Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
JULY 5-11
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 11-12
“Njila Yakeñañayi Yehova Nindi Tudifukwileñamu Kudi Yena”
it-2 1007 ¶4
Wumi
Kukalakala naWumi Wejima. “Wumi” watalisha kudi mutu wejima. Nsona jikwawu jatulejaña kwikala nakukeña nikumukalakela Nzambi ‘namuchima wetu wejima, nawumi wetu wejima’ (Kuh 4:29; 11:13, 18) ilaña Kuhituluka 6:5 yahosha nawu: “Wakakeñi Yehova Nzambi yeyi namuchima weyi wejima, nawumi weyi wejima, nañovu jeyi jejima.” Yesu wahosheli nindi chidi chaswayi kukalakala nawumi wejima, nañovu jejima nawa “niyitoñojoka yeyi yejima.” (Mak 12:30; Luk 10:27) Tunateli kudihula netu muloñadi iyi yuma yikwawu chinayiteneniwu hamu nawumi henohu iyi yuma yejima yinakushimuna chuma chochimu? Hakwila tulumbululi munatalishi iyi nsañu, twili netu: Muntu nateli kudilandisha yomweni (wumi windi) nakwikala nduñu kudi mukwawu, wukwikala iheta kudi nkaka yindi. Hela chochu, hanateli kumukalakela nkaka yindi nawumi windi wejima, nañovu jindi jejima nakufwila kumuzañaleshaku, nawa hakuzatishaña ñovu yindi yejima hela yitoñojoka yindi yejima kulonda yatwali mudimu wankaka yindi hambidiku. (Esekejenu Efw 6:5; Kol 3:22.) Iyi yuma yikwawu anayiteni kulonda tusheñaku muchima hakwila tuyanukeña nikuyizatisha mumudimu wutwamuzatilaña Nzambi yetu, niMwanindi, wahanini wumi windi kwikala ifutu danyiloña datulandiliyi nachu. Kumukalakela Nzambi “nawumi wejima” mwabombela wuntu wejima, chakadi kushiyahu chiidi hela chimu.—Esekejenu Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Efw 6:6-9; Fwp 3:19; Kol 3:23, 24.
it-1 84 ¶3
Kameña
AIsarela ayilejeli kuhumuna tumeña twejima twawakwakudifukula akutwamba, kukisañana tuposhi nikutema nyiyombu yatuñililiwu kwakwihi nawena. (Kwi 34:13; Kuh 7:5, 6; 12:1-3) Hiyateleli kuyimbujola hela kulambula anyanawu mukesi neyi chelileñawu aKenaniku. (Kuh 12:30, 31; 16:21) Chatela ekali natumeña twatuvulu, aIsarela adiña nakameña kamu hohu kakudifukwilahu kudi Nzambi walala, nawa aka kameña akituñilili heluña hatondeliyi Yehova. (Kuh 12:2-6, 13, 14, 27; kwambukaku nawaBabiloni adiña natumeña 180 twanzambi yawu wamumbanda Ishitari.) Hakusambila ayilejeli kutuña kameña kamalola neyi anazambuki dehi Kaloña Yodana (Kuh 27:4-8), nawa akituñili kudi Yoshuwa haMpidi yaEbali. (Yos 8:30-32) Hanyima yakwanzañana ituña datambwiliwu, muchidi waRubeni, waGadi nichibalu chamuchidi waManase, atuñili kameña kwakwihi nakaloña Yodani, kameña kaleteli kukala nanyichidi yikwawu yawaIsarela, sampu nichelukiliwu nawu aka kameña hikamwekesheleña nawu anadikañiku ilaña kayanukishileña nawu niwena adiña ashinshika kudi Yehova Nzambi walala.—Yos 22:10-34.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 925-926
Mpidi yaGerizimi
Kwesekeja naNshimbi yamwinkeliwu Mosi, nyichidi yaIsarela yapompeli kumpidi yaGerizimi niEbali kwesekeja nachayilejeliwu kudi Yoshuwa hanyima yakushinda ituña daAyi. Kuniyi mpidi antu atiyili chatañileñawu nkisu yadi katambwilawu neyi amwovwahila Yehova niishiñu dadi kayimwekena neyi adikaña nindi. Muchidi waSimeyona, Levi, Yuda, Isakari, Yosefu, niBenjamini, emeni kuMpidi yaGerizimi. Alevi nichimbañu chachitiyañenu adiña muchinekineki, nawa nyichidi yikwawu 6 yemeni kumpidi yaEbali. (Kuh 11:29, 30; 27:11-13; Yos 8:28-35) Chinamwekani neyi nyichidi yemeneni kuMpidi yaGerizimi yatiyili nkisu yayitañililiwu kukabadi kawu, nawa nyichidi yikwawu niyena yatiyili ishiñu dayitañililiwu kukabadi kaMpidi yaEbali. Hela chakwila ahoshaña nawu iyi nkisu ayitañilili kuMpidi yaGerizimi muloña wakwila kwadiña kwakuwahi nawa kwawushi, kwambukaku naMpidi yaEbali kwaswejeli malola, Bayibolu hiyashimunahu nsañu yidi yejima haniyi nsañuku. “Chipompelu chejima chaIsarela, niambanda, nianyana anyanya, niakumatuña acheñi ashakamini mukachi kawu,” atiyili chayitañililiwu Nshimbi namazu atiyakana. (Yos 8:35) Ilu luntu lwaluvulu lwatiyili chayitañililiwu mazu kumbidi yajimpidi. Atañilileña kweniku kulonda izu dihanukeña chiwahi.—Talenu MPIDI YAEBALI.
JULY 12-18
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 13-15
“Nshimbi Yamwekesheleña Nawu Yehova Wakamenaña Atuzweñi”
it-2 1110 ¶3
Yamwikumi
Chinamwekani neyi ahanineña yamwikumi yikwawu, yamwikumi yamuchiyedi, yashileñawu hambadi kulonda yizatikeña kuyuma yikwawu chatela ayizatisheña kumudimu wawatupristu aLevi, hela chakwila aLevi niwena atambwileña. Kakavulu ayizatishileña kudi aIsarela neyi anapompi hamu hayawija yamaneni. Neyi anakañanyi kusenda yamwikumi hakuya kuYerusalema, ayilandishileña nawa asendeleña mali, awa mali ayileña nakuyizatisha kuYerusalema kulonda alandimu yakuda nawa akazañalali hakupompa kwajila. (Kuh 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Nawa hakumana kwayaaka yisatu niyaaka 6 yamumwaka wamu 7 wasabata, chatela azatishi yamwikumi kulandamu yuma yakuzatisha hayawija yamaneni, iyi yamwikumi ayishileña hambadi kulonda yikali yawaLevi, enyi, anshona, niantuluwa amwiluña dawu.—Kuh 14:28, 29; 26:12.
it-2 833
Chaaka chaSabata
Chaaka chaSabata achiteneneña nawu “mwaka wakuleka” [hash·shemit·tahʹ].” (Kuh 15:9; 31:10) Muchina chaaka mpata ayidimineña wanyi hela ayilekeleña chakadi kuyidima. (Kwi 23:11) Kwadiña cheñi kulekela antu asondamishiliwu nyikudi. Kwadiña ‘hikuleka kwakulekela Yehova,’ kulonda amulemeshi. Hela chakwila antu amakwawu ayimonaña munjila yambukaku, antu amakwawu ahoshaña nawu akwakusondamisha ayilekeleleñaku akwawu nyikudi wanyi, ilaña nawu muntu wasondamishileña hamwilileña mukwawu kaHeberu nindi amufuntishiliku, muloña ndimi hadiña nayuma yakumwinka muchina chaakaku; hela chakwila mukwakusondamisha wamukalileña muntu wakwacheñi nindi amufweti. (Kuh 15:1-3) Arabi atoñojokeleña nawu kutambula nyikudi kulonda akwashi nachu atuzweñi akulekesheli, ilaña nyikudi yasondamishileñawu mujakulanda nakulandulula jadiña munjila yashiyashana. Ahosha cheñi nawu, muyaaka nkulakaji yakusambila yamakonu, Hillel washimwini nshimbi yakwila mukwakusondamisha nateli kuya kuchota nakushimuna kulonda amufuntishili mukudi windi.—Mukanda wasonekeliwu chachiha kudi J. Hertz, London, 1972, mafu. 811, 812.
it-2 978 ¶6
Nduñu
Nshimbi jashiliku kutalisha hadi nduñu ninkaka yindi. Anduñu aHeberu aheteleñawu aIsarela ambukiliku nawanduñu aheteleñawu afumineña kwacheñi, hela enyi. Muloña anduñu abulili kwikala aHeberu adiñi wuswana wankaka yawu nawa wadiña wuswana wakufuma kudi tata yawantu nakushika kudi mwanindi (Lev 25:44-46), ilaña nduñu kaHeberu yena amumbileñaku mumwaaka wamu 7 hela hamwaaka waJubili, kwesekeja nampinji yenjililiyi. Hampinji yazatileñayi nduñu kaHeberu mudimu windi, ateleleli kumumona neyi muntu weñijawu mudimu. (Kwi 21:2; Lev 25:10; Kuh 15:12) KaHeberu wadilandishili yomweni neyi nduñu kudi muntu wafumini kwacheñi, kudi muntu wamuchisaka chawantu afuma kwacheñi, hela mwenyi, anateli kumukuula kala mpinji. Chili kudi yomweni hela kudi muntu wudi nawuswa wakumukuula. Wuseya wakumukuula nachu washindameneni hayaaka yashalileñaku nakushika hamwaaka waJubili hela nakushika kuchaaka chamu 7 chamudimu windi. (Lev 25:47-52; Kuh 15:12) Neyi nduñu kaHeberu hiyakumufumisha muwuduñu, nkaka yindi wamwinkeleña yawaana yamukwashileña kwayileñayi. (Kuh 15:13-15) Neyi nduñu wenjili nañodindi, wasendeleña niñodindi. Hela chochu, neyi nkaka yindi wamwinkeli mumbanda (chidi neyi mumbanda wakwacheñi wunateli kubula kusubulawu muwunduñu muchaaka chamu 7 chamudimu windi), yena nianyanindi amakwawu ashalileña nakwikala hiwuswana wankaka yawu. Neyi chumichi chimwekana, nduñu kaHeberu wafuukwileñahu kutwalekahu kushakama nankaka yindi. Amulokweleña kwitu dindi namukumbu chamwekesheleña nawu wukutwalekahu kumukalakela nkaka yindi nyaaka yindi yejima.—Kwi 21:2-6; Kuh 15:16, 17.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 4/1 31
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Yumanyi yitunateli kudizila kunshimbi yekala haKwidika 23:19: “Bayi wakateleka mwana kampembi mumayeli amama yinduku”?
Iyi yuma yayilejeliwu muNshimbi jaMosi, yamwekanaña kapampa kasatu muBayibolu, yinateli kutukwasha kumwekesha kusakilila hakuwaha kwindi, luwi lukwetiyi Yehova niwushona windi. Nawa yamwekeshaña cheñi chahelayi kudifukula kwakutwamba.—Kwidika 34:26; Kuhituluka 14:21.
Kuteleka mwana kampembi hela kakanyama mukwawu namayeli amama yindi kunateli kwambukaku nantanjikilu yaYehova. Nzambi wenkeli amama jawu mayeli kulonda ayamusheña anyanawu nawa akuleña chiwahi. Kuteleka mwana namayeli amama yindi, chidi neyi chashimwiniyi muntu wumu wadiza chikupu nindi, chamwekeshaña neyi “hitwalemesha nikujilika wubwambu washaku Nzambi wekala hakachi kanvwali namwanaku.”
Kubombelahu, amakwawu ahoshaña nawu kuteleka mwana namayeli amama yindi hadaha kadiña hikashidikilu kelileñawu antu abulili kumwiluka Nzambi kulonda aleti nvula. Neyi dichelileñawu, iyi nshimbi yayikiñileña aIsarela kubula kudiñija mutushidikilu twatama twanyuza yayinyeñumukili. Dichi Nshimbi yaMosi yayikaanishili aIsarela kubula kulondela mwaya tushidikilu twanyuza.—ALevi 20:23.
Nkumininaku, ilu lushimbi lunakumwekesha nawu Yehova wukweti wushona. Nawa, muniyi Nshimbi mwadiña cheñi yuma yadifwanaku yahosheleña hakubula kukabisha anyama nawa nikuyizatisha chatama. Chakutalilahu, muniyi Nshimbi mwadiña cheñi nshimbi yakaanishileña kujaha kanyama chiña neyi nashakami mafuku 7 namama yindi, kujaha kanyama hamu namwanindi ifuku dimu nehi nawa kukwata kajila kadi hachisakala nakusendela kumu mateta hela anyana nehi.—ALevi 22:27, 28; Kuhituluka 22:6, 7.
Mwamweni, muniyi Nshimbi bayi neyi mwadiña hohu jinshimbi jakala nawa jakukaanisha yumaku. Ilaña muniyi nshimbi, mwekala yishina yatukwashaña kwiluka yilwilu yayiwahi yaYehova.—Masamu 19:7-11.
JULY 19-25
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 16-18
“Yishina Yakulondela haKusompesha Mwaloña”
it-1 343 ¶5
Wumputamesu
Kufuukula mwaheña hamuloña wamaseleka hichinjikijilu chawumputa mesu, nawa iyi diyi yuma yayikaanishiliwu muNshimbi, yawaana, chaambu, iyi yuma yinateli kumuputisha nsompeshi nawa yikumukañesha kusompesha munjila yaloña. “Iseleka daputishaña mesu amuntu wamonaña.” (Kwi 23:8) “Chamukunkulu chaputishaña mesu amukwamaana.” (Kuh 16:19) Nsompeshi hela chakwila woloka hela wukweti maana chamuchidinyi, nateli kuluwankana nachawaana chinamwinkiwu kudi antu adi namuloña. Nshimbi jaNzambi bayi neyi yashimuna chuma chafumaña mukumuputisha muntu nachawaana hohuku, ilaña yashimuna cheñi hakutala hohu chidiyi muntu, neyi chiyahosha nawu: “Kumwakama kazweñi, nanochu chadiyi kazweñi hela muneni, kumulemesha nanochu chadiyi muneni chinjila.” (Lev 19:15) Dichi nsompeshi amulejeli kubula kulondela muchendu chawantu, nakusompesha aheta muloña wakwila adiña namaheta.—Kwi 23:2, 3.
it-2 511 ¶7
Kuchinda, Yinjikijilu Yemenañaku Manaamba
Ayedi. Neyi adi hanyiloña akeñeleña antu ayedi. Muloña awukolesheleña neyi wunafumi mutunwa twawayinsahu ayedi. Kwakeñekeleña ayinsahu ayedi hela asatu kushimuna wunsahu kudi añanji. Ichi chishina achilondelaña cheñi nimuchipompelu chawakwaKristu. (Kuh 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2Ko 13:1; 1Ti 5:19; Heb 10:28) Nzambi wetejeli ichi chishina hakuhana Mwanindi kulonda yekali Chamwinu chawantu. Yesu wahosheli nindi: “Chasonekewa muNshimbi jenu nawu: ‘Wunsahu washimunañawu antu ayedi, walala.’ Ami nadishimunaña wunsahu ami aweni, niTata wantemesheli niyena washimunaña wunsahu hadi ami.”—Ywn 8:17, 18.
it-2 685 ¶6
Kapristu
Atupristu adiña namudimu wakulumbulula nshimbi jaNzambi nawa azatileña mudimu weneni wakusompa nyiloña muIsarela. Munyisumba mwashakamineña atupristu akwashileñaku ansompeshi nawa azatileña cheñi hamu nawansompeshi hakusompa nyiloña yakala yakañenyeña kuketulawu muyota. (Kuh 17:8, 9) Adiña nakuzatila hamu nawakulumpi awamayala amumusumba hakumanisha nyiloña yakujahañana kulonda amoni nawu analondeli nshimbi yakufumisha muloña wamashi mumusumba. (Kuh 21:1, 2, 5) Neyi iyala wunatiyi mukawu nakumwinka ñodindi muloña wawuvumbi, wamutwalileña kumalala, kweniku kapristu welileña chidika kulonda amoni neyi iwu mumbanda wadiña namuloña hela nehi. (Kuc 5:11-31) Munyiloña yejimiyi, chuma chidi chejima chashimwineñawu atupristu hela ansompeshi ateleleli kuchilemesha, neyi abula kulemesha hela kwovwahila munafuukuliwu wadiña himuloña wakufwa.—Kuc 15:30; Kuh 17:10-13.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 787
Kuhaña
Kwesekeja naNshimbi, hakwila nawu muntu amujahi kwakeñeleña wunsahu wakufuma mutunwa twawayinsahu ayedi. (Kuh 19:15) Awa ayinsahu diwu asambilileña kumwasa malola muntu wunakoñi muloña. (Kuh 17:7) Chumichi chamwekesheleña nawu akeña Nshimbi jaNzambi nawa akeñeleña kutookesha chipompelu chaIsarela nawa chayikwashileña antu kubula kukoña chiluwa chochimu, kudihemba hela kubula kunyakala kushimuna wunsahu.
JULY 26–AUGUST 1
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 19-21
“Wumi waMuntu Walema Kudi Yehova”
Ikalenu naLuwi niWuñanji Neyi Yehova
Nyisumba 6 yakubatamina yadiña yaswayi kuwana. Yehova wayilejeli aIsarela kutonda nyisumba kwishinadi nikwishinadi daKaloña Yodana. Muloñadi? Kulonda itunduka yawani kwakubatamina swayi-swayi chakadi kukala kudi kwejima. (Kuch. 35:11-14) Nyikwakwa yaya kunyisumba yakubatamina yadiña yayiwahi. (Kuhit. 19:3) A Yudeya, ashileña yinjikijilu kunyikwakwa yaya kunyisumba yakubatamina kulonda itunduka yabuli kujimbala. Chineli ashiliku nyisumba yakubatamina yayivulu, muntu wunajahañani chamaposu hateleleli kutemukila kunyisumba yacheñiku, kuchina wakenda katachika kudifukula kudi anzambi akutwamba.
Ikalenu naLuwi niWuñanji Neyi Yehova
Nkeñelu yayeni yanyisumba yakubatamina yadiña yakukiña aIsarela kubula kwikala namuloña wamashi. (Kuhit. 19:10) Yehova walemesha wumi nawa wahela “makasa apwekeshaña mashi akadi muloña.” (Yish. 6:16, 17) Chineli hiNzambi wawuñanji nawa wajila, wahela nikumwaña mashi chamaposu. Muntu wunajihi mukwawu chamaposu amutiyilileña luwi. Ilaña wateleli kutwala muloña windi kudi akulumpi nawa neyi amusompesha nawu wajaha mukwawu chamaposu, washakamineña mumusumba wakubatamina sampu kapristu muneni nafwi. Dikwila nawu wukashakamaña hohu kwenoku. Yumiyi yakwashileña aIsarela kulemesha wumi wamuntu. A Isarela alemesheleña Mukwakuhana Wumi kuhitila mukubula kwila chuma chejima chikuleta wubanji kuwumi wamuntu.
it-1 344
Mashi
Muntu amuleñeli nawu yadiluñisheña wumi wamwinkeliwu kudi Nzambi nawa muntu wudi wejima wukumukañesha kudiluñisha iwu wumi wudi namuloña kudi Nzambi. Chumichi chamwekeni mumazu amulejeliwu mbanji Kena kudi Nzambi nawu: “Izu damashi amana kweyi dinakulobeli kudami hamaseki.” (Kut 4:10) Nimuntu wahela manakwindi, wakeñaña nindi yafwi, wamutwambilaña hela washimunaña wunsahu wakutwamba hadi yena, nawa nikusha wumi windi muwubanji, wadiletelaña muloña kutalisha hamashi amanakwindi.—Lev 19:16; Kuh 19:18-21; 1Yo 3:15.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 518 ¶1
Chota, Kusompesha
Chota chanyiloña chanyanya chadiña hachiisu chamusumba. (Kuh 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Lut 4:1) Izu dakwila nawu “chiisu” datalisha kuwiñililu wadiña kwakwihi namusumba. Kuyiisu dikwayitañilileñawu antu apompeleña Nshimbi nikuyilumbulwila. (Ne 8:1-3) Dichi hachiisu chadiña chaswayi kuwana ayinsahu, muyuma yidi neyi kulandisha yuma niyuma yikwawu chineli antu eñilileña mukachi nikwidika ifuku nifuku. Cheñi, nyiloña yasompeleleñawu hadi antu amavulu kuchiisu yaletesheleña asompeshi kuluwankana nawa niwuñaji wawu washindameneneña hayuma yahosheleñawu antu. Chinamwekani neyi kwadiña iluña dadiña kwakwihi nachiisu kwashakamineñawu ansompeshi kulonda asompeliku chiwahi. (Yob 29:7) Samweli wayileña nakunyeñumuka Beteli nikuGiligali nikuMizipa nawa “wasompeshelaña aIsarela munyikaloyu yejima,” kushilahu nikuRama, kwadiñi itala dindi.—1Sa 7:16, 17.
AUGUST 2-8
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 22-23
“Nshimbi Yamwekesheleña Nawu Yehova Wakamenaña Anyama”
it-1 375-376
Chiteli
Kunyima, anyama kakavulu ayizatishileña hakusenda yiteli, nawa aIsarela ayilejeli nawu neyi amona chimbulu chamukwankunyi nadimbuki nachiteli chindi, chatela amushiyi, ateleleli ‘kumukwashaku.’ (Kwi 23:5) Yuma yinateli kusendayi kanyama ayitenaña nawu chiteli, chidi neyi “yiteli . . . yakusenda yingongavalu.”—2An 5:17.
it-1 621 ¶1
Kuhituluka
Mumukanda waKuhituluka, anyama niwena ayakamena chikupu. AIsarela ayikaanishili kukwata kajila wudi hachisakala, muloña chumichi chakiñileña anyana kakajila kuchina amba kashala chakadi wakuyikiña. Amumbileñaku, ilaña nyana ayikwatileña kudi aIsarela. Mama yawu amulekeleñaku kulonda yakasemi nyana yikwawu. (Kuh 22:6, 7) Ndimi amukaanishili kukasila ñombi nachimbulu mumpanda yimu kulonda abuli kukabisha kanyama wazeya. (22:10) Ñombi hiyateleli kumukasa kukanwa hakuhula tidikuku kulonda abuli kumukabisha nanzala henohu tidiku yidi mukamwihi hampinji yinakuzatayi nañovu hakuhula tidiku.—25:4.
w03 10/15 32 ¶1-2
“Bayi Mudikasa muMpaanda Yimuku”
NEYI chimunakumona hanu, ngameli niñombi anakudimina hamu mumpaanda yimu anakukabakana. Mumpaanda munayikasiliwu atela kukasilamu anyama wowamu nawa akweti ñovu yoyimu, dichi anakukabakana. Chineli Nzambi wayakamenaña anyama, wayilejeli aIsarela nindi: “Bayi wakadimaña nañombi nachimbulu hamuku.” (Kuhituluka 22:10) Ichi chishina chochimu chakundama nikudi ñombi nangameli.
Kakavulu, ndimi hakabishileña yimuna yindi muniyi njilaku. Ilaña neyi wudana añombi ayedi, nateli kuzatisha ayimuna ayedi akwetiyi. Hadaha, dichuma chelileñawu andimi amuyaaka yamuma 1800 anashimuniwu muchinu chakutalilahu. Chineli awa anyama ambuka mukutoha nimuñovu, kanyama wazeya wukukabakana hakwila yazati neyi chinakuzatayi mukwawu, nawa wudi nañovu niyena wukukabakana nankashi.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 600
Kusondama, Kusondamisha
Mukudi hichuma chinamusondamishiwu muntu kulonda yakafuntishi hela kuhana chuma. MuIsarela, adisondamishileña mali muloña wakukankila kulonda akafuntishi. Neyi kaIsarela yekala namukudi kwadiña hikuhalwa; muloña mukwakusondama wekalaña nduñu kudi muntu wunamusondamishi. (Yis 22:7) Antu jaNzambi ayilejeli kwikala nachisambu nawa neyi anakusondamisha mukwawu kaIsarela bayi amusondamishaña kulonda ayishilihu yahewuluku. (Kwi 22:25; Kuh 15:7, 8; Ms 37:26; 112:5) Ilaña antu akwacheñi ayitejeli kushahu yahewulu. (Kuh 23:20) Akwakushimuna nsañu awaYudeya eluka nawu iyi nsañu yakundama kujakulanda nakulandulula kulonda adiileñahu yahewulu bayi munsañu jakukankilaku. Antu akwacheñi ashakamineña muIsarela neyi akwakulanda nakulandulula hakampinji kantesha hohu nawa ateleleli kufweta yahewulu chineli niwena adiña nakusondamisha kulonda ayishileñahu yahewulu.
AUGUST 9-15
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 24-26
“Nshimbi Yamwekesheleña Nawu Yehova Wakamenaña Ambanda”
it-2 1196 ¶4
Mumbanda
NiNshimbi jawushidika jetejeli iyala neyi nasumbuli kushakama namumbanda chaaka chimu chakadi kuya kunjita. Ichi chayiletesheleña adisumbula kuvwala mwana, nawa chumichi chamukundejeleña nankashi mumbanda neyi iyala hosiyi, sweje-e dinu neyi yafwila kunjita.—Kuh 20:7; 24:5.
it-1 963 ¶2
Kunonojola
Chinamwekani hatooka to-o nawu iyi ntanjikilu yayiwahi yakukwasha atuzweñi mwituña, yayikwashileña antu kwikala nachisambu, kubula kudikeña nikushindamena hankisu jaYehova bayi kwikala akatalaku. Chumichi chinesekani nachahosheliyi Davidi nindi: “Kanda nimonañahu dehi hashiyilawu muntu waloña, hela anyanindi nakulomba yakudyaku.” (Ms 37:25) Chovwahilileñawu iyi ntanjikilu yashimwiniwu muNshimbi, niatuzweñi azatileña nañovu hiyashakamineña nanzalaku nawa nianyanawu hiyalombalombeleña yakudaku.
w11 3/1 23
Komana Mweluka?
MuIsarela, neyi iyala yafwa chakadi kushiyahu mwana, manakwindi wasumbwileña mumbanda washiliyi kulonda yamusemenimu manakwindi mwana. (Kutachika 38:8) Nkumininaku, iyi ntanjikilu ayishili muNshimbi jaMosi nawa ayiteneneña nawu atela kumusumbula kudi “mana kwanfumwindi.” (Kuhituluka 25:5, 6:5, 6) Chuma cheliliyi Bowazi, chekala mumukanda waRuti, chamwekeshaña nawu mumbanda amusumbwileña nikudi ntaña yanfumwindi neyi hakweti manakwindiku.—Luti 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Nsañu yakusumbuka namanakwanfumwindi yelileñawu mumafuku aYesu ayimwekesha munsañu yahosheliwu aSadusi yekala haMaku 12:20-22. Mukwakushimuna nsañu yakunyaaka Flavius Josephus wahosheli nindi, ichi chuma chelileñawu chakiñileña ijina dachisaka, maheta achisaka nikukwashilamu nfwila. Kunyima mumbanda haswanineña maheta eyalaku. Hela chochu, ona mwana wukuvwalayi namanakwanfumwindi diyi waswanineña wuswana watata yindi wafwa.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 640 ¶5
Kuseña
Mukanda Wakumuseña Nachu. Hitwatela kukunkulula netu Nshimbi jaMosi jahosha hakudiseña japelesheliku yuma hakwila nawu iyala kaIsarela yaseñi ñodindiku. Hakwila nawu yamuseñi ñodindi, wateleli kulondela iji njila. Chadiña chalema nankashi, “[kumusonekela mumbanda] mukanda wakumuseña nachu.” Iyala wunakuseñana ‘wamwinkeleña muchikasa chindi, nakumufumisha mwitala dindi.’ (Kuh 24:1) Hela chakwila Nsona hiyashimuna nsañu yayivulu kutalisha hachelileñawuku, chinamwekani neyi mwabombeleli nikwihula amayala adiña nawuswa, anateli kuyikwasha kulonda adifuntishi. Mpinji yahitileñahu hakwila nawu aloñeshi chipapilu chakudiseña nachu nikuchimanisha, chamukwashileña iyala wunakukeña kumuseña mumbanda kuhimpa yitoñojoka yindi hela nehi. Hateleli kwikala muloña wakuseñelahu nawa neyi azatisha chiwahi nshimbi, chumichi chayikwashileña kubula kunyakala kuseñana. Dichi wuswa wamumbanda awukiñileña. Nsona hiyashimuna yuma yadiña ‘mumukanda wakumuseña nachuku.’
AUGUST 16-22
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 27-28
“Nkisu Jejimiji . . . Jakakulondela Jakakuwana”
Hetenu Nkisu Kuhitila Mudi Mwanta Walombolewaña naSpiritu yaNzambi!
Kutiyilila kwabombelamu kuhemba chikupu nsañu yekala Mwizu daNzambi nikutambwila yakudya yakuspiritu yatuloñeshelañayi. (Mat. 24:45) Cheñi kwatalisha mukwovwahila Nzambi niMwanindi. Yesu wahosheli nindi: ‘Antu ejima akuntenatena nawu, Mwanta, Mwanta; hiyakawanina kwiñila muwanta wamwiwuluku, chiña muntu welaña muchima waTata yami wudi mwiwulu.’ (Mat. 7:21) Kumutiyilila Nzambi kwatalisha mukwovwahila ntanjikilu yaloñeshayi, muchipompelu chawakwaKristu niaeluda atondawu, ‘yamukunkulu mudi antu.’—Efwes. 4:8.
w01 9/15 10 ¶2
Nkisu jaYehova Jakakulondela Jakakuwana
Izu dachiHeberu dazatishawu nawu “wakatiyilila” haKuhituluka 28:2 datalisha mukutwalekahu. Antu jaYehova hiyatela kumutiyililaña hohu mpinji jikwawuku ilaña atela kumutiyililaña muchihandilu chawu chejima. Dihu dinu hakayilondelawu kudi nkisu jaYehova. Izu dachiHeberu dabalumunawu nawu “jakakulondela jakakuwana” adizatishaña kwiizu dakuzomba datalisha “mukukwata” hela “mukuwana.”
Keñakeñenu Chikupu Nkisu jaYehova
Yilwilu yamuchidinyi yateleleli kwikala nawaIsarela hakwila nawu ekali ovwahila? Nshimbi yaNzambi yashimwini nawu Nzambi wadi kutiya kutama neyi antu jindi akañenyi kumukalakela “namuzañalu nikutiya kuwaha mumuchima.” (Tañenu Kuhituluka 28:45-47.) Twatela kumwovwahila Yehova nankashi kubadika kulondela hohu nshimbi jindi, muloña nianyama hela andemoni ovwahilaña nshimbi jamuchidiwu. (Maku 1:27; Yak. 3:3) Kumwovwahila chikupu Nzambi hinjila yakumwekeshelamu kukeña. Kwabombelamu muzañalu wafumaña mukukuhwelela netu nshimbi jaYehova hijakalaku nawa “[wafwetaña] antu amukeñakeñaña chikupu.”—Heb. 11:6; 1 Yow. 5:3.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 360
Chinjikijilu Chakwiluka Nachu Ñinza
Nshimbi yaYehova yakaanishili kutuntulula chinjikijilu chakwiluka nachu muñinza. (Kuh 19:14; talenu cheñi Yis 22:28.) Muntu watuntulwileña “chinjikijilu chakwiluka nachu muñinza namukwawu,” amushiñileña. (Kuh 27:17) Chineli eni mpata ashindameneneña hayuma yedikileña hamaluña awu, neyi muntu yatuntulula chinjikijilu chakwiluka nachu muñinza wamubondeleña mukwawu hawudiilu windi. Neyi yela mwenimu wadiña hiwukombi nawa dichawumweñawu kunyima. (Yob 24:2) Ilaña kwadiña antu atama elileña yuma yamuchidiwu nawa atulamba twawaYuda ayesekejeli nawantu atuntulwileña jiñinza.—Hos 5:10.
AUGUST 23-29
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 29-30
“Kumukalakela Yehova hiChuma Chakalaku”
w09 11/1 31 ¶2
Yehova Watwinka Wuswa Wakufuukulahu
Komana chekala chakala kwiluka yuma yakeñañayi Nzambi kudetu nikuyila? Mosi wahosheli nindi: “Muloña izu dinukukuleja lelu hidakalaku, hididi kwakulehuku.” (Vasi 11) Yehova hatulejaña kwila chuma chakalaku. Yuma yakeñañayi yapela nawa yaswayi kuwana. Nawa yaswayi kuyiluka. Hitwatela kuya “mwiwulu” hela kuya “kwishinadi dakaluñalwiji” kulonda twiluki yuma yakeñañayi Nzambi nindi twileñaku. (Mavasi 12, 13) Bayibolu yatuleja hatoka chitwatela kuhanda.—Mika 6:8.
w09 11/1 31 ¶1
Yehova Watwinka Wuswa Wakufuukulahu
MUHELA mukwaKristu wumu watoñojokeli nindi yuma yatama yamweniyi kuwansi yamuletesheli kudimona nindi wamukunkulwayi. Dichi wahosheli nindi: “Kakavulu natoñojokeleña nami kwila nitwalekahu kwikala washinshika kudi Yehova nehi.” Ninenu dichimwatoñojokaña? Komana kwosi wunateli kutukwasha nakukala kutunakumona? Inehi mwani. Yehova Nzambi watwinka wuswa wakudifuukwila, dichi twatela kutondahu chitwatela kushakama etu aweni. Yehova wakeñaña nindi tufuukuleña chiwahi nawa Izu dindi Bayibolu datulejaña chitunateli kufuukulahu chiwahi. Talenu mazu aMosi ekala haKuhituluka kapetulu 30.
w09 11/1 31 ¶4
Yehova Watwinka Wuswa Wakufuukulahu
Komana Yehova nateli kuzañalala hela kuneña nayuma yitwafuukulaña? Eña! Mosi amoneneni kudi Nzambi, kuhosha nindi: “Tondaku wumi.” (Vasi 19) Hanu dinu, twatondaña ñahi wumi? Mosi walumbulwili nindi: “Wukeñi Yehova Nzambi yeyi, wovwahili mwizu dindi, wumulamati.” (Vasi 20) Neyi tumukeña Yehova, tukumutiyililaña nawa tukumulamata hichikweti muloña nachuma chidi chejima chinateli kutumwekenaku. Neyi twila chumichi dikwila nawu tunatondihu wumi, chihandilu chachiwahi makonu, nawa tukuchiñejaña kushakama haya nyaaka mwituña daNzambi dadiha dinakwinza.—2 Petulu 3:11-13; 1 Yowanu 5:3.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 665 ¶3
Itu
Yehova wahosheleli mudi ambuñindi hadi aIsarela akwakudikaña nawa abula kwovwahila nindi adiña “abula kwalama . . . matu.” (Yer 6:10; Yil 7:51) Hela chochu, kudi yuma yayikañeshaña kubula kutiya. Himatu abula kwenzununawu kudi Yehova, wahanaña matu akutiya nawa nikwovwahila kudi antu amukeñakeñaña, ilaña wetejaña antu adikañaña nayena kwikala namatu akadi kutiya. (Kuh 29:4; Rom 11:8) Kapostolu Pawulu washimwineñahu dehi nindi kwakekala mpinji yakela antu aditenaña nawu akwaKristu akafuma muchalala, bayi neyi akakeñaña kutiya chalala chaMwizu daNzambiku, ilaña akafwilaña ‘kutiya yuma yakeñaña kutiya matu awu,’ yayitiyishaña kuwaha nawa akakeñaña kutiyilila kudi antañishi akutwamba. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Cheñi, matu amuntu anateli “kushoma” muloña wakutiyilila kunsañu yakutiyisha woma, sweje-e nsañu yayihuñu.—1Sa 3:11; 2An 21:12; Yer 19:3.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 31-32
“Dizilenu Kumazu Ekala Mukamina Konenawu”
‘Nyinki Muchima Wumu Hohu Wakwakama Ijina Deyi’
Hiyadiña aIsarela kwakwihi nakwiñila mwituña dachikaninu, Yehova wamudizishili Mosi mazu akamina. (Kuhit. 31:19) Mosi niyena amulejeli kudizisha antu aka kamina. (Tañenu Kuhituluka 32:2, 3.) Neyi tutoñojoka chikupu hamavasi 2 ni 3, anakumwekesha nawu Yehova hakeñaña ijina dindi kudisweka, kudimonaña neyi dasweja kujila chakwila hidatelela kuditenaku. Nakukeña ijina dindi adiluki kudi antu ejima! Chawahili nankashi kudi aIsarela hakutiya Mosi nakuyidizisha kumwiluka Yehova niijina Dindi dasweja Kulema! Yuma yayidizishiliwu kudi Mosi yayikolesheli nikuyizañalesha, neyi nvula chiyakwashaña nyitondu kukula. Tunateli kwimbujola ñahi chumichi muntañishilu yetu?
Neyi tunakushimwina kwitala nikwitala hela kudi antu amavulu, twatela kuzatisha Bayibolu kulonda tulejeña antu ijina daNzambi, daYehova. Tunateli kuyinka nyikanda, kuyitalisha mavidiyo niyuma yikwawu yidi hawebusayiti yetu yamulemeshaña Yehova. Kumudimu, kushikola, hela neyi tudi halwendu, tunateli kuyishimwina hadi Nzambi yetu nichekalayi. Neyi tuleja antu nkeñelu yaYehova kumuchidi wamuntu niheseki, tukuyileja nsañu yikuletesha eluki katachi nawu Yehova wayikeña. Neyi tuleja antu chalala hadi Tata yetu wukweti kukeña, dikwila nawu tunakukwashaku kujilika ijina daNzambi. Tunakufumisha makudi nikasawuntu kanamwiliwu Yehova kudi antu amakwawu muntañishilu yawu. Yuma yitwayitañishaña antu yayikoleshaña nikuyikundeja.—Isa. 65:13, 14.
Mwatiyishishaña Mazu Akwesekeja Nachu Yuma Ekala muBayibolu?
Bayibolu yamwesekejaña cheñi Yehova nayuma yabulaña kwoona. Amulumbulula nawu diyi “Ilola daIsarela,” “ilola,” cheñi “diyi mpwembu.” (2 Samweli 23:3; Masamu 18:2; Kuhituluka 32:4) Muloñadi chiyamwesekejelañawu naniyi yuma? Neyi chochidashimata ilola heluña dimu nichidabulaña kuswina, dichi Yehova Nzambi niyena nateli kwikala Nsulu yakola yakuyikiña.
w01 10/1 9 ¶7
Mwimbujolenuña Yehova haKudizisha Anyanenu
Talenu Yehova chayimwekesheleliyi aIsarela kukeña. Mosi wazatishili chakutalilahu chachiwahi hakulumbulula Yehova chamwekesheleliyi muza waIsarela kukeña. Twatañaña netu: “Neyi chasandañayi mbuulu chaala chindi hakusañala hadi anyanindi puku-puku, hakuyitanjikila mpuula jindi, hakuyaka, hakuyisendela hampuula jindi; Dichi cheliliyi Yehova, diyi wamulombweli, [Yakoba] kanka windi.” (Kuhituluka 32:9, 11, 12) Hakwila nawu yadizishi anyanindi kutuuka, mbuulu mama yawantu ‘wasandaña chaala chindi’ ‘wetaña mpuula jindi puku-puku kulonda yayileji anyanindi chakutuuka. Dichi neyi mwana nafumi hachisakala nakutachika kutuuka mama yawantu ‘wasañalalaña hadi anyanindi.’ Dichi neyi mwana hakuya nakuholoka hamaseki mama yawantu wayaña kwishina nakutanjika mpuula jindi, kulonda yamusendelihu. Munjila yoyimu, Yehova niyena dichakameneniyi muza waIsarela. Wayinkeli antu Nshimbi jaMosi. (Masamu 78:5-7) Dichi Nzambi watalileña muza waIsarela nawa neyi antu jindi ekala mukukala wenjileña swayi-swayi nakuyipulwisha.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w04 9/15 27 ¶12
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waKuhituluka
31:12. Atwansi atela kushakamaña hamu nawakulumpi hakupompa kulonda atiyilileña nikudiza.