TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w95 15/1 dib. 21-23
  • Udiku mukankamija muntu kampanda matuku aa anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Udiku mukankamija muntu kampanda matuku aa anyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Ntshinyi tshidi dikankamija diumvuija?
  • Bakafila dikankamija
  • Babidilayi bikondo bimpe bua kufila dikankamija
  • Nganyi udi ukengela dikankamija?
  • Ikalayi bakankamijanganyi
  • “Tungunukayi ne kukankamijangana dituku dionso”
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2016
  • Idikija Yehowa, Nzambi utu ukankamijangana
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2018
  • Tukankamijanganayi “nangananga” mpindieu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2018
  • Disambibua ne dikankamijibua—Mabue a mushinga a nseke mivule
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
w95 15/1 dib. 21-23

Udiku mukankamija muntu kampanda matuku aa anyi?

ELENA uvu’anu ne bidimu 17 pakasangana ba-minganga ne: uvua ne kanser mu kamfibe mbale (ovaire). Mamuende, Mari, uvua ne bua kuakama tshinyantu tshia kumona Elena ne bisama bikole.

Kunyima, bakaya ne Elena ku lupitadi ku Madrid, mu Espagne, ku mutantshi wa kilometre 1 900 kumbukila kuabo ku Bidiila bia Canary. Ku Madrid kasumbu ka ba-minganga kakasua kumupanda kakuyi diela mashi. (Bienzedi 15:28, 29) Kadi katupa kakese kunyima kua dimupanda dimana kutuadija, biakamueneka ne: bubedi bua Elena buvua mua kumufikisha ku lufu. Kanser kakavua kamana kutangalaka mu mubidi wende, ne dimupanda kadivua mua kujikija disama. Elena wakafua matuku muanda-mukulu kunyima kua difika ku Madrid.

Mari kavua ne bua kuakama diteta edi dikole nkayende to. Bakulu babidi bakadifutshila njila bua kuya kumushindikija ku Madrid yeye ne muanende wa balume wa kumpala ne bakashala kuinaku too ne ku lufu lua Elena. “Bakangambuluisha bua kuakama didiumvua munda mutupu dianyi,” ke mudi Mari umvuija. “Tshiena mua kupua muoyo dikankamija divuabu bampesha. Dikuatshisha diabu dia mu nyuma ne diambuluisha didi dikuata mudimu bivua bitamba mushinga. Bavua bushuwa ‘tshisokomenu ku tshihehele.’”​—Yeshaya 32:1, 2.

Yehowa udi musue bua balami ba mushindu’eu batabalele ne diengeleka dionso mukoko wende. (Nsumuinu 19:17; 1 Petelo 5:2-4) Kadi kukankamija ki anu bujitu bua bakulu nansha. Bena nkristo buonso badi badisangisha pamue bua kupeta bushidimunyi bua mu nyuma ne ‘kukankamijangana umue ne mukuabu.’ (Ebelu 10:24, 25, NW) Dikankamijangana ntshitupa tshia munda tshia nsangilu wa buena-nkristo.

Ntshinyi tshidi dikankamija diumvuija?

Anu bu mudi tshilongo tshikobama paditshi tshipangila mâyi, bantu pabu​—nansha mu dîku nansha mu tshisumbu—​badi mua kufubidila bua dipanga dikankamija. Ku lunga luseke, dikankamija dia pa dîba didi mua kukolesha badi baakama matetshibua, kukankamija badi baletela, ne kupeshilula makanda badi basadila Nzambi ne lulamatu.

Muaku wa Tshiena-Greke udi mukudimuna “dikankamija” udi ne lungenyi lua disamba, disaka, ne disanguluja. Kadi dikankamija kadiena anu dishikila pa kuambila muntu ne: udi wenza bimpe. Ebi bidi kabidi mua kumvuija difila dikuatshisha didi dienza mudimu ne diambuluisha dia mu nyuma.

Bushuwa, muaku wa mu Tshiena-Greke mukudimuna “dikankamija” udi umvuija ku muaku ku muaku “dibikila bua kuikala kumpala kua kampanda.” Kuenda pamue ne bana betu balume ne bakaji ba mu nyuma kudi kutupesha bukole bua kufila dikuatshisha diakamue padi umue wa kutudi mua kupungila anyi kulenduka. (Muambi 4:9, 10) Bia mushinga, tshisamba tshia Yehowa “tshidi tshisadila dikaya ku dikaya.” (Sefanya 3:9, NW) Ne mupostolo Paulo wakabikila muena nkristo kampanda ne: “muena tshikokedi tshimue nanyi mulelela.” (Filipoyi 4:3, NW) Kuenza mudimu pamue muinshi mua tshikokedi tshimue pa kusadila dikaya ku dikaya kudi kupepeja bujitu, nangananga bua badi kabayi bakole mu nyuma.​—Fuanyikija ne Matayo 11:29.

Bakafila dikankamija

Bualu dikankamija didi ne mushinga mutambe, tuanjayi kuangata bimue bilejilu bia dikankamija bia mu Mifundu. Pakavua Mozese muprofete wa Nzambi pabuipi ne kufua, Yehowa wakateka Yoshua bua kuikala mulombodi wa bena Izalele. Anu bu muvua Mozese mubimanye, etshi katshivua mudimu mutekete to. (Nomba 11:14, 15) Nunku, Yehowa wakambila Mozese bua “kupa Yoshua bukokeshi ne kumukankamija ne kumukolesha.”​—Dutelonome 3:28, NW.

Mu tshikondo tshia ba-nzuji ba Izalele, muana wa bakaji wa Yefete wakatumikila ku budisuile mutshipu wa tatuende pa kulekela njila wa kuikala ne dîku bua kutumika mu tabernakle wa Yehowa. Didilambula edi kadivua dimanyike anyi? Too, bualu Balumbuluishi 11:40 udi wamba ne: “Bua bana bakashi ba mu Isalele baye ku tshidimu ku tshidimu bua [kusamuna, NW] muana mukashi wa Yefeta, Muena Gilada, tô matuku anai ku tshidimu ku tshidimu.” Makumbula bu nunku avua ne bua kuikala dikankamija menemene kudi muana wa bakaji wa Yefete uvua mudilambule.

Kufila dikankamija kutu kulomba imue misangu dikima. Mu luendu lua bu-misionere lua kumpala lua Paulo, wakapetangana ne buluishi bua tshikisu mu bimenga bivule bia ku Azi Minere. Wakipatshibua ku Antiokya, wakamba kushipibua ku Ikonyo, ne wakashibua mabue ne bakamushiya bela meji ne mufue ku Lystre. Kadi tshikondo tshikese kunyima, Paulo ne ba-nyanende bakapingana mu bimenga ebi, “benda bakolesha anyima ya balongi, babakankamija bua kushala mu ditabuja ne bamba ne: ‘Tudi ne bua kubuela mu bukalenge bua Nzambi pa kupitshila mu makenga mavule.’” (Bienzedi 14:21, 22, NW) Paulo uvua mudiakaje bua kuteka muoyo wende mu njiwu bua kukankamija balongi aba bapiabapia.

Kadi, ki ng’anu balongi bapiabapia badi bakengela dikankamija to. Kunyima kua bidimu bungi kampanda, Paulo wakenza luendu lua lutatu mutangile ku Roma, kuvuaye ne tshia kupita ku tshilumbu. Bu muvuaye pabuipi ne kuvuaye uya, ku muoyo kuvua mua kumuteketa kakese. Kadi pakafikaye ku mutantshi wa kilometre 74 bua kufika ku sud-est wa Roma, wakapeta bukole. Bua tshinyi? Bualu bana betu ba ku Roma bakalua kumutangila pa Tshisalu tshia Apio ne pa Nzubu isatu ya Taverns. “Hakabamona Paulo, wakasakidila Nzambi, mutshima wandi wakakankamana.” (Bienzedi 28:15) Mu bikondo bia mushindu’eu, dikalapu dietu nkayadi didi mua kukankamija bikole bena kuitabuja netu.

Babidilayi bikondo bimpe bua kufila dikankamija

Eyowa, bikondo bia kufila dikankamija mbivule. Muoyo webe uvuaku mulengibue kudi muyuki muimpe wa mulongi muenza kudi muanetu mulume anyi mukaji mu Kalasa ka Mudimu wa Teokrasi anyi? Udiku ne disanka bualu mu tshisumbu mudi bansonga badi bakole mu nyuma anyi? Dinanukila dia bakulumpe dikadiku dikutua ku muoyo anyi? Ukadiku mukatshila mushindu udi umue wa ku bampanda-njila utumika ne Bible mu buambi bua ku nzubu ne ku nzubu anyi? Nenku ela ka-lumbadi, ne amba bualu kampanda budi bukankamija.

Dikankamija didi dikuata mudimu wa mushinga mukole mu dîku ne mu tshisumbu. Didi mua kuambuluisha baledi bua kukolesha bana babo “mu mibelu ne manyoka pamue ne buludiki bua lungenyi bia Yehowa.” (Efeso 6:4, NW) Kuambila muana ne: mmuenza bimpe, ne kumumvuija bua tshinyi, bidi mua kuikala dikankamija dikole! Mu tshikondo tshia bunsonga, padi bansonga bakama matetshibua mavule ne bifimpakaji, dibakankamija dia dîba dionso didi ne mushinga mukole.

Dipangika dia dikankamija ku buana didi mua kuikala dibutudi. Lelu’eu Michael, mukulu muena nkristo, udi muntu muimpe, kadi udi wamba ne: “Tatu katu muanji kungambila musangu nansha umue ne: ndi muenza bualu kampanda buimpe. Nunku mvua mukole ne dipanga didianyisha . . . Nansha mundi mpindieu ne bidimu 50, ntshidi’anu nganyisha padi balunda banyi banjadikila ne: ndi ngenza mudimu muimpe bu mukulu. . . . Dimonamona malu dianyi ndindongesha mushinga wa kufila dikankamija kudi bakuabu, ne ku luanyi luseke ndi ngenza madikolela bua kudifila.”

Nganyi udi ukengela dikankamija?

Bakulu benji ba mudimu mukole mbakanyine dikankamija. Paulo wakafunda ne: “Tudi tunulomba, bana betu, bua nunemeke badi bakuata mudimu mukole munkatshi muenu ne badi banulombola mu Mukalenge ne badi banudimuija; ne kubaleja mu mushindu mupitshidile wa pa buawu dibatua mushinga mu dinanga bua mudimu wabu.” (1 Tesalonike 5:12, 13, NW) Mbitekete bua kubenga kuleja dianyisha kudi bakulu bua mudimu wabu mukole. Kadi mêyi a ditua mushinga difumina ku muoyo ne dikankamija bidi mua kupepeja bujitu buabu.

Aba ba munkatshi muetu badi bananukila ntatu badi pabu bakengela dikankamija. “Ikalayi ne mêyi a busambi kudi anyima miletela, filayi dikuatshisha kudi badi batekete,” ke mudi Bible ubela. (1 Tesalonike 5:14, NW) Baledi nkaya, bakaji bakamba, bansonga, bakulakaje, ne bena bulema badi munkatshi mua aba badi mua kuikala badiumvua baletela anyi batekete mu nyuma ku musangu ne ku musangu.

María, mmuena nkristo mukaji wakalekedibua mu tshimpitshimpi kudi bayende. Wakamba ne: “Anu bu Yobo, ngakajinga mu bimue bikondo bua kufua. [Yobo 14:13] Kadi tshiakalekela to, tuasakidila bua dikankamija dingakapeta. Bakulu babidi bamvua mumanye bimpe, bakapitshisha mêba mavule bua kungambuluisha bua kumona mushinga wa kutungunuka mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Ne bana betu ba bakaji babidi bumvuidianganyi bakansamba pabo, banteleja ne lutulu luonso pamvua mbakuatshila ntatu yanyi. Pa kutumika ne Bible biakangambuluisha bua kumona malu bu Yehowa. Tshiena mumanye misangu bungi munyi ituvua babale Musambu wa 55:22, kadi ndi mumanye ne: mu ditumikila mves’eu, ku kakese ku kakese ngakapetulula nkatshinkatshi wanyi wa mu nyuma ne mu mpampakenu. Bionso ebi mbienzeke kukadi bidimu 12, ne ndi ne disanka bua kuamba ne: ndi mutungunuke mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba too ne mpindieu. Nsombelu wanyi udi usankisha ne wa diakalengele nansha mudi lutatu lua mu mpampakenu luikalaku mikuabu misangu. Ndi mutuishibue ne: dikankamija mu tshikondo bu etshi didi mua kutuala dishintuluka divule mu nsombelu wa muntu.”

Bamue badi bakengela dikankamija bualu mbenza bilema ne badi mpindieu baluangana bua kubilongolola. Imue misangu mbapeta mibelu ya dinanga. (Nsumuinu 27:6) Bakulu badi bafila mubelu badi mua kuikala ne ntema bua kuela ka-lumbandi padibu bamona ne: mubelu wa mu Mifundu udi utumikidibua. Mêyi abu a dikankamija neikale ne diambuluisha mu mishindu ibidi​—ajadika dinanga diabu kudi uvua muenza tshilema bua ne: kikadi ne “kanyinganyinga katambe bukole” ne amuvuluija bipeta bimpe bia ditumikila mubelu.​—2 Kolinto 2:7, 8, Muanda Mulenga lelu.

Mukulu kampanda wakenza tshilema tshinene ne wakajimija disanka diende dia mudimu wa butangidi mu tshisumbu. “Pavua dimanyisha dia kumbushibua mu mulongo wa bukulu difidibua, ngakela meji ne: bana betu kabakumvua bimpe pandi ku luseke luabu,” ke mudiye wamba. “Nansha nanku, bakulu bakalama kabingila aka kasokoka menemene ne bakatungunuka ne kunkankamija. Bena tshisumbu bakuabo bakadiundisha mushindu wa muomumue dinanga ne bu-nyana, ebi biakalubuluja disanguluka dianyi dia mu nyuma.”

Ikalayi bakankamijanganyi

Mu nsombelu yetu mudi bivule bia kuenza, mbipepele bua kuvulamina dikankamijangana. Kadi mmushindu kayipu udidi mua kupatula bipeta bilenga! Bua kufila dikankamija dimpe, nudi ne bua kulama malu abidi mu lungenyi. Bua kumpala: elayi meji pa tshia kuamba bua se: dikankamija diebe dikale disunguluke. Buibidi: kebayi tshikondo tshiakanyine bua kusemena kudi muntu udi muakanyine ka-lumbandi anyi udi ukengela dimuibaka.

Biwatamba kuenza nunku, newikale muena disanka divule. Ndekelu wa bionso, Yezu udi ujadika ne: “Disanka dia kupa ndipite dia kupeta.” (Bienzedi 20:35, NW) Mu dikankamija bakuabu, neudikankamije wewe muine. Bua tshinyi kubenga kudifundilaku tshipatshila tshia kufila dikankamija kudi muntu kampanda dituku dionso?

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu