Anyisha ngikadilu ya Yehowa ne muoyo mujima

1. a) Nngikadilu kayi ya Yehowa idi muena Kristo mua kuelela meji? b) Kukonkonona ngikadilu ya Nzambi nekutuambuluishe ku tshinyi?

PAUDI wela meji bua bumuntu bua Yehowa, nngikadilu kayi itu ikuluila mu lungenyi? Bantu ba bungi batu bavuluka ngikadilu wa dinanga, buakane, meji ne bukole. Kadi tudi tumona ne: Yehowa udi ne ngikadilu mimpe ya bungi. Tudi mua kutela ngikadilu ya Yehowa mishilashilangane mipite pa 40 itukadi batele mu mikanda yetu. Anji elabi meji bua malu mimpe menemene awikala mua kumanya bua bidi bitangila bumuntu bua Yehowa pawikala mua kudilongela nkayebe anyi mu dîku. Mmu mishindu kayi mudi dilonga edi mua kutuambuluisha? Didi mua kukolesha dianyisha dietu bua Tatuetu wa mu diulu. Nunku tuetu tuanyisha Yehowa bikole, dijinga dietu dia kusemena kudiye ne dia kumuidikija nedikole.​—Yosh. 23:8; Mus. 73:28.

2. a) Fila tshilejilu tshidi tshileja mutudi mua kukolesha dianyisha dietu bua ngikadilu ya Yehowa. b) Netukonkonone tshinyi?

² Kadi “kuanyisha” tshintu kampanda kudi kumvuija tshinyi? Anu mutuenza mudimu ne muaku eu, kuanyisha kudi kumvuija kumanya mushinga udi nawu tshintu kampanda. Dianyisha ditu dikola ku kakese ku kakese. Tshilejilu, tudi mua kufika ku dinanga tshiakudia tshitutu katuyi banji kudia patudi tumvua mupuya watshi, tutshilabula ne pashishe tutshilamba tuetu nkayetu. Bia muomumue, tudi tukolesha dianyisha dietu bua ngikadilu kampanda wa Yehowa patudi tumumanya, tuelangana meji pa ngikadilu eu ne tumuidikija mu nsombelu wetu. (Ef. 5:1) Tshipatshila tshia tshiena-bualu etshi ne tshia bibidi bialonda ntshia kuvudija dianyisha dietu bua ngikadilu ya Yehowa itudi mua kuikala tuela meji ne: mmishadile kudi ngikadilu yende minene. Bua ngikadilu yonso utuakonkonona, netuandamune nkonko eyi: Udi umvuija tshinyi? Mmunyi mudi Yehowa umuleja? Mmunyi mutudi mua kuidikija Yehowa mu dileja ngikadilu kampanda eu?

YEHOWA MMUNTU WA KUKUATSHILA MALU

3, 4. a) Kuikala muntu wa kukuatshila bualu kudi kumvuija tshinyi? b) Mmunyi mudi Yehowa utujadikila ne: udi muntu wa kukuatshila bualu?

³ Tuanji kuakula bua ngikadilu wa kuikala muntu wa kukuatshila bualu. Buebe wewe, kuikala muntu wa kukuatshila bualu kudi kumvuija tshinyi? Udi mua kuamba ne: ‘Muntu muena malu mimpe, udi mudiakaje bua kuteleja ne udibu mua kukuatshila bualu bipepele.’ Udi mua kumona bikala muntu muikale wa kukuatshila bualu anyi kayi wa kukuatshila bualu paudi uteleja malu adiye wamba ne umona mutuye wenza bu mudi: jeste yende ne tshilunji tshia mpala.

⁴ Mmunyi mudi Yehowa uleja mudiye muntu wa kukuatshila bualu? Nansha mudi Yehowa muikale wa bukole buonso ne Mufuki wa diulu ne buloba, udi utujadikila ne: mmusue ne udi ne dijinga dikole dia kuteleja masambila etu ne kuandamuna. (Bala Musambu wa 145:18; Yeshaya 30:18, 19.) Tudi mua kuyukila ne Nzambi nansha mutantshi bule kayi, dîba kayi ne muaba kayi. Tudi mua kusemena kudiye bipepele, bamanye ne: kakututobolola patudi tuenza nunku. (Mus. 65:2; Yak. 1:5) Dîyi dia Nzambi didi ditela Yehowa muikale bu muntu wa mashi ne mâyi bua kuleja mudiye musue bua bantu bamukuatshile malu. Tshilejilu, mufundi wa Misambu Davidi wakafunda ne: ‘Mêsu a Yehowa adi’ kutudi ne ‘tshianza tshiende tshia balume tshidi’ kutudi. (Mus. 34:15; 63:8) Muprofete Yeshaya wakafuanyikija Yehowa ne mulami wa mikoko wamba ne: ‘Neambule bana ba mikoko mu maboko ende, neabatuale mu tshiadi tshiende.’ (Yesh. 40:11) Anji elabi meji, Yehowa mmusue bua tuikale pabuipi nende anu bu mudi kana ka mukoko kalamata mu tshiadi tshia mulami wa mikoko udi mukambule. Bushuwa, tudi ne Tatu wa kukuatshila bualu. Mmunyi mutudi mua kuidikija Yehowa mu bualu ebu?

NGIKADILU WA MUSHINGA WA BUNGI

5. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua bakulu kuikalabu bantu ba kukuatshila bualu?

⁵ Matuku mashale aa, bavua bele Bantemu ba tshisumi ba mu matunga mashilangane lukonko elu: “Nngikadilu kayi wa mushinga wa bungi udi mukulu ne bua kuikala nende?” Bantu ba bungi bakamba ne: “Ikale muntu wa kukuatshila bualu.” Bulelela, muena Kristo yonso udi ne bua kuleja ngikadilu eu ne muoyo mujima, kadi nangananga bakulu ke badi ne bua kuikala bantu ba kukuatshila bualu. (Yesh. 32:1, 2) Muanetu wa bakaji kampanda wakaleja bua tshinyi ngikadilu eu udi ne mushinga mukole wamba ne: “Anu padi mukulu muikale muntu wa kukuatshila bualu ke patudi mua kumona ngikadilu mikuabu mimpe idiye nayi.” Udiku umona mudi mêyi aa malelela anyi? Tshidi tshienza bua muntu ikale wa kukuatshila bualu ntshinyi?

6. Mbualu kayi bua mushinga butudi mua kuenza bua kuikala bantu ba kukuatshila bualu?

⁶ Bualu bua mushinga bua kuikala muntu wa kukuatshila bualu nkutabalela bantu bakuabu ne muoyo mujima. Mukulu yeye muikale utabalela bantu bakuabu ne musue kudifila bua bualu buabu, bena Kristo nende balume ne bakaji pamue ne bana nebamone bualu ebu. (Mâko 10:13-16) Carlos udi ne bidimu 12 udi wamba ne: “Ntu mmona patu bakulu basekesha bantu ne babenzela malu ne bulenga ku Nzubu wa Bukalenge, bualu ebu butu bunsankisha.” Bushuwa, ki mbikumbane bua mukulu kuamba patupu ne: ndi muntu wa kukuatshila bualu to, kadi udi kabidi mua kuleja ngikadilu eu. (1 Yone 3:18) Mmunyi mudiye mua kuenza nanku?

7. Bua tshinyi kuvuala kamanyinu ka mpungilu kutu misangu ya bungi kujula muyuki? Bualu ebu budi butulongesha tshinyi?

⁷ Ela meji bua tshilejilu tshidi tshilonda etshi. Muanetu wa balume mukuabu uvua muvuale kamanyinu ka mpungilu pavuaye mu ndeke upingana kuabu ufumina ku mpungilu mu ditunga dikuabu. Pavua muntu mukuabu uvua pende wenza luendu mumone kamanyinu aka kikale kafunda mêyi a ne: “Bukalenge buebe bulue” wakamba ne: “Eyowa, bulue! Tuyukilaku nebe malu makuabu bua bualu ebu.” Pashishe bakayukila, muntu eu wakangata bibejibeji bietu ne disanka. Bana betu ba bungi badi pabu ne bilejilu bia buena ebi. Bua tshinyi kuvuala kamanyinu ka mpungilu kudi kujula muyuki? Bualu mu mushindu kampanda, kadi anu bu kadi kambila bantu ne: “Luaku ungebeje bualu buudi nabu. Ngebeje kundi nya.” Kamanyinu aka, ntshimanyinu tshidi tshileja bantu ne: tudi basue kubambila malu atudi tuitabuja. Bia muomumue, bakulu bena Kristo mbasue kuikala ne bimanyinu bidi biambila bena Kristo nabu ne: “Luaku unkuatshila bualu buudi nabu.” Mbimanyinu kayi abi?

8. Mmunyi mudi bakulu mua kuleja mudibu batabalela bantu bakuabu ne muoyo mujima? Bualu ebu budi mua kuambuluisha tshisumbu mushindu kayi?

⁸ Bilele bia bantu bitu bishilangana bilondeshile muaba ne muaba, kadi misangu ya bungi tuetu tutua mimuemue patudi tupetangana ne bena Kristo netu, tubela muoyo ku tshianza ne disanka, tudi tuleja mutudi tubatabalela ne muoyo mujima. Udi ne bua kuenza nunku wa kumpala nganyi? Tangila tshilejilu tshidi Yezu mushiye. Mukanda wa Matayi udi uleja ne: mu tshisangilu kampanda tshivua Yezu muenze ne bayidi bende, “Yezu wakasemena kudibu.” (Mat. 28:18) Bia muomumue, lelu bakulu batu ba kumpala bua kusemena kudi bena Kristo nabu ne kuyukila nabu. Mmunyi mudi bualu ebu mua kuambuluisha tshisumbu? Muanetu wa bakaji kampanda udi ne bidimu 88 ne muikale mpanda-njila wakaleja ne: “Mimuemue itu nayi bakulu ne mushindu utubu bankankamija pantu mbuela mu Nzubu wa Bukalenge bitu binsaka bua kubananga bikole.” Muanetu wa bakaji mukuabu udi ne lulamatu wakasakidila pende ne: “Bantu badi mua kubumona bu bualu bukese, kadi padi mukulu unsankidila mu bisangilu ne mimuemue, bitu ne mushinga wa bungi kundi.”

MUNTU WA KUKUATSHILA MALU NE MUDIAKAJE BUA KUTELEJA

9, 10. a) Yehowa mmutupeshe tshilejilu kayi tshimpe? b) Mmunyi mudi bakulu mua kuleja mudibu badiakaje bua kuteleja bantu bakuabu?

⁹ Bidi bimueneka patoke ne: katuena mua kuikala bantu ba kukuatshila bualu tuetu katuyi badiakaje bua kuteleja to. Yehowa udi tshilejilu tshimpe mu bualu ebu. Bible udi wamba “mudiye kayi kule ne yonso wa kutudi.” (Bien. 17:27) Mushindu umue udi bakulu mua kuleja mudibu badiakaje bua kuteleja bantu bakuabu mpadibu bakeba dîba kumpala kua bisangilu kutuadija ne padibi bijika bua kuyukila ne bena Kristo nabu bakulumpe ne bana. Muanetu wa balume mukuabu udi mpanda-njila udi wamba ne: “Patu mukulu ungebeja ne: bishi? ne wimana bua kuteleja diandamuna, ntu ngumvua disanka.” Muanetu wa bakaji kampanda ukadi muenzele Yehowa mudimu kukadi bidimu bitue ku 50 wakamba ne: “Patu bakulu bakeba dîba dia kuyukila nanyi panyima pa bisangilu, ntu ndiumvua ne mushinga.”

¹⁰ Bushuwa, balami bena Kristo badi kabidi ne midimu mikuabu idi ikengela kuenza. Kadi tshipatshila tshiabu tshia kumpala tshidi ne bua kuikala tshia kutabalela mikoko mu bisangilu.

YEHOWA KENA NE KANSUNGASUNGA

11, 12. a) Kubenga kuikala ne kansungasunga kudi kumvuija tshinyi? b) Mmunyi mudi Yehowa muikale tshilejilu kutudi mu bualu ebu?

¹¹ Kubenga kuikala ne kansungasunga nngikadilu mukuabu muimpe udi Yehowa nende. Kubenga kuikala ne kansungasunga kudi kumvuija tshinyi? Kudi kumvuija kulonda buakane, kubenga kusunguluja anyi kutua ku tshia muntu kampanda. Lungenyi ludi nalu muntu ne malu adiye wenza ke bidi bileja mudiye kayi ne kansungasunga. Bua tshinyi malu onso abidi aa adi ne mushinga? Bualu, anu muntu yeye muikale mudiakaje mu meji ende bua kubenga kuikala ne kansungasunga ke padiye mua kuenzela bantu bonso malu kakuyi kansungasunga. Muaku udibu bakudimune mu Mifundu ya tshiena Greke ne: ‘kayi ne kansungasunga’ udi umvuija, muntu udi kayi “utangila tshimuenekelu tshia muntu,” mmumue ne: kayi utua ku tshia muntu bilondeshile tshimuenekelu tshiende. (Bien. 10:34) Nunku, muntu udi kayi ne kansungasunga udi umona muntu bilondeshile tshidiye, kadi ki mbilondeshile tshimuenekelu tshiende anyi nsombelu udiye nende to.

¹² Yehowa udi tshilejilu tshitambe bunene tshia kubenga kuikala ne kansungasunga. Dîyi diende didi diamba ne: “Kena ne kansungasunga” ne ‘katu watangila bantu ne kansungasunga.’ (Bala Bienzedi 10:34, 35; Dutelonome 10:17.) Tshilumbu tshivua tshijuke mu matuku a Mose tshidi tshijadika bualu ebu.

13, 14. a) Bana ba bakaji batanu ba Selofehada bavua bapetangane ne tshilumbu kayi? b) Mmunyi muvua Yehowa muleje ne: kavua ne kansungasunga?

¹³ Matuku makese kumpala kua bena Isalele kubuela mu Buloba bulaya, bana ba muntu batanu ba bakaji bavua kabayi banji kusedibua bakapeta tshilumbu kampanda. Ntshilumbu kayi atshi? Bavua bamanye ne: dîku diabu divua mua kupeta tshitupa tshia buloba tshivua tshilongoluela tatuabu anu bu mêku makuabu a bena Isalele. (Nom. 26:52-55) Kadi tatuabu Selofehada wa mu tshisa tshia Manashe ukavua mufue. Bilondeshile mikenji, bana ba balume ba Selofehada ke bavua ne bukenji bua kupiana buloba, kadi yeye uvua anu ne bana ba bakaji. (Nom. 26:33) Bu muvuaye kayi ne muana wa balume uvua mua kupiana buloba, bavuaku mua kupesha balela bende tshitupa tshiende tshia buloba ne kushiya bana bende ba bakaji kabayi ne bumpianyi anyi?

¹⁴ Bana ba muntu batanu aba bakaya kudi Mose, kumuebejabu ne: ‘Bualu kayi nebajimije dîna dia tatu wetu munkatshi mua dîku diende bualu bua yeye kakadi ne muana wa balume?’ Bakamusengelela ne: ‘Utupe bietu bumpianyi munkatshi mua bana babu ne tatu wetu.’ Mose uvuaku muambe ne: ‘Tudi ne bua kulonda anu tshidi mikenji miambe’ anyi? Tòo, “wakaya ne bualu ebu kumpala kua Yehowa.” (Nom. 27:2-5) Yehowa wakamba tshinyi? Wakambila Mose ne: ‘Bana ba bakaji ba Selofehada badi bamba dîyi dilelela. Ubape bumpianyi munkatshi mua bana babu ne tatuabu; bumpianyi bua tatuabu nebulue kudibu.’ Yehowa kakimanyina apu to. Wakenza bua bualu buvua kabuyi buenzeka abu bulue mukenji pakambilaye Mose ne: ‘Biafua muntu udi kayi ne muana wa balume, nunku yeye neapeshe muanende wa bakaji bumpianyi buende.’ (Nom. 27:6-8; Yosh. 17:1-6) Kutuadijila anu ku dîba adi, bakaji bena Isalele bonso bavua bapetangana ne tshilumbu tshia nunku bavua mu bukubi.

15. a) Yehowa utu wenzela bantu bende, nangananga badi bashikile malu mushindu kayi? b) Mbilejilu kayi bikuabu bia miyuki ya mu Bible bidi bileja mudi Yehowa kayi ne kansungasunga?

¹⁵ Bushuwa dipangadika edi divua dimpe ne kadivua ne kansungasunga to. Yehowa wakenzela bana ba bakaji bavua kabayi ne tshia kuenza aba malu ne bunême anu muvuaye muenzele bena Isalele bavua kabayi ne bualu mu tshilumbu etshi. (Mus. 68:5) Ebu mbumue bua ku malu adibu balonde mu Bible budi buleja bulelela budi bulenga ku muoyo ebu: Yehowa udi wenzela batendeledi bende bonso malu kayi ne kansungasunga.​—1 Sam. 16:1-13; Bien. 10:30-35, 44-48.

TUDI MUA KUIDIKIJA YEHOWA

16. Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kukolesha dipangadika dietu dia kubenga kuikala ne kansungasunga?

¹⁶ Mmunyi mutudi mua kubenga kuikala ne kansungasunga anu bu Yehowa? Uvuluke ne: kudi malu abidi adi aleja mudi muntu kayi ne kansungasunga. Anu tuetu bikale katuyi ne kansungasunga ke tuetu kubenga kuenzela bantu malu ne kansungasunga. Bulelela, tuetu bonso tutu basue kudiamba mutudi bantu bimpe ne katuyi ne kansungasunga. Kadi wikale mumanye ne: kabitu anu bipepele misangu yonso bua kudikonkonona ne muoyo mujima bua kumanya bimpe meji atudi nawu to. Nunku, ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kujingulula bituikala ne kansungasunga? Pavua Yezu musue kumanya tshivua bantu bamba bua bualu buende, wakakonka balunda bende ba pa muoyo ne: “Bantu badi bamba ne: Muana wa muntu nnganyi?” (Mat. 16:13, 14) Katuenaku mua kuidikija tshilejilu tshia Yezu anyi? Udi mua kuebeja bamue balunda bebe baudi umona ne: mba kueyemena bua kumanya biwikala kuyi ne kansungasunga. Bobu bakuambile ne: kudi amue malu adi aleja muudi ne kansungasunga ka makoba, bantu bautu musue kusomba nabu anyi mu malu a makuta, tshiudi ne bua kuenza ntshinyi? Usambile Yehowa ne muoyo mujima bua bualu abu, umulombe bua akuambuluishe bua wewe kuakaja meji ebe bua aleje muudi kuyi ne kansungasunga mu bualu nansha bumue.​—Mat. 7:7; Kolos. 3:10, 11.

17. Mmu mishindu kayi mutudi mua kuenzela bantu malu katuyi ne kansungasunga?

¹⁷ Mu tshisumbu tshia bena Kristo, tudi tuleja dijinga ditudi nadi dia kuidikija Yehowa pa kubenga kuikala ne kansungasunga patudi tuenzela bena Kristo netu malu ne bunême ne bulenga. Tshilejilu, mu tshilumbu tshia kuakidilangana, tudi ne bua kubikila bena Kristo netu ba mishindu yonso too ne badi ne nsombelu mushilangane ne wetu, nansha bapele, bana ba nshiya ne bakaji ba mu lufuila. (Bala Galatiya 2:10; Yakobo 1:27.) Patudi mu buambi, tudi kabidi ne bua kuyisha bantu ba mishindu yonso, nansha badi bafumina mu matunga makuabu katuyi ne kansungasunga. Tudi ne disanka bua mutudi ne mikanda idi yumvuija Bible mu miakulu mitue ku 600. Ntshijadiki tshinene tshia mutudi katuyi ne kansungasunga.

18. Mmunyi muudi mua kuleja ne: udi ne dianyisha mudi Yehowa muikale muntu wa kukuatshila bualu ne udi kayi ne kansungasunga?

¹⁸ Bushuwa, patudi tukeba dîba dia kuelangana meji bua mudi Yehowa muikale wa kukuatshila bualu ne kayi ne kansungasunga, tudi tukolesha dianyisha dietu kudiye. Tuetu ne dianyisha dikole nebitusake bua kuidikija ngikadilu ya Yehowa ne muoyo mujima, kuyileja mu nsombelu wetu ne bena Kristo netu bakuabu nansha kudi bantu batudi tuyisha.