Watchtower LAYIBULALI YAHAINTANETI
Watchtower
LAYIBULALI YAHAINTANETI
Lunda
  • BAYIBOLU
  • NYIKANDA
  • KUPOMPA
  • bt kapetulu 19 mafu 148-155
  • “Twalekakuhu Kuhosha Nawa Bayi Wumwenahuku”

Vidiyo yimwatonda hosi.

Atwanakeniku mwani, vidiyo yakañanya kwenzunuka.

  • “Twalekakuhu Kuhosha Nawa Bayi Wumwenahuku”
  • “Kushimuna Chikupu Wunsahu” haWanta waNzambi
  • Tunyitu Twanyanya
  • Nsañu Yinadifwani
  • “Elukili Mudimu Wakuchima Matenti” (Yilwilu 18:1-4)
  • “AKorinda Amavulu . . . Atachikili Kwitiya” (Yilwilu 18:5-8)
  • “Nikweti Antu Amavulu Muniwu Musumba” (Yilwilu 18:9-17)
  • “Neyi Yehova neteji” (Yilwilu 18:18-22)
  • “Hinikweti Muloña Wamashi Awantu Ejimaku”
    “Kushimuna Chikupu Wunsahu” haWanta waNzambi
  • Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waYililu
    2008 Kaposhi Kakutalila Kanakubidika Wanta wa Yehova
“Kushimuna Chikupu Wunsahu” haWanta waNzambi
bt kapetulu 19 mafu 148-155

KAPETULU 19

“Twalekakuhu Kuhosha Nawa Bayi Wumwenahuku”

Pawulu nakudikwasha yomweni ilaña natwamijiku mudimu wakushimwina

Kushindamena haYilwilu 18:1-22

1-3. Muloñadi kapostolu Pawulu chinejiliyi muKorinda, nawa kukalanyi kunamoniyi?

CHAAKA cha 50 C.E hichikuya nakumana. Kapostolu Pawulu wudi muKorinda, musumba wamaheta mwahwilaña akajibizininsi nawa mwashakamaña aGiriki, Aroma niaYudeya amavulu.a Pawulu nenzi munidi iluña, bayi nakulanda hela nakulandisha yuma, indi kwiji nakukeña mudimuku. Nenzi muKorinda nakuzata mudimu walema chikupu wakushimuna wunsahu haWanta waNzambi. Hela chochu, Pawulu nakukeña kwakushikena, nawa hanakukeña kutwika amakwawu chisenda chakumukwasha kumujimbaku. Nakukeña wanyi antu amoneña nawu watañishaña izu daNzambi kulonda amwinkeña mali. Wukwiladi?

2 Pawulu weluka mudimu wakchima matenti. Mudimu wakuchima matenti wakala, ilaña nakuwuzata kulonda adikwashileñamu. Komana wukuwana mudimu muniwu musumba mwekala antu amavulu? Wukuwana iluña dadiwahi mwakushakama? Hela chakwila wudi naniku kukala, Pawulu hanavulameni mudimu walema, wakushimwinaku.

3 Neyi chafuukwiliyi, Pawulu washakamini muKorinda hadi mpinji yayilehi, nawa mudimu windi wakushimwina wasoñeli chikupu. Yumanyi yitukudizila kunyidimu yazatiliyi Pawulu muKorinda yikutukwasha kushimuna wunsahu chikupu haWanta waNzambi mwiluña detu dakushimwina?

KORINDA—MUSUMBA WENENI HANELI KALUÑALWIJI KAMU IKU KAKWAWU IKU

Musumba waKorinda wakushankulu wadiña hakachitutu haneli Giriki iku nawa kabeta kakuchidilu, kateneneñawu nawu Peloponese iku. Aka kachitutu kadiña katoha makilomita 6 mumbavu, dichi Korinda yadiña nayikumu yiyedi kwakwimena maatu. Munfuuña yakuKorinda yakumujika (Lechaeum) dikwashikeneneña nawa dikwayilileña maatu kuItaliya, Sisiliya, nikuSipeni. Munfuuña yaSaronic yakumusela, (Cenchreae) dikwashikeneneña nawa dikwayilileña maatu kuAegean, Asia Minor, Siriya, nikuEjipitu.

Chineli jinfuuña jadiña kukabeta kakuchidilu kaPeloponese kwadiña mpepela yasweja nankashi, akakwendesha maatu asulwishileña yuma kuchikumuchimu, yihita kumwamba aya nakuyikandamishila kuchikumu chikwawu. Neyi maatu apela, yiteli nimaatu kumu ayikokeleleña kumwamba nakuyitwala kuchikumu chikwawu. Musumba waKorinda awutuñilili hahawahi nankashi, antu amavulu aleteleña jibizinisi jawu namaatu nihamaseki. Awa akakulanda nakulandulula hiyaleteleña hohu maheta muKorindaku, ilaña niyilwilu yatama ,dichi mumusumba mwataandili yilwilu yatama chikupu.

Mumafuku akaPostolu Pawulu, Korinda diwadiña musumba weneni wankambi yaRoma yaAkaya nitusanji twamaneni twanfulumendi. Antu munidi iluña adiña akuhweleleli muyuma yambokamboka. Chakutalilahu, mwadiña tembeli yakudifukula kudi Nyuli wawaRoma, mwadiña cheñi maluña amavulu akudifukula kudi aGiriki nianzambi awaEjipitu nisinagogi yawaYudeya—Yilw. 18:4.

Yisela yakutemuka yekalileñaku hanyima yayaaka yiyedi ayihemeneneña kwakwihi naKorinda nawa yadiña yalema tuhu neyi yisela yaOlympic. Hadaha kapostolu Pawulu wadiña muKorinda hampinji yikwadiña iyi yisela mu 51 C.E. Hela chochu, dikishonali yimu yahosha nawu, “chinamwekani neyi Pawulu wayili nakutala yisela neyi chamwekeshawu mumukanda windi watachi wasonekeleliyi aKorinda.”—1 Kor. 9 24-27

“Elukili Mudimu Wakuchima Matenti” (Yilwilu 18:1-4)

4, 5. (a) Kudihi kwashakamineñayi Pawulu hadiñayi muKorinda, nawa mudimwinyi wazatileñayi? (b) Pawulu wekalili ñahi mukakuchima matenti?

4 Chimwahitili mpinji kufuma hashikiliyi muKorinda, Pawulu wadibulakeni naadisumbula akweti chisambu—kaYudeya wejina daAkwila nañodindi Prisila, hela Prisika. Awa adisumbula ashakamineña muKorinda muloña lushimbi lwaNyuuli Kaludusa “walejeli aYudeya ejima nindi afumi muRoma.” (Yil 18:1, 2) Akwila naPrisila amutambwilili Pawulu mwitala dawu nimubizinesi yelileñawu. Twatañaña netu: “Chineli [Pawulu] welukili kuzata mudimu wazatileñawu, washakamini kwitala dawu nawa wazatileña nawu hamu muloña elukili mudimu wakuchima matenti.” (Yilw. 18:3) Pawulu washakamini mwitala danawa adisumbula akweti chisambu mpinji yejima yazatiliyi mudimu wakushimwina muKorinda. Hashakamineñayi naAkwila niPrisila, Pawulu watela wasonekeli nyikanda yenjili nakwikala hakachi kanyikanda yamuBayibolu.b

5 Indi Pawulu, iyala adizishiliwu “kunyendu yaGamaleli,” welikalili ñahi mukakuchima matenti? (Yilw. 22:3) Chakadi nikujina aYudeya amuyaaka nkulakaji yakusambila amweneña nawu chalema kudizisha anyana nyidimu yakumakasa hela chakwila ataña mashikola. Chineli wafumini kuTarusa muSilisiya, iluña kwafumineña yakuvwala yateneneñawu nawu Silisiyumi, yazatishileñawu hakuchima matenti, hadaha Pawulu wadizili iwu mudimu hachidiñayi kansi. Mukutuña matenti mwabombelelidi? Mwabombeleli kupikula matenti hela kuketula nikuchima yibeli yadita kulonda atuñi matenti. Hichikweti muloña nanjila yazatishileñawuku, wadiña mudimu wakala.

6, 7. (a) Pawulu wamweneña ñahi mudimu wakuchima matenti, nawa chumanyi chinakumwesha nawu aAkwila naPrisila niwena dichawumweneñawu? (b) AkaKristu makonu anateli kwimbujola ñahi Pawulu, Akwila niPrisila?

6 Pawulu wamweneña mudimu wakuchima matenti nindi diyi mudimu watela kuzatañayi mpinji yejimaku. Wazatileña iwu mudimu kulonda adikwashileñamu yomweni, kulonda atandishi nsañu yayiwahi “chakadi kuyifwetesha.” (2 Kor. 11:7) Indi aAkwila naPrisila amweneña ñahi iwu mudimu? Chakadi nikujina, chineli adiña akaKristu niwena amweneña iwu mudimu neyi chawimweneñayi Pawulu. Kafwampi, chelili Pawulu afumi muKorinda mu 52 C.E., Akwila naPrisila alekeli mudimu wawu nawa amulondeleli kuEfwesesa, nawa itala dawu dimwapompeleleñawu. (1 Kor. 16:19) Chimwahitili mpinji afuntili kuRoma nawa afuntili cheñi kuEfwesesa. Awa adisumbula adiña neyena atwamijiliku Wanta nawa afwilileña kuzata chikupu mumudimu wakukwasha akwawu, chakwila atachikili kuyihameka “niyipompelu yejima yawakanyuza.”—Rom. 16:3-5; 2 Tim. 4:19.

7 AkaKristu makonu embujolaña yuma yelili Pawulu, Akwila niPrisila. Akakukalakala adikita makonu azataña nañovu kulonda abuli “kwikala chiteli kudi” akwawu. (1 Tes. 2:9) Antu amavulu ashimwinaña nsañu yaWanta azataña mafuku mumulungu hela hadi tukweji twantesha muchaaka kulonda adikwasheñamu awenawu, hampinji yinakuzatawu mudimu wawakaKristu. Kufwana aAkwila naPrisila, ambuña aYehova akweti chisambu atambwilaña ankoñi añinza kumatala awu. Antu ejima ekala “nachisambu mpinji yejima,” eluka chichawahila kwikala nachisambu.—Rom. 12:13.

NYIKANDA YONENAWU YAKOLESHELEÑA

Hampinji yashakaminiyi Pawulu muKorinda hadi tukweji 18, mu 50-52 C.E., kapostolu Pawulu wasonekeli nyikanda yiyedi yekala muNsona jawakaKristu jachiGiriki, 1 Atesalonika ni 2 Atesalonika. Wasonekeli mukanda kudi Añalija hampinji yoyimu hela hahitiliku mpinji yatensha hanyima yachu.

Mukanda wa 1 Atesalonika diwu mukanda watachi wasonekeliyi Pawulu. Pawulu wayili kuTesalonika kwakwihi na 50 C.E., halwendu lwindi lwamuchiyedi lwawumishonali. Chipompelu chatuñiliwu kweniku atachikili kuchidimbulula, nawa chumichi dichamuletesheli Pawulu niSilasi kufuma muniwu musumba. (Yilw. 17:1-10, 13) Pawulu wakameneni chikupu amanakwetu niahela amuchina chipompelu chachiha, nawa wesekeli kufuntaku mapampa ayedi nakuyitala, ilaña “Satana wamujikilili munjila.” Dichi Pawulu watemesheliku Timotewu kuya nakuyikundeja nikuyikolesha amanakwetu. Hadaha kwakwihi nakumana kwachaaka cha 50 C.E., Timotewu wafuntili kudi Pawulu kuKorinda nawa watwalili lipoti yayiwahi hachipompelu chamuTesalonika. Kuhiñahu, Pawulu wasonekeli iwu mukanda.—1 Tes. 2:17–3:7.

Mukanda wa 2 Atesalonika hadaha wawusonekeli hanyima yamukanda watachi, hadaha muchaaka cha 51 C.E. Munyikanda yejima yiyedi, Timotewu niSilivanusa (atenañawu nawu Silasi mumukanda waYilwilu) atemesheli nyitendi yawu hamu naPawulu, ilaña kwekalahu wanyi hasonekawu nawu awa asatu atwalekelihu kwikala hamu hanyima yakwila Pawulu nafumi muKorinda. (Yilw. 18:5, 18; 1 Tes. 1:1; 2 Tes. 1:1) Muloñadi Pawulu chasonekeleliyi iwu mukanda wamuchiyedi? Chinamwekani neyi hadaha watambwililiwu nsañu yikwawu hadaha kudi muntu watwalili mukanda windi watachi. Mazu atambwililiyi amuletesheli Pawulu kuyisakilila amanakwetu hachamwekesheliwu kukeña nichomikiliwu, ilaña wolweli niyitoñojoka yawantu amuTesalonika nindi Mwanta wudi kwakwihi nakwinza.—2 Tes. 1:3-12; 2:1, 2.

Mukanda wasonekeli Pawulu kudi Añalija wamwekeshaña nawu Pawulu wayendelili kayedi henohu kanda ayisonekeli mukanda. Mu 47-48 C.E., aPawuli naBaranaba ayili kuPisidiyani Antiyoki, Ikoniyumu, Lisitira, niDeribe, nawa nyisumba yejimiyi yadiña munkambi yaRoma yamu aÑalija. Mu 49 C.E., Pawulu wafuntili kwiluña dodimu naSilasi. (Yilw. 13:1–14:23; 16:1-6) Pawulu wasonekeli iwu mukanda muloña amanakwetu akutwamba, ashikileñahu dehi henohu yena kanda ashiki, atañishileña nawu mukaKristu atela kumwalamisha nawa watela kulondelaña Nshimbi jaMosi. Chakadi nikujina Pawulu wayisonekeleli aÑalija chatiyiliyi hohu iyi ntañishilu yakutwamba. Wawusonekeli hadiñayi muKorinda, bayi hadiñayi muTesalonika mwemeniyi hohu hadi kampinji kantesha hadiñayi halwendu lwindi hafuntileñayi kuSiriya yamuAntiyokiku.—Yilw. 18:18-23.

“AKorinda Amavulu . . . Atachikili Kwitiya” (Yilwilu 18:5-8)

8, 9. Pawulu welili ñahi chelili atachiki kudimbulula mudimu windi wakushimwina kudi aYudeya, nawa kudihi kwatachikiliyi kushimwinayi?

8 Pawulu wamweneña iwu mudimu nindi wakudikwashilamu nachu mumudimu windi, chumichi chamwekeni hatooka helili aSilasi naTimotewu enzi kufuma kuMasidoniya nayawaana. (2 Kor. 11:9) Hohenohu, Pawulu “watachikili kusha maana chikupu hamudimu wakushimwina izu [“wombili mpinji yejima kukushimwina,” The Jerusalem Bible].” (Yilw. 18:5) Hela chochu, iku kushimwina chikupu akuluwañesheleña kudi aYudeya. Chineli akaanineneña nsañu yakwila nawu Kristu nateli kuyamwina, Pawulu watotomweni yakuvwala yindi nakuyileja aYudeya amudimbulwileña nindi: “Mashi enu ekali hanyitu yenu. Ami hinikweti muloñaku. Kufuma dalelu, inakuya kudi antu akunyuza.”—Yilw. 18:6; Ezek. 3:18, 19.

9 Kudihi kukuyayi nakushimwina Pawulu? Iyala wejina daTitiyusa Yusitu, wabalumukili nakwikala kaYudeya wadiña netala kwakwihi nasinagogi, wamutambwilili Pawulu. Dichi Pawulu walekeli kushimwina musinagogi nawa watwalekelihu kushimwina mwitala daYusitu. (Yilw. 18:7) Itala daAkwila naPrisila dimwashakamineñayi Pawulu hadiñayi muKorinda ilaña wazatishileña itala daYusitu kuzatilamu mudimu windi wakushimwina.

10. Chumanyi chinakumwekesha nawu Pawulu wafwilileña hohu wanyi kushimwina antu akunyuza?

10 Komana mazu aPawulu akwila nawu wukuya kudi akanyuza atalishili mukwila nawu wukuleka kushimwina aYudeya ejima niantu abalumukili nakwikala aYudeya, kushilahu ninana anateli kwiteja? Dichichadiña wanyi. Chakutalilahu, “Kirisipu owu wadiña nlomboli wamusinagogi wetiyili mudi Mwanta hamu niamwitala dindi ejima.” Chakadi nikujina, antu amavulu enjileña kusinagogi ekalili akaKristu, muloña Bayibolu yahosha nawu; “AKorinda amavulu atiyili chumichi niwena atachikili kwitiya nikupapatishewa.” (Yilw. 18:8) Dichi mwitala daTitiyusa Yusitu dimwapompeleleña chipompelu chachiha chawakaKristu chatuñiliwu muKorinda. Neyi mukanda waYilwilu awusonekeli neyi chasonekañayi Luka, mundonda, dikwila nawu aYudeya niantu abalumukili nakwikala aYudeya, abalumukili hanyima yakwila Pawulu natotomoni dehi yakuvwala yindi. Dikwila nawu Pawulu wafwilileña kuhimpa nawa washimwinineña muntu wejima wakeñeleña kutiya.

11. AYinsahu jaYehova amwimbujolaña ñahi Pawulu hampinji yayañawu nakushimwina antu amumachechi?

11 Mumatuña amavulu makonu, machechi amavulu ahoshaña nawu amulondelaña Kristu nawa analuwañeshi antu hadi yaaka yayivulu. Mumatuña amakwawu nihayitutu yahakaluñalwiji, amishonali amunawa amachechi anazati nañovu kulonda antu ayilondeleña. Antu ahoshaña nawu hiyakaKristu ayiluwañeshaña naniyi yisemwa neyi chadiña kudi akaKristu amuKorinda. Hela chochu, kufwana Pawulu, etu aYinsahu jaYehova twayaña nakuyidizisha hela chakwila eluka yuma yimu yamuNsona. Hela chakwila atudimbululaña hela anlomboli jakwitiya atukabisha, twalekaña wanyi. Hadi antu “akweti iyena dakumuzatila Nzambi, ilaña bayi kwesekeja nakwiluka kwalalaku,” hadi antu amavulu amwovu itunateli kukeñakeña nikuyiwana.—Rom. 10:2.

“Nikweti Antu Amavulu Muniwu Musumba” (Yilwilu 18:9-17)

12. Pawulu anamuleji nawudi muchimwenu?

12 Neyi chakwila Pawulu wajinokeleña kutwalekahu namudimu windi muKorinda, watela walekeli kujinoka hawufuku helili Mwanta Yesu amwekani kudi yena muchimwenu nakumuleja nindi: “Bayi wutiya womaku, ilaña twalekakuhu kuhosha nawa bayi wumwenahuku, muloña ami nidi naneyi nawa kwosi wukukukatishaku; muloña ami nikweti antu amavulu muniwu musumba.” (Yilw. 18:9, 10) Ichi chimwenu chamukolesheli chikupu. Mwanta yomweni wamulejeli Pawulu nindi wakamukiñaña nawa mumusumba mwadiña antu amavulu akeñeleña kutiya chalala. Chumanyi cheliliyi Pawulu hanyima yanichi chimwenu? Twatañaña netu: “Washakamini kwenoku chaaka chimu natukweji 6, nakutañisha izu daNzambi mukachi kawu.”—Yilw. 18:11.

13. Yumanyi yatela yatoñojokeliyi Pawulu chashikileñayi kwakwihi nachitwamu chakusompela, ilaña welukili ñahi nindi akumukoña chuma chatama wanyi?

13 Chelili Pawulu ashakami kwakwihi nachaaka muKorinda, watambwilili wunsahu wukwawu wamwekesheleña nawu Mwanta nakumukwasha. “AYudeya adinuñili hamu nakumulukuka Pawulu nawa amutwalili kuchitwamu chakusompela,” chateneneñawu nawu bema. (Yilw. 18:12) Chitwamu chabema atela achishiili kwakwihi namaketi muKorinda, chitwamu chatoñojokañawu antu amakwawu nawu achishili hewulu, chadiña namalola abulu niatooka nawa chakubaza. Kumbidi yabema kwadiña iluña deneni, chakwila izaza dashikila dawantu diteli kupompelaku. Akakuvumbujola awana nawu chitwamu chakusompela chadiña kwakwihi nasinagogi nawa kwadiña kukukamwihi netala daYusitu. Pawulu chashikileñayi kwakwihi nabema, watela watoñojokeli hamwasileñawu Stefwanu malola, atenañawu mpinji jikwawu nawu mukaKristu watachi kujaha. Pawulu elukiliwu hayina mpinji nawu Sawulu, “wetejeli nindi amujahi.” (Yilw. 8:1) Komana chuma chamuchidiwu chikumumwekena Pawulu? Inehi, muloña amulejeli nawu: “Kwosi wukukukatishaku.”—Yilw. 18:10.

Galiyo naketuli muloña wunakumutwikawu Pawulu kudi antu anazuwi. Mashidika awaRoma anakuyolola antu anazuwi.

“Hohenohu wayipalañesheli kuchitwamu chakusompela.” —Yilwilu 18:16

14, 15. (a) Muloñanyi wamwinkeleñawu Pawulu kudi aYudeya, nawa muloñadi Galiyo chakunkulwiliyi nindi Pawulu wudana muloña? (b) Chumanyi chamumwekeneni Soseteni, nawa mwafuminidi?

14 Yumanyi yamwekeni chelili Pawulu ashiki kuchitwamu chakusompela? Nsompeshi washakaminihu wadiña himwanta waboma yamuAkaya, wejina daGaliyo, yaya amukamana wawaRoma Seneka. AYudeya amutwikili Pawulu iwu muloña: “Iwu iyala nakushinjila antu nindi adifukuleña kudi Nzambi munjila yaambuka nanshimbi.” (Yilw. 18:13) Munjila yikwawu aYudeya ahosheleña nawu Pawulu nakubalumuna antu chakadi kumwiteja. Hela chochu, Galiyo wamweni nindi Pawulu nakoñihu “chuma chaheña” wanyi nawa wudana muloña wakukoñahu chuma “chatama chikupu.” (Yilw. 18:14) Galiyo wakeñeleña wanyi kuditaadeka nawaYudeya. Henohu Pawulu kanda ahoshi niizu dimu dakudihakwilaku, Galiyo wakunkulwili nsañu! Antu amutwikileña muloña azuwili chikupu. Asukwilili ndulu yawu mudi Soseteni, hadaha wamusinsili Kirisipu wadiña nlomboli wamusinagogi. Amukwatili Soseteni “nakutachika kumwetela kwakwihi nachitwamu chakusompela.”—Yilw. 18:17.

15 Muloñadi Galiyo chabuliliyi kukañesha izaza kumuhumpula Soseteni? Hadaha Galiyo watoñojokeli nindi Soseteni diyi walombweleña izanvu dawakamadombu amutwikileña Pawulu muloña dichi chateleleli kumubabesha. Tuneluki wanyi chatoñojokeliyi, ilaña muchuma cheliliyi mwafumini yuma yayiwahi. Mumukanda windi watachi wasonekeleliyi chipompelu chamuKorinda, henohu munahiti yaaka yayivulu, Pawulu wamuteneni Soseteni nindi manakwetu. (1 Kor. 1:1, 2) Komana iwu diyi Soseteni yowumu ona eteliwu muKorinda? Neyi chakwila diyi, dikwila nawu china chuma chatama chamumwekeneni dichaletesheli abulumuki nakwikala mukaKristu.

16. Indi mazu akwila nawu, “twalekakuhu kuhosha nawa bayi wumwenahuku muloña ami nidi naneyi,” atukoleshaña ñahi kutwalekahu kushimwina?

16 Anukenu nenu hanyima yakwila aYudeya anakaani nsañu yashimwinineñayi Pawulu yakwila nawu Mwanta Yesu wamulejeli Pawulu nindi: “Bayi wutiya womaku, ilaña twalekakuhu kuhosha nawa bayi wumwenahuku, muloña ami nidi naneyi.” (Yilw. 18:9, 10) Twatela kwanukaña awa mazu, sweje-e neyi antu anakukaana nsañu yitunakuyishimwina. Bayi muvulamena nenu Yehova welukaña jidi mumuchima wamuntu nawa wakokaña antu adi nanyichima yashinshika kuswina kudi Yena. (1 Sam. 16:7; Yow. 6:44) Chumichi chatukoleshaña kutwalekahu kuzataña chikupu mumudimu wakushimwina! Chaaka-nichaaka makombakanji awantu anakupapatishewa, dikwila nawu hefuku-hefuku antu akushika ku 100 apapatishewaña. Ejima ovwahilaña lushimbi “lwakwilisha antu akunyuza yejima,” Yesu nayikani nindi: “Nukwikalaña nanenu mafuku ejima kushika nikukukuma kwanshakaminu yamakonu.”—Mat. 28:19, 20.

“Neyi Yehova neteji” (Yilwilu 18:18-22)

17, 18. Pawulu watela watoñojokeleñadi chazambukililiyi kuEfwesesa?

17 Tuneluki wanyi neyi chuma chayililiyi Galiyo antu amutwikileña Pawulu muloña chaleteli kuwunda muchipompelu chawakaKristu muKorinda hela nehi. Hela chochu, Pawulu washakaminiku “mafuku amavulu” henohu kanda ayishiiki amanakwindi muKorinda. Muchishika mu 52 C.E., wayili nambopolu kuSiriya kuchikumu chatenañawu nawu Kenikiri, hadiña makilomita 11 kumusela waKorinda. Hela chochu, henohu kanda afumi muKenikiri, Pawulu “watewilili nsuki yindi . . . , muloña wasanyikili.”c (Yilw. 18:18) Chimwahitili mpinji, wasendeli Akwila niPrisila nawa azambukili Kaluñalwiji Aegean nawa ashikili muAefwesesa muAsia Minor.

18 Pawulu chazambukiliyi kufuma kuKenikiri, watela watoñojokeleña yuma yamwekeni muKorinda. Wanukileña yuma yayivulu yayiwahi nawa yamuletesheleña kwikala namuzañalu. Mutukweji 18 twashakaminiyi kwenakuna mwafumini yuma yayiwahi chikupu. Chipompelu chachiha muKorinda chatuñikili, nawa apompeleleña mwitala daYusitu. Hakachi kawantu ekalili akakwitiya hadiña Yusitu, Kirisipu niamwitala dindi, niantu amakwawu. Pawulu wayikeñeli chikupu awa antu, muloña wayikwashili kwikala akaKristu. Hakushimbula wanyi wukuyisonekela mukanda nakuyilumbulula mumukanda windi wakusoneka kufuma hamuchima. Ninetu twakundamanaña kwakwihi nawantu itunakwashi kulonda adizi chalala. Wenowu muzañalu wutwatiyaña, chidi tuhu neyi “nyikanda yakutuhameka!”—2 Kor. 3:1-3.

19, 20. Yumanyi yeliliyi Pawulu chashikiliyi hohu muEfwesesa, nawa yumanyi yitwadizilañaku neyi tunakufwila kuzata nyidimu yamukuloñesha?

19 Pawulu chashikiliyi hohu muEfwesesa, hohenohu atachika nikushimwina. “Weñilili musinagogi nakuhanjeka nawaYudeya.” (Yilw. 18:19) Pawulu washakamini muEfwesesa hadi kapinji kantesha hohu. Hela chakwila amulembeleli nawu ashakami, “yena wakaanini.” Hayishalishileñayi, wayilejeli akaEfwesesa nindi: “Neyi Yehova neteji, nakafunta cheñi kudi enu.” (Yilw. 18:20, 21) Chakadi nikujina Pawulu welukili nindi antu muEfwesesa anakukeñeka kuyishimwina. Kapostolu watoñojokeli jakufuntaku, ilaña washili yuma yejima mumakasa aYehova. Komana hichuma chitwatela kwimbujolaku? Neyi tunakufwila kukalakala nyidimu yakuspiritu, kudi yuma yitwatela kwila. Hela chochu, twatela kushindamena hawunlomboli waYehova nikwila yuma kwesekeja nachinakukeñayi.—Yak. 4:15.

20 Hanyima yakuyishiya aAkwila naPrisila muEfwesesa, Pawulu wazambukili nawa wakunkumukilili kuKasereya. Watela “wayili” kuYerusalema nakwimusha chipompelu kwenoku. (Talenu nsañu yakudiza yidi haYilwilu 18:22, nwtsty.) Kufumahu, Pawulu wayili kumukala wawu, kuAntiyoki yamuSiriya. Mulwendu lwindi lwamuchiyedi lwawumishonali mwafumini yuma yayiwahi. Yumanyi yamwekeni mulwendu lwindi lwamuchisatu lwawumishonali?

MWASANYIKILIYI PAWULU

Mukanda waYilwilu 18:18 Pawulu hachidiñayi muKenikiri, “watewili nsuki yindi . . . , muloña wasanyikili.” Kusanyikanyi kwasanyikiliyi?

Neyi chitweluka, kusanyika hikukana kwamukanañayi Nzambi muntu chakudikeñela nindi wukwilahu yuma, kumwinka, hela kumukana nindi wukwilaña yuma yimu. Amakwawu atoñojokaña nawu Pawulu watewili nsuki jindi kulonda asanyiki neyi kaNaziri. Hela chochu, twatela kwiluka netu kwesekeja naNsona, kaNaziri watewileña nsuki jindi hanyima yakumanisha mudimu wamukalakeleleñayi Yehova, wadiña nakutewila “kuwiñililu wakwitenti dakubulakena.” Nshimbi yetejeli kutewila hohu kuYerusalema, ilaña Pawulu haniyi mpinji wadiña kuKenikiri, komana iku bayi neyi kwadiña hikusanyika kwakaNaziriku.—Kuch. 6:5, 18.

Mukanda waYilwilu hiwatuleja mpinji yasanyikiliyi Pawuluku. Chinamwekani neyi wasanyikili henohu kanda ekali nimukaKristu. Tweluka cheñi wanyi neyi chakwila Pawulu wamulombeli Yehova kumwililahu chuma chidi chejima hela nehi. Muntu wumu wadiza Bayibolu wahosheli nindi Pawulu chaleleliyi nsuki yindi hadaha chamwekesheleña nawu “wakeñeleña kumusakilila Nzambi hakumukiña, muloña neyi kumukiña [Pawulu] nehi, hadi kutwesha kuzata mudimu windi muKorindaku.”

a Talenu chikasha chinakwila nawu “Korinda—Musumba Weneni Haneli Kaluñalwiji Kamu Iku Kakwawu Iku,” hefu 149.

b Talenu chikasha chinakwila nawu “Nyikanda Yonenawu Yakolesheleña,” hefu 150.

c Talenu chikasa chinakwila nawu “Mwasanyikiliyi Pawulu,” hefu 152.

    Lunda Publications (2006-2025)
    Fumenumu
    Iñulenu
    • Lunda
    • Inkenuhu akwenu
    • Hakusetiñila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nshimbi Jakulondela
    • Nshimbi Jakujinda
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Iñulenu
    Inkenuhu akwenu