Komana akwaKristu Atela Kudifukula Kunyiyombu?
CHAAKA nichaaka, antu akubadika ha 6 miliyoni ayaña mwivunda danyitondu yanyisida dekala kwakulehi muPeninsula yaShima muJapan. Ayaña Kulwitala Lweneni muIse, kudi nzambi wamumbanda, Amaterasu Omikami. Kunidi iluña, aShinto anadifukuluku hadi makombakaji ayedi ayaaka. Akwakudifukula asambilaña kuditookesha kuhitila mukuwela kumakasa nikukucha mukanwa. Kuhiñahu, emanaña kwakwihi namuyombu wahaiden (mbañu yakudifukulaku), alondelaña tushidikilu twakufukama, kusakilila nikulomba kudi nzambi wamumbanda.a A Shinto etejaña antu jawu kudifukula kuyuma yikwawu, niaBuddha amakwawu, niakwaKristu amakwawu niantu amakwawu atoñojokaña nawu neyi adiñija mutushidikilu twakudifukula kunyiyombu yawaShinto chatama wanyi.
Jinsakililu jamaneni mukaayi kejima jikweti nyiyombu kwadifukulañawu nawa antu amavulu ayañaku. Mumatuña mwekala akwaKristu, mudi machechi amavulu ninyiyombu yakundama kudi Yesu, Mariya niantu alema. Nyiyombu yikwawu ayituña kumaluña kwamwekeneni nsañu yashimunawu muBayibolu hela “yihayamisha” yakatataka hela kwiluña kwahembelawu yozelu yakunyima yamunsakililu. Antu amavulu ayaña kunawa maluña muloña atoñojokaña nawu kulomba kwawu anateli kukutiya swayi neyi aya nakulombela kumaluña ajila. Amakwawu, atoñojokaña nawu neyi aya kumuyombu aneli chuma cheneni nawa anamwekeshi nawu ajila chikupu.
Antu ayaña Kulwitala Lweneni muIse, Japan, niGrotto yamuMassabielle, Lourdes, France
Komana kulomba nikulembelela kwamuntu anateli kukwitiya hohu nikukwakula neyi yaya nakulombela kumuyombu? Komana Nzambi watiyaña kuwaha nawantu ayaña nakudifukula kunyiyombu? Cheñi nawa, komana akwaKristu atela kudifukula kunyiyombu? Ñakwilu yanawa malwihu yikutuleja chitunateli kumona nsañu yakudifukula kunyiyombu nawa yikutukwasha kwiluka kudifukula kwamuzañaleshaña Nzambi chikupu.
KUDIFUKULA “MUCHALALA NIMUSPIRITU”
Indi Yesu watalishili mudihi hakuhosha nindi twatela kudifukula ‘muspiritu nimuchalala’?
Nsañu yahanjekeliyi Yesu namumbanda kaSamariya yamwekeshaña chamonañayi Nzambi antu adifukulaña hamaluña ‘ajila’ hela kunyiyombu.b Yesu wahitileña muSamariya nawa wanookeli chanti heshima didi kwakwihi namusumba waSika. Watachikili kuhanjeka namumbanda wenjili nakutaha menji heshima. Chahanjekeleñawu, mumbanda washimwini chaambu cheneni chekala munsakililu yawaYudeya nawaSamariya. Mumbanda wahosheli nindi, ‘Ankakulula jetu adifukwilaña kudi Nzambi kuniyi mpidi; ilaña enu nenu antu atela kudifukula kudi Nzambi muYerusalema.’—Yowanu 4:5-9, 20.
Mpidi yateneneñayi iwu mumbanda hiMpidi yaGerizimu, yidi hadi makilomita kwakwihi na 50 kukabeta kaluwunda kaYerusalema. Kuniyi mpidi aSamariya adiña natembeli kwayileñawu nakwanakana yawija yidi neyi Chipandakenu. Hela chochu, chatela yatachiki kuhosha hachaambu chadiña hakachi kawaYudeya nawaSamariya, Yesu wamwilili iwu mumbanda nindi: “Eyi mumbanda, ñitiyi chinukukuleja, nami kukwinza mpinji yakabula kudifukulawu antu kudi Tata kumpidi iyi, hela muYerusalema.” (Yowanu 4:21) Iwu wadiña wunsahu wawuwahi chikupu wafumini kudi kaYudeya. Muloñadi antu chalekeleliwu kudifukula hatembeli yaNzambi muYerusalema?
Yesu watwalekeluhu nindi: ‘Ilaña mpinji yikwinza, eña yashika dehi, yenoyu akwakudifukula alala akadifukula kudi Tata muchalala nimuspiritu; muloña diwu akukeñayi Tata ekali akwakudifukula kudi yena.’ (Yowanu 4:23) Hadi yaaka yayivulu, aYudeya amweneña tembeli yayiwahi muYerusalema neyi didu iluña dakudifukwila. Dikwayileñawu kasatu muchaaka nakuhana nyilambu kudi Nzambi yawu, Yehova. (Kwidika 23:14-17) Ilaña Yesu wahosheli nindi yuma yejimiyi yikuhimpika nawa “akwakudifukula alala” akudifukula ‘muchalala nimuspiritu.’
Tembeli yawaYudeya yadiña heluña dimu nawa ayimweneña kudi antu ejima. Ilaña chalala nispiritu yekalaña kwejima. Dichi, Yesu walumbulwilili nindi kudifukula kwawakwaKristu alala hikwakashindamena heluña dimu hela matala hela heluña, chidi neyi kuMpidi yaGerizimu, tembeli yamuYerusalema hela maluña amakwawu ajilaku.
Mukuhanjeka namumbanda kaSamariya, Yesu washimwini cheñi nindi “mpinji” ‘yinakwinza’ yakahimpika njila yakudifukwilamu kudi Nzambi. Himpinjinyi yeniyi? Mpinji yashikili chelili Yesu yahani wumi windi kuhitila mukufwa, nawa wamanishili kudifukula kwawaYudeya kwashindameneni haNshimbi yaMosi. (Aroma 10:4) Yesu wahosheli cheñi nindi: “Mpinji . . . yashika dehi.” Muloñadi? Chineli diyi wadiñi Mesiya, watachikili kupompesha atumbanji akwovwahilaña nshimbi yashimwiniyi yakwila nindi: ‘Nzambi hiSpiritu; akadifukula kudi yena chiña adifukula muchalala nimuspiritu.’ (Yowanu 4:24) Hanu dinu, kudifukula muchalala nimuspiritu kwatalisha mudihi?
Yesu hakutena nsañu yakudifukula muspiritu, hateneneña kudifukula kwamazwanda hela kwanyitukutukuku. Ilaña wahosheleña nsañu yakudifukula kwalombolewaña naspiritu yajila yaNzambi, yekala hakachi kayuma yikwawu yatukwashaña kwiluka chahosha Nsona. (1 Akorinda 2:9-12) Nawa chalala chateneneñayi Yesu yadiña hintañishilu yalala yamuBayibolu. Dichi, chatela tudifukwileña heluña dimu ditunamoni netu dalema, Nzambi nateli kwiteja kudifukula kwetu neyi kunesekani nachatañishaña Bayibolu nawa neyi kunakulombolewa naspiritu yajila.
CHATOÑOJOKAÑAWU AKWAKRISTU HANSAÑU YAKUDIFUKULA KUNYIYOMBU
Indi akwaKristu atela kuyimona ñahi antu ayaña nikudifukula kunyiyombu? Kwesekeja namazu aYesu akwila nawu akwakudifukula alala atela kudifukula kudi Nzambi muchalala nimuspiritu, chumichi chinakumwekesha nawu kudifukula kwejima kwakunyiyombu hela kumaluña ajila hikwalema kumesu aTata yetu wamwiwuluku. Cheñi, Bayibolu yatulejaña chamonañayi Nzambi antu azatishaña ankishi hakudifukula. Yahosha nawu: “Temukenu kupesha” nawa “dihembenu kunsañu jawankishi.” (1 Akorinda 10:14; 1 Yowanu 5:21) Dichi, mukwaKristu walala hatela kudifukula hamaluña ejima amonañawu antu nawu ajila hela akojejaña muntu yatachiki kupeshaku. Kwesekeja nachekala nyiyombu, akwaKristu alala akaanaña kudifukulaku.
Ichi hichinayi mukwila nawu Izu daNzambi dakaanisha kwikala neluña datelela kutwatela kuya nakulomba, kudiza hela kutoñojokaku. Iluña dakupompela dadiwahi nawa dakalemesha dakwashaña antu kudiza nikuhanjeka yuma yakuspiritu. Kwanuka muntu wafwa dehi, chidi neyi kusha chipamba chelola hejamu damuntu wafwa, chatama wanyi. Neyi mwila mwenimu mukumwekesha kukeña hela kwanuka muntu wafwa dehi. Ilaña neyi tutachika kumona awa maluña netu ajila hela kulemesha nyevulu yawu hela yuma yazatishileñawu, dikwila nawu hitunakwila yuma kwesekeja nachahosheliyi Yesuku.
Dichi, bayi muyaña nakudifukula kunyiyombu nikukuhwelela nenu Nzambi wukutiya kulomba kwenuku. Nawa Nzambi hakutiya kuwaha hela kuyinka nkisu yabadika neyi muyaña nakudifukula kunyiyombuku. Bayibolu yatulejaña nawu Yehova Nzambi, “Mwanta wamwiwulu niweseki, hashakamaña kwindi mumatembeli akutuña namakasa awantuku.” Ilaña hichinayi mukwila nawu Nzambi hekala kwakulehi nanetuku. Tunateli kulomba kudi yena nawa nateli kututiya kudi kwejima kutudi muloña “yena hekala kwakulehi nanetu ejimaku.”—Yililu 17:24-27.
a Tushidikilu twawaShinto twakunyiyombu twambomboka.
b Talenu chikasha chinakwila nawu ‘Muyombu Hichumanyi?’