ESITA
1 Dichi mumafuku aAhasuwerusi,* ona Ahasuwerusi wayuulili tubeta 127,+ kutachikila kuIndiya nakushika kuEtiyopiya,* 2 munowu mafuku chelili Mwanta Ahasuwerusi nashakami hetanda dindi dawanta muShushani*+ musumba wakiñewa,* 3 muchaaka chamuchisatu chachiyuulu chindi, wayiloñesheleli ayilolu indi ejima niambuñindi ejima chawija. Njita yaPeresi+ naMediya,+ antu alema niayilolu atubeta enjili kudi yena, 4 nawa wayilejeli maheta awanta windi walema nikutoha nilubanji lwakulema kwindi hadi mafuku amavulu, mafuku 180. 5 Nawa chamanini awa mafuku, mwanta wayiloñesheleli antu ejima enjili muShushani* musumba wakiñewa* chawija chamafuku 7, kutachikila kudi alema nakushika kudi abula kulema, mulubanza lwetempa damuchipañu chamwanta. 6 Akudekeli mahina akujika nachu, awanda wawuwahi niamahina abulu akasiliwu nanyonji yamahina amawahi, wanda wawusombu wakukasila kutuzeya twasiliva, yishimi yamalola awulombu washiyashana, nawa yitwamu yawuru niyasiliva ayishili hachisesa chamalola aporifiri, malola awulombu washiyashana, mperola nimalola eyila awulombu washiyashana.
7 Vinyu ayiseyeleli mumakaapu* awuru; kaapu-hikaapu* kadiña kambukaku nakakwawu, nawa vinyu yawanta yadiña yayivulu, kwesekeja nahakuminini wuswa wamwanta. 8 Nawa anwineña kwesekeja nalushimbi lwakwila nawu kwosi muntu atela kukanjikijawuku,* muloña mwanta walejeli ayilolu akuchipañu chindi nindi muntu wejima watela kunwa kwesekeja nachinakukeñayi.
9 Mwadi Vashitayi+ niyena wayiloñesheleli ambanda chawija kwitala* dawanta daMwanta Ahasuwerusi.
10 Hefuku damu 7, hazañaleli muchima wamwanta muloña wavinyu, walejeli Mehumani, Bizita, Haribona,+ Bigita, Abagita, Zetari niKarikasi, ayilolu 7 amuchota owu adiña akakumukalakela Mwanta Ahasuwerusi, 11 nindi Mwadi Vashitayi amuleti kumesu amwanta iku navwali chibañula* chawanta, kulonda amwekeshi lubanji lwindi kudi antu nikudi ayilolu, muloña wadiña walubanji chikupu. 12 Ilaña Mwadi Vashitayi watwalekelihu kukaana lushimbi lwamwanta lwamutambikiliwu nachu kuzatisha ayilolu amuchota. Hamuloña wachumichi, mwanta wazuwili nankashi nawa wahilili chikupu.
13 Kufumahu, mwanta walejeli amayala akamaana adiña nakashinshi kakwiluka mwakwilila* (muloña muniyi njila, dimwashikilili nsañu yamwanta kudi antu ejima eluka chikupu nshimbi nikusompa nyiloña, 14 nawa adiña kukamwihi nayena adiña Karishena, Shetari, Adimata, Tashishi, Meresi, Marisena niMemukani, ayilolu 7+ akuPeresi naMediya, diwu adiña nalusesa lwakudimona namwanta nawa adiña nayifulu yamaneni muwanta). 15 Mwanta wehwili nindi: “Kwesekeja nanshimbi, chumanyi chatela kumwilawu Mwadi Vashitayi nanochu chinakaaniyi kwovwahila lushimbi lwaMwanta Ahasuwerusi lwahanayi kuzatisha ayilolu amuchota?”
16 Hohenohu, Memukani wahosheli hamesu amwanta nihamesu awayilolu nindi: “Mwadi Vashitayi hanakoñi chuma chatama kudi mwanta hohuku,+ ilaña nikudi ayilolu ejima niantu ejima amutubeta twejima twaMwanta Ahasuwerusi. 17 Muloña chuma chineliyi mwadi chikutiyakana kudi ambanda ejima, dichi akudiwulaña anfumujawu nakuhosha nawu, ‘Mwanta Ahasuwerusi wahosheli nindi Mwadi Vashitayi enzi kudi yena, ilaña yena wakaanini kwinza.’ 18 Dodalelu, añodi jawayilolu akuPeresi naMediya aneluki chuma chineliyi mwadi, akuleja ayilolu ejima amwanta, nawa chumichi chikuleta kasawuntu kasweja nikuzuwa. 19 Neyi mwanta nachimoni nindi chidi chiwahi, yashiku lushimbi lwawanta, nawa alusoneki hakachi kanshimbi jaPeresi naMediya, lunateli kubula kujimawu,+ lwakwila nawu Vashitayi bayi akenza cheñi kudi mwanta Ahasuwerusiku; nawa mwanta ahani chifulu chindi chawumwadi kudi mumbanda wamubadika yena. 20 Nawa lushimbi lwamwanta chilukutiyakana mwahita wanta windi wejima, ambanda ejima akulemeshaña anfumujawu, kutachikila kudi alema kushika nikudi abula kulema.”
21 Iyi yitoñojoka yamutiyishili mwanta niayilolu kuwaha, nawa mwanta welili mwahosheliyi Memukani. 22 Dichi watemesheli nyikanda mutubeta twejima twamuwanta,+ kabeta-hikabeta nimukanda waku kwesekeja nachasonekañawu nikudi antu ejima kwesekeja nedimi dahoshañawu, kulonda iyala wejima ekali mwanta* mwitala dindi nawa amwitala dindi ahosheña idimi dahoshañayi.
2 Hanyima yayumiyi, chelili kuzuwa kwaMwanta Ahasuwerusi+ kunafwomoki dehi, watoñojokeli hachuma cheliliyi Vashitayi+ nichamufuukwililiwu kumwila.+ 2 Kufumahu, akakumukalakela mwanta ahosheli nawu: “Mwanta amukeñakeñeli ayañadima alubanji nawa ajiki.* 3 Nawa mwanta atondi añimeni mutubeta twejima mwahita wanta windi+ kulonda aleti ayañadima ejima ajiki* muShushani* musumba wakiñewa,* kwitala dawambanda. Ayihani kudi Hegayi+ ntuñu yamwanta nawa mukakuhemba ambanda kulonda ayihembeña, nawa ayinki yuma yakudiwahisha nachu. 4 Nawa yowu chañadima wukukeñayi nankashi mwanta, diyi wukwikala mwadi wakumusinsa Vashitayi.”+ Iyi yitoñojoka yamutiyishili mwanta kuwaha, nawa dicheliliyi.
5 MuShushani*+ musumba wakiñewa,* mwadiña iyala wumu kaYudeya wejina daModekayi+ mwana kaYayiri, Yayiri mwana kaShimeyi, Shimeyi mwana kaKishi, mwini Benjamini,+ 6 atwaliliwu muwunkoli kufuma kuYerusalema hamu nawantu asendeliwu hamu naMwanta Yekoniya*+ waYuda, owu atwaliliwu muwunkoli kudi Mwanta Nebukaneza wakuBabiloni. 7 Modekayi diyi wadiña nhembi yaHadasa,* dikwila nawu Esita, mwana wamumbanda avweliwu kudi mana kwatata yindi,+ muloña hadiña natata yindi hela mama yindiku. Iwu chañadima amuleñeli chiwahi nawa wamwekeneña lubanji, nawa chafwili tata yindi nimama yindi, Modekayi wamusendeli kulonda ekali mwanindi wamumbanda. 8 Chiyatiyakesheliwu mazu amwanta nilushimbi lwindi nawa chelili ayañadima ayileti hamu kuShushani* musumba wakiñewa* kulonda ayihembeña kudi Hegayi,+ Esita niyena amutwalili kwitala* damwanta kulonda amuhembeña kudi Hegayi mukakuhemba ambanda.
9 Iwu chañadima amukeñeli nankashi kudi mwanta nawa wamutiyili kuwaha,*+ hohenohu wamuloñesheleli yuma yakudiwahisha nachu niyakuda yatela kudayi, nawa wamutondeleli ayañadima 7 kufuma kwitala damwanta. Kufumahu, wamubuukishili yena niayañadima amukalakeleleña nakuyitwala mwiluña dadiwahi nankashi mwitala dawambanda. 10 Esita hahoshelihu mazu adi ejima kutalisha hadi antu jindi+ hela antaña jindiku, muloña Modekayi+ wamulejeli nindi bayi alejaku muntu wudi wejimaku.+ 11 Hefuku-hefuku Modekayi wayileña kumbidi yalubanza lwetala dawambanda kulonda eluki chinakuhandayi Esita niyuma yinakumumwekena.
12 Chañadima wejima wayileña kudi Mwanta Ahasuwerusi hanyima yakumanisha tukweji 12 twakudiwahishilamu, twayinkeliwu ambanda. Ichi dichadiwahishileñawu kulonda amwekani lubanji, tukweji 6 namanji amora+ nawa tukweji tukwawu 6 namanji abalisamu+ nimanji ashiyashana akweñula evumba dadiwahi akudiwahisha nachu. 13 Dichi, chañadima wadiloñesheleña kuya kudi mwanta, nawa chuma chejima chalombeleñayi hafumineñayi kwitala dawambanda nakuya kwitala damwanta, amwinkeleña. 14 Namelela, weñilileña, nawa nantetemena wafuntileña kwitala damuchiyedi dawambanda, nakumuhemba kudi Shashegazi ntuñu yamwanta,+ nhembi wawantombu.* Hafuntileña cheñi kudi mwantaku chiña neyi mwanta namukeñi nawa namutambiki hejina.+
15 Nawa mpinji yaEsita mwana kaAbihayili ntaña yaModekayi, owu wamusendeli neyi mwanindi wamumbanda,+ chiyashikili yakwiñila mudi mwanta, halombelihu chuma chidi chejimaku, chiña hohu chuma chamulejeliwu kudi Hegayi ntuñu yamwanta, nhembi yawambanda. (Nihaniyi mpinji, muntu wejima wamumweneña Esita wamutiyileña kuwaha.) 16 Mukakweji kamu 10, dikwila nawu Tebeti,* muchaaka chamu 7 chachiyuulu+ chindi, Esita amutwalili kudi Mwanta Ahasuwerusi kwitala dindi dawanta. 17 Nawa mwanta wamukeñeli nankashi Esita kubadika ambanda amakwawu, wamutiyishileña kuwaha nawa wamumwekesheleli kukeña kwakashinshi kubadika ajiki* amakwawu. Dichi wamuvwikili chibañula* chawanta kumutu nawa wamwilishili kwikala mwadi+ wakumusinsa Vashitayi.+ 18 Nawa mwanta wayiloñesheleli chawija ayilolu jindi niakakumukalakela, dikwila nawu chawija chaEsita. Kufumahu, wabidikili kusubuka mutubeta twejima, nawa watwalekelihu kuhana yawaana kwesekeja nawuswa wamwanta.
19 Dichi ayañadima ajiki*+ chayileteliwu hamu kamuchiyedi, Modekayi wadiña washakama kuchiisu chamwanta. 20 Esita hahoshelihu chuma chidi chejima kutalisha hadi antu jindiku,+ neyi chamulejeliwu kudi Modekayi; Esita watwalekelihu kwila yuma yamulejeliwu kudi Modekayi, neyi chelileñayi hamuhembeleñayi.+
21 Munowu mafuku ashakamineñayi Modekayi kuchiisu chamwanta, ayilolu ayedi amuchota chamwanta, akakuhemba kuchiisu aBigitani naTereshi, azuwili nawa akasili kafuta kakukeña kumujaha* Mwanta Ahasuwerusi. 22 Ilaña Modekayi watiyili chumichi, hohenohu wamulejelimu Mwadi Esita. Kufumahu, Esita wahosheli namwanta mwijina daModekayi.* 23 Dichi akeñakeñeli iyi nsañu, nkumininaku awanini nawu yalala, nawa awa amayala ayedi ayikudikilili hamutondu; chumichi achisonekeli mumukanda wansañu yamunowu mafuku iku mwanta nakutalaku.+
3 Hanyima yayumiyi, Mwanta Ahasuwerusi wamwinkeli Hamani+ mwana kaHamedata mwini Agagi+ chifulu chahewulu nawa wamutuumbakesheli nanochu chamushiliyi hetanda dalema kubadika akwawu ayilolu ejima adiñayi nawu.+ 2 Nawa ambuña amwanta ejima adiña kuchiisu chamwanta adibukileña nikudifukula kudi Hamani, muloña ichi dichashimwiniyi mwanta kutalisha hadi yena. Ilaña Modekayi wakaanini kudibuka hela kudifukula kudi yena. 3 Dichi ambuña amwanta adiña kuchiisu chamwanta, amwilili Modekayi nawu: “Wunakudiwiladi lushimbi lwamwanta?” 4 Adiña nakumwila hefuku-hefuku, ilaña yena wakaanineña kuyitiyilila, nawa wayilejeleña nindi hikaYudeya.+ Kufumahu, amulejeli Hamani kulonda amoni neyi chakwila Modekayi wukutwalekahu nayilwilu yindi.+
5 Dichi, Hamani chamweniyi nindi Modekayi nakaani kudibuka nikudifukula kudi yena, Hamani wahilili nankashi.+ 6 Ilaña yena wadiwili yitoñojoka yakumujaha* Modekayi nkawindi, muloña adiña amuleja dehi nawu Modekayi hikaYudeya. Dichi Hamani watachikili kukeñakeña njila yakujilumwinamu aYudeya ejima adiña mwahita wanta waAhasuwerusi, antu ejima akumutaña waModekayi.
7 Mukakweji katachi, dikwila nawu, kakweji kaNisani,* muchaaka chamu 12+ chachiyuulu chaMwanta Ahasuwerusi, azatishili Puri+ (dikwila nawu, Chinjikijilu) kumesu aHamani kulonda eluki kakweji mukamwekena yumiyi, nawa chaholokeleli hakakweji kamu 12, dikwila nawu, Adari.*+ 8 Kufumahu, Hamani wamulejeli Mwanta Ahasuwerusi nindi: “Kudi antu amu anataandi nawa anapalañeni mukachi kawantu,+ mutubeta twejima mwahita wanta weyi,+ akweti nshimbi yaambuka nayawantu amakwawu ejima; nawa hiyovwahilaña nshimbi jamwantaku, eyi mwanta chikuwaha wanyi kuyileka awa antu. 9 Neyi chinamutiyishi mwanta kuwaha, asoneki lushimbi lwakwila nawu awa antu ayijilumuni. Ami nukuyinka ayilolu ntalenta* jasiliva 10,000 kulonda ajishi muchisweku chawanta chayuma yalema.”*
10 Hohenohu, mwanta wasubwili kazeya kindi kawanta+ kuchikasa chindi nakumwinka Hamani+ mwana kaHamedata mwini Agagi,+ chilumbu chawaYudeya. 11 Mwanta wamulejeli Hamani nindi: “Nakwinki siliva niantu, wuyili mwejima muwunakeñi.” 12 Dichi ansoneki amwanta+ ayitambikili hefuku damu 13 dakakweji katachi. Asonekeli+ nshimbi jaHamani jejima nakujitemesha kudi añimeni amwanta, anguvulu ayuulileña tubeta niayilolu awantu ashiyashana, kabeta-hikabeta nimukanda waku kwesekeja nachasonekañawu nikudi antu ejima kwesekeja nedimi dahoshañawu. Ayisonekeli mwijina daMwanta Ahasuwerusi nawa alamikiliku chilamiku chakazeya kamwanta.+
13 Nyikanda ayitemesheli nawatuñanda nakuyitwala mutubeta twamwanta twejima, kulonda ahani lushimbi lwakukisañana, kujaha nikujilumuna aYudeya ejima, kutachikila kudi mukulumpi kushika kudi kansi, anyana niambanda, mwifuku dimu hohu, hefuku damu 13 dakakweji kamu 12, dikwila nawu, kakweji kaAdari+ nikuyitambula yuma yawu.+ 14 Nsañu yadiña mumukanda ateleleli kuyilisha kwikala lushimbi mutubeta twejima nawa alushimwini kudi antu ejima, kulonda adiloñesheli chadimu kutalisha kunodu ifuku. 15 Atuñanda ayili swayi-swayi+ kwesekeja nachayilejeliwu kudi mwanta; lushimbi aluhanini muShushani*+ musumba wakiñewa.* Kuhiñahu, mwanta niHamani ashakamini nakunwa, ilaña mumusumba waShushani* mwadiña ilundu.
4 Modekayi+ chelukiliyi yuma yejima yeliliwu,+ watabwili yakuvwala yindi nakuvwala yisasa nikudisukwila mawuti. Kufumahu, wayili mukachi kamusumba iku nakudila ikumbu dadeni. 2 Wayileña hohu nakushika kuchiisu chamwanta, muloña kwosi muntu wateleleli kwiñila muchiisu chamwanta iku navwali yisasaku. 3 Nawa mukabeta kejima+ mwashikili izu damwanta nilushimbi lwindi, mwadiña kudishona kwakweni hakachi kawaYudeya nawa ashakamineña chakadi kuda,+ adilileña nikutwa makumbu. Antu amavulu akaamujokeleña hayisasa nimumawuti.+ 4 Chelili ambanda adiña nakumukalakela Esita niantuñu jindi enzi nakumuleja chumichi, mwadi waneñeli nankashi. Kufumahu, wamutemesheleli Modekayi yakuvwala yatela kuvwalayi kulonda avuuli yisasa, ilaña yena wayikaanini. 5 Hohenohu, Esita watambikili Hataki, wahadi antuñu jamwanta, owu atondeliyi nindi amukalakeleña Esita, nawa wamulejeli nindi ayi nakumwihula Modekayi munatalishi chumichi niyuma yinakumwekana.
6 Dichi Hataki wedikili nakuya kudi Modekayi mulubanza lwamusumba kumbidi yachiisu chamwanta. 7 Modekayi wamulejeli yuma yejima yamumwekeneni nimali ejima+ akaniniyi Hamani kuhana kuchisweku chamwanta chayuma yalema kulonda ajilumuni nachu aYudeya.+ 8 Wamwinkeli nimukanda mwasonekeliwu nsañu yalushimbi lwahaniniwu kuShushani*+ lwakuyijilumuna. Hataki wateleleli kumuleja Esita iwu mukanda nikumulumbulwilawu,+ nawa wamulejeli kwiñila mudi mwanta nakumulembelela kulonda ayitiyili luwi antu jindi.
9 Hataki wafuntili nawa wamulejeli Esita mwahosheliyi Modekayi. 10 Esita wamwakwili Hataki namazu atela kumulejayi Modekayi+ nindi: 11 “Ambuña amwanta ejima niantu ejima amutubeta twamwanta eluka nawu neyi iyala hela mumbanda wudi wejima eñila mulubanza lwamwanta lwamukachi+ chakadi kumutambika, kudi lushimbi lumu hohu lwazatikaña: Muntu yenowu atela kumujaha; watela kuhanda hohu neyi mwanta amwolwela nkuunyi yawuru.+ Nawa ami hadi mafuku 30, hiyanantambikihu kudi mwantaku.”
12 Modekayi chamulejeliwu mwahosheliyi Esita, 13 wamwakwili Esita nindi: “Bayi wutoñojoka neyi chineli wunakushakama mwitala damwanta wunateli kupuluka kubadika aYudeya ejima amakwawuku. 14 Muloña neyi wukumwena hayinu mpinji, wukwashu nikupuluka kukwinza kudi aYudeya kufuma kwacheñi,+ ilaña amwitala datata yeyi akajilumuka. Nawa wuneluki hinyi, hadaha muloña wampinji yidi neyi iyi dichiwekalilili mwadi?”+
15 Kufumahu, Esita wamwakwili Modekayi nindi: 16 “Yaña, wupompeshi aYudeya ejima adi muShushani* nawa anshakaminiku chakadi kuda.+ Bayi ada hela kunwa hadi mafuku asatu+ mwaana niwufukuku. Ami hamu nawambanda akakunkalakela, ninetu tukushakama chakadi kuda. Nukuya kudi mwanta, hela chakwila kwila mwenimu hikufumpa lushimbi, nawa hela chakufwa nifwi tuhu kwami.” 17 Dichi Modekayi wayili nawa welili mwejima mwamulejeliwu kudi Esita.
5 Hefuku damuchisatu,+ Esita wavwalili yakuvwala yindi yawanta nawa wemeni mulubanza lwamukachi lwetala* damwanta, lwatalañana netala damwanta, iku mwanta nashakami hetanda dindi dawanta mwitala dindi dawanta datalañana nawiñililu. 2 Mwanta chamumweniyi tuhu Mwadi Esita nemani mulubanza, wamutiyili kuwaha nawa mwanta wamwolweleli Esita nkuunyi yawuru+ yadiña muchikasa chindi. Dichi Esita waswinini kwakwihi nawa wakwatili kumutu wankuunyi.
3 Mwanta wamwihwili nindi: “Mwadi Esita, kwahola? Chumanyi chiwunakukeña? Hela tuhu kushika kuchibalu chawanta wami, nukukwinkachu!” 4 Esita waakwili nindi: “Neyi chinamutiyishi mwanta kuwaha, enzi dalelu hamu naHamani+ kuchawija chinnamuloñesheli mwanta.” 5 Dichi mwanta wayilejeli amayala indi nindi: “Mulejenu Hamani enzi swayi-swayi kwesekeja nachinakukeñayi Esita.” Dichi mwanta niHamani ayili kuchawija chaloñesheliyi Esita.
6 Hachawija chavinyu, mwanta wamwilili Esita nindi: “Chumanyi chiwunakukeña? Nukukwinkachu! Nawa chumanyi chiwunakukeña kulomba? Hela tuhu kushika kuchibalu chawanta wami, nukukwinka!”+ 7 Esita waakwili nindi: “Chuma chinnakukeña nawa chinnakulomba dichenichi, 8 Neyi mwanta nantiyi kuwaha nawa neyi chinamutiyishi mwanta kuwaha kunyinka chuma chinnakukeña nikuñilila chuma chinnakulomba, mwanta akenzi hamu naHamani kuchawija chinakayiloñeshela kumadiki; nawa kumadiki nakela munahoshiyi mwanta.”
9 Hefuku denodu, Hamani wedikili iku natiyi kuwaha nawa muchima windi wunazañalali. Ilaña Hamani chamumweniyi Modekayi kuchiisu chamwanta nawa chamweniyi nindi hanemani nikuzaala hakumumonaku, Hamani wamuhililili nankashi Modekayi.+ 10 Hela chochu, Hamani wadiyuulili nawa wafuntili kwitala dindi. Kufumahu, watemesheli mazu akutambika amabwambu jindi niñodindi Zereshi.+ 11 Hamani wadivwimbili muloña wamaheta indi asweja, anyanindi+ awamayala nichamwinkeliwu chifulu chahewulu kudi mwanta nichamutuumbakesheliwu kubadika ayilolu niambuña amwanta.+
12 Hamani wabombelelihu nindi: “Chinasweji kuwaha, Mwadi Esita hatambika muntu wacheñiku, ilaña watambika ami kuyila hamu namwanta kuchawija chaloñeshayi.+ Ninami anantambiki kwikala hamu nayena nimwanta kumadiki.+ 13 Ilaña iyi yuma yejima yinakunzañalesha wanyi chinamona Modekayi kaYudeya nashakami kuchiisu chamwanta.” 14 Dichi ñodindi Zereshi niamabwambu jindi ejima amwilili nawu: “Imikaku mutondu wawulehi makyubiti* 50. Nawa nantetemena wakamuleji mwanta neyi Modekayi atela kumukudikila hanowu mutondu.+ Kufumahu, wakayi namwanta nakuzañalala kuchawija.” Iyi yitoñojoka yamutiyishili Hamani kuwaha, dichi wemikili mutondu.
6 Hanowu wufuku, tulu twamuumini mwanta mumesu.* Dichi wahosheli nindi aleti mukanda mwasonekeleñawu nsañu jamunowu mafuku,+ nawa amutañililiwu mwanta. 2 Awanini hasonekawu nsañu yashimwiniyi Modekayi kutalisha hadi aBigitana naTereshi, ayilolu ayedi amuchota chamwanta, akakuhemba kuchiisu, owu akasili kafuta kakukeña kumujaha* mwanta Ahasuwerusi.+ 3 Mwanta wehwili nindi: “Chumanyi chinamwililiwu Modekayi chakumulemesha nachu muloña wanichi chuma cheliliyi?” Akakumukalakela mwanta aakwili nawu: “Kwosi chinamwililiwu.”
4 Chimwahitili mpinji, mwanta wahosheli nindi: “Hinyi wudi mulubanza?” Hamani wadiña wenza dehi mulubanza lwahanji+ yetala* damwanta kulonda ahoshi namwanta kutalisha hansañu yaModekayi yakumukudikila hamutondu wamuloñesheleliyi.+ 5 Akakumukalakela mwanta ahosheli nawu: “Hamani+ diyi wunemani mulubanza.” Dichi mwanta wahosheli nindi: “Mwilenu eñili.”
6 Hamani cheñililiyi, mwanta wamwilili nindi: “Chumanyi chatela kumwililawu iyala anakukeña kulemeshayi mwanta?” Hamani wadihoshesheli mumuchima nindi: “Kudihu muntu mukwawu anakukeñayi mwanta kulemesha kubadika ami?”+ 7 Dichi Hamani wamulejeli mwanta nindi: “Iyala anakukeñayi mwanta kulemesha, 8 amuleteli yakuvwala yawanta+ yavwalañayi mwanta nikawalu kendelañahu mwanta iku anakivwiki chibañula chawanta kumutu. 9 Kuhiñahu, yakuvwala nikawalu ayihani mumakasa achilolu wumu walema wahadi ayilolu jamwanta, amuvwiki owu iyala anakukeña kulemeshayi mwanta nawa amwendeshi hakawalu mulubanza lwamusumba. Atela kubidika kumesu indi nawu: “Ichi dichamwilañawu iyala anakukeñayi mwanta kulemesha!’”+ 10 Hohenohu mwanta wamulejeli Hamani nindi: “Nyakalaku! Sendaku yakuvwala nikawalu, nawa wili muwunahoshi kudi Modekayi kaYudeya washakamaña kuchiisu chamwanta. Bayi wushiyahu chuma hela chimu hayuma yiwunahoshiku.”
11 Dichi Hamani wasendeli yakuvwala nikawalu, wamuvwikili Modekayi+ nawa wamwendesheli mulubanza lwamusumba nakubidika kumesu indi nindi: “Ichi dichamwilañawu iyala anakeñiyi mwanta kulemesha!” 12 Kufumahu, Modekayi wafuntili kuchiisu chamwanta, ilaña Hamani wayili swayi-swayi kwitala dindi, wadilileña iku nadibuti kumutu. 13 Hamani chalumbulwililiyi ñodindi Zereshi+ niamabwambu jindi ejima yuma yejima yamumwekeneni, akakumuleja maana niñodindi Zereshi amulejeli nawu: “Neyi Modekayi wunakushindi katachi wafuma muchisaka chawaYudeya,* hiwukutwesha kumwimika mushinduku; chakadi nikujina, wukukwimika mushindu.”
14 Henohu achidi kuhosha nindi, ayilolu jamwanta amuchota ashikili nawa hohenohu amusendeli Hamani nakumutwala kuchawija chaloñesheliyi Esita.+
7 Dichi mwanta niHamani+ enjili kuchawija chaMwadi Esita. 2 Mwanta wamwihwili cheñi Esita hefuku damuchiyedi hachawija chavinyu nindi: “Mwadi Esita, chumanyi chiwunakukeña? Nukukwinkachu. Nawa chumanyi chiwunakukeña? Hela tuhu kushika kuchibalu chawanta wami, akukwinka!”+ 3 Mwadi Esita waakwili nindi: “Eyi mwanta, neyi wunantiyi kuwaha, nawa neyi chinakutiyishi kuwaha eyi mwanta, chuma chinnakukeña hiwumi wami nawa chuma chinnakulomba hiyantu jami.+ 4 Muloña anatulandishi,+ ami niantu jami kulonda atukisañani, atujahi nikutujilumuna.+ Neyi akumina dakutulandisha kwikala anduñu awamayala niawambanda, nadi kudimwenenahu tuhu kwami. Ilaña iyi yihuñu yinasweji, muloña yikuleta kukala nikudi eyi mwanta.”
5 Kuhiñahu, Mwanta Ahasuwerusi wamwilili Mwadi Esita nindi: “Hinyi yenowu, nawa owu muntu wunakufwila kwila chuma chamuchidiwu wudi kudihi?” 6 Esita wahosheli nindi: “Mukankunyi nawa chilumbu diyoweniwu muntu watama Hamani.”
Hamani wafwili mutentu muloña wamwanta nimwadi. 7 Mwanta wanyamukili hachawija chavinyu iku nazuwi nawa wayili hanji yachipañu, ilaña Hamani wanyamukili nakumulembelela Mwadi Esita kulonda apulwishi wumi windi, muloña welukili nindi mwanta nafuukulihu dehi kumubabesha. 8 Mwanta wafuntili kufuma kwitempa dachipañu nakwinza kwitala dachawija chavinyu nawa wamweni Hamani nadinatili hachitwamu hadiñayi Esita. Mwanta wabidikili nindi: “Nakukeña nikukaama mwadi chakumukanjikija mwitala dami?” Mwanta chamanishiliyi tuhu kuhosha awa mazu, amubutili Hamani kumesu. 9 Dichi Haribona,+ wumu wahadi ayilolu jamwanta amuchota, wahosheli nindi: “Nawa Hamani wamuloñesheleli Modekayi+ mutondu, washimwini nsañu yakumupulwisha mwanta.+ Wakushimika kwitala daHamani nawa wawulehi makyubiti 50.”* Hohenohu mwanta wahosheli nindi: “Kamukudikilenuhu.” 10 Dichi Hamani amukudikilili hamutondu wamuloñesheleliyi Modekayi, nawa kuzuwa kwamwanta kwafwomokeli.
8 Hanodu ifuku, Mwanta Ahasuwerusi wamwinkeli Esita yuma yejima yaHamani,+ chilumbu chawaYudeya;+ nawa Modekayi wenjili kudi mwanta, muloña Esita washimwini wuntaña wadiña hakachi kindi nayena.+ 2 Kufumahu, mwanta wasubwili kazeya kindi kawanta+ kamutambwiliyi Hamani nawa wamwinkeli Modekayi. Kuhiñahu, Esita wamwinkeli Modekayi mudimu wakutala yuma yaHamani yejima.+
3 Kubombelahu, Esita wahosheli cheñi namwanta. Wadinatili kunyendu yindi nawa wadilili nikumulembelela nindi afumishihu chuma chatama chakoñeliyi Hamani mwini Agagi nikafuta kakasililiyi aYudeya.+ 4 Mwanta wamwolweleli Esita nkuunyi yawuru+ nawa hohenohu Esita wanyamukili nakwimana kumesu amwanta. 5 Wahosheli nindi: “Neyi chinamutiyishi mwanta kuwaha nawa nantiyi kuwaha, neyi chidi chiwahi kudi mwanta nawa nammoni chiwahi kumesu indi, asoneki lushimbi lwakujima nsañu yidi munyikanda yanona mukakukasa kafuta Hamani+ mwana kaHamedata mwini Agagi,+ yasonekeliyi kulonda ajilumuni aYudeya mutubeta twamwanta twejima. 6 Muloña nukutwesha kuumika ñahi hakumona kukala kunakwinza hadi antu jami, nawa nukutwesha ñahi kuumika hakumona antaña jami anakujilumuka?”
7 Dichi Mwanta Ahasuwerusi wamulejeli Mwadi Esita niModekayi kaYudeya nindi: “Munamoni! Nahani yuma yejima yaHamani kudi Esita+ nawa anamukudikili dehi hamutondu,+ muloña wakafuta kakasiliyi kakuyilukuka* aYudeya. 8 Ichi dinu mwatela kusoneka mwijina damwanta yuma yejima yimunamoni nenu yikukwasha aYudeya nawa mulamikiku chilamiku chakazeya kamwanta, muloña lushimbi lunasonekiwu mwijina damwanta nawa kunalamikiwu chilamiku chakazeya kamwanta, hiyanateli kulujimaku.”+
9 Dichi ansoneki jamwanta ayitambikili hayina mpinji mukakweji kamuchisatu, dikwila nawu mukakweji kaSivani,* hefuku damu 23. Asonekeli yuma yejima yashimwiniyi Modekayi kudi aYudeya, kushilahu nikudi añimeni,+ anguvulu niayilolu atubeta,+ kutachikila kuIndiya nakushika kuEtiyopiya, tubeta 127, kabeta-hikabeta nimukanda waku kwesekeja nachasonekañawu nikudi antu ejima kwesekeja nedimi dahoshañawu nikudi aYudeya kwesekeja nachasonekañawu ninedimi dawu.
10 Wawusonekeli mwijina daMwanta Ahasuwerusi nawa alamikiliku chilamiku chakazeya kamwanta+ nawa watemesheli nyikanda nawatuñanda kuzatisha tuwalu; azatishili tuwalu twawatuñanda twatemuka, twaleleleleñawu nyidimu yawanta. 11 Muniyi nyikanda, mwanta wahanini lusesa kudi aYudeya munyisumba yejima kulonda apompi hamu, akiñi mawumi awu nikukisañana, kujaha nikujilumuna mazanvu awantu anadimanyeki hela atubeta anateli kuyilukuka, hamu nawambanda nianyana nikutambula yuma yawu.+ 12 Chumichi chateleleli kumwekana hefuku dimu hohu mutubeta twejima twaMwanta Ahasuwerusi, hefuku damu 13 dakakweji kamu 12, dikwila nawu kakweji kaAdari.*+ 13 Nsañu yadiña mumukanda ateleleli kuyilisha kwikala lushimbi mutubeta twejima. Ateleleli kulushimuna kudi antu ejima, kulonda hanodu ifuku aYudeya akekali adiloñesha kutenda ayilumbu jawu.+ 14 Atuñanda endeleleña hatuwalu twawatuñanda twazatishileñawu kunyidimu yawanta, ayili swayi-swayi nawa atemukili lufuchi kwesekeja nachashimwiniyi mwanta. Ilu lushimbi alushimwini nimuShushani*+ musumba wakiñewa.*
15 Dichi Modekayi wafumini kumesu amwanta iku navwali yakuvwala yawanta yawulombu wabulu niwutooka nawa navwali chibañula chalema chawuru nikahuma kamahina amawahi awanda wawusombu.+ Nawa antu amumusumba waShushani* azañaleli chikupu. 16 AYudeya ayamwinini. Azañaleli, adikuwili nawa ayilemesheli. 17 Nawa mutubeta twejima nimunyisumba yejima, kwejima kwashikili kuleja kwamwanta nilushimbi lwindi, aYudeya azañaleleña nikudikuwa, kwikala nayawija niyidika. Antu amavulu amwituña atachikili kuditena nawu aYudeya,+ muloña afwili mutentu wawaYudeya.
9 Hefuku damu 13 dakakweji kamu 12, dikwila nawu kakweji kaAdari,*+ hateleleliwu kwovwahila izu damwanta nilushimbi lwindi,+ hefuku dateleleliwu aYudeya kuyimika mushindu kudi ayilumbu jawu, yuma yabalumukili, aYudeya diwu emikili mushindu antu ayiheleli.+ 2 Dichi aYudeya adipompesheli hamu munyisumba yawu mutubeta twejima twaMwanta Ahasuwerusi+ kulonda azuñi nawantu akeñeleña kuyila chatama, nawa kwosi muntu hela wumu watwesheli kuyimika mushinduku, muloña ayifwili mutentu kudi antu ejima.+ 3 Nawa ayilolu ejima atubeta, añimeni,+ anguvulu niantu atalileña nyidimu yamwanta akwashileña aYudeya, muloña amutiyileña Modekayi woma. 4 Modekayi wekalili nañovu+ mwitala* damwanta, nawa mpuhu yindi yatiyakeneña mutubeta twejima, muloña ñovu yaModekayi yaswejeleleñaku.
5 AYudeya atapili ayilumbu jawu ejima nampoku yakabali, ayijahili nikuyijilumuna; ayilili mwejima mwakeñeliwu antu ayiheleli.+ 6 MuShushani*+ musumba wakiñewa,* aYudeya ajahili nakujilumuna antu 500. 7 Nawa ajahili niParishandata, Dalifoni, Asipata, 8 Porata, Adaliya, Aridata, 9 Parimashita, Arisayi, Aridayi niVayizata, 10 anyana 10 avweliwu kudi Hamani mwana kaHamedata, chilumbu chawaYudeya.+ Ilaña chayijahiliwu, hiyapuupilihu chuma hela chimuku.+
11 Hanodu ifuku, mwanta amulejeli kuvula kwawantu ajahiliwu muShushani* musumba wakiñewa.*
12 Mwanta wamulejeli Mwadi Esita nindi: “MuShushani* musumba wakiñewa,* aYudeya anajahi nikujilumuna antu 500 nianyana kaHamani 10. Indi mutubeta tukwawu twamwanta, chumanyi chineliwu?+ Dichi dinu, chumanyi chiwunakukeña? Nukukwinkachu. Nawa chumanyi chikwawu chiwunakukeña kulomba? Nukukwinka.” 13 Esita waakwili nindi: “Neyi chinamutiyishi mwanta kuwaha,+ aYudeya adi muShushani,* kumadiki akayiteji kwila cheñi neyi chineliwu kwesekeja nalushimbi lwalelu;+ nawa nyijimba yawanyana kaHamani 10 ayikudiki hamutondu.”+ 14 Dichi mwanta wahanini nshimbi nindi eli mwomwenomu. Lushimbi alushimwini muShushani,* nawa anyana kaHamani ayikudikili.
15 AYudeya amuShushani* adipompesheli hamu cheñi hefuku damu 14 dakakweji kaAdari+ nawa ajahili antu 300 muShushani,* ilaña hiyapuupilihu chuma hela chimuku.
16 AYudeya amakwawu amutubeta twamwanta niwena adipompesheli hamu nawa akiñili mawumi awu.+ Akisañeni ayilumbu jawu,+ ajahili antu 75,000 ayiheleli; ilaña hiyapuupilihu chuma hela chimuku. 17 Hadiña hefuku damu 13 dakakweji kaAdari, anookeli hefuku damu 14 nawa adilishili kwikala ifuku dachawija nikuzañalala.
18 AYudeya amuShushani* adipompesheli hamu hefuku damu 13+ nihefuku damu 14,+ anookeli hefuku damu 15 nawa adilishili kwikala ifuku dachawija nikuzañalala. 19 Dihafumini aYudeya ashakamineña munyisumba yikwawu elishi ifuku damu 14 dakakweji kaAdari kwikala ifuku dachawija nikuzañalala, ifuku dakwanuka,+ nawa dakudinkelamu yakuda wumu namukwawu.+
20 Modekayi+ wasonekeli iyi yuma yamwekeni nawa watemesheli nyikanda kudi aYudeya ejima adiña mutubeta twejima twaMwanta Ahasuwerusi, twamukamwihi nitwakwakulehi. 21 Wayilejeli nindi anukeña hachaaka-hachaaka ifuku damu 14 dakakweji kaAdari niifuku damu 15, 22 muloña hanawa mafuku dihanookeliwu aYudeya kudi ayilumbu jawu nawa munaka kakweji dimwahimpikili chineñi chawu kwikala muzañalu nikudila kwawu+ kwikala ifuku dakutiya kuwaha. Ayanukileña nakwikala mafuku achawija nikuzañalala akwanukañawu nawa akudinkelamu yakuda wumu namukwawu nikwinka atuzweñi yawaana.
23 Nawa aYudeya etejeli kutwalekahu kwikala nachawija chatachikiliwu nikwila mwejima mwayisonekeleliyi Modekayi. 24 Muloña Hamani+ mwana kaHamedata mwini Agagi,+ chilumbu chawaYudeya ejima, wayikasilili aYudeya kafuta kulonda yayijilumuni,+ nawa wazatishili Puri,+ dikwila nawu Chinjikijilu, kulonda ayiluwañeshi nikuyijilumuna. 25 Ilaña Esita chenjiliyi kudi mwanta, mwanta wahanini nshimbi jasonekeliyi+ nindi: “Kafuta kindi katama kanayikasiliyi aYudeya+ kamufuntili yomweni”; nawa amukudikili yena nianyanindi hamutondu.+ 26 Dihafumini awa mafuku ayiteneña nawu Purimi, kufuma kwijina daPuri.*+ Dichi, hamuloña wayuma yejima yasonekeliwu muniwu mukanda niyuma yamweniwu kutalisha haniyi nsañu niyuma yayimwekeneni, 27 aYudeya, antu akuchisaka chawu niantu ejima adibombeleña kudi wena,+ adikasili nawu akwanukaña awa mafuku ayedi hachaaka-hachaaka hampinji yinatoñoliwu chakadi kukañanya nikulondela yuma yasonekeliwu hadi wena. 28 Awa mafuku ateleleli kuyanuka nikuyihemba mumakiñu ejima, kudi yisaka yejima, mutubeta twejima nimunyisumba yejima; nawa awa mafuku aPurimi hiyateleleli kujiya hakachi kawaYudeyaku, nawa hiyateleleli kuleka kwanuka awa amafuku muyisaka yawuku.
29 Kufumahu, Mwadi Esita, mwana kaAbihayili niModekayi kaYudeya asonekeli nawuswa wawu wejima kulonda akoleshi mazu amumukanda wamuchiyedi kutalisha haPurimi. 30 Watemesheli nyikanda kudi aYudeya ejima mutubeta 127,+ mwahita wanta waAhasuwerusi wejima,+ mumazu akuwunda niachalala 31 kulonda akoleshi mazu ahosheli hakwanuka mafuku aPurimi hampinji yayitoñweleliwu, neyi chayilejeliwu kwila kudi Modekayi kaYudeya nikudi Mwadi Esita+ nawa neyi chadikasiliwu awenawu niakachisaka chawu kulonda eleñamu,+ kushilahu nikushakama chakadi kuda+ nikulembelela.+ 32 Nawa izu daEsita dakolesheli iyi nsañu yaPurimi,+ nawa ayisonekeli mumukanda.
10 Mwanta Ahasuwerusi walejeli antu ashakamineña mwituña nihayituutu yakaluñalwiji kuzata nyidimu yawuduñu.
2 Nawa ñovu jindi jejima ninyidimu yañovu yakoñeliyi, kushilahu ninsañu yejima yahosha hakulema kwaModekayi+ kwamutuumbakesheliwu kudi mwanta,+ komana hiyayisoneka mumukanda wansañu+ yahosha hadi anyanta aMediya naPeresiku?+ 3 Muloña Modekayi kaYudeya diyi wadiña hohu wamuchiyedi hadi Mwanta Ahasuwerusi. Wayibadikili* aYudeya ejima nawa amulemesheli kudi amanakwindi amavulu nankashi, wayililileña antu jindi yuma yayiwahi nikwakamena chihandilu chawanyanawu ejima.
Elukawu nawu Zakisheshi Watachi, mwana kaDariyusi Muneni (Dariyusi Hisitasipisi).
Hela “Kushi.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “muyipwepu.”
Hela “lupasa-hilupasa.”
Hela “kukaanishaku.”
Hela “chipañu.”
Hela “chitambala.”
MuchiHeberu, “mpinji.”
Hela “chilolu.”
Awa hiyambanda abula kukaamahu dehi neyala.
Awa hiyambanda abula kukaamahu dehi neyala.
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Atenawu ha 2An 24:8 nawu Yehoyakini.
Daya mukwila nawu, “Yibuubu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “chipañu.”
Hela “kukeña kwakashinshi.”
Iwu himuntu wamumbanda ahanineñawu chawaana.
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Awa hiyambanda abula kukaamahu dehi neyala.
Hela “chitambala.”
Awa hiyambanda abula kukaamahu dehi neyala.
MuchiHeberu, “kumukwata chikasa.”
Hela “wamwimeneniku Modekayi.”
MuchiHeberu, “kumukwata chikasa.”
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Ntalenta yimu yesekeni na 34.2 kg. Talenu Nsañu Jikwawu B14.
Hela hekwawu, “ami nukuyinka ntalenta jasiliva 10,000 muchisweku chayuma yalema jakwinka antu akuzata iwu mudimu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu.”
Kwakwihi namamita 22.3 (mafiti 73). Talenu Nsañu Jikwawu B14.
MuchiHeberu, “tulu twamutemukili mwanta.”
MuchiHeberu, “kumukwata chikasa.”
Hela “chipañu.”
MuchiHeberu, “kufuma kulubutu lwawaYudeya.”
Kwakwihi namamita 22.3 (mafiti 73). Talenu Nsañu Jikwawu B14.
MuchiHeberu, “muloña wayolweleli chikasa chindi.”
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Hela “chipañu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “chipañu; mpwembu.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
Hela “Susa.”
“Puri,” daya mukwila nawu, “Chinjikijilu.” Izu dakuvulisha dakwila nawu “Purimi” atachikili kudizatisha nakwimenaku chawija chawaYudeya chadiileñawu mukakweji kamu 12 kakalenda yajila. Talenu Nsañu Jikwawu B15.
Hela “Amutuumbakesheli kubadika.”