Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
SEPTEMBER 6-12
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | KUHITULUKA 33-34
“Batamenu muMakasa aYehova Ahaya Nyaka”
it-2 51
Yeshuruni
Yadiña nkumbu yakumutena nachu Isarela. MuSeptuagint yachiGriki “Yeshuruni” hiizu dakukeña, adizatisha nawu “wakeñewa.” Izu dakwila nawu “Yeshuruni” datela damwanukishileña Isarela nanochu chamuteneneñawu nawu antu jaYehova nichafwilileñayi kwikala washinshika. (Kuh 33:5, 26; Isa 44:2) HaKuhituluka 32:15 ijina daYeshuruni adizatisha munjila yambukaku namudatalisha. Chatela yatwalekihu kuhanda kwesekeja namwatalisha ijina daYeshuruni, Isarela wadikañili wamulekeli Nzambi yindi Wamutuñili nawa wamusekesheli Chamwinu chindi.
rr 120, chikasha
Kutukwasha Kulonda Twimani Cheñi
Kumafuku akunyima henohu kaprofwetu Ezekeli kanda yekaliku, kaprofwetu Mosi washimwini nindi Yehova wukweti ñovu nimuchima wakukwasha antu jindi. Mosi wasonekeli nindi: “Nzambi wakunyaka dihu hawushakaminu weyi, makasa ahaya nyaka akuma kwishina.” (Kuhit. 33:27) Twatela kwiluka chikupu netu neyi tumulomba Nzambi mumpinji yayihuñu, Yehova wukusha makasa indi kwishina kulonda yatunyamuni nikutukwasha kulonda twimani cheñi.—Ezek. 37:10.
Temukenu Lufuchi Nakuumika
Abarahama niMosi afwili henohu Nzambi kanda yashikiji yikaninu yayikaniniyi. Henohu aIsarela kanda eñili Mwituña daChikaninu, Nzambi wamulejeli Mosi nindi: “Ituña wakakumina dakudimona kwanamesu hohu, eyi kwiñila mwituña dinukuyinka anyana kaIsarela nehi.” Muloña hakusambila Mosi niAroni ayihilishili kudi antu adikañili nawa ‘amumotokeleli Nzambi hiyadiñi nawanyana kaIsarela kumenji andombu kuKadeshi.’ (Kuhit. 32:51, 52) Komana Mosi waneñeli hela kuhemba nkunyi? Inehi. Wayikiswilili antu nawa wakunkulwili namazu akwila nindi: “Eyi Isarela, O chiwamona kuwaha! Wudi neyi eyi hinyi? Muza wakwamwina kudi Yehova nkebu yeyi yakukwashaña, diyi mpoku yeyi yakabali yawanta weyi.”—Kuhit. 33:29.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-2 439 ¶3
Mosi
Mosi wadiña nayaaka 120 hampinji yafwiliyi. Bayibolu yalumbulula kutalisha hañovu yadiñayi nayu nawu: “Mesu indi hiyelili lumbunduku, niñovu jindi hijamufuminuku.” Amujiikili kudi Yehova heluña dabula kwilukawu antu. (Kuh 34:5-7) Hadaha, elili mwenimu kulonda ayikañeshi aIsarela kubula kufwa mumuhetu wakudifukula kwakutwamba nakwilisha ijamu dindi kwikala muyombu wakudifukwila. Chamwekana hatooka nawu Diyabolu wafwilileña kuzatisha mujimba waMosi kukudifukula kwakutwamba, muloña Yuda kambanji mukwaKristu nawa manakwaYesu wakuwanamu wasonekeli nindi: “Hampinji yelili Mikeli mukulumpi wawañelu yaambokelimu naDiyabolu nikutaadeka hamujimba waMosi, yena hakeñeli nindi yamusompeshi Diyabolu nikumuhosha mazu akasawuntuku, ilaña wamwilili nindi: ‘Yehova yakuzuwili.’” (Yuda 9) Henohu kanda azambuki muKenani hayilombweleñawu kudi Yoshuwa aIsarela amudilili Mosi mafuku 30.—Kuh 34:8.
SEPTEMBER 13-19
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 1-2
“Chimunateli Kwila Kulonda Yuma Yiyiwahileña”
Dikwatishenu Muloña Yehova Wudi Nanenu!
Hakwila nawu twikali ahamuka kulonda twileña nkeñelu yaNzambi, twatela kudiza nikuzatisha jitunakudiza Mwizu dindi. Ichi dichuma chamulejeluwu Yoshuwa kwila hampinji yamuswaniniyi Mosi nawu: “Wakadikwatishaña, wakomikaña chacheni, wakashuku muchima wakwila mwaya nshimbi jakulejeliyi kambuñami Mosi mwejima. . . . Weniwu mukanda wanshimbi bayi wakafuma mukanwa keyuku, chiña wakatoñojokañamu nimwaana niwufuku, kulonda wakashuku muchima wakwila mwejima mwanasonekuwu dichi wakakooleka munjila yeyi, dichi wakamona kuwaha.” (Yosh. 1:7, 8) Yoshuwa walondeleli iku kufumba nawa ‘wakoolekeli munjila yindi.’ Neyi twila chochimu, tukwikala ahamuka chikupu nikukooleka mumudimu waNzambi.
Dikwatishenu Muloña Yehova Wudi Nanenu!
Chakala nankashi kwila mwaya muchima waNzambi neyi tunakumona kukala mukanu kaayi katama. Hela chochu, tudi nkawetu wanyi. Nzambi wudi nanetu. Nimwanindi wekala Mutu wachipompelu niyena wudi nanetu. Tudi cheñi nawakwetu aYinsahu jaYehova akubadika ha 7,000,000 mukaayi kejima. Dichi tutwalekenuhu hamu nawu kumwekesha chikuhwelelu nikushimwina nsañu yayiwahi hampinji yitukwanukaña nsona yachaaka cha 2013 yinakwila nawu: ‘Dikwatishi nawa kolaku, Yehova Nzambi yeyi wudi naneyi.’—Yosh. 1:9.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w04 12/1 9 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waYoshuwa
2:4, 5—Muloñadi Rahaba chayidimbililiyi amayala atemesheliyi mwanta akeñakeñeleña akwakwendesha ituña? Rahaba washili wumi windi hakatoña kulonda yayikiñi akwakwendesha ituña muloña wamukuhweleli Yehova. Dichi, hayisolweli akwakwendesha ituña kudi amayala akeñeleña kujaha antu jaNzambiku. (Matewu 7:6; 21:23-27; Yowanu 7:3-10) Kafwampi, Rahaba “amutenaña nawu waloña muloña wanyidimu,” kushilahu nichayidimbiliyi ana amayala atemesheliwu kudi mwanta.—Yak 2:24-26.
SEPTEMBER 20-26
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 3-5
“Yehova Wakiswilaña Antu Amwekeshaña Chikuhwelelu”
it-2 105
Yodana
Kukamwihi nejiya daÑaliliya, kaloña Yodana wekala wakunama mita yimu nakushika kumamita asatu (1-3 m) nawa mukutoha wekala namamita 27 nakushika ku 30. Ilaña mumpinji yamayinza kaloña Yodana wenzalaña chikupu nawa waswejaña kutoha nikukunama. (Yos 3:15) Neyi nenzali muza wawaIsarela wadiña nawamayala, ambanda nianyana hiyadi kutwesha kuzambuka kaloña Yodana, sweje-e kukamwihi naYerikuku. Mwekala mpupa nankashi, nawa antu awelañamu makonu ayikumpulaña. Hela chochu, Yehova wemikili menji amukaloña Yodana muchihayamisha kulonda aIsarela azambuki heseki dawuma. (Yos 3:14-17) Chimwahitili yaaka yayivulu kwamwekeni chihayamisha chochimu, chakoñeliyi Elija hamushinjikijileñawu kudi Elisha nawa nihampinji yadiñayi Elisha nkawindi.—2An 2:7, 8, 13, 14.
Muchima Wenu Wuzañalaleña naYanukishu yaYehova
Indi kuzata nyidimu yakashinshi kwatukwashaña ñahi kumukuhwelela Yehova? Tushinshikenu hansañu yawaIsarela yamuNsona yahoshaña hampinji yeñililuwu Mwituña daChikaninu. Yehova walejeli atupristu asendeli chimbañu chachitiyañenu nawu endi nakuya kuKaloña Yodana. Hela chochu, antu chashikiluwu kwakwihi, amweni nawu nvula yakukumininaku yinenzeshi kaloña chikupu nakuleñela dibaji. Chumanyi chadi kwilawu aIsarela? Adi kuteeka chimba kuchikumu chakaloña nakutalila hadi nyilungu hela kubadikahu kulonda menji ahiti? Inehi, amukuhweleli chikupu Yehova nawa alondeleli wunlomboli windi. Chumanyi chafuminumu? Nsañu yahosha nawu: ‘Nyendu yawatupristu asendeli chimbañu chiyeñilili lwe kwakumina menji, menji emeni nawa atupristu emeni mbe hamaseki homa chawu mukachi kaYodana kwakwihi naYeriku nawa antu ejima azambukili hamaseki homa chawu.’ (Yosh. 3:12-17) A Isarela atela azañaleli chikupu chamwenuwu menji endeleña hiyakwimana. Eñañi, chikuhwelelu chawaIsarela mudi Yehova chakoleleluku muloña alondeleli wunlomboli windi.
Muchima Wenu Wuzañalaleña naYanukishu yaYehova
Mwamweni, Yehova hakoñelaña antu jindi yihayamisha makonuku, ilaña wakiswilaña neyi amwekesha chikuhwelelu nawa alondela wunlomboli windi. Spiritu yaNzambi yazatikaña yayinkaña ñovu yakuzata mudimu wayinkawu wakushimwina nsañu yaWanta mwahita kaayi kejima. Nawa Chinsahu chaYehova wabadika, Kristu Yesu wasañwiluwu, wakonkomweneni atumbanji twindi nindi wukayikwashaña muniwu mudimu walema wayilejeli nindi: “Dichi yenu mwakelishi atumbanji munyuza yejima . . . Ami nidi nenu mafuku ejima nikwakakumina nyaka.” (Mat. 28:19, 20) A Yinsahu amavulu adiña nachaaku chakutiya nsonyi hela woma anateli kwiteja nawu spiritu yaNzambi yajila yayinka ñovu yakuhosha nawantu abula kwilukawu mumudimu wakushimwina.—Tañenu Masamu 119:46; 2 Akorinda 4:7.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w04 12/1 9 ¶2
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waYoshuwa
5:14, 15—Hinyi itwakuhwelela netu diyi “mukulumpi wanjita yaYehova”? Kalamba wenjili nakumukolesha Yoshuwa hampinji yashindileñawu Ituña daChikaninu wadiña “Izu,” Yesu Kristu henohu kanda yenzi hamaseki namujimba wawuntu. (Yowanu 1:1; Danyeli 10:13) Chikuhwelelu chetu chakolaña chikupu hakwiluka netu Yesu Kristu alemeshawu wekala nawantu jaNzambi makonu hampinji yakalakalañawu nyidimu yakuspiritu.
SEPTEMBER 27–OCTOBER 3
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | Yoshuwa 6-7
“Fumenu Kuyuma Yamukunkulwayi”
Tondolwelenu Kutala Yuma Yamukunkulwayi!
Chimwahitili nkulakaji jayaaka, mesu akaIsarela Akani amuleñeleli kwiya yuma yamumusumba waYeriku wakuchikiluwu. Nzambi wayilejeli nindi yuma yejima yamumusumba weniwu atela kuyikisañana, kushiyahu hohu yuma yikwawu yakuhana muchimbañu chaYehova. A Isarela ayisoñamishili nawu: “Bayi mwakakwata kuchuma chanajilikuwuku, kuchina chimwakela munachijiliki dehi, mwakakwata kuchuma chajila” nakusenda yuma yikwawu yamumusumba. Hamuloña wakwila Akani wabulili kwovwahila, antu amuIsarela ayishindili mumusumba waAyi, nawa antu amavulu afwili. Akani wakaanini nindi heyiluku, sampu nichamusolweluwu. Akani wahosheli nindi: “Chinamweni” maheta, “niyifwila nikuyifwila, niyinona nikuyinona.” Kufwila kwamesu kwamuleñeleli kujilumuka, hamu “niyuma yindi yejima.” (Yosh. 6:18, 19; 7:1-26) Akani wafwilili yuma yamukanishiluwu kwila.
w97 8/15 28 ¶2
Chumanyi Chaletesheleña Ashimuneña Neyi Muntu Nakoñi Nshidi?
Chuma chimu chaleteshaña kumushimuna muntu wunaluwañeshi, hikuhemba chipompelu nawunyonji. Yehova hiNzambi wawunyonji, Nzambi wajila. Wakeñaña antu ejima adifukulaña kudi yena kwikala awunyonji kumujimba nikuspiritu. Izu dindi datulejaña nawu: “Hakwikala anyana ovwahilaña, lekenu kwiteja kufwila kumwadiña naku kunyima kumwafwilileña mukubula kwiluka kuyiluwañeshiku, ilaña ikalenu ajila muyilwilu yenu yejima, neyi chekalayi Owu Wajila wayitambikili enu, muloña chasonekewa nawu: ‘Mwatela kwikala ajila, muloña ami najila.’” (1 Pet. 1:14-16) Antu anakoñi nshidi hela anavulumuni anateli kuletesha Yehova kubula kukiswila chipompelu chejima sampu amufumisha owu muntu muchipompelu.—Esekejenu Yoshuwa kapetulu 7.
Tondolwelenu Kutala Yuma Yamukunkulwayi!
Kufwila kwamesu nikwachisemwa chaheseki kunateli kuluwañesha niakwaKristu alala. Dichi, Izu daNzambi datukoleshaña kudiyuula kutalisha hayuma yitwamonaña nikuyifwila. (1 Kor. 9:25, 27; tañenu 1 Yowanu 2:15-17.) Muntu waloña Yoba himuntu wumu welukili kudifwana kwekala hakachi kakumona nikufwila chuma. Wahosheli nindi: “Natiyañana dehi namesu ami; indi chañadima nukumutala ñahi?” (Yoba 31:1) Yoba hakaanini hohu kukama namumbandaku, ilaña hatoñojokeleña nihayuma yamuchidiwuku. Yesu wakonkomweneni nindi twatela kwikala nayitoñojoka yitooka hampinji yahosheliyi nindi: “Muntu wukutala mumbanda namesu akumufwila, neli dehi nindi wuvumbi mumuchima windi.”—Mat. 5:28.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Kunyima, musumba awutambwileña neyi amashidika anyeñumuka mpwembu yamusumba kulonda awulukuki. Neyi amashidika ashimbula kulukuka musumba henohu awunyeñumuka dehi, antu adi mukachi adileña yakuda yatentekeliwu. Neyi amashidika atambula musumba, asendeleña yuma yejima kushilahu niyakuda yashileñawu. Dimuloña waweni akwakusandujola chabulileñawu kuwana yakuda yantesha mumahembi anyisumba yaPalestine yalukukiluwu muniyi njila. Ilaña mahembi aYeriku ambukaku. Mukanda waBiblical Archaeology Review wahosha nawu: “Mumahembi awanamu mawumbeka nitidiku yayivulu.” Wahosheli cheñi nawu: “Musumba neyi anawulukuki mwashalileña wanyi tidiku.”
Bayibolu yahoshaña nawu aIsarela asendeli wanyi yakuda yidi yejima muYeriku muloña Yehova wayikaanishili kusenda. (Yoshuwa 6:17, 18) Yahosha cheñi nawu aIsarela alukukili Yeriku hanyima yakwila anañuli dehi tidiku nawa anashi dehi munkalaña. (Yoshuwa 3:15-17; 5:10) Chineli mwadiña tidiku yayivulu muYeriku hanyima yakutambula musumba, chinamwekeshi nawu musumba awitambwili mukapinji kantesha, neyi chahosha Bayibolu.
OCTOBER 4-10
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 8-9
“Yuma Yitwadizilaña kuNsañu yawaGibeyoni”
it-1 930-931
Gibeyoni
Cheliliwu naYoshuwa. Mumpinji yaYoshuwa mukala waGibeyoni adiña nakushakamamu kudi aHivi, muza wadiña hakachi kanyuza 7 yawaKenani yakeñeleña kujilumunawu. (Kuh 7:1, 2; Yos 9:3-7) AGibeyoni adiña nakuyitena cheñi nawu aAmori, idi ijina adizatishileña hakutena aKenani ejima. (2Sa 21:2; esekejenu Kut 10:15-18; 15:16.) Kwambukaku nawaKenani amakwawu, aGibeyoni elukili nawu hela chakwila adiña namashidika añovu nimusumba adi kuyishinda muloña Yehova wadiña nakuyizuñila aIsarela. Dichi, hanyima yakujilumuna Yeriku niAyi, amayala aGibeyoni, hadaha ameneneñaku nyisumba yikwawu yisatu yaHivi waChefira, Beyeroti, naKiriyati Yeyarimi (Yos 9:17). atemesheli amayala nawu ayi kudi Yoshuwa kuGiligali nakuleta kuwunda. Añimeni yawaGibeyoni avwalili yakuvwala yataboka ninkwabilu jafwa, asendeli njeki jajikulu, ninswaha javinyu jakula dehi, mankendi ejima asendeluwu ampawu adiñi awuma, ela dehi nimbuwa, nakudimwekesha neyi afumini kwakulehi, henohu hakamwihi nahadiña aIsarela. Atiyili Yehova chayililiyi aEjipitu nianyanta awaAmori, Sihoni niOgi. Mukubabala, ashimwini wanyi chuma chayimwekeneni aYeriku niAyi nawu iyi nsañu yashikili wanyi “kwituña dadilehi nankashi” henohu kanda anyamuki. Añimeni jawaIsarela ashinshikilihu nawa etejeli mwashimwiniwu nawa akwatili chitiyañenu chakwikala nawu mukuwunda.—Yos 9:3-15.
“Bayi Wushindamena Kukashinshi Keyeyi Awenuku”
Chineli wejima wetu hitwawaninaku hela tuhu aeluda akuluka yitembi niwena atela kusoñama kulonda ashindameneña hadi Yehova hakufuukula. Toñojokenu hadi Yoshuwa, chinlonda chaMosi, niakulumpi awamayala amuIsarela cheliluwu hampinji yayendeleluwu kudi eniGibeyoni ababeli adibalumwini nakudifwikija neyi afumini kwakulehi. Chakadi kumwihula Yehova, Yoshuwa niamayala amakwawu akwatili wubwambu naweniGibeyoni, nawa akwatili chitiyañenu. Hela chakwila Yehova wayikwashili, chiluwa chakoñeluwu hakubula kusambila kukeña wunlomboli windi achisonekeli muNsona kulonda tudiziluku.—Yosh. 9:3-6, 14, 15.
w04 10/15 18 ¶14
“Wuyi Nakwendesha Mwituña”
Awa añimeni ahosheli nawu: “Etu ambuñeyi tunafumi kwituña dadilehi nankashi muloña wejina daYehova Nzambi yeyi.” (Yoshuwa 9:3-9) Yakuvwala yawu niyakuda yasendeliwu yamwekesheli nawu afumini kwakulehi, ilaña kufuma kuGibeyoni nakushika Giligali hadiña hohu makilomita 30. Yoshuwa niatulamba etejeli mwahosheliwu, dichi akwatili chitiyañenu naGibeyoni ninyisumba yikwawu yadikumashanini naGibeyoni. Komana aGibeyoni akwatili kafuta kulonda abuli kuyijaha? Kwambukaku, chuma cheliliwu chamwekesheli nawu akeñeleña Nzambi yawaIsarela yayiteji. Yehova wayitejeli aGibeyoni kulonda ekali “akwakuchaya nchawa niakwakutaha menji niachipompelu niakameña kaYehova,” kuleta nchawa jahakameña kanyilambu. (Yoshuwa 9:11-27) AGibeyoni atwalekelihu kuzata nyidimu yakehelamu mumudimu yaYehova. Hadaha, amakwawu adiña aNetini afuntili kufuma kuBabiloni nawa akalakeliku hakutuñulula tembeli. (Ezera 2:1, 2, 43-54; 8:20) Tunateli kuyimbujola kuhitila mukutwalekahu kuleta kuwunda naNzambi nikudihana kuzata nyidimu yakehelamu mumudimu windi.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 1030
Kukudika
Munshimbi yayinkeliwu aIsarela kudi Yehova, muntu wunavulumuni amukudikileña hamutondu neyi anamujahi dehi, wadiña “washiñewa kudi Nzambi,” nawa amukudikileña hamesu awantu kulonda adiziliku. Dichi muntu wafwa amufumishileña hamutondu henohu itañwa kanda dihumi nawa amujikileña; muloña neyi amulekela hamutondu wufuku wejima kwadi kutamisha ituña dejima dayinkeliwu aIsarela. (Kuh 21:22, 23) AIsarela alondeleleña iyi nshimbi hela chakwila muntu anajahiwu hikaIsarela wanyi.—Yos 8:29; 10:26, 27.
OCTOBER 11-17
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 10-11
“Yehova Wayizuñililiku aIsarela”
it-1 50
Adoni Zedeki
Wadiña mwanta wamuYerusalema hampinji yashindiliwu aIsarela Ituña daChikaninu. Adoni Zedeki wadibombeli hamu nawanyanta akumujika waYodana kulonda ayi nakulukuka amashidika aYoshuwa. (Yos 9:1-3) Hela chochu, aHivi ashakamineña muGibeyoni aleteli kuwunda naYoshuwa. Hakwila yakañeshi ayilumbu jindi, Adoni Zedeki wapompesheli amashidika indi nawanyanta amakwawu awana awaAmori, nawa azuñili naGibeyoni. Yoshuwa wenjili nakuyamwina aGibeyoni nawa washindili njita yanawa anyanta nawa awa anyanta atanu atemukilili kuMakeda, nakubatama mwiyeñu. Yoshuwa yomweni wamujahili Adoni Zediki nianyanta amakwawu awana nakuyikudikila hamutondu hamesu awamashidika indi. Nkumininaku nyijimba yawu ayinatilili mwiyeñu, dimwekalili ijamu dawu.—Yos 10:1-27.
it-1 1020
Nvula Yamalola
Yazatishiliyi Yehova. Mpinji jikwawu, Yehova wazatishileña nvula yamalola kulonda yashikiji Izu dindi nikumwekesha ñovu jindi. (Ms 148:1, 8; Isa 30:30) Wunsahu watachi washimunawu hichipupu chamu 7 chenjili hadi aEjipitu, nvula yeneni yamalola yakisañeni nyitondu yayisakola, nyitondu, anyama niantu kufumishaku hohu muGosheni mwashakamineña aIsarela. (Kwi 9:18-26; Ms 78:47, 48; 105:32, 33) Chimwahitili mpinji, Mwituña daChikaninu, hampinji yelili aIsarela alombweleñawu kudi Yoshuwa ayi nakwamwina aGibeyoni, alukukiliwu kudi anyanta atanu awaAmori adibombeli hamu, Yehova wazatishili nvula yamalola yeneni hakujilumuna aAmori. Haniyi mpinji afwili nanvula yamalola abadikili ajahiliwu kunjita kudi aIsarela.—Yos 10:3-7, 11.
w04 12/1 11 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waYoshuwa
10:13—Indi ichi chuma chakuhayamisha chinateli kumwekana ñahi? “Kudi Yehova komana kudi chuma chakukañanyayi,” Nleñi yamawulu nimaseki? (Kutachika 18:14) Yehova neyi nakeñi nateli kuletesha iseki, itena nikakweji kumwekana neyi jinemani kudi antu anakumona hamaseki. Hela nateli kuletesha iseki nikakweji kutwalekahu kwikala chochijidi, iku chejeji chinakufuma kwitena nikukakweji chenda chitwalekahu kutoñeka nikuhana chejeji. Hela chochu, “ifuku dafwana neyi odu kanda adimonuhu dehi kudi antuku.”—Yoshuwa 10:14.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w09 3/15 32 ¶5
Malwihu Kufuma Kudi Antañi
Hela chakwila nyikanda yikwawu ayishimuna muBayibolu nawa ayizatishileña chumichi bayi chituletesha kukunkulula netu niyena yonenewaku. Hela chochu, Yehova Nzambi yetu wahemba nsona jejima jasonekeliwu mwekala “izu daNzambi yetu” nawa idi Izu “saña dakolela haya nyaka.” (Isa. 40:8) Yuma yatondayi Yehova kwikala munyikanda 66 yekala muBayibolu, diyuma yitwakeñaña kulonda twikali “washikilamu chikupu, wadiloñesha chikupu kuzata nyidimu yayiwahi yejima.”—2 Tim. 3:16, 17.
OCTOBER 18-24
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 12-14
“Mwovwahilenuña Yehova naMuchima Wenu Wejima”
w04 12/1 12 ¶2
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waYoshuwa
14:10-13. Hela chakwila Kalebi wadiña nayaaka 85, walombeli mudimu wakala wakutookesha muHeberoni. Muniwu musumba mwashakamineña anyana kaAnaki amayala asweja kutaluka. Yehova wamukwashili kushinda nawa Heberoni wekalili musumba wakupulukila. (Yoshuwa 15:13-19; 21:11-13) Chuma cheliliyi Kalebi chatudizishaña kubula kuchina nyidimu yakola yamukuloñesha.
w06 10/1 18 ¶11
Adiña Ahamuka Nawa Amwakama Nzambi
Chikuhwelelu chamuchidiwu hichahimpañaku. Chakolelañaku hampinji yitudi muchalala, ‘hitunakutompa’ yuma yayiwahi, ‘kumona’ chakulañawu kulomba kwetu, munjila yikwawu chitwamonaña Yehova chatulombolañayi muchihandilu chetu. (Masamu 34:8; 1 Yowanu 5:14, 15) Twatela kwiluka chikupu netu chikuhwelelu chaYoshuwa naKalebi chakoleleliku chatompeliwu kuwaha kwaYehova. (Yoshuwa 23:14) Toñojokenu hachumichi: Ashakamini yaaka 40 muchinkalampata neyi chayikaniniyi Nzambi. (Kuchinda 14:27-30; 32:11, 12) Ayinkeli mudimu muchaaka chamu 6 chakushinda aKenani. Nkumininaku, adiluñishili yaaka yayivulu nawa adiña akola kumujimba nawa atambwili wuswana wawu. Yehova wayikiswilaña antu amukalakelaña nakashinshi nawa nakuhamuka!—Yoshuwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 902-903
Gebali
Yehova wabombelelihu “niituña dawaGebali” hanyisumba yayilejeliwu aIsarela kutambula mumafuku aYoshuwa. (Yos 13:1-5) Akwakudimbulula ashimunaña haniyi nsañu nawu yoloka wanyi, muloña musumba waGebali wadiña kwakulehi nakabeta kakuchimunswa namusumba waIsarela hadiña makilomita 100 kumujika waDani nawa hadaha hiyenjili hampinji yalukukileñawu aIsarelaku. Antu amu adiza chikupu ahoshaña nawu mazu achiHeberu ekala haniyi vasi akisika nawa nawu mazu asonekeliwu kunyima atañewaña nawu, “Ituña dadinuña naLebanoni,” hela ‘dashika kuñinza yaGebali.’ Hela chochu, twatela kwiluka netu mazu amukaniniwu Yoshuwa kudi Yehova ekala haYoshuwa 13:2-7 atalisha mukwila nawu chiña hohu neyi yela mwamulejeliwu. AIsarela hiyatambwili ituña daGebaliku muloña wakudikaña kwawu.—Esekejenu Yos 23:12, 13.
OCTOBER 25-31
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | YOSHUWA 15-17
“Kiñenuña Wuswana Wenu Walema”
it-1 1083 ¶3
Heberoni
AIsarela chiyatwalekelihu kulwa kukabeta kakuchidilu kaKenani, antu amuHeberoni, kushilahu nimwanta wawu (hadaha nswana yaHohama), ayijilumwini. (Yos 10:36, 37) Hela chakwila aIsarela alombweleñawu kudi Yoshuwa ayishindili aKenani, chinamwekani neyi hiyashikeneni kwikala nawamashidika akutwalekahu kwasa njitaku. Chidi neyi hampinji yazuñileñawu aIsarela kwacheñi, aAnaki adikuñulwili cheñi hamu muHeberoni, dihafumini Kalebi (hela anyana kaYuda alombweleñawu kudi Kalebi) mukuhita kwampinji kuya nakuyitemunamu mumusumba. (Yos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Ans 1:10) Hakusambila Kalebi wakumuchidi waYuda amwinkeli musumba waHeberoni nawa chimwahitili mpinji iwu musumba awuhimpili nakwikala musumba wajila wakupulukila. Wadiña cheñi musumba wawatupristu. Hela chochu, ‘mpata yamukala, waHeberoni’ ninyikala yawu yanyanya amwinkeliyi Kalebi kulonda yiikali wuswana windi.—Yos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-1 848
Kukoña Nyidimu
Kunyima, antu ashindileñawu kunjita diwu elishileñawu kwikala anduñu nawa ayizatishileña ‘nyidimu yakola’ (muchiHeberu, mas). (Kuh 20:11; Yos 16:10; 17:13; Esi 10:1; Isa 31:8; Mke 1:1) Hampinji yayizatishileñawu neyi anduñu, aIsarela akabishileñawu kudi atupitawu amuEjipitu, ayituñishili mwakuswekela yuma muPitomi nimuRayamesesa. (Kwi 1:11-14) Chashikiliwu Mwituña daChikaninu, chatela aIsarela ovwahili lushimbi lwaYehova lwakuyitemuna aKenani ejima mwituña nikuyijilumuna, aIsarela ayilishili awa antu kwikala añamba kulonda ayikoñeleña nyidimu yakola yawuduñu. Chumichi chayiletesheli aIsarela kutachika kudifukula kudi anzambi akutwamba. (Yos 16:10; Ans 1:28; 2:3, 11, 12) Mwanta Solomoni watwalekelihu kuyifwetesha nyisonku anyana kawaKenani, aAmori, aHiti, aPerizi, aHivi niaYebusi.—1An 9:20, 21.
it-1 402 ¶3
Kenani
Hela chakwila aKenani amavulu apulukili hampinji yayilukukiliwu nawa hayishindiliwu, tunateli kuhosha netu “Yehova wayinkeli aIsarela ituña dejima dasanyikililiyi ankakulula jawu nindi nakayinkadu,” wayinkelidu “kwejima kwi-ndo,” nawa “hikwakañenyi hoku chuma chachiwahi nichimu chahosheliyi Yehova namutaña waIsarelaku; amweni yejima.” (Yos 21:43-45) Kwosi chilumbu hela wumu wawaIsarela wayitiyishileña womaku. Nzambi washimwineñahu dehi nindi wakatemuna aKenani “chovu chovu” kulonda anyama amumpata akabuli kusemunwina mwituña munabuli antu. (Kwi 23:29, 30; Kuh 7:22) Hela chakwila aKenani adiña nayitwa yanjita yañovu, kushilahu nimakalu ayikuñu, neyi aIsarela akañenyi kutambula maluña amakwawu hitunateli kuhosha netu Yehova diyi wakañenyi kushikija chikaninu chindiku. (Yos 17:16-18; Ans 4:13) Ilaña, nsañu yakunyima yamwekeshaña nawu aIsarela ayishindileña mpinji yikwawu muloña wakwila alekeleña kwikala ashinshika kudi Nzambi.—Kuc 14:44, 45; Yos 7:1-12.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Komana Mweluka?
Komana Isarela wakushankulu wadiña namavunda neyi chashimunawu muBayibolu?
BAYIBOLU yahosha nawu maluña amakwawu aMwituña daChikaninu adiña namavunda nawa nyitondu yadiña ‘yayivulu.’ (1 Anya. 10:27; Yosh. 17:15, 18) Ilaña makonu, antu abula kukuhwelela mwenimu neyi amona maluña amaneni akadi mavunda anateli kujinoka nawu mwadiña mavunda wanyi.
Mukanda wumu walumbulula nawu, “Ituña daIsarela dakushankulu dadiña namavunda nankashi kabadika makonu.” (Life in Biblical Israel) Maluña amapidi adiña ajika chikupu nanyitondu yanyi Olive hela Aleppo pine (Pinus halepensis), nyikula yabulaña kuhuluka mafu (Quercus calliprinos), ninyitondu yatenañawu nawu terebinth (Pistacia palaestina). MuShefwela, iluña dadiña datupidi-pidi dekala hakachi kamapidi ahakachi naChikumu chaMediterranean, kwadiña nyitondu yayivulu yanyishikima yanyikuyu. (Ficus sycomorus).
Mukanda wumu wahosha nawu maluña amakwawu amuIsarela himwekala nyitondu makonuku. (Plants of the Bible) Chumanyi chaleñeleli? Hakulumbulula nawu nyitondu yamanineña chovu-chovu, iwu mukanda wahosheli nawu: “Antu atwalekahu kukisañana nyitondu hakwila adimeña nankashi nikwikala namaluña akudiishila ayimuna, nikufumishaku cheñi yuma yakutuña nachu matala ninchawa.”