Bapele eku bikale babanji—Mmunyi mudibi mua kuenzeka?
Kukadi kupite siekele mivule, muena meji mukuabu wakasambila bua kalu mupele. Bua tshinyi dilomba dia mushindu’eu? Bualu uvua utshina ne: bupele buvua mua kujula mmuenenu ne bienzedi bivua mua kuteka malanda ende ne Nzambi mu njiwu. Ebi mbitoke mu mêyi ende aa: ‘Undishe biakudia bidi binkumbanyina . . . bua tshikadi mupele ne tshibi bianyi, bua tshinyangi dîna dia Nzambi wanyi.’—NSUMUINU 30:8, 9.
EBI mbisue kumvuija ne: mbualu bukole bua mupele kusadilaye Nzambi ne lulamatu anyi? Nansha kakese! Mu miyuki ya bantu, basadidi ba Yehowa Nzambi bungi kabuyi kubala mbalame muoyo-mutoke wabu kudiye kakuyi ditangila ntatu mikeba kudi bupele. Yehowa pende, udi unanga aba badi bamueyemena ne udi ubakumbajila majinga abu.
Bena lulamatu ba kale
Mupostolo Paulo muine uvua mu bikondo bia bupele. (2 Kolinto 6:3, 4) Wakumvuija kabidi bua ‘tshisumbu tshinene’ tshia bantemu bena lulamatu ba kumpala kua Buena-nkristo, bamue ba kudibu ‘bakendakana baluate biseba bia mikoko ne bia mbuji, bakengela bintu . . . bendakana mu bipela ne mu mikuna ne mu nyongolo ne mu mena a mu buloba.’—Ebelu 11:37, 38; 12:1.
Umue wa mu bena lulamatu aba uvua muprofete Eliya. Munkatshi mua bidimu bisatu ne tshitupa bia munanga, Yehowa wakamupesha biakudia pa tshibidilu. Diambedi, Nzambi wakasaka bikololo bua kutuadila muprofete eu diampa ne munyinyi. (1 Bakelenge 17:2-6) Pashishe, mu tshishima Yehowa wakakuba ndambu wa bukula ne mafuta bivua munga mukaji mukamba muambuluishe nabi Eliya. (1 Bakelenge 17:8-16) Biakudia kabivua nansha bia nsongo, kadi biakalama muprofete ne muoyo, pamue ne mukaji eu ne muanende.
Yehowa wakakuatshisha bia muomumue muprofete Yelemiya mu bikondo bia ntatu ya mfranga. Yelemiya wakashala ne muoyo pavua Yeruzaleme mutshintshimika kudi bena Babilone, pavua bantu ne bua ‘kudia bidia biabu bilonde tshipiminu ne bakuatshike buôwa.’ (Yehezekele 4:16) Ndekelu wa bionso, nzala yakatamba kukola mu tshimenga mu mushindu wa se: bamue bakaji bakadia mibidi ya bana babu balela. (Muadi 2:20) Nansha muvua Yelemiya muikale mu buloko bua diyisha diende dia dikima, Yehowa wakatabalela bua se: bikale bamupesha “mukata wa diampa” dituku dionso “too ne pakajika mampa onso a mu tshimenga.”—Yirmeya 37:21, Mukanda wa Mvidi Mukulu.
Nenku Yelemiya, mumue ne Eliya, bavua ne biakudia bikese. Mifundu kayena ituambila tshintu anyi bungi bua misangu ivua Yelemiya udia panyima pa biakudia bimane kujika mu Yeruzaleme. Pabi, tudi bamanye se: Yehowa wakamukuatshisha ne se: wakashala ne muoyo mu tshikondo atshi tshikole tshia nzala.
Lelu’eu, bupele budi mu miaba yonso ya pa buloba. Bilondeshile Matunga Masanga, bupele mbutambe kunguila mu Afrike. Dimanyisha dia O.N.U. ku tudiomba diakamba mu 1996 ne: “Pabuipi ne tshia-bibidi tshia bantu bonso ba mu Afrike tshidi mu bupele.” Bungi bua bantu badi batumikila mêyi-maludiki a mu Bible mu nsombelu wabu ne badi basadila Nzambi ne lulamatu, ne dieyemena dia se: neabakuatshishe, budi buenda bubanda mu Afrike nansha mudiku divula dia ntatu ya malu a mfranga. Tangila bimue bilejilu bia mu tshitupa tshikuabu tshia buloba buetu ebu buvuanduluke.
Kulama bululame
Michael,a musombele mu Nigeria, ntshidime muikale ne bana basambombo ba kudisha. Udi wamba ne: “Mbikole bua kuikala muena bululame paudi kuyi ne mfranga bua kutabalela dîku diebe. Kadi, pandi mu diteta bua kupanga kuleja bululame, ndi ndivuluija Efeso 4:28, udi wamba ne: ‘Muntu wa kuiba, alekele kuiba; kadi akuate mudimu, enze budi buimpe ne bianza biende.’ Nenku padi diteta dimvuila, ndi ndikonka nkayanyi ne: ‘Ndiku mukuate mudimu bua mfranga eyi anyi?’”
Michael udi usakidila ne: “Tshilejilu, pamvua ngendakana dimue dituku, ngakamona kabuta ka ku bianza kafinuka ne kamata panyima pa ntukutuku mukuabu. Tshivua ne mushindu wa kuimanyika muendeshi, nanku meme kuambula kabuta aku ne kusangana se: kavua kûle tente ne mfranga! Pa kutumika ne mikanda ya bumuntu ivuamu, ngakapeta muenaku ne kumupingajila kabuta kende.”
Kuluisha tunyinganyinga
Muntu mukuabu mu Afrike wa ku Nord wakamona se: “Bupele budi [bu] muntu muela mu tshina tshile, muikale umona bipepele butoke ne bantu badi bapitshila kumpenga aku, kadi kayi ne dîyi dia kuela bua kulomba diambuluisha anyi kayi ne tshibandilu bua kupatuka.” Kabiena bikemesha mudi bupele misangu mivule bufila nyanji ya kanyinganyinga ne lungenyi lua dipangila! Nansha basadidi ba Nzambi badi mua kumona mabanji a bakuabu ne kutuadija kuela meji ne: nsombelu wa muoyo-mutoke kêna ne mushinga. (Fuanyikija ne Musambu 73:2-13.) Mmunyi mutudi mua kutshimuna nyanji ya nunku’eu?
Peter, muena mu Afrike wa ku Ouest, wakapeta pansio panyima pa bidimu 19 bia mudimu mu mbulamatadi. Mpindieu udi upandukila anu ku mfranga ya pansio. Peter udi wamba ne: “Pandi mu bikondo bia diteketa ku muoyo, ndi ndivuluija bindi mubale mu Bible ne mu mikanda ya Société Watch Tower. Ndongoluelu eu wa kale ukadi pa kujimina, ne tudi bindile ndongoluelu mutambe buimpe.
“Kabidi, ndi ntuma meji ku 1 Petelo 5:9, udi wamba ne: ‘Nutantamene [Satana] bajalame mu ditabuja dienu; bualu bua nudi bamanye ne: makenga muomumue adi makumbajibue mu bana benu ba mu Kristo badi pa buloba ebu.’ Nenku tshiena nkayanyi udi ukenga nansha. Mavuluija aa adi angambuluisha bua kumbusha ngenyi idi itekesha ku muoyo ne ibungamija.”
Peter udi usakidila ne: “Kabidi, Yezu wakenza bishima bia bungi pavuaye pa buloba, kadi kakavuija muntu nansha umue mubanji mu bintu bia ku mubidi. Bua tshinyi ndi ne bua kutekemena bua kumvuijaye meme mubanji?”
Bukole bua disambila
Disemena pabuipi ne Yehowa Nzambi mu disambila mmushindu mukuabu wa kuluisha ngenyi mibi. Pakalua Mary Ntemu wa Yehowa mu 1960, dîku diende diakamulekela. Kayi musedibue ne muikale mpindieu ne mvula 50, kêna ne bukole bua mubidi ne udi ne tuntu tua ku mubidi tukese tua dikema. Nansha nanku, udi ne lukunukunu mu mudimu wa bena nkristo.
Mary udi wamba ne: “Pandi ndiumvua mutekete ku muoyo, ndi nya kudi Yehowa mu disambila. Ndi mumanye se: muntu nansha umue kêna mua kungambuluisha kupita mudiye mua kuenza. Ndi mujingulule ne: paudi weyemena Yehowa, udi ukuambuluisha. Ntu misangu yonso mvuluka mêyi a Mukalenge Davidi, adi mu Musambu 37:25: ‘Ngakadi nsongalume, katataka ngakulua muntu mukole; kadi tshiena muanji kutangila muntu muakane mushale patupu, anyi bana bende baledibue balombe biakudia.’
“Ndi mpetela kabidi dikankamija ku malu mamona kudi bakulu banyi ba mu nyuma balume ne bakaji, adi malonda mu Tshibumba tshia Nsentedi. Yehowa Nzambi wakabambuluisha, nenku ndi mumanye se: neatungunuke ne kungambuluisha panyi. Udi ubenesha ka-mudimu kanyi ka disumbisha bukula [bua tshiomba], ne ndi ngenza mushindu wa kukumbaja majinga anyi a ku dituku ne ku dituku. Misangu mikuabu pantu tshiyi ne mfranga ne ndikonka tshia kuenza, Yehowa utu utuma muntu kampanda udi umpesha mfranga ne wamba ne: ‘Yaya, suaku wangata kuoku.’ Yehowa katu muanji kungela nyima.”
Mushinga wa dilonga dia Bible
Bantemu ba Yehowa badi bangata dilonga dia Bible, udi Dîyi dia Nzambi ne mushinga, ne bapele ba munkatshi muabu badi benza bia muomumue. John, muikale ne mvula 60, udi usadila bu mpanda-njila (muyishi wa Bukalenge wa ku dîba ne ku dîba) ne musadidi wa mudimu mu tshisumbu. Mmusombele mu tshizubuzubu tshikuabu tshia bisasa bibidi, pamue ne mêku makuabu 13 adi masombemu. Udi mu tshitupa tshia tshisasa tshia muinshi, tshijika ne mabaya. Munda mudi nkuasa ya kale ibidi ne mesa mûle ne mishiki ya mikanda miumvuiji ya Bible. Udi ulala pa tshiata tshia mungu.
John uvua upeta dolare umue ku dituku mu disumbisha mampa, kadi pakakandikabu dibuela dia bukula bua mampa mu ditunga, wakajimija disoso diende dia kupandukila. Udi wamba ne: “Imue misangu ntu mmona nsombelu mukole be, kadi ndi ntungunuka ne kuenza bumpanda-njila. Yehowa ke udi unkuatshisha. Ndi ngenza mudimu wonso undi mpeta, ne tshiena ngeyemena muntu nansha umue bua kunkuatshisha anyi kundisha, nansha mudi bana betu mu tshisumbu bikale bangambuluisha. Badi bangambuluisha bua kukeba mudimu ne imue misangu bampesha mfranga.
“Ndi ndilamina dîba dia kubala Bible ne mikanda ya Société Watch Tower. Ndi ndonga mu mêba a pa dinda padi mu nzubu mutalale talalaa, ne ndi mbala kushòò butuku dîba dionso ditudi ne nzembu. Ndi mumanye se: ndi ne bua kunanukila mu didilongela dianyi.”
Kulongesha bana bua muoyo wa kashidi
Daniel mmulume mufuishe mukaji, ne udi ne bana basambombo. Mu 1985 wakajimija mudimu wende uvuaye nawu munkatshi mua bidimu 25, kadi wakapeta mudimu wa disumbisha mu magazen. Udi wamba ne: “Nsombelu mmukolele dîku mu malu a mfranga. Mpindieu tudi mua kudia anu musangu umue ku dituku. Umue musangu tuakalala ne nzala matuku asatu. Tuvua tunua anu mâyi bua kushala ne muoyo.”
Daniel udi wambuluisha bu mukulu mu tshisumbu. Udi wamba ne: “Tshitu muanji kupangila bisangilu bia bena nkristo, ne ndi ntungunuka ne kuenza midimu ya teokrasi. Padiku mudimu kayi wonso wa kuenza ku Nzubu wa Bukalenge, ndi ngenza mushindu wa kuikalaku. Ne padi nsombelu ukola, ndi ndivuluija mêyi a Petelo mambila Yezu, adi mu Yone 6:68: ‘Mukalenge, netuye kudi nganyi?’ Bingalekela kusadila Yehowa, nkuepi kungaya? Mêyi a Paulo adi mu Lomo 8:35-39 adi kabidi ampesha dipangadika bualu adi aleja ne: kakuena tshintu nansha tshimue tshiatupandulula ku dinanga dia Nzambi ne Kristo. Eu ke mmuenenu undi ndongesha bana banyi. Ntu mbambila misangu ne misangu ne: katuena ne bua kulekela Yehowa nansha kakese.” Lukunukunu lua Daniel, lusangisha ne dilonga dia Bible pa tshibidilu mu dîku, ndupete buenzeji buimpe pa bana bende.
Lungenyi lua difila
Muntu udi mua kuela meji ne: aba badi mu bupele bukole kabena ne mushindu wa kufila mapa a mpetu bua kulubuluja bipatshila bia Bukalenge. Kadi kabiena nanku to. (Fuanyikija ne Luka 21:1-4.) Bamue Bantemu mu Ghana, bikale ne budimi bu mudimu wabu munene bua kudiambuluisha, mbateke ku luseke tshitupa tshia budimi buabu bua kutumika natshi bua kulubuluja bipatshila bia Bukalenge bua Nzambi. Padibu basumbisha bia mu tshitupa atshi tshia budimi buabu, badi batumika ne mfranga anu bua tshipatshila atshi, tshidi tshitangila difila mapa mu Nzubu wa Bukalenge wa muaba au wa Bantemu ba Yehowa.
Joan udi mpanda-njila musombele mu Afrike wa pankatshi. Bua kumona mua kutabalela bayende udi ne tuneke pamue ne bakuabu banayi badi kumbelu, udi usumbisha mampa. Pavua tshisumbu tshidiye utantshila tshikeba bibasa bia mu Nzubu wa Bukalenge, dîku dia Joan diakangata dipangadika dia kufila lupetu luonso luvuabu nalu mu nzubu. Bakashala anu bianza bitupu. Kadi dituku diakalonda, kabiyi bitekemena, muntu kampanda wakabafuta dibanza dia kale dilale diboboke, kubapeshaye mfranga ikavuabu kabatshiyi batekemene kabidi bua kuyipeta!
Joan mmuena kalolo ne kêna usumpakana bipitshidile bua mfranga. “Mu disambila ndi ngumvuija Yehowa nsombelu wanyi, ne pashishe ndi nya mu mudimu wa budimi. Tudi bamanye se: kudi ditekemena dikese bua kupeta nsombelu mutambe buimpe mu ndongoluelu eu wa malu. Kadi, tudi bajadike ne: Yehowa neakumbaje majinga etu.”
Kuleja disuminyina
Bantemu ba Yehowa mbamanyike bua dinangangana diabu. (Yone 13:35) Aba badi ne mfranga badi bambuluisha bena nkristo nabu badi mu dikenga. Pa tshibidilu ebi bitu bilua bu dipa ne imue misangu bu diambuluisha ne mudimu.
Mark, musombele mu Congo (Zaïre wa kale), udi usama nsudi. Nsudi mminyange minu ne bana bende ba nkasa. Pa nanku, bua kuenda udi ushindamena ku mitshi ya balema. Pakangata Mark dipangadika dia kusadila Yehowa, wakatuadija kuenza mashintuluka manene mu nsombelu wende. Pamutu pa kulomba ka-pa-luse ka biakudia bu muvuaye wenza kumpala, wakabanga kudikunyina biende nkayende. Wakenza kabidi madioto a buloba, akasumbishaye.
Nansha muvuaye ne bulema, Mark wakatungunuka ne kuenza mudimu ne disuminyina. Pashishe wakasumba tshitupa tshia buloba ne kuibakamu kazubu kende kakese. Lelu’eu, Mark udi wambuluisha bu mukulu mu tshisumbu ne badi bamunemeka bikole mu tshimenga mudiye musombele. Mpindieu udi ukuatshisha bakengi bakuabu.
Bushuwa, mu miaba ya bungi mbikole menemene bua kupeta mudimu. Munga mukulu muena nkristo udi usadila mu bimue bia ku biro bia filiale ya Société Watch Tower mu Afrike wa pankatshi wakafunda ne: “Kuneku bana betu bavule kabena ne mudimu. Bamue badi bateta bua kudienzela midimu yabu nkayabu, kadi mbualu bukole. Bavule mbele meji ne: bu mudibu anu mua kukenga nansha buobu benze tshinyi, badi badipangisha bintu bia ku mubidi mu dikala ba-ministre bampanda-njila. Mu dienza nanku, bavule mbamone se: mbabeneshibue bikole kupita pavuabu mua kupeta mudimu wa difutu dikese peshi mene kadiyiku.”
Yehowa udi ukuatshisha bantu bende
Yezu Kristo wakamba bua bualu buende ne: ‘Mibuabua idi ne mena ayi, nyunyu ya mulu idi ne masua ayi; kadi Muana wa muntu kêna ne pa kuladika mutu wende.’ (Luka 9:58) Bia muomumue, mupostolo Paulo wakafunda ne: “Too ne mpindiewu, tutshidi tufua nzala ne nyota, katuyi tshilamba; badi batukengesha, tuenda tulalakana.”—1 Bena Korente 4:11, MMM.
Yezu ne Paulo bonso babidi bakasungula bua kuikala ne nsombelu mushadile mu malu a mfranga bua kumonabu mua kutungunuka tshishiki ne mudimu wabu. Bena nkristo bavule ba lelu mbapele bualu kabena ne tshikuabu tshia kuenza to. Nansha nanku, badi batumikila mêyi-maludiki a mu Bible mu nsombelu wabu ne badi bakeba bua kusadila Yehowa ne lukunukunu luonso. Mbamanye se: Yehowa mmubanange bikole bu mudibu bamona bulelela bua dishindika dienza kudi Yezu ne: “Nunku tungunukayi ne kukeba diambedi bukalenge ne buakane buende, ne bintu bikuabu ebi bionso [bia ku mubidi] nebanusakidilebi.” (Matayo 6:25-33, NW) Kabidi, basadidi ba Nzambi aba bapele badi ne tshijadiki tshia se: “dibenesha dia Yehowa—ke ditu divuija muntu mubanji.”—Nsumuinu 10:22, NW.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mêna mmashintulula mu tshiena-bualu etshi.
[Kazubu mu dibeji 6]
Mbanganyi badi “Benji ba Dîyi”?
BILONDESHILE dikonkoloja dia Gallup dia mu 1994, bena Amerike 96 pa lukama “badi bitabuja Nzambi anyi spiritu kampanda udi ku mutu kua bionso.” Kudi kabidi “ekleziya mivule ku muntu mu États-Unis kupita mu ditunga dikuabu kayi dionso pa buloba,” ke muakamba tshikandakanda tshia U.S.News & World Report. Nansha mudiku bimuenekelu bia dinemekela Nzambi bia nunku, George Gallup, Jr., mukonkolojanganyi wa mutantshi mule, udi wamba ne: “Bualu bunene budiku mbua se: bena Amerike ba bungi ki mbamanye tshidibu bitabuja anyi bua tshinyi badi bitabuja.”
Bishiferi bidi bileja kabidi ne: kudi dishilangana dinene pankatshi pa mitabuja a malu a Nzambi a bantu bavule ne bienzedi biabu. Tshilejilu, mufundi wa mikanda Jeffery Sheler, udi wamba ne: “bamanyi ba nsombelu ya bantu badi bamona se: bimue bia ku bitupa bia ditunga bidi ne dibunda dia bibawu dipite bungi bidi kabidi bimueneka bu miaba idi ne ditabuja ne bienzedi bia malu a Nzambi bipite bukole.”
Ebi kabiena ne bua kukemesha to. Bua tshinyi? Bualu, nkatshia anu ku kale mu siekele wa kumpala, mupostolo Paulo wakadimuija bena nkristo nende bua kudimukilabu aba ‘badi bamba ne: mbamanye Nzambi, kadi bikale bamudiula ne bienzedi biabu.’ (Tito 1:16) Kabidi, Paulo wakambila nsongalume Timote ne: “matuku a ku nshikidilu” avua ne bua kumanyikila ku bantu badi “bikale ne tshimuenekelu tshia bulamate kudi Nzambi kadi badiula bukole buabu.”—2 Timote 3:1, 5, NW.
Nansha nanku, bena nkristo balelela badi benza muabu muonso bua kulonda dîyi-dituma dia Yezu Kristo dia ‘kuya . . . kuvuija ba bisamba bionso bayidi.’ (Matayo 28:19) Mushindu’eu badi ‘balua benji ba dîyi, kabayi bateleji patupu.’—Yakobo 1:22, NW.
[Tshimfuanyi mu dibeji 7]
Pa buloba bujima bantu badi bangata dilonga dia Bible ne mushinga