne disanka bua kukuatshisha mudimu wa diambuluisha bena Kristo nabu bavua mu Yudaya. Mupostolo Paulo wakabambila ne: “Nzambi mmunange muntu udi ufila ne disanka.”—2 Kolinto 9:7.
Kutabalela malu atudi bakuile aa kudi mua kukuambuluisha bikole bua kupesha bakuabu mapa adi abasankisha. Nzambi mmuenze mudimu ne malu aa, kusangisha ne makuabu kabidi, mu tshivuaye mulongolole bua bantu kupeta dipa ditambe makuabu bunene. Tudi tukulomba bua ubale tshiena-bualu tshidi tshilonda bua umanye tshidi dipa dinene edi.
a Bantu ba bungi batu kabidi bapeshangana mapa mu mifikilu ya diledibua anyi mu mafesto makuabu a ku tshidimu. Kadi mu bikondo bia buena ebi, kutu kutamba kuenzeka malu adi abengangana ne tshidi Bible ulongesha. Bala tshiena-bualu tshia “Nkonko ya babadi: Bena Kristo badi mua kuenza Nowele anyi?” tshidi mu tshibejibeji etshi.
-
-
Dipa ditambe mapa makuabu ndipa kayi?Tshibumba tshia Nsentedi (Tshia bantu bonso)—2017 | No. 6
-
-
Dipa dia Nzambi dia tshia kupikulangana natshi didi dienza bua bantu bapete muoyo wa tshiendelele ke dipa didi dipite makuabu onso
TSHIENA-BUALU TSHINENE | DIPA DITAMBE MAPA MAKUABU NDIPA KAYI?
Dipa ditambe mapa makuabu ndipa kayi?
Bible udi wamba ne: “Dipa dionso dimpe ne dipa dionso dipuangane didi difuma muulu, difumina kudi Tatu wa butoke bua mu diulu.” (Yakobo 1:17) Bushuwa, mvese eu udi wakula bua muoyo wa kupeshangana bintu utu nawu Tatuetu wa mu diulu, Yehowa Nzambi. Kadi ku mapa a bungi adi Nzambi mupeshe bantu, kudi didi ditambe makuabu onso. Ndipa kayi adi? Mêyi a Yezu adi mamanyike bimpe adi mu Yone 3:16 adi amba ne: “Nzambi uvua munange ba pa buloba bikole menemene, kufikaye ne ku difila Muanende mulela umuepele, bua muntu yonso udi uleja ditabuja kudiye kabutudibu, kadi apete muoyo wa tshiendelele.”
Dipa dia Muana mulela umuepele wa Nzambi! Adi ke didi ne bua kuikala dipa ditambe bunene didi yonso wa kutudi mua kupeta, bualu ku diambuluisha diadi tudi mua kusungidibua ku bupika bua mpekatu, bukulakaja, ne lufu. (Misambu 51:5; Yone 8:34) Nansha tuetu benze bishi, kakuena tshitudi mua kuenza bua tuetu kudipikula ku bupika abu to. Kadi bu mudi Nzambi ne dinanga dia bungi, wakafila tshidi tshikengedibua bua tupikudibue. Padi Yehowa Nzambi mufile Muanende mulela umuepele, Yezu Kristo, bua ikale tshia kupikulangana natshi, wakapesha bantu badi batumikila ditekemena dia muoyo wa tshiendelele. Kadi tshia kupikula natshi ntshinyi menemene? Bua tshinyi bivua bikengela batshifile? Mmunyi muditshi mua kutuambuluisha?
Tshia kupikula natshi mmushinga utubu bafila bua kufuta tshintu tshidibu bajimije anyi kulekeesha tshidibu bakuate. Bible udi umvuija ne: bavua bafuke Adama ne Eva, baledi betu ba kumpala, kabayi ne mpekatu, bikale ne diakalenga dia kuikala ne muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba bobu ne bana bavuabu ne bua kulela pashishe. (Genese 1:26-28) Diakabi, bakajimija bionso abi pakabengabu kutumikila Nzambi. Pakenzabu nanku, bakalua bena mpekatu. Ntshinyi tshiakalua kuenzeka? Bible udi wandamuna ne: “Bu muvua mpekatu mubuele mu ba pa buloba kupitshila kudi muntu umue, ne lufu lubuele bua mpekatu, ne mushindu eu lufu lutampakane kudi bantu bonso bua muvuabu bonso benze mpekatu.” (Lomo 5:12) Pamutu pa Adama kusambulujila bana bende muoyo mupuangane, wakabasambulujila mpekatu ne lufu ludi mpekatu eu mukebeshe.
Mu tshilumbu tshia tshia kupikulangana natshi, tshidibu bafuta tshidi ne bua kuikala tshikumbanangane ne tshivuabu bajimije. Pavua Adama mubenge kutumikila Nzambi ku bukole, wakenza mpekatu, kufikishabi ku dijimija muoyo mupuangane uvuaye nawu. Bilondeshile Bible, bualu abu buakenza bua bana ba Adama bonso bakuatshibue ku bupika bua mpekatu ne lufu. Nanku bivua bikengela kufila muoyo mupuangane wa muntu mukuabu, mmumue ne: muoyo wa Yezu, bu mulambu bua kuikale mushindu wa kupatuka mu bupika abu. (Lomo 5:19; Efeso 1:7) Bukua bantu budi ne diakalenga dia kupeta tshivua Adama ne Eva bajimije, mmumue ne: muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba anu bualu Nzambi uvua mufile tshia kupikulangana natshi ne dinanga dionso.—Buakabuluibua 21:3-5.
Patudi tumona malu aditshi tshikumbaja, tudi tumona bimpe ne: dipa dia Nzambi dia tshia kupikulangana natshi didi dienza bua bantu bapete muoyo wa tshiendelele ke dipa didi dipite makuabu onso. Bua kumvua mudi dipa edi dikale “dipa dipuangane,” tumonayi mudidi dikumbaja malu atuvua bakonkonone mu tshiena-bualu tshishale adi atuambuluisha bua kuenza bua mapa atudi tufila ikale ne mushinga. Didi dikumbaja malu au mu mishindu ya dikema.
Didi dikumbaja dijinga dietu. Tuetu bantu tudi bafukibue ne dijinga dikole dia kuikala anu ne muoyo. (Muambi 3:11) Nansha mutudi katuyi tukumbana bua kukumbaja dijinga edi tuetu nkayetu, tshia kupikulangana natshi tshidi tshitupesha mushindu wa kudikumbaja. Bible udi wamba ne: “Bualu difutu dia mpekatu ndufu, kadi dipa didi Nzambi ufila mmuoyo wa tshiendelele ku butuangaji bua Kristo Yezu Mukalenge wetu.”—Lomo 6:23.
Didi dikumbaja tshitudi natshi dijinga. Bantu kabavua mua kufila tshia kupikulangana natshi to. Bible udi uleja ne: “Mushinga wa kupikula nawu muoyo wabu mmukole menemene kabayi mua kuwukumbaja musangu nansha umue.” (Misambu 49:8) Nanku, tuvua dijinga ne diambuluisha dia Nzambi bikole bua batupatule mu bupika bua mpekatu ne lufu. Kadi “ku dilekeledibua ku diambuluisha dia tshia kupikulangana natshi tshivua Kristo Yezu mufile,” Nzambi mmufile anu tshitudi natshi dijinga.—Lomo 3:23, 24.
Dipa difila pa dîba diadi. Bible udi utuambila ne: “Patutshivua benji ba mpekatu, Kristo wakatufuila.” (Lomo 5:8) Bu muvuabu bafile tshia kupikulangana natshi “patutshivua benji ba mpekatu,” tshidi tshitujadikila mudi Nzambi mutunange bikole nansha mutudi benji ba mpekatu. Tshidi tshitupesha kabidi malu makuabu a bungi a kutekemena, nansha tuetu ne bua kutantamena ntatu idi mpekatu ukebesha.
Dipa dileja lungenyi luimpe lua kuambuluisha bakuabu. Bible udi uleja tshivua tshisake Nzambi bua kufila Muanende bua ikale tshia kupikulangana natshi wamba ne: “Mu bualu ebu dinanga dia Nzambi diakamueneshibua bua bualu buetu, ne: Nzambi wakatuma Muanende mulela umuepele pa buloba bua tupete muoyo ku butuangaji buende. Dinanga didi dimuenekela mu bualu ebu, ki mbua ne: tuetu tuvua banange Nzambi to, kadi nne: yeye wakatunanga.”—1 Yone 4:9, 10.
Mmunyi muudi mua kuleja ne: udi wanyisha dipa ditambe makuabu edi? Vuluka ne: mêyi a Yezu adi mu Yone 3:16 adi aleja ne: anu bantu badi ‘baleja ditabuja’ kudiye ke basungidibua. Bilondeshile Bible, ditabuja “ndindila dishindame dia tshitudi batekemene.” (Ebelu 11:1) Bua kuikala ne dishindika adi, bidi bikengela kuikala ne dimanya dijalame. Ke bualu kayi tudi tukulomba bua ukebe dîba dia kulonga malu adi atangila Yehowa Nzambi, Mufidi wa “dipa dipuangane” edi, ne kumanya kabidi tshiudi ne bua kuenza bua kupeta muoyo wa tshiendelele. Udi mua kupeta muoyo eu ku diambuluisha dia mulambu wa Yezu udi upikulangana.
Udi mua kumanya bionso ebi wewe mukonkonone malu a mu Bible adi ku Enternete mu www.jw.org. Bantemu ba Yehowa nebikale ne disanka dia kukuambuluisha. Tudi batuishibue ne: paudi ulonga malu adi atangila dipa ditambe bunene edi ne mudidi mua kukuambuluisha, nebikusake bua kuamba ne: “Nzambi edibue tuasakidila ku butuangaji bua Yezu Kristo Mukalenge wetu!”—Lomo 7:25.
-