Ditekemena Dia Bushuwa bua Bafue
NSONGAKAJI wa bidimu 25 wakafunda ne: “Mu 1981 mamuanyi mudiishi wakafua ku disama dia kansere. Lufu luende luakatupesha dibungama dikole meme ne muanetu wa balume uvua mukolele kuetu. Mvua
ne bidimu 17, ne muanetu uvua ne bidimu 11. Ngakamujinga bikole menemene. Bu muvuabo bandongeshe ne: udi mu diulu, mvua musue kudishipa bua kupetangana nende. Uvua mulunda wanyi wa pa muoyo.”
Bidi bimueneka bibi bitambe padi lufu ne bukokeshi bua kuangata kampanda uudi munange. Ne padibi bienzeka, lungenyi lua ne: katuena mua kuakula kabidi nende, kuseka nende, anyi kulenga munangibue wetu ludi mua kuikala lutambe bukole bua kulutuala. Dibungama edi kadiena anu dijika bualu badi batuambila ne: munangibue wetu udi mu diulu.
Kadi Bible udi ufila ditekemena dishilangane menemene. Anu mutukadi babimone, Mifundu idi ileja ne: kudi mushindu wa kupetangana tshiakabidi ne munangibue webe mu matuku makese adi kumpala, ki mmu diulu kadiyi dimanyike, kadi anu apa pa buloba mu nsombelu wa ditalala ne buakane. Ne mu tshikondo atshi bantu nebikale ne mushindu wa kusanka ne makanda a mubidi mapuangane, ne kabakufua kabidi tshiendelele. ‘Kadi bushuwa etshi ntshilota patupu!’ ke mudi bamue mua kuamba.
Ntshinyi tshidi mua kukuitabijija se: ditekemena edi ndia bushuwa? Bua kuitabuja dilaya, nebikukengele bua kujadika ne: eu udi mudienze udi ne disua ne makokeshi a kudikumbaja. Nnganyi mene udi mulaye ne: bafue nebikale ne muoyo tshiakabidi?
Mu muvu wa printemps wa 31 B.B., Yezu wakalaya ne dikima ne: “Bu mudi Tatu ubisha bafue, ubaha muoyo; nunku kabidi Muana udi uha badiye musue muoyo. Kanukemi bua bualu ebu; bualu bua diba nedilue diunvua bonso badi mu nkita [ya tshivulukidi, NW] dî diandi [dia Yezu], nebajuke.” (Yone 5:21, 28, 29) Eyowa, Yezu Kristo uvua mulaye ne: miliyo ya bantu badi bafue mpindieu nebikale ne muoyo kabidi pa buloba ebu ne nebikale ne mushindu wa kushalapu kashidi mu nsombelu wa ditalala ne mulenga mu mparadizu. (Luka 23:43; Yone 3:16; 17:3; fuanyikija Musambu wa 37:29 ne Matayo 5:5.) Bualu Yezu ke uvua muenze dilaya edi, kakuyi mpata tudi tuela meji ne: udi musue kudikumbaja. Kadi udi ne bukokeshi bua kuenza nunku anyi?
Bidimu bibidi kabiyi bianji kukumbana kunyima kua dienza dilaya edi, Yezu wakaleja ne bukole buonso ne: udi ne disua ne bukokeshi bia kukumbaja dibiishibua.
“Lazare, patuka!”
Buvua bualu-buenzeke buvua bulenga mutshima. Lazare uvua usama bikole. Bana babu ba bakaji babidi, Mariya ne Marta, bakatumina Yezu dîyi, patshivuaye dia muamua dia Musulu wa Yordane ne: “Mukelenge, ûdi musue udi usama.” (Yone 11:3) Bavua bamanye ne: Yezu uvua munange Lazare. Yezu kavua mua kusua kuya kutangila mulunda wende mubedi anyi? Bia kukema, pamutu pa kuya ku Betaniya diakamue, Yezu wakashala eku kuvuaye matuku abidi akalonda.—Yone 11:5, 6.
Lazare wakafua lupolu kampanda kunyima kua lumu lua disama diende lumane kutumibua. Yezu wakamanya pakafua Lazare, ne uvua ne lungenyi lua kuenza tshintu kampanda pa bualu ebu. Padi Yezu ufika ku shòò mu Betaniya mulunda wende musuibue ukadi mufua kukavua matuku anayi. (Yone 11:17, 39) Yezu uvua mua kubiisha muntu uvua mufue kukadi matuku bungi nunku ku lufu anyi?
Pakumvua Marta, mukaji wa mitalu, ne: Yezu ukadi ulua, wakaya lubilu kusambakena nende. (Fuanyikija ne Luka 10:38-42.) Mulengibue kudi dibungama diende, Yezu wakamukankamija ne: “Muan’enu neabike.” Pakalejaye ditabuja mu dibiishibua ditshilualua, Yezu wakamuambila patoke ne: “Meme ndi bianyi dibisha, ndi bianyi muoyo: udi ungitabusha, nansha biafueye, neikale ne muoyo kabidi.”—Yone 11:20-25.
Pakafikaye ku lukita, Yezu wakatuma dîyi bua dibue divua dikanga nadi mushiku wa lukita diumbushibue. Pashishe yeye mumane kusambila ne dîyi dikole, wakatuma dîyi ne: “Lazare, patuka!”—Yone 11:38-43, NW.
Mêsu wonso avua matuishila ku lukita. Pashishe tshimfuanyi tshidi tshipatuka mu muidima. Makasa ende ne bianza biende bivua bijingila mikaba ya bilamba, ne mpala wende uvua mujingila tshilamba. “Mukutululayi, numulekele aye,” ke muakafila Yezu dîyi. Mukaba wa ndekelu uvua musulula wakapona mu buloba. Eyowa, uvua Lazare, muntu uvua mufue kukadi matuku anayi!—Yowanese 11:44, Mukenji Mulenga.
Bivua bienzeke bushuwa anyi?
Muyuki wa dibiishibua dia Lazare udi muleja mu Evanjeliyo wa Yone bu bualu buenzeke. Buondoke bua bitupa bia muyuki eu budi buleja ne: ki ndusumuinu patupu. Kuela mpata pa dijadikibua dia bulelela bua muyuki eu nkuela mpata pa bishima bionso bia mu Bible, pamue ne dibiishibua dia Yezu Kristo muine. Ne kuvila dibiishibua dia Yezu nkuvila ditabuja dia buena-nkristo mu kabujima.—1 Kolinto 15:13-15.
Bushuwa, biwikala witaba dikalaku dia Nzambi, kuena ne bua kuikala ne lutatu bua kuitabuja dibiishibua. Tshilejilu: muntu kampanda udi mua kukuatshisha mu kasete ka video dijinga ne dîyi biende bia ndekelu, ne yeye mumane kufua, balela bende ne balunda badi mua kumumona ne kumuteleja, bushuwa anu bu udi umvuija tshia kuenza ne bintu biende. Nkama ya bidimu kumpala tshintu tshia bu nunku katshivua mua kuenzeka nansha. Ne bua bamue bantu badi lelu mu bitupa bia buloba bia kulekule ditumika ne video mmuanda mupite tshiumvuidi tshiabu ne udi umueneka bu tshishima. Bikala mikenji ya sianse mijadika kudi Mufuki ikuatshibua nayi mudimu kudi bantu bua kukuatakajilula tshimfuanyi ne dîyi mushindu’eu, Mufuki kênaku mua kuenza kupitshisha menemene anyi? Kabiena bia meji bua se: Eu uvua mufuke muoyo udi ne bukole bua kuufukulula anyi?
Tshishima tshia dibiishibua dia Lazare ku lufu tshidi tshiambuluisha bua kudiundisha ditabuja mu Yezu ne dibiishibua. (Yone 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Mu mushindu udi ulenga ku mutshima, tshidi kabidi tshileja disua ne dijinga bia Yehowa ne Muanende bua kukumbaja dibiishibua.
‘Nzambi neikale ne dijinga dikole’
Ngandamuinu wa Yezu ku lufu lua Lazare udi uleja nyanji ya disuangana ya Muana wa Nzambi. Nyanji yende miondoke tshikondo atshi idi ileja patoke dijinga diende dikole dia kubiisha bafue. Tudi tubala ne: “Hakalua Malia kudi Yesu, hakamumoneye, wakahonena ku makasa andi, wakamuambila ne, Mukelenge, bu wewe muikale kunoko, muan’etu kakadi kufua. Hakamutangila Yesu udila ne Bena Yuda bakalua n’andi badila, [wakabakana mu lungenyi ne wakapampakana, NW], wakakonka ne, nuakumujika kudi kunyi? Bakamuambila ne, Mukelenge, lua umone. [Yezu wakapatula binsonji, NW]. Bena Yuda bakamba ne, Tangilai muakumusueye.”—Yone 11:32-36.
Luse luondoke lua Yezu nduleja apa mu biambilu ebi bisatu: “wakabakana,” “wakapampakana,” ne “wakapatula binsonji.” Miaku ya muakulu muakafundabu Bible idi mu muyuki eu udi ulenga ku muoyo idi ileja ne: Yezu uvua mulengibue bikole ku mutshima bua lufu lua mulunda wende musuibue Lazare ne dimona muanabu ne Lazare wa bakaji udila biakamuujija binsonji mu mêsu tente.a
Tshidi tshikemesha ntshia se: Yezu ukavua mubiishe kumpala bantu babidi ku lufu. Ne uvua ne dijinga menemene dia kuenza bia muomumue bua Lazare. (Yone 11:11, 23, 25) Kadi, “wakapatula binsonji.” Kupingaja bantu ku muoyo ki mbualu bupepele bua Yezu to. Nyanji yende miondoke ne ya diengeleka bu muakayilejayi tshikondo atshi idi ileja patoke dijinga diende dikole dia kulongolola tshinyangu tshikebesha kudi lufu.
Bu mudi Yezu muikale ‘tshifuanyikiji tshilelela tshia bumuntu buine bua Yehowa Nzambi,’ tudi tutekemena mu bululame bia muomumue kudi Tatuetu wa mu diulu. (Ebelu 1:3, NW) Pa bidi bitangila disua dia Yehowa nkayende dia kukumbaja dibiishibua, muena lulamatu Yobo wakamba ne: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi? . . . Wewe wakadi kumbikila ne meme nakadi kuitaba kûdi; wewe wakadi kunjinga, meme mudimu wa bianza biebe.” (Yobo 14:14, 15) Apa muaku wa mu muakulu mufundilebu Bible udibu bakudimune ne: “wewe wakadi kunjinga” udi uleja dizùka dikole ne dijinga bia Nzambi. (Genese 31:30; Musambu wa 84:2) Kabiyi mpata, Yehowa udi ulumba bua kukumbaja dibiishibua.
Tudi bushuwa mua kuitabuja dilaya dia dibiishibua anyi? Eyowa, kakuena mpata bua se: Yehowa ne Muanende badi ne disua ne bukokeshi bua kudikumbaja. Ebi bidi biumvuija tshinyi buebe wewe? Udi ne mushindu wa kupetangana ne bananga bebe bafue anu pa buloba ebu mu nsombelu mushilangane menemene!
Yehowa Nzambi, wakateka bukua-bantu mu budimi bua kunanga, uvua mulaya bua kuasulula Mparadizu pa buloba ebu muinshi mua bukokeshi bua Bukalenge Buende bua mu diulu budi mu bianza bia Yezu Kristo udi mpindieu mutumbishibue. (Genese 2:7-9; Matayo 6:10; Luka 23:42, 43) Mu Mparadizu eu muasulula, dîku dia bukua-bantu nedipete mushindu wa kusanka ne muoyo kauyi ndekelu, bapikudibue ku bisama ne mabedi wonso. (Buakabuluibua 21:1-4; fuanyikija ne Yobo 33:25; Yeshaya 35:5-7.) Lukuna, dinekesha pa muanda wa makoba, tshikisu tshia bisamba, ne dikondakana dia malu a lupetu kabiakuikalaku kabidi bionso. Mu buloba bukezula nunku ke muikala Yehowa Nzambi mua kubiisha bafue ku butuangaji bua Yezu Kristo.
Ke tshidi mpindieu ditekemena dia mukaji muena nkristo mutela ku mbangilu wa tshitupa etshi. Bidimu bivule kunyima kua lufu lua mamuende, Bantemu ba Yehowa bakamuambuluisha bua kuenza dilonga diondoke dia Bible. Udi uvuluka ne: “Kunyima kua kulonga pa ditekemena dia dibiishibua, ngakadila. Buvua bualu bua mpatshi bua kumanya ne: nemmona tshiakabidi mamuanyi.”
Bikala mutshima webe ulumba bua kumona munanga webe kampanda tshiakabidi, Bantemu ba Yehowa nebakuambuluishe ne disanka bua kulonga mushindu uudi mua kuvuija ditekemena dia bushuwa edi diebe. Bua tshinyi kuenaku mua kubatangila ku Nzubu wa Bukalenge udi pabuipi nebe, anyi kubafundila mu adrese wa pabuipi nebe ku idi pa dibeji dia 32.
[Mêyi adi kuinshi]
a Muaku wa tshiena-Greke mukudimuna ne: “wakabakana” mmufume ku muaku wa pa muanda (em·bri·maʹo·mai) udi umvuija kuikala ne dibungama anyi kulengibua bikole ku mutshima. Mushikuluji kampanda wa Bible udi ufunda ne: “Apa bidi bisua kumvuija anu ne: mpampakenu miondoke bu nunku ivua mikuate Yezu ne mikemu kayiyi ku budisuile yakapatuka mu mutshima.” Tshiambilu tshidi tshikudimuna ne: “wakapampakana” ntshifume ku muaku wa tshiena-Greke (ta·rasʹso) udi uleja dilubakana. Bilondeshile mushikuluji kampanda wa miaku, muaku eu udi umvuija “kutuadila muntu kansanga dilubakana dia munda, . . . kukuatshisha dibungama dinene anyi kanyinganyinga.” Tshiambilu “wakapatula binsonji” ntshifume ku muaku wa pa muanda wa tshiena-Greke (da·kryʹo) udi umvuija “kupuekesha binsonji, kudila kua tshimumamuma.”
[Kazubu mu dibeji 28]
Mvese Idi Ikankamija
Misangu mivule, mu diumvuija mushindu uvuabu baakame kanyinganyinga kabu, bena nkristo ba lulamatu bavua bamba ne: “Lekela nkuambila wanyi mvese wa mu Bible wa pa muoyo.” Biwikala mu tshinyongopelu, pamu’apa imue ya ku mvese eyi neyikuambuluishe pebe.
“Tatu wa luse ne Nzambi wa busambi buonso, atumbishibue; utu watusamba mu makenga etu onso.”—2 Kolinto 1:3, 4.
“Udi ubulula tshianza tshiebe, tshintu tshionso tshidi ne muoyo udi [utshikumbajila dijinga diatshi, NW].”—Musambu wa 145:16.
“Bua yeye [Nzambi] wakasungula dituku didiye ulumbuluisha ba ha buloba mu buakane kudi muntu wakasunguleye. Yeye kabidi wakaha bantu bonso [tshijadiki, NW] tshia bualu ebu, bua yeye wakamubisha ku lufu.”—Bienzedi 17:31 (Disendamija ndietu).
“Meme,—meme mene, [ndi Eu, NW] udi unusamba.”—Yeshaya 51:12.
“Bu mudi muntu udi mamu’andi usamba, [nunku meme muine nentungunuke ne kunusamba, NW].”—Yeshaya 66:13.
“Ebu mbusambi buanyi mu dikenga dianyi ne, mulayi webe udi usangasha muoyo wanyi. Nakuvuluka mei ebe majalame a kale, Yehowa, [ne ngakupeta busambi, NW]. Ndi nkusengelela ne, Luse luebe lujalame luikale busambi buanyi, bu muwakulaya muntu webe.”—Musambu wa 119:50, 52, 76.
“Diba nedilue diunvua bonso badi mu nkita [ya tshivulukidi, NW] dî diandi, nebajuke; bakenzenza bimpe nebajuke mu dibika dia muoyo.”—Yone 5:28, 29.
[Kazubu mu dibeji 30]
Nkonko ya kueleela meji
Pakafua mulunda wende Lazare, mmunyi muvua Yezu muleje ne: Uvua ne disua ne bukokeshi bua kukumbaja dibiishibua?
Bua tshinyi tudi mua kuitaba muyuki wa mu Bible wa dibiishibua dia Lazare bu bualu buenzeke?
Mmunyi mudi muyuki wa mu Yone nshapita wa 11 usokolola dijinga dikole dia Yezu dia kulongolola tshinyangu tshia lufu?
Nntshinyi tshidi tshileja ne: Yehowa Nzambi udi ulumba bua kukumbaja dibiishibua?
[Tshimfuanyi mu dibeji 26]
Nyanji ya Yezu ya diengeleka pakabiishaye Lazare idi ileja dijinga diende dikole dia kulongolola tshinyangu tshia lufu
[Tshimfuanyi mu dibeji 31]
Dibiishibua ku lufu, diashila pa mulambu wa tshia-bupikudi wa Kristo Yezu, nedituadile bisamba bionso disanka