TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w15 1/6 dib. 6-7
  • Malu a sianse adi ne mikalu

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Malu a sianse adi ne mikalu
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
  • Bintu bia muomumue
  • Mudi malu a sianse akuambuluisha
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2015
w15 1/6 dib. 6-7
Muena malu a sianse kampanda mu labo

TSHIENA-BUALU TSHINENE | MALU A SIANSE MMAPINGANE PA MUABA WA BIBLE ANYI?

Malu a sianse adi ne mikalu

Mu bikondo bishale ebi, mikanda ya bungi idi yumvuija mmuenenu ya bantu badi bamba mudi Nzambi kayiku mmitangalake bikole. Mikanda eyi mmikoke ntema ya bantu ba bungi ne mmibasake ku dikokangana bikole. David Eagleman mumanyi kampanda wa malu a buongo wakafunda bua dikokangana edi ne: “Bamue babadi batu bela meji ne: bena malu a sianse mbamanye bionso, kadi bena sianse bimpe mbadi bitaba ngenyi ya bakuabu ne batu anu bajandula malu makuabu mapiamapia avuabu kabayi belela meji.”

Mulongi wa malu a mabulunge mutangile mu tshiamu tshia teleskope

Munkatshi mua bidimu, bena sianse mbenze malubulula a dikema mu dikeba mandamuna a nkonko minene idi itangila bifukibue. Kadi bamue mbenze bilema binene mu dienza diabu dia makebulula aa. Isaac Newton uvua umue wa mu bena sianse banene ba katshia ne katshia. Wakaleja mudi bukole budi bukoka bintu busangisha mabulunge, mitoto ne bikata biayi mu tshibuashibuashi tshimue. Wakapatula makumi mabandile adi ambuluisha mu dienza dia ordinatere, dibuuka mu tshibuashibuashi ne mu fizike wa tutupa tukese tua atome. Kadi Newton pende wakatuadija kulonga shimi uvua wenza mudimu ne malu a mitoto ne majimbu bua kukudimuna biamu bikuabu bua bilue or.

Bidimu bipite pa 1 500 kumpala kua Newton, mumanyi wa malu a mitoto kampanda muena Greke diende Ptolémée wakendakana mu tshibuashibuashi anu ne mêsu ende nkayawu. Uvua ulondesha muvua mabulunge anyungakana muulu butuku ne uvua mupiluke mu dienza tuarte tua matunga. Kadi uvua wela meji ne: buloba budi mu nkatshinkatshi mua bintu bionso. Carl Sagan mumanyi wa mushindu udi mabulunge ne mudibu baenze wakafunda bua Ptolémée wamba ne: “Bu muvua bantu bitabe lungenyi luende lua dishima elu munkatshi mua bidimu 1 500, bidi bileja ne: nansha muntu yeye ne meji a bungi, udi pende anu mua kudidinga.”

Muena malu a sianse ubala Bible

Lelu eu bena sianse badi batuilangana ne ntatu ya muomumue mu makebulula abu. Nebafikaku ku dipeta diumvuija dimpe dia tshibuashibuashi ne bintu bidimu anyi? Nansha mutudi mua kuitaba dilubuluka dia malu a sianse ne mudiwu matuambuluishe, bidi kabidi ne mushinga bua kumanya ne: malu aa adi ne mikalu. Paul Davies mumanyi kampanda wa malu a fizike wakamba ne: “Kakuena mushindu wa kupeta diumvuija dia tshibuashibuashi ne bintu bidimu didi diumvuika ne dipetangana mu malu onso to.” Mu mêyi aa mudi bulelela bua ne: bantu kabena mua kumvua bufuki bimpe mu kabujima nansha. Nunku, padibu bamba bua mudi bena sianse mua kufila diumvuija dia bintu bionso bidiku, ki mbimpe kuitaba anyi kubenga musangu umue to.

Bushuwa, Bible udi ukumbaja majinga etu mu mushindu udi malu a sianse kaayi mua kuenza nansha

Bible udi wamba bua bintu bia kukema bidi mu bufuki ne: “Mona! Eyi idi anu mielelu patupu ya njila yende; Anu dinunganyi tshianana ndikadi diumvuike bua bualu buende!” (Yobo 26:14, NW) Kutshidi malu mapite bungi adi mashale adi bantu kabayi mua kumvua nansha kumanya to. Bushuwa, mêyi a mupostolo Paulo mafunda kukadi bidimu bitue ku 2 000 aa adi ashala anu malelela. Wakamba ne: “Aka! Monayi ndondo wa bubanji bua Nzambi, meji ende ne dimanya diende! Kakuena udi mua kujingulula dilumbuluisha diende ne kulondolola njila yende nansha!”​—Lomo 11:33.

Buludiki budi malu a sianse kaayi mua kufila

Padi malu a sianse ambuluisha bantu bua kumanya bufuki, Bible yeye udi ufila mibelu ne buludiki bidi bifila ditalala mu malanda a bantu, bibapetesha disanka ne nsombelu muimpe. Tangila bilejilu bidi bilonda ebi.

  • Tshianza tshidi tshileja tshimanyishilu tshia kuimana

    Dikandika malu a tshinyangu

    Nemeka muoyo

    ‘Kushipianganyi.’​—Ekesode 20:13.

    “Muntu yonso udi mukine muanabu mmushipianganyi.”​—1 Yone 3:15.

    Keba ditalala ne udilame

    “Umuka ku malu mabi, enza malu mimpe; ukebe ditalala, udilonde.”​—Musambu 34:14.

    “Badi bakuna ntete ya dimuma dia buakane mu ditalala bua bantu badi bakeba ditalala.”​—Yakobo 3:18.

    Epuka malu a tshikisu

    ‘Yehowa udi uteta muntu muakane; kadi mutshima wende udi ne muntu mubi ne muntu udi musue malu a tshimbambila lukuna.’​—Musambu 11:5.

    ‘Kuikadi ne muena tshimbambila [tshikisu] mukawu, kulondi bualu, nansha bumue, budiye wenza. Bualu bua Yehowa udi ukina muntu udi ne tshishiku.’​—Nsumuinu 3:31, 32.

  • Dîku

    Disanka mu dîku

    Tumikila baledi bebe

    “Nuenu bana, tumikilayi baledi benu mu buobumue ne Mukalenge, bualu kuenza nunku nkuakane: ‘Nemeka tatu webe ne mamu webe’; eu ke mukenji wa kumpala udi ne mulayi: ‘Bua malu ebe ende bimpe ne bua ulale matuku a bungi pa buloba.’”​—Efeso 6:1-3.

    Dilongeshila bana bebe

    “Nuenu batatu, kanufikishi bana benu munda, kadi nutungunuke ne kubakolesha ne mibelu ne didimuija bia Yehowa.”​—Efeso 6:4.

    “Nuenu batatu, kanufikishi bana benu munda, bua kabateketshi ku muoyo.”​—Kolosayi 3:21.

    Nanga muena dibaka nebe, umunemeke

    “Yonso wa kunudi anange mukajende bu mudiye mudinange; mukaji pende udi ne bua kuikala ne kanemu kakole kudi bayende.”​—Efeso 5:33.

  • Mutshi

    Bukubi bua bifukibue

    Bible wakamba bua banyangi ba buloba ba mishindu yonso mu Isalele wa kale ne: ‘Buloba buakunyanguka bualu bua malu mabi a badi bashikamepu; badi bashikamepu bakupishibua.’ (Yeshaya 24:5, 6) Nzambi neabutule bantu badi banyanga bintu bidi pa buloba ku bukole. ‘Neabutule bantu badi babutula buloba.’ (Buakabuluibua 11:18) Kabakumunyema ne malu abu au to.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu