NSHAPITA 5
Mutudi katuyi mua kubuelakana mu malu a pa buloba
‘Kanuena ba pa buloba.’—YONE 15:19.
1. Mbualu kayi buvua Yezu muakule bikole mu butuku buende bua ndekelu pa buloba?
MU BUTUKU bua ndekelu bua Yezu pa buloba, wakaleja muvuaye uditatshisha bikole bua malu avua ne bua kufikila bayidi bende. Wakasambila Tatuende bua bualu ebu wamba ne: ‘Tshiena nkulomba ne: Ubumushe pa buloba; ndi nkulomba ne: Ubasungile kudi mubi. Bobu kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba.’ (Yone 17:15, 16) Yezu wakaleja mu disambila diende divuaye muenze ne muoyo mujima edi muvuaye munange bayidi bende ne wakaleja kabidi mushinga uvua nawu mêyi akavuaye muambile bamue ba kudibu butuku abu ne: ‘Kanuena ba pa buloba.’ (Yone 15:19) Mbimueneke patoke ne: Yezu kavua musue bua bayidi bende babuelakane mu malu a pa buloba nansha kakese to.
2. “Buloba” buvua Yezu wakuila ntshinyi?
2 “Buloba” budi Yezu wamba muaba eu budi buleja bantu bonso badi kabayi batendelela Nzambi, badibu bakokesha kudi Satana ne badi bapika ba majinga a mibidi yabu ne ba lungenyi ludi lufumina kudiye lua kudisankisha ne kuditambisha. (Yone 14:30; Efeso 2:2; 1 Yone 5:19) Nunku muntu udi ulua ‘mulunda wa malu a pa buloba, udi udivuija muena lukuna wa Nzambi.’ (Yakobo 4:4) Kadi, mmunyi mudi bantu bonso badi basue kushala mu dinanga dia Nzambi mua kusomba pa buloba kadi kabayi babuelakana mu malu a pa buloba? Netumone mishindu itanu yatuambuluisha bua kubenga kubuelakana mu malu a pa buloba eyi: Tudi ne bua kushala balamate Bukalenge bua Nzambi budi Kristo ulombola ne kubenga kubuelakana mu malu a tshididi, kukandamena nyuma wa pa buloba, kuikala ne didipuekesha mu mvuadilu wetu ne ndengejilu wetu wa mubidi, kuikala ne dîsu dimpe ne kuvuala bintu bionso bia mvita bia Nzambi.
TULAMATE BUKALENGE BUA NZAMBI NE KATUBUELAKANYI MU MALU A PA BULOBA
3. (a) Mmunyi muvua Yezu umona malu a tshididi a mu tshikondo tshiende? (b) Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: bayidi ba Yezu bela manyi badi milopo yende? (Bala diumvuija didi kuinshi kua dibeji.)
3 Pamutu pa Yezu kubuelakana mu malu a tshididi a mu tshikondo tshiende, wakadifila bikole mu mudimu wa kuyisha Bukalenge bua Nzambi, tuambe ne: bukalenge bua mu diulu buvuaye ne bua kuikala Mukalenge. (Danyele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Ke bualu kayi pavuaye kumpala kua ngovena wa bena Lomo Pontio Pilato, wakamuambila ne: ‘Bukalenge buanyi kabuena bua pa buloba ebu.’ (Yone 18:36) Bayidi bende ba lulamatu badi bamuidikija padibu bashala bamulamate yeye ne Bukalenge buende ne padibu kabidi bayisha lumu luimpe lua Bukalenge ebu. (Matayo 24:14) Mupostolo Paulo wakamba ne: ‘Tudi milopo bua bualu bua Kristo, nunku tuetu tudi tunusengelela bua bualu bua Kristo ne: Nulengejangane ne Nzambi.’a—2 Kolinto 5:20.
4. Ntshinyi tshidi bena Kristo balelela bonso benza bua kuleja mudibu balamate bukalenge bua Nzambi? (Bala malu adi mu kazubu kadi kamba ne: “Bena Kristo ba kale kabavua babuelakana mu malu a pa buloba.”)
4 Bu mutu milopo mikale baleji mpala ba ditunga diabu mu ditunga dikuabu, kabatu babuelakana mu malu a ditunga didibu adi to. Kadi batu bakuila bukalenge bua ditunga diabu mu ditunga didibu babatume. Ke mudibi kabidi bua bayidi ba Kristo bela manyi badi ne ‘kuabu kuikale mu diulu.’ (Filipoi 3:20) Nunku bu mudibu bayisha Bukalenge bua Nzambi ne tshisumi, mbambuluishe ‘mikoko mikuabu’ ya Kristo binunu ne binunu bua ‘kulengejangana ne Nzambi.’ (Yone 10:16; Matayo 25:31-40) Bena mu tshisumbu tshia mikoko mikuabu badi pabu batumibue ba Kristo bualu badi bambuluisha bana babu ne Kristo bela manyi. Nunku bu mudi bena Kristo bela manyi ne mikoko mikuabu badisangishe bua kuakuila Bukalenge bua Masiya, kabena babuelakana nansha kakese mu malu a makalenge a pa buloba to.—Yeshaya 2:2-4.
5. Mmunyi mudi bena Kristo bashilangane ne bena Isalele? Dishilangana edi dimuenekela ku tshinyi?
5 Tuetu bena Kristo balelela katuena tubenga kubuelakana mu makalenge a pa buloba anu bualu tudi balamate Kristo to. Tudi bashilangane ne bena Isalele bualu Nzambi uvua mubapeshe bobu katupa ka buloba, kadi tuetu tudi batangalake pa buloba bujima. (Matayo 28:19; 1 Petelo 2:9) Nunku tuetu balamate ku bisumbu bia tshididi kampanda, katuakuikala kabidi ne dikima dia kuyisha Bukalenge bua Nzambi to, ne katuakushala mu buobumue ne bena Kristo netu to. (1 Kolinto 1:10) Pashishe padiku mvita, netuluangane ne bena Kristo netu badi Yezu mutuambile bua kunanga. (Yone 13:34, 35; 1 Yone 3:10-12) Yezu uvua muambile bayidi bende bua kubenga kuluangana. Wakabambila bua kunanga too ne bena lukuna babu.—Matayo 5:44; 26:52; bala malu adi mu kazubu kadi kamba ne: “Ndi mbuelakana mu malu a pa buloba anyi?”
6. Bu mutudi badilambule kudi Nzambi, mmalu kayi atudi ne bua kuenzela Kaisa?
6 Bu mutudi bena Kristo balelela, tudi balambule muoyo wetu kudi Nzambi, ki nkudi muntu anyi bulongolodi kampanda bua bantu peshi tshisamba to. Bible udi wamba mu 1 Kolinto 6:19, 20 ne: “Kanuena bena mioyo yenu. Bualu bua nuakasumbibua ku mushinga mukole.” Nunku patudi tupesha “Kaisa” bintu biende bu mudi: kanemu, kufuta bitadi, kutumikila mikenji yende idi kayiyi ibengangana ne ya Nzambi, tudi tupesha “Nzambi bintu bia Nzambi.” (Mâko 12:17; Lomo 13:1-7) Tudi tupesha Nzambi bintu biende patudi tumutendelela anu yeye, tumunanga ne muoyo mujima ne tumutumikila mu malu onso. Tudi tuitaba nansha bua kufua padibi bikengela, pamutu pa kushipa mikenji yende.—Luka 4:8; 10:27; Bienzedi 5:29; Lomo 14:8.
TUKANDAMENE ‘NYUMA WA PA BULOBA’
7, 8. Lungenyi lua pa buloba ntshinyi? Mmunyi mudilu ‘luenzeja’ muntu malu?
7 Bena Kristo badi kabidi babenga kubuelakana mu malu a pa buloba padibu bakandamena nyuma mubi anyi lungenyi lubi lua pa buloba. Paulo wakamba ne: ‘Tuetu tuakangata nyuma, ki ngua pa buloba, kadi nyuma wa kudi Nzambi.’ (1 Kolinto 2:12) Wakafundila bena Efeso ne: ‘Nuakenda diambedi bu mudi buloba ebu, bu mudi mukalenge wa bukokeshi bua mu lupepele, wa nyuma udi wenzeja katataka munkatshi mua bana ba bupidia.’—Efeso 2:2, 3.
8 ‘Lupepele’ anyi lungenyi lua pa buloba kaluena lumueneka to, kadi mbukole budi busaka bantu ku dibenga kutumikila Nzambi ne kulonda ‘lukuka lua mubidi ne lukuka lua mêsu.’ (1 Yone 2:16; 1 Timote 6:9, 10) Lungenyi elu ludi ne “bukokeshi” bualu ludi lusaka bantu ku dikumbaja majinga a mibidi yabu, ludi luenzeja malu muinshimuinshi, ludi luenda lukola ne ludi miaba yonso anu bu lupepele. Pashishe ludi ‘luenzeja’ muntu malu padilu lumusaka ku kakese ku kakese bua kuikala ne ngikadilu mibi bu mudi: didisua, lutambishi, lukuka, lungenyi lua kudienzela malu ne buntomboji.b Mu tshikoso, lungenyi lua pa buloba elu ludi lusaka muntu ku difuanangana ne Diabolo ku kakese ku kakese.—Yone 8:44; Bienzedi 13:10; 1 Yone 3:8, 10.
9. Tela malu adi mua kufikisha muntu ku dipeta lungenyi lua pa buloba.
9 Udiku pebe mua kupeta lungenyi lua pa buloba anyi? Eyowa, udi mua kulupeta wewe kuyi muludimukile. (Nsumuinu 4:23) Udi mua kutuadija kulupeta kuyi mumanye to, pamuapa paudi udia bulunda ne bantu badi bamueneka bu bantu bimpe kadi kabayi banange Yehowa to. (Nsumuinu 13:20; 1 Kolinto 15:33) Udi kabidi mua kulupetela kudi muntu yonso anyi tshintu tshionso tshidi ne lungenyi lua Satana ne lua bulongolodi buende bu mudi dibala mikanda mibi, ditangila malu a bantu butaka anyi dibala malongesha a batontolodi ku Internet, dijikija lutetuku mu mishindu mibi ne ditangila anyi dinaya manaya adi asaka muntu anu bua kutshimuna bakuabu.
10. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kukandamena lungenyi lua pa buloba?
10 Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kukandamena lungenyi lubi lua pa buloba ebu ne kudilama mu dinanga dia Nzambi? Tudi ne bua kutumikila malu onso adi Yehowa mulongolole bua tuetu kuikala nende mu malanda mimpe ne kumulomba nyuma wende. Yehowa mmupite Diabolo ne bulongolodi bubi budiye ukokesha kule ne kule. (1 Yone 4:4) Nunku tudi ne bua kuikala tusambila Yehowa bikole.
TUIKALE NE DIDIPUEKESHA MU MVUADILU WETU NE MU DIDILENGEJA DIETU
11. Leja mudi lungenyi lua pa buloba lunyange malu a mvuadilu.
11 Tudi tumanyina kabidi muntu udi ne lungenyi lua pa buloba ku mvuadilu wende ne ku mushindu udiye udilengeja. Mushindu udi mvuadilu munyanguke mu matunga a bungi mmufikishe too ne kamona-kamba mukuabu ku diamba ne: mu matuku makese emu kakuakuikala dishilangana pankatshi pa mvuadilu wa bandumba ne badi kabayi bandumba to. Nansha bana ba bakaji batshidi ne bidimu muinshi mua dikumi bakadi pabu ne tshilele tshibi tshia “kutamba kuleja mubidi, kubenga kuikala ne bundu” anu bu muvua tshikandakanda kampanda tshiambe. Kudi tshilele tshikuabu tshia kuvuala buvualavi anyi kuvuala bilamba kabiyi biakaja bimpe, tshidi tshileja lungenyi lua buntomboji anyi lua kubenga kudiangata ne mushinga.
12, 13. Mmibelu kayi itudi mua kulonda mu mvuadilu ne mu didilengeja dietu?
12 Tuetu basadidi ba Yehowa tudi tuditatshisha bua kuikala ne tshimuenekelu tshimpe, mbuena kuamba ne: kuvuala bimpe ne kudilengeja mu mushindu udi kauyi mua kulenduisha bakuabu bilondeshile muaba utudi. Tshimuenekelu tshietu tshidi ne bua kuleja dîba dionso mutudi ne kanemu anyi ‘kalolo ne bupuekele’ pamue ne “bienzedi bimpe” bidi bikumbanyine bantu (balume anyi bakaji) ‘badi bamba mudibu batshina Nzambi.’ Tshipatshila tshietu tshinene ki ntshia batumone batuambe to, kadi ntshia ‘kudilama mu dinanga dia Nzambi.’ (1 Timote 2:9, 10; Yuda 21) Tudi basue kutamba kulengeja ‘muntu musokome wa mu mutshima udi ne mushinga mukole ku mêsu kua Nzambi.’—1 Petelo 3:3, 4.
13 Tumanye kabidi ne: mvuadilu wetu ne mushindu utudi tudilengeja bidi mua kufikisha bantu ku ditua ntendelelu mulelela mushinga anyi ku dimupepeja. Padibu bakula bua muaku wa mu tshiena Greke udibu bakudimune “kalolo” mu malu a bikadilu, udi uleja kanemu, ditshina ne dinemeka mmuenenu wa bakuabu. Pamutu pa kudienzela malu anu mutudi basue bualu tudi ne bukokeshi bua kuenza, tudi ne bua kunemeka kondo ka muoyo ka bakuabu. Katuena basue kupendesha Yehowa ne bantu bende to, kadi tudi basue kuleja mutudi basadidi ba Nzambi badi benza “malu onso bua kutumbisha Nzambi.”—1 Kolinto 4:9; 10:31; 2 Kolinto 6:3, 4; 7:1.
14. Nkonko kayi itudi ne bua kudiela bua mvuadilu ne didilengeja dietu?
14 Tudi ne bua kuvuala bimpe, kudilengeja bimpe ne kuikala ne mankenda nangananga patudi tuyisha anyi patudi tuya mu bisangilu. Udiebeje ne: ‘Mvuadilu wanyi ne mushindu undi ndilengeja utuku usaka bantu ku dintangila bikole anyi? Utuku utondesha bakuabu nsombelu anyi? Ntuku ngangata budikadidi bundi nabu mu malu aa ne mushinga kupita mundi ndifila bua kupeta majitu mu tshisumbu anyi?’—Musambu 68:6; Filipoi 4:5; 1 Petelo 5:6.
15. Bua tshinyi Bible kena utuleja kalu ne kalu konso bua mvuadilu, didilengeja ne mankenda?
15 Bible kena uleja bena Kristo kalu ne kalu konso kadibu ne bua kuenza mu mvuadilu, dilengeja dia mubidi wabu ne mankenda to. Yehowa ki mmusue kutunyenga bukokeshi butudi nabu bua kudisunguila malu anyi bua kuenza mudimu ne meji etu to. Kadi mmusue bua tulue bantu bashindame badi bela meji pa mêyi a mu Bible ne ‘badi ne meji abu mibidile a kujingulula nawu tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.’ (Ebelu 5:14) Kadi mmusue nangananga bua tuenze malu bilondeshile dinanga ditudi bamunange ne ditudi banange bantu netu. (Mâko 12:30, 31) Nansha patudi tulonda mibelu eyi, tumanye ne: kudi mishindu ya bungi ya divuala ne ya dilengeja mubidi. Ke bualu kayi bantu ba Yehowa pa buloba bujima batu bavuala bilamba bia mekala mashilangane ne bia mishindu mishilangane patubu batuilangana.
TULAME DÎSU ‘DIMPE’
16. Mmunyi mudi lungenyi lua pa buloba lubengangana ne dilongesha dia Yezu? Nkonko kayi itudi ne bua kudiela?
16 Lungenyi lua pa buloba ludi ludinga bantu ba bungi ne lubasaka ku diela meji ne: bobu balue babanji nebapete disanka. Kadi Yezu wakamba ne: ‘Muntu kena ne muoyo bualu bua bungi bua bintu bidiye nabi.’ (Luka 12:15) Yezu kavua ukandika bantu bua kulua babanji anyi ubasaka bua kudikengesha to, kadi wakabalongesha ne: bua kuikala ne muoyo ne kupeta disanka dilelela, badi ne bua kuikala ‘bapele mu mitshima yabu’ bua Dîyi dia Nzambi, ne kulama dîsu ‘dimpe’ tuambe ne: kuteka malanda abu ne Yehowa pa muaba wa kumpala. (Matayo 5:3; 6:22, 23) Udiebeje ne: ‘Ndiku ngitaba tshivua Yezu mulongeshe anyi? “Tatu wa mashimi” ukadi munyange lungenyi luanyi anyi? (Yone 8:44) Mêyi anyi, bipatshila bianyi, malu andi nteka pa muaba wa kumpala ne nsombelu undi nende bidi bileja ne: ndi muntu wa mushindu kayi?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yone 6.
17. Tela amue masanka adi bantu badi balama dîsu dimpe bapeta.
17 Yezu wakamba ne: “Bienzedi bia lungenyi bidi bilujadika.” (Matayo 11:19) Tangila amue masanka adi bantu badi balama dîsu dimpe bapeta. Mudimu wa Bukalenge bua Nzambi udi ubapetesha ditalala. (Matayo 11:29, 30) Kabena batamba kusamisha mutu bua bintu bidi kabiyi ne mushinga to; nunku kabena bapeta tunyinganyinga tua bungi. (1 Timote 6:9, 10) Bu mudibu basanka bua bintu bikese bidibu nabi, badi bapeta dîba dia kusomba ne bena mu dîku diabu ne bena Kristo nabu. Ke bualu kayi badi balala ku matshi talalaa. (Muambi 5:12) Badi bapeta disanka dia bungi bualu badi badienzeja bua kupeshangana bintu bilondeshile mudibu bakokeshe. (Bienzedi 20:35) Pashishe, badi ‘bakumbana mu ditekemena’ ne bapeta ditalala dia mu mutshima ne disanka. (Lomo 15:13; Matayo 6:31, 32) Kakuena masanka makuabu atudi mua kufuanyikija ne aa to.
TULUATE ‘BINTU BIONSO BIA MVITA BIA NZAMBI’
18. Mmunyi mudi Bible umvuija muluishi wetu, mateyi ende ne mushindu udiye utuluisha?
18 Nzambi udi ulama bantu badi bashala mu dinanga diende bua Satana kabapangishi bua kumuenzela mudimu to, bualu Satana mmusue kupangisha bena Kristo disanka ne muoyo wa tshiendelele. (1 Petelo 5:8) Paulo wakamba ne: ‘Bualu bua diluangana dietu dia bibula kadiena dia kufuilangana ne munyinyi ne mashi, kadi ndia kufuilangana ne makalenge ne makokeshi ne bamfumu ba mîdima ba buloba ebu, ne bisumbu bia nyuma mibi bidi mu miaba ya mu diulu.’ (Efeso 6:12) “Diluangana dia bibula” didi dileja ne: katuena tuluangena ne baluishi betu pa bule to, kadi tudi tuelangana nabu kankoso. Pashishe miaku ‘makalenge,’ “makokeshi” ne ‘bamfumu ba pa buloba’ idi ileja ne: mvita idi nyuma mibi ituela mmilongolola bimpe menemene.
19. Tela bintu bionso bia mvita bia Nzambi.
19 Nansha mutudi bena mapanga ne bena butekete, tudi anu mua kutshimuna mvita eyi. Mushindu kayi? Tudi ne bua kuluata ‘bintu bionso bia mvita bia Nzambi.’ (Efeso 6:13) Mu Efeso 6:14-18 Paulo udi utela bintu bia mvita ebi wamba ne: ‘Nunku imanayi bienu, bamane kusuika bulelela mu bifuka bienu bu mukaba, bamane kuteka buakane bu tshibuikilu tshia pa tshiadi; bamane kubueja makasa enu mu bisabata bia kudilongolola kua lumu luimpe lua ditalala. Pa mutu pa bintu bionso nuambule ngabu wa ditabuja, unudi mua kuepela nende miketa yonso ya Satana idi ne kapia kasuikaku. Nuangate tshifulu tshia lupandu [anyi ditekemena], ne muele wa nyuma udi dîyi dia Nzambi; nutendelele Nzambi misangu yonso ne kulomba kuonso ne disengelela dionso mu nyuma muimpe.’
20. Mvita yetu mmishilangane ne ya basalayi ku tshinyi?
20 Bu mudi bia mvita ebi bia kudi Nzambi, tuetu babiluate misangu yonso kabena mua kututshimuna to. Tuetu bena Kristo tudi bashilangane ne basalayi bualu bobu badi mua kuenza matuku a bungi kabayi baluangana to. Kadi tuetu tudi tuluangana dituku dionso edi mvita ya lufu apa muoyo apa yajika anu palua Nzambi kubutula bulongolodi bua Satana ne kusuika nyuma mibi yonso. (Buakabuluibua 12:17; 20:1-3) Nunku kulekedi kuluangana ne matekete ebe anyi ne majinga ebe mabi to, bualu tuetu bonso tudi ‘tudikuma’ bikole bua kumona mua kushala balamate Yehowa. (1 Kolinto 9:27) Bushuwa, dîba ditudi katuyi tuluangana ke ditudi ne bua kuikala ne buôwa.
21. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kutshimuna mvita itudi tuluangana ne nyuma mibi?
21 Kadi katuena mua kutshimuna mvita eyi ne bukole buetu nkayetu to. Paulo udi utuvuluija ne: mbimpe tuetu kusambila Yehowa ‘misangu yonso mu nyuma muimpe.’ Tudi kabidi ne bua kuteleja Yehowa patudi tulonga Dîyi diende ne patudi tudisangisha ne ‘basalayi’ netu misangu yonso bualu katuena tuluangana mvita eyi nkayetu to. (Filemona 2; Ebelu 10:24, 25) Bantu badi benza malu aa onso nebatshimune mvita eyi ne nebikale kabidi bakumbane bua kuandamuna muntu yonso udi ubela nkonko bua ditabuja diabu.
TUIKALE BADILONGOLOLE BUA KUANDAMUNA BANTU
22, 23. (a) Bua tshinyi tudi ne bua kuikala badiakaje misangu yonso bua kuandamuna padibu batuela nkonko bua malongesha etu? Nkonko kayi itudi ne bua kudiela? (b) Nshapita udi ulonda neakule bua bualu kayi?
22 Yezu wakamba ne: ‘Bualu bua nuenu kanuena ba pa buloba, nunku ba pa buloba badi nenu lukuna.’ (Yone 15:19) Ke bualu kayi bena Kristo badi ne bua kuikala badilongolole misangu yonso bua kuandamuna bantu badi babela nkonko bua malongesha abu, kadi badi ne bua kubandamuna ne kanemu ne lutulu. (1 Petelo 3:15) Nunku diebeja ne: ‘Ndiku mumvue bua tshinyi Bantemu ba Yehowa batu imue misangu babenga kuenza bualu butu bantu ba bungi banyisha anyi? Pantu mbenga kuenza bualu budi bantu ba bungi banyisha, ntuku mutuishibue ne: tshidi Bible wamba ne tshidi kasumbu ka mupika wa lulamatu kamba ntshilelela anyi? (Matayo 24:45; Yone 17:17) Patubi bikengela bua meme kuenza tshidi tshiakane ku mêsu kua Yehowa, ntuku ngitaba bua kuikala mushilangane ne bantu bakuabu ne ngumvua disanka dia kuenza nanku anyi?’—Musambu 34:2; Matayo 10:32, 33.
23 Kadi misangu ya bungi batu batusaka bua kubuelakana mu malu a pa buloba ebu mu mishindu idi mikole bua kuyimanya. Tshilejilu, anu mudibi bileja kulu eku, Diabolo udi ukeba kubuejakaja Bantemu ba Yehowa mu malu a pa buloba ku diambuluisha dia dijikija lutetuku dibi. Mmunyi mutudi mua kusungula dijikija dia lutetuku dimpe didi mua kutupeshilula makanda ne kutuambuluisha bua kulama kondo ka muoyo kimpe? Nshapita udi ulonda neakule bua bualu ebu.
[Mêyi adi kuinshi]
a Kutuadijila mu Pentekoste wa mu tshidimu tshia 33, Kristo wakalua mukokeshi wa tshisumbu tshia bena Kristo bela manyi bavua pa buloba. (Kolosai 1:13) Mu 1914, Nzambi wakapesha Kristo bukokeshi pa mutu pa ‘bukalenge bua pa buloba.’ Nunku bena Kristo bela manyi badi milopo ya Bukalenge bua Masiya lelu eu.—Buakabuluibua 11:15.
b Bala mukanda wa Comment raisonner à partir des Écritures, dibeji dia 140-143, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.
[Kazubu mu dibeji 52]
BENA KRISTO BA KALE KABAVUA BABUELAKANA MU MALU A PA BULOBA
Miyuki ya kale idi ileja ne: bena Kristo ba kumpala kabavua babuelakana mu malu a tshididi ne mu mvita to. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Bena Kristo ba kumpala bavua badilama bikole bua kubenga kuenza bualu buonso buvua mua kubabuejakaja mu malu a tshididi.” (The Beginnings of Christianity) Mukanda mukuabu udi pawu wamba ne: “Bamfumu bavua kabayi bitaba buena Kristo kabavua batamba kumvua malu avua bena Kristo ba kumpala benza ne kabavua baanyisha to. . . . Bena Kristo bavua babenga kuenza imue midimu ivua bena Lomo benza. . . . Kabavua ne muanzu nansha umue mu malu a tshididi to.”—On the Road to Civilization.
Peter Meinhold muntu utu ulonga malu a Nzambi ne a bitendelelu wa mu Allemagne wakakula bua bena Kristo ba kumpala ne mudimu wa busalayi wamba ne: “Kakuvua mushindu wa kuikala muena Kristo eku muikale kabidi musalayi to.” Jonathan Dymond wakafunda mu mukanda wende kampanda uvua wakula bua mvita ne bena Kristo ne: Matuku makese panyima pa lufu lua Yezu, bayidi bende “bakabenga bua kubuelakana mu [mvita]; nansha bu bualu ebu mua kufikisha bakuabu ku dibabenga, ku dibeleshisha mu buloko anyi ku dibakebela lufu.” Wakamba kabidi ne: “Malu aa ki nga kuela mpata to.” Mufundi mukuabu pende wakamba ne: Bena Kristo bakatuadija kuenza mudimu wa busalayi anu “pakanyanguka buena Kristo.”
[Kazuzu/Tshimfuanyi mu dibeji 55]
NDI MBUELAKANA MU MALU A PA BULOBA ANYI?
Dîyi dia kulonda: ‘Bukalenge buanyi kabuena bua pa buloba ebu.’—Yone 18:36.
Imue nkonko iudi ne bua kudiela
▪ Mmushindu kayi undi mua kumvuija bantu ne: kukosela dibendele mpala ngumue mushindu wa kutendelela mpingu?c—Ekesode 20:4, 5; 1 Yone 5:21.
▪ Pandi ngumvuija bantu tshindi tshiyi ngenzela amue malu adi mbulamatadi ulomba bena ditunga bua kuenza, mmushindu kayi undi mua kuleja mundi nnemeka bikole bantu badi kabayi bena Kristo nanyi?—1 Petelo 3:15.
▪ Mmalu kayi adi ansaka bua kubenga kubuelakana mu bisumbu bia malu a tshididi anyi kuenza mudimu wa busalayi mu mishindu yawu yonso?—Yone 13:34; 1 Yone 3:10-12.
[Mêyi adi kuinshi]
c Bala Biena-bualu bidibu basakidile “Kunemekela dibendele, masungulangana, ne midimu idi kayiyi ya busalayi.”
[Tshimfuanyi mu dibeji 57]
Tshimuenekelu tshianyi tshidiku tshitumbisha Yehowa anyi?