Nshapita Wa Dikumi
Bukalenge “budi kabuyi bubutudibua”
1. Malu adi menzeke pa buloba mmajadike bualu kayi budi butangila bantu?
MALU adi enda enzeka pa buloba matuku onso aa adi ajadika ne: bantu ki mbapete diakalenga padibu babenge bumfumu bunene bua Yehowa ne bakebe bua kudilombola nkayabu to. Kakuena bukokeshi bua bana ba bantu nansha bumue budi butuadile bantu masanka kakuyi kansungasunga to. Nansha mudi bantu bavudije mamanya abu mu malu a siyanse mu mushindu utu kauyi muanji kuenzeka katshia ne katshia, ki mbafike ku dijikija masama anyi kumbusha lufu nansha bua muntu umuepele to. Mamfumu a bantu ki mmajikije mvita, tshinyangu, dibunda bibawu, nkosa mishiku ne bupele to. Mamfumu adi akengesha bantu atshidi anu akokesha mu matunga a bungi. (Muambi 8:9) Dienza biamu, lukuka ludi nalu bantu ne dipanga diabu mbinyangishe buloba, kunyangisha kabidi mâyi ne kapepe. Ngenzelu mubi udi nende banene ba mbulamatadi mu malu a mpetu udi upangisha bantu ba bungi bua kupeta bia kudiambuluisha nabi. Bidimu binunu bivule bidi muntu mukokeshe mbileje bulelela bua mêyi aa: “[Yehowa], ndi mumanye ne: muntu kena mfumu wa njila udiye ulonda, muntu wendenda ewu kena ne bukole bua kuludika makasa ende.”—Yelemiya 10:23, MMM.
2. Ntshintu kayi tshimuepele tshidi mua kujikija makenga a bantu?
2 Kadi tshidi mua kujikija ntatu eyi ntshinyi? Bukalenge bua Nzambi buvua Yezu muambile bayidi bende bua kulombabu mu disambila ne: ‘Bukalenge buebe bulue. Benze pa buloba muudi musue bu mudibu benza mu diulu.’ (Matayo 6:9, 10) Badi babikila Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu ebu mu 2 Petelo 3:13 ne: ‘diulu dipiadipia’ didi ne bua kukokesha ‘buloba bupiabupia,’ anyi nsangilu wa bantu bakane. Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu ebu budi ne mushinga wa bungi bualu buobu ke buvua bualu bunene bua diyisha dia Yezu. (Matayo 4:17) Wakaleja muaba udi Bukalenge ebu ne bua kuikala nawu mu nsombelu wetu, pakafilaye mubelu eu: ‘Diambedi kebayi Bukalenge buende ne buakane buende.’—Matayo 6:33.
3. Bua tshinyi bidi bikengela mpindieu bua tuetu kumanya malu adi atangila Bukalenge bua Nzambi?
3 Mpindieu bidi bikengela tuetu kumanya menemene malu adi atangila Bukalenge bua Nzambi, bualu mu katupa kîpi emu Bukalenge ebu nebudikuatshile malu onso mu bianza ne kushintulula nkokeshilu wa pa buloba apa bua kashidi. Danyele 2:44 udi umanyisha ne: ‘Mu matuku a bakalenge aba [mmumue ne: mbulamatadi idi ikokesha mpindieu] Nzambi wa mu diulu neajadike bukalenge bukuabu [mmumue ne: bukalenge bua mu diulu] budi kabuyi bubutudibua tshiendelele. Bukokeshi buabu kabuena bupianyibua kudi bantu bakuabu [mmumue ne: bantu kabakukokesha kabidi pa buloba to], kadi nebutshibule makalenge aa [mmumue ne: makalenge adiku mpindieu] onso bitupa bitupa, nebuabutule, ne buobu nebujalame tshiendelele.’ Nunku Bukalenge abu nebutuishe matuku a ku nshikidilu aa ku ndekelu pa kubutula ndongoluelu mubi wa malu eu yonso butubutu. Dikokesha dia buloba kudi Bukalenge bua mu diulu nedijalame ntuntuntu. Nanku tuikalayi ne dianyisha dia bungi bua mudi disulakana diatuala Bukalenge ebu dikale dikadi pabuipi mpindieu!
4. Pa bidi bitangila Bukalenge, ntshinyi tshiakenzeka mu diulu mu 1914, ne bua tshinyi bualu ebu budi ne mushinga buetu tuetu?
4 Mu tshidimu tshia 1914, bakateka Kristo Yezu Mukalenge ne kumupeshabu bukenji bua ‘kukokesha munkatshi mua badi nende lukuna.’ (Musambu 110:1, 2) Kabidi mu tshidimu atshi, ‘matuku a ku nshikidilu’ a ndongoluelu mubi wa malu eu akatuadija. (2 Timote 3:1-5, 13) Mu tshine tshikondo tshimue tshimue atshi, malu avua Danyele mumone mu tshikena-kumona akenzeka mu diulu. “Wa Kale wa Matuku a Bungi,” Yehowa Nzambi, wakapesha Muana wa muntu, Yezu Kristo, ‘bukokeshi, butumbi ne bukalenge, bua bantu bonso, ba bisamba bionso ne ba miakulu yonso bamukuatshile mudimu.’ Danyele wakafunda bua tshikena-kumona etshi ne: ‘Bukokeshi buende budi bukokeshi bua tshiendelele, budi kabuyi mua kujimina, bukalenge buende mbukalenge budi kabuyi mua kubutudibua.’ (Danyele 7:13, 14) Ku diambuluisha dia Bukalenge bua mu diulu ebu budi mu bianza bia Kristo Yezu, Nzambi neapeshe bantu badi banange buakane bintu bilengele bungi tshianana bivuaye mulongolole pakatekaye mulume ne mukaji ba kumpala mu Mparadizu.
5. Mmalu kayi adi atangila Bukalenge adi atusankisha bikole, ne mbua tshinyi?
5 Dijinga diebe ndia kuikala umue wa mu bena Bukalenge ebu wa lulamatu anyi? Biwikala musue, nebikusankishe bikole bua kumanya mushindu udi mbulamatadi wa mu diulu eu mulongolole ne mudimu wende. Keba bua kumanya tshidi Bukalenge ebu buenza mpindieu, tshienzabu matuku atshilualua ne tshidibu butulomba. Wewe mukonkonone bimpe menemene bua kumanya tshidi Bukalenge ebu, dianyisha diebe nedikole. Wewe muanyishe bukokeshi buabu, neukumbane menemene bua kumanyisha bakuabu malu malenga ikala Bukalenge bua Nzambi ebu ne bua kuenzela bantu bena butumike.—Musambu 48:12, 13.
Bakokeshi ba Bukalenge bua Nzambi
6. (a) Mmunyi mudi Mukanda wa Nzambi uleja muena bumfumu bunene budi bumuenekela ku Bukalenge bua Masiya? (b) Mmushindu kayi udi malu atudi tumanya pa bidi bitangila Bukalenge ne bua kutuambuluisha?
6 Bumue bua ku malu manene adi dikonkonona edi dimanyisha mbua se: Bukalenge bua Masiya ebu budi mushindu udi Yehowa uleja bumfumu buende bunene. Yehowa ke uvua mupeshe Muanende ‘bukokeshi, butumbi ne bukalenge.’ Kunyima kua bamane kupesha Muana wa Nzambi bukenji bua kutuadija kukokesha bu Mukalenge, mêyi makanyine akafuma mu diulu amba ne: ‘Bukalenge bua pa buloba buakulua bukalenge bua Mukalenge wetu [Yehowa Nzambi], ne bua Kristo wende, ne yeye [Yehowa] neakokeshe too ne tshiendelele.’ (Buakabuluibua 11:15) Nunku bualu buonso butudi tumona budi butangila Bukalenge ebu ne tshidibu buenza budi mua kutukoka kudi Yehowa. Malu atudi tumanya adi ne bua kutusaka bua kukokela bumfumu buende bunene kashidi ne kashidi.
7. Bua tshinyi bidi bualu bua disanka kutudi bua mudi Yezu Kristo muikale Mukokeshi Muleji mpala wa Yehowa?
7 Manya kabidi ne: Yehowa mmuteke Yezu Kristo mu nkuasa wa bukalenge bu Mukokeshi Muleji mpala Wende. Bu muvuaye Muenji wa mudimu wa dilambu uvua Yehowa muangate bua kuenza buloba ne bantu, Yezu mmumanye bimpe bitambe malu atudi nawu dijinga kutupita ne tuetu. Kabidi, katshia pakafukabu muntu, wakaleja ne: uvua ‘ne disanka divule bua kusomba ne bukua-bantu.’ (Nsumuinu 8:30, 31; Kolosai 1:15-17) Mmunange bantu bikole, ke bualu kayi wakafika too ne ku dilua panu pa buloba bua kulambula muoyo wende bua kutupikula. (Yone 3:16) Ke kutupeteshaye mushindu wa kupikudibua ku mpekatu ne lufu ne wa kuikala ne muoyo wa kashidi.—Matayo 20:28.
8. (a) Bishilangane ne makalenge a bantu, bua tshinyi mbulamatadi wa Nzambi neashale kashidi? (b) Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa “mupika wa lulamatu ne wa budimu” ne mbulamatadi wa mu diulu?
8 Bukalenge bua Nzambi mmbulamatadi mujalame, wa kashidi. Tshidi tshijadika ne: Bukalenge ebu budi ne bua kushala kashidi mbualu Yehowa kêna mua kufua to. (Habakuka 1:12) Bishilangane ne makalenge a bana ba bantu, Yezu Kristo udi Nzambi mupeshe bukokeshi kêna pende mua kufua to. (Lomo 6:9; 1 Timote 6:15, 16) Bakuabu bakokesha pamue ne Kristo mu bukalenge buende bua mu diulu mbantu aba 144 000, basadidi ba lulamatu ba Nzambi ba mu ‘tshisamba tshionso, mu muakulu wonso, ne ba munkatshi mua bantu bonso, ne ba munkatshi mua ditunga dionso.’ Bantu aba pabu nebapete muoyo udi kauyi ne lufu. (Buakabuluibua 5:9, 10; 14:1-4; 1 Kolinto 15:42-44, 53) Ba bungi ba kudibu bakadi patudi tuamba apa mu diulu, ne badi bashale batshidi pa buloba buobu ke badi benza kasumbu ka “mupika wa lulamatu ne wa budimu” ka matuku etu aa, kadi katantshisha malu a Bukalenge ne lulamatu luonso.—Matayo 24:45-47, NW.
9, 10. (a) Bukalenge bua Nzambi nebumushe malu kayi adi atapulula bantu ne abanyanga? (b) Bituikala katuyi basue kulua baluishi ba Bukalenge bua Nzambi, tudi ne bua kuepuka bua kudibueja mu malu kayi?
9 Yehowa neatume biluilu biende bua kusukulabi buloba mu katupa kîpi emu ne pa dîba didiye mulongolole. Nebibutule bantu badi babenga ku bukole bua kuitaba mudi Yehowa mfumu munene ne bapetula patoke malu adiye mulongolole bua kuenza ku butuangaji bua Yezu Kristo. (2 Tesalonike 1:6-9) Dituku adi nedikale dituku dia Yehowa, dikala bantu bindile bindilemu bua Yehowa kubingishaye bumfumu buende butambe bunene. ‘Monayi, dituku dia Yehowa dilualua, dikengesha bantu, dikala dia tshikisu ne dia tshiji tshikole, ndia kubutula bantu babi.’ (Yeshaya 13:9) “Dituku adi ndituku dia njiya, ndituku dia ntatu ne kanyinganyinga, ndituku dia kunyanguka ne kubutuka, ndituku dia mîdima ne mufitu, ndituku dia matutu ne mîdima mikole.”—Sefanya 1:15.
10 Ntendelelu ya dishima yonso ne mbulamatadi yonso ya bantu ne biluilu biawu, bidi ku buenzeji bua mukokeshi wa panu udi kayi umueneka nebibutudibue bua kashidi. Bantu bonso badi balonda malu a bena panu benda bakeba anu masanka abu nkayabu, kabayi bena bulelela, bikale bena tshiendenda, nebabutuke. Nebumbushe Satana ne ba-demon bende bua kabikadi kabidi pamue ne bantu pa buloba, ne nebabele mu lukanu bua bidimu tshinunu. Nunku Bukalenge bua Nzambi nebukokeshe malu onso a pa buloba. Bushuwa, badi banange buakane nebapete disulukana!—Buakabuluibua 18:21, 24; 19:11-16, 19-21; 20:1, 2.
Mushindu wakumbana bipatshila bia Bukalenge
11. (a) Mmushindu kayi wikala Bukalenge bua Masiya mua kukumbaja dijinga dia Yehowa bua buloba? (b) Bukokeshi bua Bukalenge nebuenzele bantu bikala pa buloba tshikondo atshi malu kayi?
11 Bukalenge bua Masiya nebukumbaje menemene dijinga divua nadi Nzambi ku mbangilu kua buloba ebu. (Genese 1:28; 2:8, 9, 15) Too ne lelu’eu, bantu mbapangile mua kukumbaja dijinga adi. Kadi, “buloba bua bantu bulualua” nebuikale ku bukokeshi bua Yezu Kristo Muana wa muntu. Bantu bonso bapanduka ku dibutula dia Yehowa dia ndongololuelu mubi eu nebenze mudimu mu buobumue ku bulombodi bua Kristo Mukalenge, benza ne disanka ku muoyo tshionso tshidiye ubalomba, bua buloba bujima kuluabu mparadizu. (Ebelu 2:5-9) Bantu bonso nebapete disanka mu mudimu wa ku bianza biabu ne nebapete biakudia bia bungi biapatula buloba.—Musambu 72:1, 7, 8, 16-19; Yeshaya 65:21, 22.
12. Mmunyi muapeta bakokedi ba Bukalenge bupuangane bua mu lungenyi ne bua ku mubidi?
12 Pakafukabu Adama ne Eva, bavua bapuangane, ne Nzambi uvua ujinga bua buloba buwule tente ne ndelanganyi ya Adama ne Eva, ne bonso bikale bapuangane mu lungenyi ne ku mubidi. Dijinga edi nedikumbane menemene mu bukokeshi bua Bukalenge ebu. Ebi bidi bilomba kabidi bua bumushe ntatu yonso idi mpekatu mikebeshe, ne bua bualu ebu, Kristo udi Mukalenge ne kabidi Muakuidi Munene. Neambuluishe ne lutulu luonso badi bamukokela bua kupetabu mabenesha a mushinga wa dibuikidila bantu mpekatu udi nawu mulambu wa muoyo wende.
13. Mmasanka kayi ikala bantu mua kupeta mu bukokeshi bua Bukalenge bua Nzambi?
13 Mu bukokeshi bua Bukalenge, bantu bikala ne muoyo pa buloba nebapete masanka a ku mubidi a katshia ne katshia. ‘Mu dituku adi mêsu a mufofo neatabale, matshi a badi ne mapapa neajikuke. Mu dîba adi muntu mulema neatupike bu ngulungu, ludimi lua kamama neluimbe misambu.’ (Yeshaya 35:5, 6) Mubidi ukadi minyengu ne mufubidile bua dikulakaja ta munyanguke bua masama neulengele ubotakana kupita ne wa muana mutekete, ne masama a munanunanu neashile makanda a mubidi mimpe muaba. ‘Munyinyi wa pambidi pende neupite wa muana bulengele, udi upingana ku matuku a bunsongalume buende.’ (Yobo 33:25) Dituku nedilue dikala muntu kayi mua kuamba kabidi ne: “Ndi ne disama.” Bua tshinyi? Bualu bantu badi batshina Nzambi nebapikudibue ku bupika bua mpekatu ne bipeta biayi bibi. (Yeshaya 33:24; Luka 13:11-13) Bushuwa, Nzambi ‘neakupule tshinsonji tshionso ku mêsu kuabu; ne lufu kaluena luikalaku kabidi; madilu kaena ikalaku kabidi, nansha muadi, nansha kanyinganyinga kabidi; malu a kumudilu akumuka.’—Buakabuluibua 21:4.
14. Kufika kua bantu ku bupuangane kudi kumvuija tshinyi?
14 Kadi bua kufika ku bupuangane, bidi bilomba malu a bungi kupita kuikala patupu ne makanda a mubidi mimpe ne lungenyi luimpe. Bidi bilomba nangananga kuikala ne ngikadilu ya Yehowa, bualu bakatufuka ‘ku tshimfuanyi tshia Nzambi, bafuanangane nende.’ (Genese 1:26) Bua bualu ebu, tudi ne bua kulonga bia bungi. Mu ndongoluelu wa malu mupiamupia, ‘nemuikale buakane.’ Nunku, anu muakamanyisha Yeshaya, ‘badi bashikame pa buloba nebayile buakane.’ (2 Petelo 3:13; Yeshaya 26:9) Ngikadilu eu wa buakane udi ubueja ditalala pankatshi pa bantu ba makoba onso, munkatshi mua balunda, bena dîku dimue ne nangananga pankatshi petu ne Nzambi. (Musambu 85:10-13; Yeshaya 32:17) Bantu badi balonga buakane nebamanye ku kakese ku kakese tshidi disua dia Nzambi dikale buabu buobu. Padi dinanga dia Nzambi diela miji dishindama mu mitshima yabu, badi balonda njila yende mu malu onso a mu nsombelu wabu. Nebambe anu bu muakamba Yezu ne: “Matuku onso ntu ngenza malu adi [asankisha Tatu].” (Yone 8:29) Nsombelu neikale mulenga be pikala bantu bonso mua kupeta masanka aa!
Malu akadi mamane kukumbana
15. Ku diambuluisha dia nkonko idi mu tshikoso etshi, leja malu akadi Bukalenge buenze ne kabidi leja tshitudi ne bua kuikala tuenza mpindieu.
15 Malu manene akadi Bukalenge bua Nzambi ne bantu badi babukokela bakumbaje mmadimuenekele. Nkonko idi ilonda eyi ne mvese ya mu Bible nebinuvuluije amue a ku malu aa adi Bukalenge bukumbaja, kabidi ne malu adi bakokedi bonso ba Bukalenge ebu mua kuikala benza ne adibu mene ne bua kuikala benza.
Bukalenge ebu buakaluisha nganyi kumpala, ne ntshinyi tshiakenzeka? (Buakabuluibua 12:7-10, 12)
Ndisangisha dia bashadile ba mu kasumbu kayi didi dienda dienzeka katshia Kristo watekibua mu nkuasa wa Bukalenge? (Buakabuluibua 14:1-3)
Bilondeshile Matayo 25:31-33, mmudimu kayi uvua Yezu mumanyishe ne: neawenze pabanga dikenga dinene?
Mmudimu kayi wa mbangilu udibu benda benza lelu’eu? Mbanganyi badi benda bawenza? (Musambu 110:3; Matayo 24:14; Buakabuluibua 14:6, 7)
Bua tshinyi baluishi bena malu a tshididi ne bena bitendelelu kabena bakumbane bua kulekesha mudimu wa diyisha? (Zekâya 4:6; Bienzedi 5:38, 39)
Mmashintuluka kayi adi badi bakokela Bukalenge benze? (Yeshaya 2:4; 1 Kolinto 6:9-11)
Bukalenge bua bidimu tshinunu
16. (a) Kristo neakokeshe tshikondo bule kayi? (b) Mmalu kayi malenga ikala mua kuenzeka mu tshikondo atshi ne kunyima kuatshi?
16 Panyima pa diedibua dia Satana ne ba-demon bende mu dijimba, Yezu Kristo ne bapianyi nende 144 000 nebakokeshe bu bakalenge ne bakuidi munkatshi mua bidimu tshinunu. (Buakabuluibua 20:6) Mu tshikondo atshi, bantu nebafike ku bupuangane, mpekatu ne lufu lutuala kudi Adama nebijimine kashidi. Ku ndekelu kua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu ebu, pikala Yezu mumane kuenza mudimu wende bimpe bu Masiya Mukalenge Muakuidi ne muujikije, dîba adi ‘neafile Bukalenge’ kudi Tatuende ‘bua Nzambi kuikala ku mutu kua bionso ne mu bintu bionso.’ (1 Kolinto 15:24-28) Dîba adi, nebalekele Satana bua tshikondo tshîpi bua kutetaye bantu bakadibu bamane kupikula, bua kumona ni badi batua bumfumu butambe bunene bua Yehowa nyama ku mikolo. Kunyima kua diteta dia ndekelu adi, Yehowa neabutule Satana ne bantomboji bonso badi bamutua mu nyima. (Buakabuluibua 20:7-10) Bantu badi balamate bumfumu bunene bua Yehowa, mmumue ne: aba badi bitaba ne: yeye udi ne bukenji bua kukokesha, nebaleje menemene lulamatu luabu ludi kaluyi lutenkakana. Nunku malanda abu ne Yehowa neikale makane, neabitabe bu bana bende, banyishibue bua kupeta muoyo wa tshiendelele.—Lomo 8:21.
17. (a) Ntshinyi tshiafikila Bukalenge ku ndekelu kua bidimu tshinunu? (b) Mmu mushindu kayi muikala Bukalenge kabuyi mua ‘kubutudibua tshiendelele’?
17 Nenku, mudimu wa Yezu ne wa bantu aba 144 000 neushintuluke bua bidi bitangila buloba. Mmudimu kayi wenzabu? Bible kêna muleje bualu ebu to. Kadi bituikala balamate bumfumu bunene bua Yehowa, netushale ne muoyo ku ndekelu kua Bukokeshi bua Bidimu Tshinunu bua kumona tshidi Yehowa mubalongoluele buobu ne bukua-bifukibua buende bulengele. Nansha nanku, bukokeshi bua Kristo bua bidimu tshinunu mbua “tshiendelele” ne Bukalenge buende mbukalenge “budi kabuyi mua kubutudibua.” (Danyele 7:14) Mmu mushindu kayi? Tshilejilu, bukokeshi ebu kabuakuya mu bianza bia bakuabu badi ne bipatshila bishilangane to, bualu Yehowa ke wikala Mukokeshi. Kabidi, Bukalenge ebu ‘kabuakubutudibua tshiendelele’ bualu malu akumbajabu neashale tshiendelele. (Danyele 2:44) Mukalenge-Muakuidi Masiya ne bakalenge-bakuidi nende nebabapeshe lumu tshiendelele bua mudimu wabu wa lulamatu udibu bakuatshila Yehowa.
Diambulula
• Bua tshinyi anu Bukalenge bua Nzambi nkayabu ke budi mua kujikija ntatu ya bantu? Ntshikondo kayi tshivua Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi mutuadije kukokesha?
• Ntshinganyi menemene tshidi tshikusankishe pa bidi bitangila Bukalenge bua Nzambi ne tshikalabu mua kukumbaja?
• Mmalu kayi adi Bukalenge bukumbaje atudi mua kumona mpindieu, ne mmunyi mudibi bitutangila petu?
[Tshimfuanyi mu dibeji 92, 93]
Mu Bukalenge bua Nzambi, bantu bonso nebalonge buakane