TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • kl nshap. 5 dib. 43-52
  • Nzambi udi wanyisha ntendelelu wa nganyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nzambi udi wanyisha ntendelelu wa nganyi?
  • Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • KUTENDELELA NE SPIRITU NE BULELELA
  • KUENZA DISUA DIA TATU
  • DIMANYA DIJALAME—MBUKUBI
  • MÊYI-MATUMA A BANTU BU MALONGESHA
  • KUEPUKA KUENZELA NZAMBI BIBI
  • TUMIKILA MÊYI-MAKULU MATUMBUKE A NZAMBI
  • KUTENDELELA NE ANYIMA MUJIMA
  • Mushindu muimpe wa kutendelela Nzambi
    Mmalu kayi adi Bible utulongesha?
  • Nkonko ya babadi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2001
  • Kutendelela Yehowa nekukupeteshe disanka
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa (Tshia kulonga)—2022
  • Tuidikije Yezu pa kutendelela Nzambi mudiye musue
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2008
Tangila bikuabu
Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi
kl nshap. 5 dib. 43-52

Nshapita 5

Nzambi udi wanyisha ntendelelu wa nganyi?

UKADIKU mudiebeje nansha musangu umue se: ‘Nzambi udi wanyisha ntendelelu wa nganyi anyi?’ Mukaji kampanda uvua mua kuikala ne lukonko lua mushindu’eu mu lungenyi pakakulaye ne Yezu Kristo pabuipi ne Mukuna wa Gerizime ku Samariya. Utuma ntema ku dishilangana pankatshi pa ntendelelu wa bena Samariya ne wa bena Yuda, wakamba ne: “Bankambua betu bavua batendelela pa mukuna ewu, kadi nuenu nudi nuamba ne: Amu mu Yeruzaleme ke mudibo ne bua kutendelela.” (Yowanese 4:20, MMM) Yezu wakambila mukaji muena Samariya ne: Nzambi utu wanyisha ntendelelu yonso anyi? Peshi wakamba ne: kudi malu malomba masunguluke bua kusankisha Nzambi anyi?

2 Diandamuna dikemeshi dia Yezu divua ne: “Diba nedilue dinuikala kanuyi nutendelela Tatu ku mukuna ewu, nansha mu Yeruzaleme.” (Yowanese 4:21, MMM) Bena Samariya bavua katshia ku kale batshina Yehowa ne batendelela nzambi mikuabu ku Mukuna wa Gerizime. (2 Bakelenge 17:33) Mpindieu Yezu Kristo udi wamba ne: muaba au peshi Yeruzaleme kabiakuikala kabidi ne mushinga mu ntendelelu mulelela.

KUTENDELELA NE SPIRITU NE BULELELA

3 Yezu wakatungunuka wambila mukaji muena Samariya ne: “Nuenu, nudi nutendelela tshinudi kanuyi bamanye, tuetu tudi tutendelela tshitudi bamanye, bualu lupandu ludi lufuma kudi bena Yuda.” (Yowanese 4:22, MMM) Bena Samariya bavua ne ngenyi ya dishima pa malu a Nzambi ne bavua bitaba anu mikanda itanu ya kumpala ya mu Bible bu mifundisha kudi Nzambi—ne amu eyi ivuabu bafundulule bilondeshile ngenyi yabu ne ivua mimanyike bu Pantateke wa bena Samariya. Nunku, kabavua bamanye Nzambi menemene. Kadi, bena Yuda bakapeshibua dimanya dia mu Mifundu. (Lomo 3:1, 2) Mifundu ivua ipesha bena Yuda ba lulamatu ne bantu bakuabu buonso bavua mua kuteleja bivuabu bakengela bua kumanya Nzambi.

4 Bushuwa, Yezu wakaleja ne: bena Yuda ne bena Samariya buonso buabu bavua ne bua kuakaja ntendelelu yabu bua kusankisha Nzambi. Wakamba ne: “Diba nedilue, didiku katataka mene, diatendelela batendeledi balelela Nzambi [ne spiritu ne, NW] bulelela; Tatu udi ukeba bantu ba nunku bamutendelele. Nzambi udi [Spiritu, NW]; budi bamutendeledi n’abu mbua kumutendelela [ne spiritu, NW] ne mu bulelela.” (Yone 4:23, 24) Tudi ne bua kutendelela Nzambi “ne spiritu,” basakibue kudi mitshima miûle ne ditabuja ne dinanga. Kudi mushindu wa kutendelela Nzambi ‘ne bulelela’ pa kulonga Bible, Dîyi diende, ne pa kumutendelela bilondeshile bulelela buende busokolola. Udi ujinga kuenza nanku anyi?

5 Yezu wakazangika ne: Nzambi mmusue ntendelelu mulelela. Ebi bidi bileja ne: kudi mishindu ya ntendelelu idi kayiyi mianyishibue kudi Yehowa. Kutendelela Nzambi kudi kumvuija kumuleja kanemu kuondoke ne kumuenzela mudimu wa tshijila. Biwikala musue kuleja mfumu kampanda wa bukole kanemu, pamu’apa newikale ne dijinga dia kumusadila ne kuenza tshidi tshimusankisha. Nunku, kabiyi mpata, tudi basue kusankisha Nzambi. Pamutu pa kuamba patupu ne: ‘Ntshitendelelu tshianyi tshidi tshinsankisha,’ nunku tudi ne bua kushindika bikala ntendelelu wetu ukumbaja malu malomba kudi Nzambi.

KUENZA DISUA DIA TATU

6 Tubale Matayo 7:21-23 (NW) ne tutangile né tudi mua kujingulula bualu bua mushinga budi buleja bikala ntendelelu yonso mmianyishibue kudi Nzambi. Yezu wakamba ne: “Ki mmungambi yonso wa ne: ‘Mukalenge, Mukalenge,’ wabuela mu bukalenge bua mu diulu, kadi ng’anu eu udi wenza disua dia Tatu wanyi udi mu diulu ke wabuela. Bavule nebangambile dituku adi ne: ‘Mukalenge, Mukalenge, katuvua bafile bumanyishi mu dîna diebe, ne bipate ba-demon [bifukibua bia mu nyuma bibi] mu dîna diebe, ne benze midimu ya bukole mivule mu dîna diebe anyi?’ Kadi nembambile ne: Tshitu munumanye! Umbukayi kundi, nuenu bantu badi bapetula mikenji.”

7 Kuitaba Yezu Kristo bu Mukalenge kudi ne mushinga mukole mu ntendelelu mulelela. Kadi tshintu kampanda tshivua mua kuikala tshipangike mu ditendelela dia bavule ba ku badi badiamba bayidi ba Yezu. Wakamba ne: bamue nebenze “midimu ya bukole,” bu mudi bidibu bela meji ne: n’luondapu lua mu tshishima. Nansha nanku, nebapangile mua kuenza tshivua Yezu muambe ne: ntshia mushinga mukole. Kabakuikala “benza disua dia Tatu [wende].” Bituikala basue kusankisha Nzambi, tudi ne bua kulonga tshidi disua dia Tatu ne kunyima kudikumbaja.

DIMANYA DIJALAME—MBUKUBI

8 Kuenza disua dia Nzambi kudi kulomba dimanya dijalame dia Yehowa Nzambi pamue ne dia Yezu Kristo. Dimanya dia mushindu’eu didi difikisha ku muoyo wa kashidi. Nunku, kabiyi mpata, buonso buetu netuangate ne mushinga tshilumbu tshia dipeta dimanya dijalame dia mu Bible, Dîyi dia Nzambi. Bamue badi bamba ne: kabiena bikengela kuditatshisha bituikale ne muoyo muimpe ne tshisumi mu ditendelela dietu. Bakuabu badi bamba ne: ‘Paudi ne dimanya dikese, nebakulombe bikese.’ Pabi, Bible udi utukankamija bua kuvudija dimanya dia Nzambi ne dia malongolola ende.—Efeso 4:13; Filipoi 1:9; Kolosai 1:9.

9 Dimanya dia mushindu’eu didi bukubi ku dibipishibua dia ntendelelu wetu. Mupostolo Paulo wakakula bua tshifukibua tshia mu nyuma tshidi tshidileja bu “muanjelo wa butoke.” (2 Kolinto 11:14) Tshidiandamune nunku, tshifukibua etshi tshia mu nyuma—Satana—tshidi tshiteta mua kutupambuisha pa kuenza malu adi kaayi mu diumvuangana ne disua dia Nzambi. Bifukibua bikuabu bia mu nyuma bidi bidisangisha pamue ne Satana bidi pabi binyanga ditendelela dia bantu, bualu Paulo wakamba ne: ‘Bintu bidi bantu ba bisamba bia bende bashipa bu mulambu badi babishipela bademon, kabena babishipela Nzambi.’ (1 Kolinto 10:20) Pamu’apa, bavule bavua bela meji ne: bavua batendelela mu mushindu muimpe, nansha muvuabu kabayi benza tshivua Nzambi musue. Bavua bapambuishibue mu ntendelelu wa dishima ne ukena mukezuke. Netulonge bivule pa bidi bitangila Satana ne ba-demon kunyima, kadi baluishi aba ba Nzambi mbanyange menemene ditendelela dia bukua-bantu.

10 Biwamanya se: muntu kampanda mmulùnga ku budisuile mpokolo webe wa mâyi, neutungunuke ne kuanua anyi? Kabiyi mpata, neukebe diakamue mua kupeta mpokolo wa mâyi makezuke ne minenke. Bushuwa, dimanya dijalame dia Dîyi dia Nzambi didi ditupesha mushindu wa kusunguluja tshitendelelu tshilelela ne kulekela bukoya budi bubengeshisha ntendelelu kudi Nzambi.

MÊYI-MATUMA A BANTU BU MALONGESHA

11 Pavua Yezu pa buloba, bena Yuda bavule kabakenza malu mu diumvuangana ne dimanya dijalame dia Nzambi. Nunku bakapangila mua kuikala ne nsombelu mukezuke kumpala kua Yehowa. Bua bualu buabu, Paulo wakafunda ne: “Ndi mbajadikila se: badi ne tshisumi bua Nzambi, kadi ki mbilondeshile dimanya dijalame.” (Lomo 10:2, NW) Bakadipangadijila mushindu wa kutendelela Nzambi pamutu pa kuteleja tshivuaye wamba.

12 Ku ntuadijilu bena Izalele bavua ne ntendelelu mukezuke mubapesha kudi Nzambi, kadi wakanyanguka ne malongesha ne nkindi ya bantu. (Yelemiya 8:8, 9; Malaki 2:8, 9; Luka 11:52) Nansha muvua balombodi ba tshitendelelu tshia bena Yuda bamanyike bu Bafarizeyi bela meji ne: ntendelelu wabu uvua muanyishibue kudi Nzambi, Yezu wakabambila ne: “Nuenu badingidiji ba malu, Yeshaya uvua muambilemu bualu buenu pavuaye mufunde ne: Bantu aba badi bannemeka ne mishiku, kadi muoyo wabo kawena kundi. [Ditungunuka ne kuntendelela, NW] diabo didi patupu; badi balongesha amu meyi a bantu.”—Markuse 7:6, 7, MMM.

13 Bidiku mua kutufikila bua kuenza bu muvua Bafarizeyi benze anyi? Ebi bidi mua kuenzeka bituikala tulonda bilele bia malu a Nzambi bitushila kudi baledi pamutu pa kukonkonona tshidi Nzambi muambe pa bidi bitangila ntendelelu. Udimuija bua njiwu eyi milelela, Paulo wakafunda ne: “Dîyi difuma kudi spiritu didi diamba bushuwa ne: mu bikondo bia kunyima bamue nebalekele ditabuja, bateya ntema ku mêyi mapambuishi mafume kudi spiritu ne malongesha a ba-demon.” (1 Timote 4:1, NW) Nunku kabiena bikengela kutshinka patupu se: ntendelelu wetu udi usankisha Nzambi. Anu bu mukaji muena Samariya wakatutakena ne Yezu, tudi mua kuikala bapiane ntendelelu wetu kudi baledi betu. Kadi tudi ne bua kuikala bajadike se: tudi tuenza malu adi Nzambi muanyishe.

KUEPUKA KUENZELA NZAMBI BIBI

14 Tudi mua kuenza bualu kampanda budi Nzambi kayi wanyisha bituabenga kuikala ne ntema. Tshilejilu, mupostolo Yone wakapona ku makasa a muanjelu “bua kumutendelela.” Kadi muanjelu wakamudimuija ne: “Wadimuka! Kuenji nanku! Ndi anu muinebe mupika ne umue wa ku bana benu badi ne mudimu wa kufila bumanyishi budi butangila Yezu. Tendelela Nzambi.” (Buakabuluibua 19:10, NW) Nunku udiku umona dikengedibua dia kujadika ne: ntendelelu webe kêna munyanga kudi dikukuila mpingu dia mushindu kayi wonso anyi?—1 Kolinto 10:14.

15 Pakatuadija bamue bena nkristo kuenza bilele bia malu a Nzambi bivua kabiyi bisankisha Nzambi, Paulo wakebeja ne: “Mmunyi munudi mua kupingana kabidi ku bintu bidi kabiyi ne bukole, kabiyi ne mushinga, nusua kupingana ku bupika buabio tshiakabidi? Nudi nunemeka matuku, ngondo, bitshia, ne bidimu. Nukadi nunkuatshisha buowa ne: tshikadi mutate patupu bualu buenu.” (Bena Ngalata 4:8-11, MMM) Bantu abu bavua bapeta dimanya dia Nzambi kadi kunyima bakenza tshilema pa kukumbaja bilele bia malu a Nzambi ne mafesto avua kaayi asankisha Yehowa. Anu bu muakamba Paulo, tudi ne bua “kutungunuka ne kuikala ne dishindika dia tshidi Mukalenge muanyishe.”—Efeso 5:10, NW.

16 Tudi ne bua kuikala ne dishindika se: tudi tuepuka mafesto a bitendelelu ne bilele bikuabu bidi bishipa mêyi-maludiki a Nzambi. (1 Tesalonike 5:21) Tshilejilu, Yezu wakamba bua bamulondi bende ne: ‘Bobo kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshîyi wa pa buloba.’ (Yone 17:16) Tshitendelelu tshiebe tshitu tshibuelakana mu mikiya ne mafesto bidi bishipa mêyi-maludiki a ndubidilu mu mianda ya mu bulongolodi ebu anyi? Peshi bena mu tshitendelelu tshiebe batu imue misangu baditua mu bilele ne mafesto adi ababueja mu bienzedi bia muomumue ne bidi mupostolo Petelo mutele anyi? Wakafunda ne: “Tshikondo tshikadi tshimane kupita ntshikumbane buenu bua munuvua nukumbaja disua dia bukua-matunga, panuvua nuenda mu buenzavi, mu nkuka, mu bunuavi, mu bisankasanka, mu bukuatshiki bua maluvu, ne mu ditendelela bintu dibengangane ne mikenji.”—1 Petelo 4:3, NW.

17 Mupostolo Yone wakazangika dikengedibua dia kuepuka bikadilu bionso bidi bileja lungenyi lua mu bulongolodi bupetudi bua Nzambi budi butunyungulule. Yone wakafunda ne: “Kanunangi bulongolodi ebu anyi malu a mu bulongolodi ebu. Muntu udi unanga bulongolodi ebu, dinanga dia Tatu kadiena munda muende; bualu bionso bia mu bulongolodi ebu—nkuka ya mubidi ne nkuka ya mêsu ne dileja lutambishi bua bintu bia ku mubidi—kabiena bifuma kudi Tatu, kadi bidi bifuma mu bulongolodi ebu. Kabidi, bulongolodi ebu budi bujimina pamue ne dijinga diabu, kadi, eu udi wenza disua dia Nzambi, neashale tshiendelele.” (1 Yone 2:15-17, NW) Udi mumone bua ne: aba badi ‘benza disua dia Nzambi’ nebashale tshiendelele anyi? Eyowa, bituikala tuenza disua dia Nzambi ne tuepuka midimu idi ileja lungenyi lua bulongolodi ebu, tudi mua kuikala ne ditekemena dia muoyo wa kashidi!

TUMIKILA MÊYI-MAKULU MATUMBUKE A NZAMBI

18 Nzambi mmusue kuikala ne bamutendeledi badi batumikila mêyi-makulu ende matumbuke. Bamue mu Kolinto wa kale bakatupakana pa kuela meji ne: Nzambi uvua mua kuanyisha buenzavi. Tudi mua kumona bubi buabu pa kubala 1 Kolinto 6:9, 10. Bituasua kutendelela Nzambi mu mushindu muanyishibue, tudi ne bua kumusankisha ku bitudi tuamba ne bitudi tuenza. Ntendelelu webe udi ukupesha mushindu wa kuenza nanku anyi?—Matayo 15:8; 23:1-3.

19 Malanda etu ne bantu bakuabu adi kabidi ne bua kuleja ditumikila dietu dia mêyi-makulu a Nzambi. Yezu Kristo wakatukankamija bua kuenzela bakuabu bu mutudi basue bua batuenzele, bualu ntshitupa tshia ntendelelu mulelela. (Matayo 7:12) Umanya tshivuaye kabidi muambe pa bidi bitangila dinanga dia buena-muntu: “Bonso nebamanye munudi balongi banyi ku dinanga dinuikala banangangane.” (Yowanese 13:35, MMM) Bayidi ba Yezu badi ne bua kunangangana umue ne mukuabu ne kuenzela batendeledi nabu bimpe ne bantu bakuabu.—Galatia 6:10.

KUTENDELELA NE ANYIMA MUJIMA

20 Mu mutshima webe, udi mua kuikala musue kutendelela Nzambi mu mushindu muanyishibue. Pikalabi nanku, udi ne bua kuikala ne mmuenenu wa Yehowa pa ntendelelu. Muyidi Yakobo wakazangika ne: mmuenenu wa Nzambi ke udi ne mushinga, ki ng’wetu. Yakobo wakamba ne: “Ntendelelu udi mukezuke ne kayi katoba ku mmuenenu wa Nzambi ne Tatu wetu, ng’eu: kuambuluisha bana ba nshiya ne bakaji bakamba mu makenga abu, ne kudilama kakuyi katoba ka mu bulongolodi ebu.” (Yakobo 1:27, NW) Ne dijinga dia kusankisha Nzambi, yonso wa kutudi udi ukengela kukonkonona ntendelelu wetu bua kujadika ne: kêna munyanga kudi bienzedi bia dipetula Nzambi anyi ne: katuena bapumbishe kuenza bualu kampanda budiye wangata ne mushinga mukole.—Yakobo 1:26.

21 Anu ntendelelu mukezuke, mukumbaja ne anyima mujima ke udi usankisha Yehowa. (Matayo 22:37; Kolosai 3:23) Pavua bena Izalele kabayi batendelela Nzambi mushindu’eu, wakamba ne: “Muana udi unemeka tatuende, muena mudimu unemeka mfumuende. Kadi pangikala tatuenu, kanemu kanudi naku kundi kepi? Meme muikale mfumuenu, kanuena nuntshina bua tshinyi?” Bavua benzela Nzambi bibi pa kumulambula nyama mifofo, milema, ne ivua isama bu mulambu, ne wakabenga bienzedi bia ntendelelu bia mushindu’eu. (Malaki 1:6-8, MMM) Yehowa mmuakanyine ntendelelu mutambe kukezuka ne udi wanyisha anu dimulamata kadiyi diabanya.—Ekesode 20:5; Nsumuinu 3:9; Buakabuluibua 4:11.

22 Mukaji muena Samariya wakayukila ne Yezu uvua, ke mudibi bimueka, ne dijinga dia kutendelela Nzambi mu mushindu udiye muanyishe. Bikala dijinga dietu ndia muomumue, netuepuke malongesha ne bikadilu bionso binyanguke. (2 Kolinto 6:14-18) Pamutu pa nanku, netuenze madikolela tuetu bine bua kupeta dimanya dijalame dia Nzambi ne kuenza disua diende. Netulonde bimpe bidiye ulomba bua kuanyisha ntendelelu. (1 Timote 2:3, 4) Bantemu ba Yehowa badi benza madikolela bua kuenza nunku, ne badi bakukankamija ne musangelu bua udisangishe kudibu mu ditendelela Nzambi “ne spiritu ne bulelela.” (Yone 4:24, NW) Yezu wakamba ne: “Tatu udi ukeba bantu ba nunku bamutendelele.” (Yone 4:23) Tudi batekemene se: udi muntu wa mushindu’eu. Bu mukaji muena Samariya, kabiyi mpata udi mua kuikala ujinga bua kupeta muoyo wa kashidi. (Yone 4:13-15) Kadi udi umona bantu bakulakaja ne bafua. Nshapita udi ulonda neatumvuije bua tshinyi.

TETA DIMANYA DIEBE

Bu mudibi bileja mu Yone 4:23, 24, nntendelelu kayi udi Nzambi wanyisha?

Mmunyi mutudi mua kujadika né Nzambi udi wanyisha bimue bilele peshi mafesto kampanda?

Ng’amue malu kayi adi malombibue bua ntendelelu kuanyishibua?

[Nkonko ya dilonga]

1. Ntshinyi tshivua mukaji muena Samariya musue kumanya pa bidi bitangila ntendelelu?

2. Mu diandamuna mukaji muena Samariya, ntshinyi tshiakamba Yezu?

3. (a) Bua tshinyi bena Samariya kabavua bamanye Nzambi menemene? (b) Mmunyi muvua bena Yuda ba lulamatu ne bakuabu bantu mua kufika ku dimanya Nzambi?

4. Bilondeshile Yezu, ntshinyi tshivua bena Yuda ne bena Samariya ne bua kuenza bua ntendelelu wabu kuanyishibua kudi Nzambi?

5. (a) Muaku “ntendelelu” udi umvuija tshinyi? (b) Tudi ne bua kuenza tshinyi bituikala basue bua ntendelelu wetu anyishibue kudi Nzambi?

6, 7. Bua tshinyi Yezu kêna wanyisha bamue bantu badi badiamba mudibu bayidi bende?

8. Ntshinyi tshidi tshikengedibua bituikala basue kuenza disua dia Nzambi, ne mmuenenu kayi ya ditupakana itudi ne bua kuepuka?

9. Mmunyi mudi dimanya dijalame ditukuba, ne bua tshinyi tudi tukengela dikubibua dia mushindu’eu?

10. Ntshinyi tshiwenze bikala muntu kampanda mulùnga ku budisuile mpokolo webe wa mâyi, ne dimanya dijalame dia Dîyi dia Nzambi didi ditupetesha mushindu wa kuenza tshinyi?

11. Ntshinyi tshivua tshibi mu ntendelelu wa bena Yuda bavule?

12. Ntshinyi tshivua tshinyange ntendelelu wa mu Izalele, ne ntshipeta kayi tshiakamueneka?

13. Mmunyi mutudi mua kuenza bu muakenza Bafarizeyi?

14, 15. Nansha tuetu bikale ne dimanya kampanda dia disua dia Nzambi, bua tshinyi tudi ne bua kuikala badimuke?

16. Mmunyi mudi Yone 17:16 ne 1 Petelo 4:3 ituambuluisha bua kusungula né mafesto ne bilele kampanda bidi bisankisha Nzambi?

17. Bua tshinyi tudi ne bua kuepuka tshintu kayi tshionso tshidi tshileja lungenyi lua bulongolodi ebu?

18. Mmunyi muvua bena Kolinto batupakana mu bienzedi biabu, ne ebi bidi ne bua kutulongesha tshinyi?

19. Mmunyi mudi ntendelelu mulelela ne buenzeji pa malanda etu ne bakuabu?

20, 21. (a) Nntendelelu wa mushindu kayi udi Nzambi ulomba? (b) Bua tshinyi Yehowa wakabenga ntendelelu wa Izalele mu matuku a Malaki?

22. Bituikala basue ne: Nzambi anyishe ntendelelu wetu, ntshinyi tshituepuka ne ntshinyi tshituenza?

[Tshimfuanyi dibeji dijima mu dibeji 44]

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu