MU BINTU BIETU BIA KALE
“Mvua anu bu nkuvu mu tshizubu tshiende”
MU TSHIKONDO tshia kampanye kanene ka diyisha kavua kenzeke mu ngondo wa 8 ne wa 9 mu 1929, bamanyishi bapite pa 10 000 bakatangalaka mu États-Unis mujima. Bakabanya mikanda ne tukanda tukese binunu 250. Munkatshi mua bamanyishi abu muvua bampanda-njila batue ku tshinunu. Bungi buabu buvua bushuwa buvule bikole. Mudimu wetu wa Bukalenge wakamba ne: “Kabivua bimvuika” muvua bungi bua bampanda-njila buvule misangu isatu kumbukila ku 1927 too ne ku 1929 to.
Ku ndekelu kua 1929 malu a mpetu akanyanguka diakamue. Mu Dibidi dia 29/10/1929 makuta akapueka mushinga mu bibutshilu bia makuta bia mu New York, ne bualu ebu buakenza bua malu a mpetu a pa buloba bujima anyanguke bikole. Banke binunu bia bungi yakatua panshi. Babidime bakalekela kuenza midimu yabu. Biapu binene biakakanga. Bantu miliyo ya bungi bakajimija midimu yabu. Mu 1933, bungi bua nzubu ivuabu banyenga ku dituku bua mabanza buakafika ku 1 000.
Mmunyi muvua bampanda-njila mua kupita ne malu mu tshikondo tshikole tshia nunku? Bakenza nzubu anyi makadika bivua ne nkata. Nzubu eyi kayivua ya difutshila, ne kabavua bayifutshila bitadi to. Ivua yambuluisha bampanda-njila ba bungi bua kutungunuka ne mudimu wabu nansha bobu ne tumakuta tukese.a Nzubu eyi ivuabu bendakana nayi ivua ibambuluisha mu bikondo bia mpuilu ne mpungilu bu nzubu ya tshilala benyi. Mu 1934 Mudimu wetu wa Bukalenge wakaleja mushindu wa kuenza nzubu mikese kadi milongolola bimpe mikale ne mâyi, muaba wa kulambila, bulalu bua kutshibula, ne biamu bia difila nabi luya.
Bamanyishi bavua ne mushindu ba pa buloba bujima bakaditua mu didienzela nzubu ivua ne nkata. Victor Blackwell udi uvuluka wamba ne: “Noa katshia kavua muanji kuenza buatu to, ne meme panyi katshia tshivua muanji kuenza nzubu wa nkata ne tshivua mumanye kumuenza to.” Kadi nansha nanku, wakenza nzubu eu.
Bajinga kusabula nzubu wa nkata pa musulu mu tshikondo tshia mvula mu Inde
Avery Bristow ne Lovenia bavua ne nzubu wa kamashinyi. Avery udi wamba ne: “Mvua anu bu nkuvu mu tshizubu tshiende, mvua ngenda anu ne nzubu wanyi.” Bristow ne mukajende bakenza mudimu wa bumpanda-njila pamue ne Harvey Conrow ne Anne bavua ne nzubu wa nkata muenza ne bimanu bia mabeji malaba kabudimbu. Mabeji avua akuluka dîba dionso divuabu bendakana ne nzubu wabu. Avery udi uvuluka wamba ne: “Katshia bantu kabavua banji kumona nzubu wa nunku, ne katshia tshikondo atshi too ne lelu, kakuena muntu muanji kumona nzubu wa nunku to.” Kadi Avery wakamba bua Conrow, mukajende ne bana bende babidi ne: “Bavua ne disanka diutu kuyi muanji kumona.” Harvey Conrow wakafunda ne: “Katuvua bapangile tshintu nansha tshimue, ne tuvua tudiumvua ne: tuvua mu bukubi menemene mu mudimu wa Yehowa ne uvua ututabalela ne dinanga.” Dîku dijima dia Conrow diakalua kubuela mu Kalasa ka Gilada ne kubatumabu ku Pérou bu bamisionere.
Giusto Battaino ne mukajende Vincenza bavua pabu bampanda-njila. Pakamanya Giusto ne: mukajende uvua ne difu, bakakudimuna mashinyi abu a Ford A a mu 1929 nzubu uvua “muenze bu wa tshilala benyi muimpe” kupita ntenta ivuabu basombele kumpala. Bakatungunuka ne kuenza mudimu wabu uvuabu banange pamue ne kana kabu ka bakaji, bayisha bena mu Italie bavua basombele mu États-Unis.
Bantu ba bungi bakateleja lumu luimpe, kadi bapele ne bantu bavua kabayi ne midimu bavua bafila makuta bua mikanda ku mpukapuka. Kadi, bavua bashintakaja mikanda ne biakudia bia mishindu yonso bivua bipetangana ne mushinga wayi. Bampanda-njila babidi bakafunda mêna a mikanda 64 ivua bantu bavua nayi dijinga babalombe. Liste eu uvua anu “bu liste udi uleja bungi bua bintu bia mu makazen.”
Fred Anderson wakapetangana ne tshidime uvua dijinga ne mikanda ne tshidime eu kumupeshaye manete avua a mamuende bua kuyangataye. Mu budimi buvua bulonda, muntu mukuabu uvua pende ukeba mikanda yetu, kadi wakamba ne: “Tshiena ne manete a kubala nawu to.” Kadi pakavualaye manete a muena mutumba nende, uvua mua kubala bimpe mikanda ne wakasanka bua kufila makuta bua mikanda ne bua manete.
Herbert Abbott uvua wambula musasa wa nzolo mu mashinyi ende. Yeye mumane kupeta nzolo isatu anyi inayi ku mikanda, uvua uya nayi mu tshisalu, uyipana ne usumba kasolonyi ka kuela mu mashinyi ende. Wakafunda ne: “Kuvuaku tshikondo kampanda tshituvua tupangila makuta anyi? Eyowa, kadi katuvua balekele mudimu to. Tuetu bikale ne kasolonyi mu mashinyi, tuvua tutungunuka, bateke ditabuja ne dieyemena dietu kudi Yehowa.”
Bantu ba Yehowa bavua anu bamueyemene ne badisuike ne muoyo mujima bua kumuenzela mudimu mu bidimu bia ntatu abi. Maxwell ne Emmy Lewis bakapanduka mu dikadika diabu mu mvula mukole pavua mutshi mukulukilapu ne dikoseke bitupa bibidi. Maxwell wakafunda ne: “Malu aa kaavua bipumbishi to, avua alua mu mpukapuka ne katuvua banji kuela meji a kulekela mudimu eu nansha kakese. Kuvua mudimu wa bungi wa kuenza, ne tuvua ne dijinga dia kuwenza.” Maxwell ne Emmy kabavua ne buôwa ne bakibakulula nzubu wabu wa nkata ne diambuluisha dia balunda babu bavua babanange.
Miliyo ya bungi ya Bantemu ba Yehowa badi ne tshisumi mu mudimu badi pabu ne lungenyi lua didifila lua mushindu eu nansha mu tshikondo tshikole tshitudi etshi. Nansha nanku, anu bu bampanda-njila abu, tudi badisuike bua kutungunuka ne kuyisha too ne pamba Yehowa ne: mudimu wakumbanyi.
a Mu bikondo abi, bampanda-njila ba bungi kabavua ne mudimu wa bianza to. Bavua bangata mikanda yetu ku mushinga mukese ne bavua badiambuluisha ne makuta avua bantu bafila ku mikanda.