CHIBAABA CHAKUDIZA 25
KAMINA 96 Mukanda waNzambi Hiheta
Yuma Yalema Yitukudizila kuWuprofwetu waYakoba Hadiñayi Kwakwihi naKufwa—Chibalu 2
“Wayikiswilili hamuntu-hamuntu kwesekeja nankisu yamuteleleli.”—KUTACH. 49:28.
TUKUDIZA
Yuma yalema yitukudizila kuwuprofwetu waprofweteliyi Yakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa kutalisha hadi anyanindi awamayala 8.
1. Wuprofwetwinyi wukwawu waYakoba waprofweteliyi hadiñayi kwakwihi nakufwa wutukuhanjekahu muchinu chibaaba?
ANYANA kaYakoba awamayala anahwili kudi yena anakutiyilila nakanañachima hampinji tata yawu wakula dehi hanakuyikiswilayi wumu-wumu. Neyi chitwahanjekeli muchibaaba chinafumihu, mazu aYakoba ahosheliyi naRubeni, Simiyoni, Levi niYuda atela ayihayamishili chikupu anyanindi awamayala. Dichi atela akeñesheleña kutiya mazu akuyilejayi Yakoba anyanindi awamayala 8 ashalilihu. Tuhanjekenu tumoni yuma yitunateli kudizila kumazu ahanjekeliyi naZebuluni, Isakari, Dani, Gadi, Asheri, Nafitali, Yosefu niBenjamini.a
ZEBULUNI
2. Lumbululenu nkisu yatambwilili Zebuluni nichiyashikijeweli. (Kutachika 49:13) (Talenu cheñi chikasha.)
2 Tañenu Kutachika 49:13. Yakoba wahosheli nindi anyana kaZebuluni akashakamaña kuchikuma chakaluñalwiji, kukabeta kachimunswa Chetuña daChikaninu. Chimwahitili yaaka kubadika 200, eni Zebuluni atambwilili iluña dawuswana dadiña hakachi kaKaluñalwiji kaÑaliliya naMeditereniyani. Mosi waprofweteli nindi: “Eyi Zebuluni, zañalalaku chiwukuyaña mumatuña munyidimu yeyi yakuselujola.” (Kuhit. 33:18) Hadaha chumichi chaletesheli chiikali chaswayi muchidi waZebuluni kuzata mudimu wakulanda yuma nakulandulula muloña wakushakama hakachi katuluñalwiji tuyedi. Hichikweti muloña nachadiña yumaku, kudi yuma yayizañalesheleña anyana kaZebuluni.
3. Chumanyi chinateli kutuletela muzañalu?
3 Tunakudizilaku yumanyi? Tunateli kwikala namuzañalu, hichikweti muloña nakutwashakamaña hela chidi chihandilu chetuku. Hakwila tutwalekihu kwikala namuzañalu, twatela kuzañalalaña nayuma yitukweti. (Mas. 16:6; 24:5) Mpinji jikwawu, chinateli kwikala chaswayi kusha muchima hayuma yitunabuli chatela tushi muchima hayuma yayiwahi yitunakudiluñisha. Dichi fwilenuña kumona yuma yayiwahi muyuma yimunakwila hanoyu mpinji.—Ñal. 6:4.
ISAKARI
4. Lumbululenu nkisu yatambwililiyi Isakari nichiyashikijeweli. (Kutachika 49:14, 15) (Talenu cheñi chikasha.)
4 Tañenu Kutachika 49:14, 15. Yakoba wamuhamekeli Isakari hakwikala wadikita chikupu kuhitila mukumwesekeja nachimbuulu chakola mafwaha, kanyama kasendaña yiteli yalema. Yakoba wahosheli cheñi nindi Isakari wakekala nampata yayiwahi. Kwesekeja namazu ahosheliyi Yakoba, anyana kaIsakari ayinkeli mpata yayiwahi nawa yawushi yadiña kwakwihi naKaloña Yodani. (Yosh. 19:22) Chakadi nikujina, azatileña nañovu kudima mpata yayinkeliwu, ilaña azatileña cheñi nañovu kukwasha amakwawu. (1 Anya. 4:7, 17) Chakutalilahu, muchidi waIsakari wakwashañeneña mukuzuña njita yanyuza, neyi chichamwekeni mumpinji yaNsompeshi Baraki nakaprofwetu wamumbanda Debora.—Anso. 5:15.
5. Muloñadi chitwatela kuzatila nañovu kwikala adikita?
5 Tunakudizilaku yumanyi? Yehova watiyaña kuwaha chitwazataña nañovu mumudimu windi neyi chatiyileñayi kuwaha chazatileña nañovu muchidi waIsakari. (Mukwa. 2:24) Chakutalilahu, toñojokenu chazataña nañovu amanakwetu akamenaña chipompelu. (1 Tim. 3:1) Awa amanakwetu hiyakeñekaña kuzuña njitaku, ilaña azataña nañovu kukiña antu jaNzambi kuwubanji wakuspiritu. (1 Kor. 5:1, 5; Yuda 17-23) Azataña cheñi nañovu kuloñesha nikuhana jimpanji jajiwahi jakoleshaña chipompelu.—1 Tim. 5:17.
DANI
6. Mudimwinyi watambwilili muchidi waDani? (Kutachika 49:17, 18) (Talenu cheñi chikasha.)
6 Tañenu Kutachika 49:17, 18. Yakoba wamwesekejeli Dani nakapela wasumaña anyama amaneni kumubadika yena, chidi neyi kawalu kazatishañawu kunjita nimuntu wendelañahu. Muchidi waDani wadiña wahamuka nawa walukukileña ayilumbu jamuza waIsarela. Hampinji yadiñawu halwendu lwakuya Mwituña daChikaninu, muchidi waDani didu izaza ‘dakuminineñaku nakukiña muza.’ (Kuch. 10:25) Iwu wadiña mudimu walema nankashi, hela chakwila eni Dani hiyayimweneña kudi muza wejima chazatileñawu iwu mudimuku.
7. Twatela kumonaña ñahi mudimu wudi wejima wutunakuzata mukuloñesha kwaYehova?
7 Tunakudizilaku yumanyi? Mwazatahu dehi mudimu wamwekeni neyi antu amakwawu hiyayisakilili hanowu mudimu imwazatiliku? Hadaha mwayili nakuwahisha nikuloñasha yuma Hetala daWanta, mwadihanini kuya nakuzata heluña dakupompela kupompa kwanyanya hela kwamaneni indi kwiji mwazatiliku mudimu wukwawu. Neyi dichimwelili, tunayihameki nankashi! Anukenuña mpinji yejima nenu Yehova wamwonaña nawa walemesha yuma yejima yimwamwililaña. Sweje-e wasakililaña neyi mumukalakelaña, bayi hamuloña wakukeña nenu ayihameki kudi antuku, ilaña hamuloña wakukeña kumwekesha chimwamukeña chikupu.—Mat. 6:1-4.
GADI
8. Muloñadi chichekalilili chaswayi ayilumbu jawaIsarela kulukuka muchidi waGadi? (Kutachika 49:19) (Talenu cheñi chikasha.)
8 Tañenu Kutachika 49:19. Yakoba washimwineñahu dehi nindi Gadi akamulukuka kudi chendu chawatupondu. Chimwahitili yaaka kubadika 200, muchidi waGadi wayili nakushakama mumpata yadiña kukabeta kamusela waKaloña Yodana, mpata yadikumashanini nanyuza yawayilumbu jawu. Idi iluña daletesheli chikali chaswayi iwu muza kuwulukuka. Hela chochu, eni Gadi akeñeli kushakama muniyi mpata muloña yadiña namunyenvu wawuwahi wakudiisha yimuna yawu. (Kuch. 32:1, 5) Chakadi nikujina, eni Gadi adiña antu ahamuka. Chuma chasweja kubadika hakuhamuka kwamwekesheliwu, amukuhweleleli Yehova nawu wakayikwasha kukiña mpata yayinkeliyi kuhitila mukwimika mushindu mazanvu awatupondu. Atemesheli nimashidika awu kuya hadi yaaka yayivulu nakukwasha nyichidi yikwawu kushinda maluña amakwawu Mwituña daChikaninu adiña kumujika waYodani. (Kuch. 32:16-19) Akuhweleleli nawu Yehova wukukiñaña añodi jawu nianyanawu hampinji yayiliwu awa amayala kunjita. Yehova wayikiswilili muloña wakwikala ahamuka nihakudihana kwawu.—Yosh. 22:1-4.
9. Kumukuhwelela Yehova kunateli kutukwasha ñahi kufuukula yuma chiwahi muchihandilu chetu?
9 Tunakudizilaku yumanyi? Hakwila tutwalekihu kumukalakela Yehova hampinji yitunakumona kukala, twatela kutwalekahu kumukuhwelela. (Mas. 37:3) Amavulu makonu amwekeshaña nawu amukuhwelela Yehova nanochu chadihanañawu kukwasha munyidimu yakutuña mukuloñesha, kuzatila kudi kukaankila kweneni, hela kwakamena nyidimu yikwawu. Elaña mwenimu muloña akuhweleleña chikupu nawu Yehova wukuyakamenaña mpinji yejima.—Mas. 23:1.
ASHERI
10. Asheri wakañenyi kwila yumanyi? (Kutachika 49:20) (Talenu cheñi chikasha.)
10 Tañenu Kutachika 49:20. Yakoba washimwineñahu dehi nindi muchidi waAsheri wakekala namaheta, nawa ichi dichuma chamwekeni. Mpata yenkeliwu muchidi waAsheri yadiña hakachi kamaluña adiña nawushi chikupu mwituña dejima daIsarela. (Kuhit. 33:24) Mpata yawu yadikumashanini cheñi naKaluñalwiji kaMeditereniyani nichikumu chaSidoni, kwashikeneneña jimbopolu, kwadiña nakuselujolelawu maheta awu antu akuFwenisiya. Hela chochu, Asheri wakañenyi kuyihañamu aKenani mumpata. (Anso. 1:31, 32) Yilwilu yatama yawaKenani kushilahu nimaheta ekalili naAsheri, yumiyi yatela yaletesheli iwu muchidi kuleka kusha maana kukudifukula kwalala. Muchidi waAsheri wakaanini hampinji yelili Nsompeshi Baraki alombi nindi ayinkihu antu akudibomba nawena kulonda azuñi nawaKenani. Chafuminimu, iwu muchidi wamweni wanyi yuma yakuhayamisha yeliliyi Yehova hakukwasha aIsarela kulonda ashindi “kwakwihi namenji aMegido.” (Anso. 5:19-21) Muchidi waAsheri watela watiyili nsonyi nankashi chiwatiyili nawu Baraki naDebora anayoneni kwimba kamina kakushinda, mwadiña mazu akwila nawu: “Asheri wadishakaminini hohu kuchikumu chakaluñalwiji.”—Anso. 5:17.
11. Muloñadi chitwatela kubulila kulemesha nankashi yuma yakumujimba?
11 Tunakudizilaku yumanyi? Tunakukeña kumukalakela Yehova kwesekeja nahakumina ñovu jetu. Hakwila twili mwenimu, twatela kutondolwela kumona yuma yakumujimba nimaheta neyi chayimonañawu antu mukaayi. (Yish. 18:11) Twazataña nañovu kubula kutwamijaku mali muchihandilu chetu. (Mukwa. 7:12; Heb. 13:5) Hitwetejaña kufwila yuma yakumujimba yabula kulema kutufuntishi hanyima mumudimu wutwamukalakelaña Nzambiku. Ilaña, twazataña nañovu chayinu mpinji kumwinka Yehova ñovu nimpinji yetu, nanochu chituneluki netu chihandilu chachiwahi nawa chakiñewa chinakututalila kumbidi.—Mas. 4:8.
NAFITALI
12. Mazu aYakoba amulejeliyi Nafitali ashikijeweli ñahi? (Kutachika 49:21) (Talenu cheñi chikasha.)
12 Tañenu Kutachika 49:21. “Mazu amawahi” ahosheliyi Yakoba, atalishili kudi Yesu chahosheleñayi hampinji yazatileñayi mudimu windi. Yesu, elukiliwu nawu hintañishi wamuwahi, welishili musumba waKaperinamu wekala mwiluña daNafitali kwikala “musumba mwashakamineñayi.” (Mat. 4:13; 9:1; Yow. 7:46) Isaya waprofweteli kutalisha hadi Yesu nindi antu akumuchidi waZebuluni niakumuchidi waNafitali “akamona chejeji chacheni.” (Isa. 9:1, 2) Kuhitila muyuma yatañishileñayi, Yesu wadiña “chejeji chalala chatoñekelaña antu ejima.”—Yow. 1:9.
13. Tunateli kumuzañalesha ñahi Yehova nanhoshelu yetu?
13 Tunakudizilaku yumanyi? Yuma yitwahoshaña nichitwayihoshaña yinateli kumuneñesha Yehova hela nehi. Tunateli kuhosha ñahi “mazu amawahi” akumuzañalesha Yehova? Twatela kuhoshaña chalala. (Mas. 15:1, 2) Tunateli kukolesha akwetu nanhoshelu yetu neyi tunyakalaña kuyihameka ilaña tulabaña kuyinkamu nyiloña hela kutooba. (Efwe. 4:29) Nawa tunateli kudimikila chikonkwanyi chakufwila kwiluka chiwahi chakutachika kuhanjeka nawantu, nawa chumichi chikutuletesha kutachika kuyishimwina.
YOSEFU
14. Wuprofwetu wahosha hadi Yosefu washikijeweli ñahi? (Kutachika 49:22, 26) (Talenu cheñi chikasha.)
14 Tañenu Kutachika 49:22, 26. Yakoba watela wamutiyileña kuwaha nankashi Yosefu, “[wamufumishili] hadi amanakwindi.” Yakoba wamuteneni nindi “himutayi wakumutondu wasoñaña nyikaabu.” Yakoba yomweni diyi wadiña mutondu, nawa Yosefu wadiña mutayi windi. Yosefu diyi wadiña mwana kaYakoba wawedi avweleleliyi mudi ñodindi akeñeliyi nankashi, Racheli. Yakoba wahosheli nindi Yosefu wukatambwila maseka ayedi ateleleli kutambwilayi Rubeni, mwana kaYakoba wawedi, avweleleliyi mudi ñodindi Liya. (Kutach. 48:5, 6; 1 Kushi. 5:1, 2) Mukushikijewa kwaniwu wuprofwetu, anyana kaYosefu awamayala, aEfuremu naManasi, wejima wawu ayedi atambwilili iwu muchidi nimpata yawu, iwu muchidi nimpata yawu.—Kutach. 49:25; Yosh. 14:4.
15. Yosefu welili ñahi nayuma yatama yamwililiwu?
15 Yakoba wahosheli cheñi hadi akakwasa namata anyikunji “[amwasili Yosefu] nyivu nawa atwalekelihu kumuhembela nkunyi.” (Kutach. 49:23) Awa adiña amanakwindi amutiyilili ichima mpinji yimu kunyima, aletesheli kukala kwakuvulu kwamumwekeneni muchihandilu chindi. Hela chochu, Yosefu hayihembelelihu amanakwindi hela Yehova nduluku. Neyi chahosheliyi Yakoba nindi: “Wuta [waYosefu] wamukunji wadiña wakwevwila dimu, nawa makasa indi adiña akola nawa adiloñesha.” (Kutach. 49:24) Yosefu wamushindameneni Yehova hamweneñayi kukala, nawa bayi neyi wayanakeneni amanakwindi hohuku, ilaña wayililili niyuma yayiwahi. (Kutach. 47:11, 12) Yosefu wetejeli kukala kwamweniyi kumuleteshi ekali muntu wamuwahi nankashi. (Mas. 105:17-19) Chafuminimu, Yehova wamuzatishili kwila yuma yayivulu yakuhayamisha.
16. Tunateli kwimbujola ñahi yuma yayiwahi yeliliyi Yosefu hampinji yitunakumona kukala?
16 Tunakudizilaku yumanyi? Bayi twiteja kukala kutunakumona kutwambuli naYehova hela nawakwetu akakudifukulaku. Anukenu nenu Yehova nateli kwiteja yuma yinateli kweseka chikuhwelelu chetu kulonda atudizishi. (Heb. 12:7, tth.) Kutudizisha muniyi njila kunateli kutukwasha kwikala nayilwilu yayiwahi yawakaKristu, chidi neyi luwi nikwanakena. (Heb. 12:11) Yehova wakatukiswila muloña wakuumika kwetu, neyi cheliliyi naYosefu.
BENJAMINI
17. Wuprofwetu wahosha hadi Benjamini washikijeweli ñahi? (Kutachika 49:27) (Talenu cheñi chikasha.)
17 Tañenu Kutachika 49:27. Yakoba washimwineñahu dehi nindi eni Benjamini akekala nañovu chikupu yakuzuña neyi kañwidi. (Anso. 20:15, 16; 1 Kushi. 12:2) Yadiña “nantetemena” muwanta waIsarela helili muchidi waBenjamini wuhani Sawulu kwikala mwanta watachi, waIsarela. Wamwekesheli hatooka nawu himukakuzuña njita wañovu wukwimikaña mushindu aFilisitinu. (1 Sam. 9:15-17, 21) “Namelela” henohu iwu wanta wuchidi kuyuula, Mwadi Esita naMulopu Modekayi, wejima wawu ayedi akumuchidi waBenjamini, ayamwinini aIsarela kulonda abuli kuyijiyisha kudi Wanta wawaPeresi.—Esita 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. Tunateli kumwimbujola ñahi Benjamini chatwalekelihu kwovwahila ntanjikilu yaYehova?
18 Tunakudizilaku yumanyi? Antu ejima akumuchidi waBenjamini atela azañaleli nankashi chamweniwu Sawulu wakumuchidi wawu nekali mwanta. Hela chochu, Yehova chatuntulwiliyi wanta nakuwuhana kudi Davidi wakumuchidi waYuda, eni Benjamini ashikeneni kwovwahila iku kuhimpika. (2 Sam. 3:17-19) Chimwahitili yaaka chelili nyichidi yikwawu yidikañi, eni Benjamini atwalekelihu kwovwahila muchidi waYuda nimwanta atondeliwu kudi Yehova. (1 Anya. 11:31, 32; 12:19, 21) Dichi ninetu tutwalekihu kwovwahila antu atondayi Yehova kulombola antu jindi makonu.—1 Tes. 5:12.
19. Yumanyi yitwatela kwila hakwila wuprofwetu waprofweteliyi Yakoba wutukwashi?
19 Wuprofwetu waprofweteliyi Yakoba hadiñayi kwakwihi nakufwa wunateli kutukwasha. Neyi tuhitulukaña muchashikijeweli iwu wuprofwetu, chikutukwasha kukuhwelela chikupu netu wuprofwetu wukwawu washimunayi Yehova Mwizu dindi wakashikijewa. Nawa neyi tutoñojokaña hachayikiswililiwu anyana kaYakoba awamayala, chikutukwasha kwiluka yuma yitwatela kwilaña hakwila tumuzañalesheña Yehova.
KAMINA 128 Tuumiki Kushika niKunsa
a Hanyima yakukiswila Rubeni, Simiyoni, Levi niYuda, kutachikila kudi mukulumpi kushika hadi kansi, Yakoba walekeli kulondela iyi ndonda yakuvwalika hampinji yakiswilileñayi anyanindi awamayala amakwawu ashalilihu.