Nshapita 12
Kandamena makole a spiritu mibi
DIAKAMUE kunyima kua batismo wende, Yezu Kristo wakaya mu tshipela tshia Yudeya bua kusambila ne kuelangana meji. Kuinaku Satana Diabolo wakateta bua kumufikisha ku dishipa mikenji ya Nzambi. Kadi, Yezu wakimansha diteta dia Diabolo ne kakakuatshibua mu buteyi buende. Yezu wakakamangana ne spiritu mibi mikuabo mu mudimu wende wa bumanyishi pa buloba. Nansha nanku, misangu ne misangu, wakayipuwisha ne kuyikandamena.—Luka 4:1-13; 8:26-34; 9:37-43.
2 Miyuki ya mu Bible idi yumvuija matutakenangana aa idi ne bua kututuisha se: makole a spiritu mibi adiku. Itu iteta bua kupambuisha bantu. Nansha nanku, tudi mua kukandamena spiritu mibi eyi. Kadi spiritu mibi mmifume kuepi? Bua tshinyi idi ikeba kudinga bantu? Ne nngenzelu kayi idiyi itumika nayi bua kukumbaja bipatshila biayi? Dipeta mandamuna ku nkonko bu eyi nedikuambuluishe bua kukandamena makole a spiritu mibi.
SPIRITU MIBI—MBANGILU WAYI NE TSHIPATSHILA TSHIAYI
3 Yehowa Nzambi wakenza bifukibua bia mu nyuma bivule tshikondo tshile kumpala kua kufuka bantu. (Yobo 38:4, 7) Bu mudibi biumvuija mu nshapita 6, umue wa ku banjelu aba wakadima dijinga dia se: bantu bamutendelela pamutu pa kutendelela Yehowa. Ulonda tshipatshila etshi, muanjelu eu mubi wakaluisha ne kushiminyina Mufuki, wakasua kuambila mene mukaji wa kumpala ne: Nzambi udi muena dishima. Nunku, mu mushindu muakanyine, tshifukibua tshia mu nyuma etshi tshiakamanyibua bu Satana (muluishi) Diabolo (mushiminyinyanganyi).—Genese 3:1-5; Yobo 1:6.
4 Kunyima, banjelu bakuabu bakaditua ku tshia Satana Diabolo. Mu matuku a muntu muakane Nowa, bamue ba kudibo bakalekela mudimu wabu mu diulu ne kuvuala mubidi wa musunyi bua kusankisha lukuka luabu lua disangila ne bakaji ba pa buloba. Satana kabiyi mpata uvua musake banjelu aba bua kulonda njila wa bupidia. Ebi biakabafikisha ku dipeta ndelanganyi ya mashi masanga mibikidibue ne: ba-Nefilime, bakalua bakengeshanganyi bena tshikisu. Pakatuala Yehowa Mvula wa kabutu munene, mvula eu wakabutula bukua-bantu bunyanguke ne ndelanganyi eyi ikena ya ku tshifukilu ya banjelu bena bupidia. Banjelu batomboke aba bakapanduka ku kabutu pa kuvula mibidi yabu ya musunyi ne kupingana mu muaba wa spiritu. Kadi Nzambi wakelela ba-demon aba mikalu pa kuenza bu mubela mu mîdima ya mu nyuma. (Genese 6:1-7, 17; Yuda 6) Nansha nanku Satana, “mfumu wa ba-demon,” ne banjelu bende babi badi anu batungunuke mu buntomboji buabu. (Luka 11:15) Ntshipatshila kayi tshidibu natshi?
5 Tshipatshila tshibi tshia Satana ne ba-demon aba ntshia kusesuisha bantu kule ne Yehowa Nzambi. Nunku, bifukibua bibi ebi mbipambuishe, mbitshingishe, ne mbiluishe bantu mu bule bua miyuki ya bantu. (Buakabuluibua 12:9) Bilejilu bia buena lelu bidi bishindika se: dibunda dia ba-demon didi mpindieu ne luonji lua bungi kupita tshikondo kayi tshionso. Bua kupeta bantu, ba-demon badi misangu mivule batumika ne spiritisme mu mishindu yende yonso. Mmunyi mudi ba-demon bakuata mudimu ne tshilobeshi etshi, ne mmunyi muudi mua kukandamana wewe muine?
MMUNYI MUDI SPIRITU MIBI ITETA BUA KUKUPAMBUISHA
6 Spiritisme ntshinyi? Ndiyukidilangana ne ditumika pamue ne ba-demon, peshi spiritu mibi, buludiludi anyi ku butuangaji bua muena lubuku. Spiritisme udi kudi ba-demon bu mudi tshilobeshi bua bilembi: utu ulobesha tshia-mupawu. Ne anu bu mutu tshilembi ukuata mudimu ne bilobeshi bishilashilangane bua kukoka nyama mu buteyi buende, ke mudi spiritu mibi ikankamija mishindu mishilashilangane ya spiritisme bua kufikisha bantu ku bukokeshi buabu. (Fuanyikija ne Musambu wa 119:110.) Imue ya ku mishindu eyi ya spiritisme idi dibuka, majimbu, dikeba dia bimanyinu, mupongo, disuikibua bijimba, ditempesha mbuku, ne diyukila ne bafue.
7 Tshilobeshi etshi ntshilubuluke, bualu spiritisme udi ukoka bantu pa buloba bujima. Bantu badi basombele mu misoko ya mu mabesu batu baya kudi bena manga, ne bena midimu ya mu biro ba mu bimenga batu batempesha kudi bena mbuku ya mitoto. Spiritisme mmutampakane nansha mu matunga adi abikidibua bu a bena nkristo. Makebulula adi aleja se: mu Etats-Unis nkayamu, bikandakanda bu 30 bidi bipatuka bungi busangisha bupite pa 10 000 000, bidi biakula pa mishindu mishilashilangane ya spiritisme. Bena Brésil batu batula miliyo mipite pa 500 ya dolare ku bintu bia spiritisme tshidimu tshionso. Pabi, bantu 80 pa lukama ku badi batantshila bisumbu bia malu a spiritisme mu ditunga edi mbena Katolike batambule batu kabidi baya mu Misa. Bu mudi bamue bamfumu ba bitendelelu baditua mu spiritisme, bantu bavule badi batendelela badi bela meji ne: tshienzedi etshi ntshianyishibue kudi Nzambi. Kadi ke mudibi anyi?
BUA TSHINYI BIBLE UDI UBENGA TSHIENZEDI TSHIA SPIRITISME
8 Biwikala mulongeshibue ne: imue mishindu ya spiritisme nngenzelu idi itutuangaja ne spiritu mimpe, udi mua kukema pa kumanya tshidi Bible wamba pa spiritisme. Tshisamba tshia Yehowa tshiakadimuijibua ne: “Kanukudimuki nuenu bine kudi batempeshi badi ne spiritu, ne kanuyi kudi basokolodi ba mianda itshilualua, bua kulua bapange-bukezuke ku butuangaji buabu.” (Lewitiki 19:31, NW; 20:6, 27) Mukanda wa mu Bible wa Buakabuluibua udi ufila didimuija dia se: “bena bilele bia spiritisme” nshikidilu wabu neikale mu “dijiba didi ditema ne kapia ne sufre. Ebi bidi biumvuija lufu luibidi [lua kashidi].” (Buakabuluibua 21:8, NW; 22:15) Mishindu yonso ya spiritisme ki mmianyishibue kudi Yehowa Nzambi. (Dutelonome 18:10-12) Bua tshinyi bidi nunku?
9 Yehowa uvua utuma spiritu mimpe, peshi banjelu bakane, bua kuambila bamue bantu malu kumpala kua Bible kufundibua yonso. Biangatshile ku dijikijibua diende, Dîyi dia Nzambi ndifile buludiki budi bantu bakengela bua kusadila Yehowa mu mushindu muakanyine. (2 Timote 3:16, 17; Ebelu 1:1, 2) Kêna mulekele Dîyi diende dinsantu bua kufila ngumu kudi bena mbuku. Ngumu yonso idiku lelu ya mushindu’eu mifumine mu miaba ya mu nyuma idi iluila kudi spiritu mibi. Tshienzedi tshia spiritisme tshidi mua kufikisha ku dikengeshibua kudi ba-demon peshi ku dikokeshibua kudi spiritu mibi. Ke bua tshinyi, Nzambi udi utudimuija ne dinanga bua kubenga kubuelakana mu bienzedi bia spiritisme. (Dutelonome 18:14; Galatia 5:19-21) Kabidi, bituatungunuka ne bienzedi bia spiritisme kunyima kua dimanya mmuenenu wa Yehowa pa muanda eu, netuditeke ku luseke lua spiritu mitomboke mibi ne netuikale baluishi ba Nzambi.—1 Samuele 15:23; 1 Kulondolola 10:13, 14; Musambu 5:4.
10 Dibuka mmushindu umue wa spiritisme mutambe kutangalaka mu bantu—diteta kumanya malu atshilualua peshi adi kaayi mamanyike ku diambuluisha dia spiritu mibi. Lubuku lua mitoto, dibulunge dia talatala, diumvuija dia bilota, ditempa dia mu tshianza, ne lubuku lua ntoyi ng’imue mishindu ya dibuka. Bavule mbamone dibuka bu dinaya kadiyi bubi, kadi Bible udi uleja ne: bena lubuku lua ntoyi ne spiritu mibi mbeleshanganyi ba maboko. Tshilejilu, Bienzedi 16:16-19 (NW) udi utela “demon wa dibukisha” uvua upetesha nsongakaji kampanda “tshipedi tshia kubukisha.” Kadi, tshipedi tshiende tshia kusokolola malu atshilualua tshiakajimina pakipatshibua demon eu. Kabiyi mpata, dibuka ntshilobeshi tshitumika natshi kudi ba-demon bua kukoka bantu ku buteyi buabu.
11 Biwikala unyingalala bua lufu lua muena dîku uudi munange peshi mulunda wa pa muoyo, mbipepele mua kukokibua kudi tshilobeshi tshikuabu. Muena lubuku udi wakula ku spiritu udi mua kukuambila malu a pa buawu peshi udi mua kuakula ne dîyi didi diumvuika bu dia mufue. Udimuke! Diteta kuyukila ne bafue didi difikisha ku buteyi. Bua tshinyi? Bualu bafue kabena mua kuakula. Bu muudi pamu’apa mua kuvuluka, Dîyi dia Nzambi didi diamba patoke se: ku lufu muntu ‘udi upingana ku lupuishi, anu dine dituku adio, meji ende adi ajimina.’ Bafue “kabena bamanye bualu nansha bumue.” (Musambo wa 146:4, MMM; Muambi 9:5, 10, NW) Kabidi, bidi bushuwa bademon bavua bamanyibue bua didikija dîyi dia mufue ne kuambila muena lubuku udi ne spiritu malu adi atangila eu udi mufue. (1 Samuele 28:3-19) Nunku “eu yonso udi uyukila ne bafue” mmukuatshibue ku buteyi bua spiritu mibi ne udi wenza bualu budi bubengangane ne disua dia Yehowa Nzambi.—Dutelonome 18:11, 12, NW; Yeshaya 8:19.
BITUADIJILE KU DILOBESHA TOO NE KU DILUISHA
12 Paudi ulonda mubelu wa Dîyi dia Nzambi pa bidi bitangila spiritisme, udi ubenga tshilobeshi tshia ba-demon. (Fuanyikija ne Musambu wa 141:9, 10; Lomo 12:9.) Ebi bidi bisua kumvuija ne: spiritu mibi neyilekele kuteta bua kukukokesha anyi? Nansha kakese! Kunyima kua diteta Yezu misangu isatu, Satana “wakumbuka kudiye too ne tshikondo tshikuabu tshiakanyine.” (Luka 4:13, NW) Bia muomumue, spiritu ya tshitungu kayena anu ilobesha bantu kadi idi kabidi ibaluisha.
13 Uvuluka malu atuvua bamone kumpala pa diluishibua dia musadidi wa Nzambi Yobo kudi Satana. Diabolo wakajimija bimuna biende, ne kushipa bavule ba ku basadidi bende. Satana wakashipa mene ne bana ba Yobo. Kunyima, wakasa Yobo muine disama dibiadibi. Kadi Yobo wakalama muoyo mutoke wende kudi Nzambi ne wakabeneshibua bikole. (Yobo 1:7-19; 2:7, 8; 42:12) Biangatshile pinapu, ba-demon mbavuije bamue bantu tumama anyi mpofo ne mbatungunuke ne kusanka padi bantu bakenga. (Matayo 9:32, 33; 12:22; Mâko 5:2-5) Lelu’eu, luapolo idi ileja ne: ba-demon badi batatshisha bantu pa bidi bitangila bitupa bia lulelu ne badi bafikisha bakuabu ku dinyanguka lungenyi. Badi kabidi basaka bakuabu ku dishipangana ne ku didishipa, bidi bikale mpekatu kudi Nzambi. (Dutelonome 5:17; 1 Yone 3:15) Nansha nanku, binunu ne binunu bia bantu bavua bakuatshibue ku mateyi a spiritu mibi eyi bakapeta mushindu wa kudipikula. Mmunyi mudibi bienzeke buabo? Bakenza nunku pa kuenza bídiá bia mushinga mukole.
MMUNYI MUUDI MUA KUKANDAMENA SPIRITU MIBI
14 Ng’umue mushindu kayi uudi mua kukandamena spiritu mibi ne kudikuba wewe ne dîku diebe ku mateyi ayi? Bena nkristo ba mu siekele wa kumpala ba ku Efeze bavua ne spiritisme kumpala kua kulua bena kuitabuja, bakenza bídiá bimpe. Tudi tubala ne: “Bena majimbu bavule ba kudibo kutuala mikanda yabo, kuyosha kumpala kua bantu bonso.” (Malu Menza 19:19, MMM) Nansha biwikala kuvua ne spiritisme, imansha tshintu tshionso tshikuata natshi mudimu wa spiritisme peshi tshidi nende mu diumvuangana. Ebi bidi bikongoloja mikanda, bibejibeji, tusete tua vidéo, bimfuanyi, tusete tua mijiki, ne bintu bitumika nabi bua kipatshila ka spiritisme. Bidi kabidi bikongoloja mpingu ya kutendelela, bijimba, ne bikuabo bintu bivuala bua bukubi, ne mapa a kudi badi ne spiritisme. (Dutelonome 7:25, 26; 1 Kolinto 10:21) Tshilejilu: Bena dibaka babidi ba ku Thaïlande bakakengeshibua matuku a bungi kudi ba-demon. Kunyima bakimansha bintu bivua mu diumvuangana ne spiritisme. Tshipeta tshivua tshinyi? Bakapeta disulakana ku mabunda a ba-demon ne kunyima bakenza malubuluka malelela a mu nyuma.
15 Bua kukandamena spiritu mibi, tshídiá tshikuabu tshidi tshikengedibua ntshia kutumikila mubelu wa Paulo wa kuvuala bia-mvita bionso bia mu nyuma bifila kudi Nzambi. (Efeso 6:11-17, NW) Bena nkristo badi ne bua kukolesha bia-mvita biabo bua kuluisha spiritu mibi. Ebi bidi biumvuija tshinyi? “Pa mutu pa bionso,” ke muakamba Paulo, “nuangate ngabu munene wa ditabuja, unuikale mua kujima nende mikete ya kapia yonso ya mubi.” Bushuwa, padi ditabuja diebe dikola, makokeshi ebe a kukandamena nawu makole a spiritu mibi neakole.—Matayo 17:14-20.
16 Mmunyi muudi mua kukolesha ditabuja diebe? Pa kutungunuka ne kulonga Bible ne kutumikila mibelu yende mu nsombelu webe. Bukole bua ditabuja dia muntu mbuashila nangananga pa bukole bua tshishimikidi tshiadi—dimanya dia Nzambi. Kuena witabuja se: dimanya dijalame diudi mupete ne muangate ne muoyo mujima paudi ulonga Bible ndiibake ditabuja diebe anyi? (Lomo 10:10, 17) Nunku, kabiyi mpata, paudi utungunuka ne dilonga edi ne wangata tshibidilu tshia kubuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa, ditabuja diebe nedikoleshibue kupita apa mene. (Lomo 1:11, 12; Kolosai 2:6, 7) Nebikale dikubibua dinene ku mabunda a ba-demon—1 Yone 5:5.
17 Mbídiá kayi bia pa mutu bidi muntu udi mupangadija bua kukandamena makole a spiritu mibi ne bua kuenza? Bena nkristo ba ku Efeze bavua bakengela dikubibua bualu bavua basombele mu tshimenga muvua buenzeji bukole bua ba-demon. Nenku, Paulo wakabambila ne: “Sambilayi ku musangu ku musangu [mu spiritu, NW].” (Bena Efeze 6:18, MMM) Bu mutudi mu bulongolodi buule ne bademon, kusambila bikole bua dikubibua dia kudi Nzambi kudi ne mushinga bua kukandamena spiritu mibi. (Matayo 6:13) Dikuatshisha ne masambila a bakulu batekibue mu tshisumbu tshia bena nkristo bidi ne diambuluisha mu muanda eu—Yakobo 5:13-15.
TUNGUNUKA NE DILUANGANA DIEBE NE SPIRITU MIBI
18 Kadi, nansha kunyima kua dienza bídiá ebi bia nshindamenu, bamue bakatatshishibua kudi spiritu mibi. Tshilejilu, mulume kampanda mu Côte d’Ivoire wakalonga Bible ne Bantemu ba Yehowa ne wakanyanga bijimba biende bionso. Kunyima, wakenza malubuluka mimpe, kulambula muoyo wende kudi Yehowa, ne kutambuishibua. Kadi lumingu lumue kunyima kua batismo, ba-demon bakatuadija kumutatshisha kabidi, ne mêyi avua amuambila bua alekele ditabuja diende dipiadipia. Bualu ebu buobo bukuenzekele, nebileje ne: wajimiji dikubibua dia Yehowa anyi? Kabiena anu nanku misangu yonso.
19 Nansha muvua muntu mupuangane Yezu Kristo ne dikubibua dia kudi Nzambi, wakumvua dîyi dia tshifukibua tshibi tshia mu nyuma Satana Diabolo. Yezu wakaleja tshia kuenza mu nsombelu wa mushindu’eu. Wakambila Diabolo ne: “Umbuka, Satana!” (Matewuse 4:3-10, MMM) Bia muomumue, udi ne bua kubenga kuteleja mêyi adi afumina mu miaba ya nyuma. Kandamena spiritu mibi pa kubila Yehowa bua diambuluisha. Eyowa, sambila ne dîyi dikole utela dîna dia Nzambi. Nsumuinu 18:10 (NW) udi wamba ne: “Dîna dia Yehowa didi tshibumba tshikole. Muakane udi unyemenaku, udi upeshibua dikubibua.” Mulume muena nkristo eu wa mu Côte d’Ivoire wakenza nunku, ne spiritu mibi yakalekela kumutatshisha.—Musambu wa 124:8; 145:18.
20 Yehowa mmulekele spiritu mibi bua ikaleku, kadi udi uleja bukole buende, nangananga bua bulenga bua tshisamba tshiende, ne bua dîna diende didi dimanyishibua pa buloba bujima. (Ekesode 9:16) Biwashala pabuipi ne Nzambi, kuena ne bua kutshina spiritu mibi. (Nomba 23:21, 23; Yakobo 4:7, 8; 2 Petelo 2:9) Bukole buayi budi ne mikalu. Yakanyokibua mu matuku a Nowa, kuipatshibuayi mu diulu mu matuku adi panshi aa, ne mpindieu mmindile dilumbuluishibua diayi dia ndekelu. (Yuda 6; Buakabuluibua 12:9; 20:1-3, 7-10, 14) Bushuwa, idi ne buôwa bua kabutu kaayi katshilualua. (Yakobo 2:19) Nunku nansha spiritu mibi iteta kukukoka ne tshilobeshi tshia mushindu kampanda peshi kukuluisha mu mushindu kansanga, udi mua kuyikandamena. (2 Kolinto 2:11) Epuka mishindu yonso ya spiritisme, tumikila mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi, ne keba dianyisha dia Yehowa. Enza nunku kuyi ujingakana, bualu muoyo webe mmusuikibue ku dikandamena diebe dia makole a spiritu mibi!
TETA DIMANYA DIEBE
Mmunyi mudi spiritu mibi iteta mua kupambuisha bantu?
Bua tshinyi Bible udi ubenga spiritisme?
Mmunyi mudi muntu mua kupikudibua ku makole a spiritu mibi?
[Nkonko ya dilonga]
1. Ntshinyi tshiakenza Yezu pakapetanganaye ne spiritu mibi?
2. Nnkonko kayi ituakonkonona?
3. Mmunyi muakafika Satana Diabolo ku dikala tshidiye?
4. Mmunyi muvua bamue banjelu benze mpekatu mu matuku a Nowa?
5. Satana ne ba-demon bende badi ne tshipatshila kayi, ne ntshinyi tshidibo batumika natshi bua kukuata bantu mu buteyi?
6. Spiritisme ntshinyi, ne tela imue ya ku mishindu yende?
7. Mmu bualabale kayi mudi spiritisme mutangalake, ne bua tshinyi mmutangalake nansha mu matunga mabikidibue mudiwu a bena nkristo?
8. Mmuenenu kayi udi nende Mifundu pa spiritisme?
9. Bua tshinyi tudi mua kukoma ne: ngumu ya lelu idi ifuma mu miaba ya mu nyuma kayena ifuma kudi Yehowa?
10. Dibuka ntshinyi, ne bua tshinyi tudi ne bua kudiepuka?
11. Mmunyi mudi diteta kuyukila ne bafue difikisha ku buteyi?
12, 13. Ntshijadiki kayi tshidiku bua se: ba-demon batu batungunuka ne kuteta ne kutatshisha bantu?
14. Mu diumvuangana ne tshilejilu tshia bena nkristo bena Efeze ba mu siekele wa kumpala, mmunyi muudi mua kukandamena spiritu mibi?
15. Mu dikandamena makole a spiritu mibi, ntshídiá kayi tshikuabu tshia mushinga tshidi tshikengedibua?
16. Mmunyi muudi mua kukolesha ditabuja diebe?
17. Mbídiá kayi bia pa mutu bidi mua kukengedibua mu dikandamena makole a spiritu mibi?
18, 19. Ntshinyi tshidi mua kuenjibua bikala ba-demon bakengesha tshiakabidi muntu kampanda?
20. Mu tshikoso, ntshinyi tshiudi mua kuenza bua kukandamena spiritu mibi?
[Tshimfuanyi mu dibeji 110]
Mmunyi muutu umona spiritisme mu mishindu yende mishilashilangane?
Bua tshinyi udi ne bua kutungunuka ne kukandamena spiritu mibi?