Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkwaKristu Mukanda waKupompa
SEPTEMBER 5-11
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 9-10
“Mushimekenuña Yehova Muloña Wamaana Akwetiyi”
w99 7/1 30 ¶6
Mwenyi Alambwiliwu Yuma Yayivulu
Chashikiliyi Mwanta wamumbanda wakuSheba kudi Solomoni, watachikili kumwihula “malwihu akala.” (1 Anyanta 10:1) Izu dachiHeberu dinazatishiwu hanu anateli cheñi kudibalumuna nawu “maleñu.” Ilaña ichi hichinatalishi mukwila nawu mwanta wakuSheba wamwihwileña Solomoni malwihu abula kushikilamuku. Nawa, haMasamu 49:4, idi izu dodimu dachiHeberu adizatisha kutalisha kumalwihu akala ahosha hanshidi, kufwa nikusubuka. Chinamwekani neyi, mwanta wamumbanda wakuSheba wamwihwili Solomoni malwihu akala anateli kwakulawu hohu kudi muntu wudi namaana chikupu. Bayibolu yahosha nawu iwu mwanta wamumbanda, “Wamulejeli nsañu yejima yadiña kumuchima windi. Dichi Solomoni waakwili malwihu ejima ehwiliyi iwu mwanta wamumbanda. Hikwadiña lwihu hela lumu lwamukalilili mwanta kumulumbulwilaku.”—1 Anyanta 10:2b, 3.
w99 11/1 20 ¶6
Kuhana Yawaana Namuchima Wejima
Wahayamini nankashi hayuma yatiyiliyi niyamweniyi, nawa wadizozeli nakuhosha nindi: “Ambuñeyi emanaña mpinji yejima kumesu eyi nakutiyilila kumaana eyi, adi namuzañalu!” (1 Anyanta 10: 4-8) Hela chakwila ambuña aSolomoni adiña muchipañu chachiwahi nawa chamwanta waheta, bayi neyi dichaletesheli mwanta wamumbanda wakuSheba kuhosha nindi adi namuzañaluku. Ilaña, ambuña aSolomoni adiña namuzañalu muloña atiyilileña kumaana amwinkeliwu kudi Nzambi. Ambuña aYehova makonu atela kumwimbujola Mwanta wamumbanda wakuSheba kuhitila mukumushimeka Nleñi yetu niMwanindi Yesu Kristu muloña wamaana akwetiwu!
w99 7/1 30-31
Mwenyi Alambwiliwu Yuma Yayivulu
Mwanta wamumbanda wakuSheba watiyili kuwaha maana adiña naSolomoni nimaheta ejima adiñayi nawu muwanta windi, “nawa wahayamini chikupu.” (1 Anyanta 10:4, 5) Antu amakwawu adiza Bayibolu ahoshaña nawu mwanta wamumbanda wakuSheba washikeneni “kakukwata hakanwa.” Muntu wumu wadiza Bayibolu wasonekeli nindi iwu mwanta wahwidilili. Ilaña chikuma chidi chakwila nawu iwu mwanta wahayamini chikupu muloña wayuma yamweniyi niyatiyiliyi. Wahosheli nindi ambuña aSolomoni adiña namuzañalu hamuloña wakwikala nakukooleka kwakutiyilila kumaana adiña naSolomoni, nawa wamushimekeli Yehova hakumusha Solomoni hetanda. Iwu mwanta wamwinkeli Solomoni yawaana yalema wuseya, wuru yejima yamwinkeliyi, neyi kuyilandisha namali amakonu akushika ku $40,000,000. Solomoni niyena wamwinkeli iwu mwanta wamumbanda “yuma yejima yakeñeliyi niyalombeliyi.”—1 Anyanta 10:6-13.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Komana Mweluka?
Kuvula kwawuru yadiña naMwanta Solomoni
Bayibolu yatulejaña nawu Mwanta wakuTira, Hirami, wamuleteleli Solomoni matani awana awuru, nimwanta wakuSheba niyena wamwikeli matani awana awuru, nawa Solomoni waleteli matani 15 kufuma kuOfiri. Nawa Bayibolu yashimuna nawu: “Kulema kwawuru yenjili kudi Solomoni muchaaka chimu kwashikili muntalenta jawuru 666,” hela kubadika hamatani 25. (1 Anyanta 9:14, 28; 10:10, 14) Komana Solomoni wadi kutwesha kwikala nawuru yejimiyi? Komana kuchipañu kwadiña matala amaneni akuhembela wuru yejimiyi?
Nsona jakushankulu javumbwiliwu, nawa jakuhwelelawu antu adiza Bayibolu nawu jalala, jashimuna nawu Fwaru Thutmose III wakuEjipitu (wadiñaku muyaaka yamu 2000 B.C.E.) waleteli wuru yakushika kumatani 13.5 hatembeli yaAmun-Ra kuKarnak. Muyaaka yamuma 700 B.C.E., Mwanta Tigilati Pileseri III wamuAsiriya amulambwili matani awana awuru kudi akaTira, nawa Mwanta Sarigoni II niyena walambwili matani awana awuru kudi anzambi awaBabiloni. Mwanta Fwilipi II wakuMasedoniya (wadiñaku kufuma mu 359- 336 B.C.E.) amushimuna nawu hachaaka-hachaaka wembileña wuru yakushika kumatani 28 kunyigoti yaPangaeum muThrace.
Chatachikiliyi kuyuula mwana kaFwilipi, Alesanderi Muneni (kufuma mu 336-323 B.C.E.) watambwili musumba wawaPeresi waSusa, nawa antu ahoshaña nawu muniwu musumba wasendelimu matani 1,180 awuru nawa mwituña dejima dawaPeresi wasendelimu matani awuru akushika ku 7,000. Kwesekeja naniyi nsañu, tukwiteja netu nsañu yashimunawu muBayibolu kutalisha hawuru wadiña naMwanta Solomoni yalala.
SEPTEMBER 12-18
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 11-12
“Sakulenu Chachiwahi Muntu waKwiñila Nindi Muwulu”
“Hinyi Wudi Kukabadi kaYehova?”
Twatela kudizila nsañu yayivulu kuyuma yamumwekeneni Mwanta Solomoni. Hampinji yadiñayi kansi, Solomoni wadiña nakwovwahila wunlomboli waYehova. Nzambi wamwinkeli maana chikupu nawa wamwinkeli mudimu wakutuña tembeli yalubanji muYerusalema. Ilaña Solomoni wajimbesheli wubwambu windi naYehova. (1 Anya. 3:12; 11:1, 2) Nshimbi yaNzambi yakaanishili Mwanta wawaHeberu “kuvulisha . . . ambanda, akenza kamuteñulula muchima windi.” (Kuhit. 17:17) Solomoni wadikañili, nkumininaku wasumbwili ambanda 700. Wabombelelihu cheñi antombu (ambanda awujila) 300. (1 Anya. 11:3) Añodi jindi amavulu hiyadiña aIsarelaku, adifukwileña kudi anzambi akutwamba. Dichi, Solomoni wafumpili nshimbi yaNzambi yakubula kusumbula ambanda akumatuña acheñi.—Kuhit. 7:3, 4.
Munateli Kuhemba Ñahi Muchima Wenu?
Satana wakeñaña nindi twikali neyi yena, mbanji wadiwulaña nshimbi jaYehova nawa wasweja kudikeña yomweni. Satana hanateli kutukanjikija kutoñojoka nikwila yuma yelañayiku. Dichi wesekaña kwila yuma yafwilañayi munjila jashiyashana. Chakutalilahu, twashakamaña nawantu aluwañeshayi dehi. (1 Yow. 5:19) Weluka nindi tunateli kudikunda nawu hela chakwila tweluka netu kudikunda nawantu atama “kwakisañanaña” hela ‘kutamisha’ yitoñojoka niyilwilu yetu. (1 Kor. 15:33; tth.) Aka kafuta wakizatishili kudi Mwanta Solomoni. Wasumbwili ambanda amavulu adifukwileña kudi anzambi akutwamba, nkumininaku amuluwañesheli nawa “abalumwini muchima windi” nakufuma kudi Yehova.—1 Anya. 11:3.; tth.
“Hinyi Wudi Kukabadi kaYehova?”
Yehova hadiwulaña nshidiku. Bayibolu yashimuna nawu: “Yehova wazuwili naSolomoni nanochu chabalumukili muchima windi hiwukufuma kudi Yehova. . . , wamumwekeneni kayedi wamulejeli chena chumichi chakubula kulondela akishi; yena kwindi kuhemba mwamulejeliyi Yehova nehi.” Chafuminimu, Yehova wadambwili kudi yena nawa walekeli kumukwasha. Answana jaSolomoni hiyatwalekelihu kuyuula muIsarela yejimaku nawa amweni yihuñu yayivulu mumakiñu awu ahiñileñahu.—1 Anya. 11:9-13.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Kachi Wekalili Ibwambu daNzambi
Chadikañiliwu antu, Rehobowami wapompesheli mashidika indi. Ilaña Yehova wa mukaanishili kuhitila mudi kaprofwetu Shemaya, wahosheli nindi: “Bayi mwakalwa nawana kwenu anyana kaIsarelaku. Funtenu kumatalenu wejima wenu. Muloña chumichi chinafumi kudami.”—1 Anya. 12:21-24.
Komana wukambuka chakubula kuzuña? Hadaha Rehobowami watiyili kutama. Antu atela atoñojokeleña nawudi hadi mwanta watiyishili antu jindi woma nindi wakayeta “tunjimbu” ilaña yeteji mwadikañiliwu? (Esekejenu 2 Kushindulula 13:7.) Hela chochu, mwanta nimashidika indi “Hiyakutiyilila mwizu daYehova, hiyakufuntamu, hiyakudiyila kwawu, mwomwizu daYehova.”
Chumanyi chitukudizilaku? Chachiwahi kumutiyilila Nzambi hela chakwila kwila mwenimu kunateli kutusawisha. Kumutiyilila Nzambi kukuleñela yatukwashi nikutukiswila.—Kuhit. 28:2.
Yumanyi yafumini muyuma yelili Rehobowami? Wovwahilili nakuleka mwafuukwiliyi, kulwa namuza wawuha nakutachika kutuña nyisumba muñinza yaYuda niBenjamini mwadiña cheñi nakuyuulayi. Wakwashili nyisumba yayivulu “nankashi.” (2 Kushi. 11:5-12) Chuma chalema, mpinji yimu wovwahilili nshimbi jaYehova. Wanta wanyitaña 10 yawaIsarela wayuulileñawu kudi Yerobowami watachikili kudifukula kudi ankishi, ilaña antu amavulu muniwu wanta ‘hiyakumwinka Rehobowami ñovu’ kuhitila mukuya kuYerusalema nakuhakwilaku kudifukula kwalala. (2 Kushi. 11:16, 17) Dichi, Rehobowami chovwahililiyi wanta windi wakoleli.
SEPTEMBER 19-25
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 13-14
“Muloñadi Chitwatela Kumona Yuma Yitudi Nayu Netu Yinawanini niKwikala Adikehesha?”
w08 8/15 8 ¶4
Twalekenuhu Kwikala Ajila naMuchima Wumu
Kuhiñahu Yerobowami hakumwila muntu waNzambi walala nindi: “Tuyi neyi kwitala dami wuhizumukuhu, nikwinkuhu chamukunkulu cheyi.” (1 Anyanta 13:7) Hanu dinu kaprofwetu wukwila ñahi? Komana wukwiteja chisambu chanamumwekesheluwu kudi mwanta hanyima yakumuleja nsañu yakumuhisha namuloña? (Masamu 119:113) Indi kwiji watela kukaana mutambi wamwanta, hela chakwila mwanta namwekani neyi nafutumuki mumuchima? Yerobowami wadiña waheta nawa wateleli kuhana chikupu kudi amabwambu jindi. Neyi chakwila kaprofwetu waNzambi watachikili kwikala namuchima wakufwila maheta, dikwila nawu yuma yikumwinkayi mwanta yikwikala hikweseka kweneni chikupu. Hela chochu, Yehova wamulejeli kaprofwetu nindi: “Eyi kudya yakudya, hela kunwa menji, hela kufunta njila yiwenjili chinjila.” Dichi kaprofwetu wamwakwili nezu dakola nawa datiyakana nindi: “Hela neyi wukunyika chibalu chetala deyi hinukuya kwami naneyuku, kudya yakudya kunu, hela kunwa menji, kwonti kwami.” Nawa hakufuma muBeteli kaprofwetu wafuntilili njila yacheñi. (1 Anyanta 13:8-10) Chumanyi chitwatela kudizila kukufuukula kwakaprofwetu kutalisha hakashinshi kakeni?—Aroma 15:4.
w08 8/15 11 ¶15
Twalekenuhu Kwikala Ajila naMuchima Wumu
Chumanyi chikwawu chitwatela kudizila kuchiluwa chakaprofwetu wakuYuda? Yishimu 3:5 yahosha nawu: “Mukuhweleli Yehova namuchima weyi wejima, bayi wushindamena kukashinshi keyeyi awenuku.” Chatela yatwalekuhu kushindamena hadi Yehova neyi chelileñayi dikalu, haniyi mpinji kaprofwetu wakuYuda washindameneni hakufuukula kwindi. Chiluwa chindi chamuleñeleli kujimbesha wumi windi nikutamisha ijina dindi dadiwahi naNzambi. Chakutalilahu chindi chamwekeshaña kulema kwakudizoza nikwikala ajila mumudimu wetu kudi Yehova!
w08 8/15 9 ¶10
Twalekenuhu Kwikala Ajila naMuchima Wumu
Wateleli kudihula nindi, ‘Muloñadi Yehova chatela kutemeshelayi kañelu kudi muntu wacheñi nanshimbi jajiha jakunlejami?’ Kaprofwetu wateleli kumwihula Yehova kulonda yamulumbulwili nshimbi, ilaña Nsona yashimunaña nawu helili mwoku. Ilaña, “Hakufunta [nakashinakaji], hakudya yakudya mwitala dindi, hakunwa nimenji.” Chamuneñesheli Yehova. Chelili kaprofwetu yadimbiluwu hakufunta kuYuda, amulukukili kudi mutupa nawa amujahili. Mudimu windi wawuprofwetu wamanini munjila yatama chikupu!—1 Anyanta 13:19-25.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Wakeñakeñaña Yuma Yayiwahi Mudi Etu
Mazu ekala ha 1 Anyanta 14:13 atudizishaña chuma chalema nawu Yehova hashinshikaña hayiluwa yetuku, ilaña washaña muchima hayuma yayiwahi yitwelaña. Anukenu nenu Yehova “wawanini” chuma chachiwahi mudi Abiya. Chakadi nikujina wakeñakeñeli mumuchima waAbiya nawa Wawaninimu chuma chachiwahi. Kwesekeja nachahosheli nkuluñaña wadiza Bayibolu, Abiya wadiña tuhu neyi “mperola yidi mumulumba wamalola,” neyi kumwesekeja nachisaka chindi. Yehova watiyili kuwaha chuma chawaniniyi mumuchima windi nawa wamutiyilili luwi hela chakwila chisaka chindi chelileña yuma yatama.
SEPTEMBER 26–OCTOBER 2
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 15-16
“Munateli Kuhamuka Neyi Chahamukiliyi Asa?”
“Mudimu Wenu Wakutambwila Wuloku”
Hadi yaaka 20 yalondeleluhu kufuma haambukili aIsarela nakwikala mawanta ayedi, musumba waYuda wenzeli to-o nayililu yawusenji. Chelili Asa yekali mwanta mu 977 B.C.E., niatulamba twindi atachikili kudifukula kudi anzambi jawaKenani alusemu. Ilaña nsañu yonenewa yamukushindulula yachiyuulu chaAsa yahosha nawu “welili chachiwahi chaloña kumesu aYehova Nzambi yindi.” Asa ‘wafumishili tumeña twawantu acheñi niyinañanaña wahumwini nituposhi twakupeshela watemeni ninyiyombu.’ (2 Kushi. 14:2, 3) Asa wafumishili cheñi muwanta waYuda ‘ayivumbi awamayala amutembeli,’ elileña wuvumbi mwijina dansakililu. Ilaña Asa hadiñijili muyumiyuku. Walejeli cheñi antu nindi ‘amukeñakeñi Yehova Nzambi yawankakulula jawu’ nikuhemba ‘nshimbi nikuleja’ kwaNzambi.—1 Anya. 15:12, 13; 2 Kushi. 14:4.
Mukalakelenu Yehova naMuchima Wejima!
Wejima wetu twatela kudishinshika munyichima yetu tumoni neyi twadihana chikupu kudi Nzambi. Dihulenu nenu, ‘Nafwilaña kumutiyisha Yehova kuwaha, kuhakwilaku kudifukula kwalala nikukiña antu jindi kuyuma yatama?’ Toñojokenu kuhamuka kwamwekesheliyi Asa hakuhaña Mayaka, wadiña “hawanta” munidi ituña. Hadaha kwosi muntu imweluka wunakwila yuma neyi ona mwanta wamumbanda, ilaña kunateli kwikala njila yimunateli kwimbujolelamu iyena daAsa. Chakutalilahu, mukwila ñahi neyi chisaka chenu hela ibwambu denu yavulumuna, yabula kubalumuka nawa amuhaña muchipompelu? Komana mukuleka kudikunda naniwu muntu? Muchima wenu wukuyisañumuna kwiladi?
it-1 184-185
Asa
Hela chakwila mpinji yikwawu Asa welileña yatama nawa hamushindameneneña Yehovaku, yilwilu yindi yayiwahi nichalekeliyi kudifukula kudi anzambi akutwamba, chaletesheli Yehova yamwanakeni yiluwa yindi, nawa amuchindila hadi anyanta ashinshika amuchisaka chaYuda. (2Ku 15:17) Yaaka yejima 41 yayuulili Asa muchidi waYuda, Isarela amuyuulili kudi anyanta 8: Yerobowami, Nadabi, Bayasha, Ela, Zimiri, Omiri, Tibini (wayuulili chibalu chimu chamutaña waIsarela hadikañiliyi naOmiri), niAhabi. (1An 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) Chafwiliyi Asa mwanindi Yehoshafati wekalili mwanta.—1An 15:24.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w98 9/15 21-22
Komana Mukweti Wubwambu Wakola naNzambi?
Chakutalilahu, talenu nsañu yawuprofwetu wahosha hayuma yatama yadi kumwekena muntu wadi kutuñulula Yeriku nichashikijeweli iwu wuprofwetu. Nsona yaYoshuwa 6:26 yahosha nawu: “Yoshuwa wasanyikili nakushiñana nindi: ‘Yowu muntu wakakeña kutuñulula iwu musumba waYeriku, wakashiñewa kumesu aYehova. Hakwaala chikuku chaniwu musumba, wakafwisha mwanindi wawedi, nawa hakwimika yiisu yaniwu musumba, wakafwisha mwanindi wakabinda.’” Mwahitili yaaka 500 hakwila iwu wuprofwetu wushikijewi, twatañaña ha 1 Anyanta 16:34 nawu: “Mumafuku [aMwanta Ahabi], Hiyeli wakuBeteli watuñulwili Yeriku. Hakwaala chikuku chaniwu musumba, wafwishili mwanindi wawedi Abirami, nawa hakwimika yiisu yaniwu musumba, wafwishili mwanindi wakabinda Segubi, kwesekeja nezu daYehova dahosheliyi kuhitila mudi Yoshuwa mwana kaNuni.” Hinyi wunateli kuhosha wuprofwetu wamuchidiwu nawa awushikija? Nzambi walala hohu.
OCTOBER 3-9
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 17-18
“Mukutwalekahu Kululuta naYitoñojoka Yiyedi Yaambuka Kushika Mpinjinyi?”
Ikalenu Nachikuhwelelu Kulonda Mufuukuleña Chiwahi!
Chashikiliwu Mwituña daChikaninu, aIsarela akushankulu ateleleli kufuukulahu chuma chalema: Kudifukula kudi Yehova hela kudi nzambi wacheñi (hela anzambi acheñi). (Tañenu Yoshuwa 24:15.) Iku kufuukula kwamwekeneña neyi kwadiña kwapela. Ilaña, kufuukula kwawu kwadi kuyihandisha hela kuyijahisha. Kakavulu aIsarela adiña nakufuukula chatama hampinji yadiñaku aNsompeshi. Amulekeli Yehova nakutachika kudifuukula kudi anzambi akutwamba. (Ansomp. 2:3, 11-23) Toñojokenu hachuma chayimwekeneni antu jaNzambi akunyima hampinji yayilejeliwu nawu atela kufuukula. Kaprofwetu Elija washimwini hatooka yuma yateleleliwu kufuukulawu: Kumukalakela Yehova hela Bayali nzambi wakutwamba. (1 Anya. 18:21) Elija wayizuwilili antu hakukañanya kufuukula. Munateli kutoñojoka nenu chadiña chapela kutonda muloña kumukalakela Yehova dichuma chachiwahi. Kwosi muntu wamaana watela kukundama kudi Bayali hela kumukalakela. Hela chochu, aIsarela adiña ‘nakululuta, niniku kwakukundama nehi.’ Mukubabala, Elija wayilejeli njila yayiwahi yakudifukwilamu kudi Yehova.
Wahakwililuku Kudifukula Kwalala
Dichi atupristu twaBayali hiyakwandala, ‘hiyakubidika chakola, hiyakuditapola nampoku nimayoña, mwomwelilañawu, ninyijimba yawu kwamashi nge.’ Kwosi nichuma chamwekeni. “Hikwadiñi hela izu hela wakwakula, hela wakutala kwokuku.” (1 Anya. 18:28, 29) Eñañi, Bayali hadiña kwokuku. Wadiña chifwanisha cheliliyi Satana kulonda yayihuñumuneña antu kudi Yehova. Walala diwu iwu, antu neyi atonda mwanta wacheñi chatela atondi Yehova akutiya nsonyi.—Tañenu Masamu 25:3; 115:4-8.
Wahakwililuku Kudifukula Kwalala
Henohu Elija kanda yalombi, antu atela ajinokeleña neyi chakwila Yehova wukwikala Nzambi wakutwamba neyi chadiñayi Bayali. Hela chochu, chalombeliyi alekeli kujinoka. Bayibolu yahosha nawu: ‘Hohenohu kesi kaYehova hikakuholoka, hikakunoñesha mulambu wakushita, ninchawa, nimalola, nimaseki, hikakulasha nimenji adiñi mukapila, chawu.’ (1 Anya. 18:38) Nzambi wakwili muchihayamisha. Chumanyi cheliluwu antu?
Yuma Yalema yakuSpiritu
w08 4/1 19, chikasha
Wadiwunjikili Nakutalila
Chaaña Chadiña Mumafuku aElija Chasendeli Yaaka Yiñahi?
Kaprofwetu waYehova Elija wamulejeli Mwanta Ahabi nindi chaaña keña chimani. Chumichi chamweni “muchaaka chamuchisatu,” kufuma ifuku dahosheliyi elija nindi chaaña chikutachika. (1 Anyanta 18:1) Elija wahosheli nindi Yehova wukunokesha nvula nawa hohenohu Yehova wanokesheli nvula. Muloña wachumichi, antu amakwawu anateli kuhosha nawu ichi chaaña chamanini muchaaka chamuchisatu, nawa chabadikili wanyi muyaaka yisatu. Hela chochu, Yesu niYakoba ashimwini nawu ichi chaaña chadiñaku hadi “yaaka yisatu natukweji 6.” (Luka 4:25; Yakoba 5:17) Komana iyi nsañu yinakuditadikisha?
Inehi. Mumafuku awaIsarela nooña yasendeleña tukweji 6. Chakadi nikujina Elija wayili nakumuleja Ahabi nindi kukwikala chaaña henohu tukweji twanooña tunamani dehi nawa anashiki mutukweji twanvula, ilaña nvula yadiña nakunoka wanyi. Chinakumwekesha nawu chaaña chadiña chatachika dehi hadi tukweji 6 twanooña twahitilihu. Dichi, mpinji yashimwiniyi Elija nindi chaaña chikumana chadiña “chaaka chamuchisatu” kufuma hashimwiniyi nindi kukwikala chaaña, dikwila nawu chaaña chadiña chasenda dehi yaaka yisatu nachikunku. Hampinji yapompeliwu antu kuMpidi yaKarimeli nakweseka kulonda amoni Nzambi walala “yaaka yisatu natukweji 6” yadiña yamana dehi.
Talenu chadiña yuma mpinji yatachi yayiliyi Elija kudi Ahabi. Antu akuhweleleli nawu “Bayali diyi mukakwendesha mavu,” nawa diyi nzambi waletaña nvula. Chineli nooña yashimbwili, hadaha antu adihwileña nawu: ‘Bayali wudi kudihi? Muloñadi chinakubulilayi kunokesha nvula?’ Akakudifukula aBayali atela atiyili kutama chikupu chelili Elija yahosha nindi hikwakekalahu nvula niwuumiku sampu yena nahoshi nindi nvula niwuumi wikaliku.—1 Anyanta 17:1.
OCTOBER 10-16
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 19-20
“Itejenuña Yehova Yayikundeji”
Shindamenenu Hadi Yehova Neyi Munaneñi
Tañenu 1 Anyanta 19:1-4. Hela chochu, Elija watiyili woma chamuchinishiliwu kudi mwadi Yezebeli nindi wukumujaha. Dichi, watemukilili kuBerisheba. Wazeyeli chakwila ‘walombeli nindi yafwi.’ Chumanyi chaletesheli yatiyi muniyi njila? Elija wadiña muntu wabula kuwanina, “muntu watiyileña neyi chitwatiyaña etu.” (Yak. 5:17) Hadaha wazeyeli muloña wachineñi nimuloña wakuzeya chikupu kumujimba. Chinamwekani neyi Elija watoñojokeleña nindi mudimu windi wakutiyakesha kudifukula kwalala, wayili mumenji. Hadaha watoñojokeli cheñi nindi kwosi yuma yinahimpiki muIsarelaku nawa yena hohu diyi wachidiña nakudifukula kudi Yehova. (1 Anya. 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Hadaha tunateli kuhayama nachuma cheliliyi iwu kaprofwetu washinshika. Ilaña Yehova welukili chatiyileñayi Elija.
Amukundejeli Kudi Nzambi Yindi
Munakutoñojoka nenu Yehova watiyili ñahi hakumona kaprofwetu kindi akeñeliyi nashakami mwishina damutondu muchinkalampata nakulemba nindi yofwi kwindi? Hitwatela kubokaku. Chelili Elija yaholokeli mutulu, Yehova wamutemesheleli kañelu. Kañelu wamuhindwishili Elija chovu-chovu nakumukunka nawa wamwilili nindi: “Hindukaku, wudyi.” Elija wahindukili muloña kañelu wamuloñesheleli yakudya, dinkendi ditata nimenji. Komana wamusakilili kañelu? Bayibolu yahosha hohu nawu wadiili nikunwa nawa wakamini cheñi. Komana waneñeli chikupu chakukañanya kuhosha? Hela chochu, kañelu wamuhindwishili kapampa kamuchiyedi, hadaha nantetemena. Wamwilili cheñi Elija nindi, “Hindukaku wudyi” nawa wahosheli cheñi awa mazu akumukundeja nindi, “muloña njila yeyi yasweja kuleha.”—1 Anya. 19:5-7.
Amukundejeli Kudi Nzambi Yindi
Yuma yejimiyi yatwanukishaña nawu Yehova hadiña muniyi yihayamisha yañovuku. Elija welukili nindi Yehova hadiña neyi tunzambi twakulumbisha tudi neyi Bayali, alemesheluwu kudi akwakudifukula indi adimbileñawu nawu diyi “mukwakwendesha mavu,” hela mukwakuleta nvulaku. Yehova diyi Nsulu yayuma yejima yañovu jabadika jamwekenaña muyileñaleña, ilaña wabadika chikupu yuma yejima yaleñayi. Niiwulu dadeni hidikutwesha kumuwaninaku. (1 Anya. 8:27) Indi yumiyi yamukwashili ñahi Elija? Anukenu nenu watiyili woma. Chineli wadiña naYehova Nzambi, Nzambi wukweti ñovu jasweja, Elija hateleleli kuyitiya woma Ahabi naYezebeluku.—Tañenu Masamu 118:6.
Amukundejeli Kudi Nzambi Yindi
Chelili kesi kahiti, kwamweneni nzo-o nawa Elija watiyili ‘izu danyanya dawunda.’ Damulejeli Elija kushimuna cheñi yuma yadiñi kumuchima windi nawa washimwini kapampa kamuchiyedi yuma yejima yakameneneñayi. Hadaha chumichi chamukwashili chikupu. Chakadi nikujina, Elija amukundejeli hama hayuma yamulejeluwu ‘nezu danyanya dawunda.’ Yehova wamulejeli Elija nindi wamulemesheli. Munjilanyi? Nzambi wamulejeli yuma yafuukwiliyi kutalisha hanjita yalwiliyi nawakwakudifukula aBayali muIsarela. Mwamweni, mudimu wazatiliyi Elija wayili mumenji wanyi muloña Nzambi wachidiña kujilumuna akwakudifuukula aBayali. Kubombelahu, Yehova watwalekeluhu kumuzatisha Elija neyi kaprofwetu, muloña wamufuntishili nakuzata nyidimu yikwawu yadimena nawa wamulejeli nshimbi jatela kulondelayi.—1 Anya. 19:12-17.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w97 11/1 31 ¶2
Twadizilañaku Kwikala naMuchima Wakudihana niKwikala Ashinshika
Niambuña aYehova makonu anakudihana kulonda akalakali nyidimu yayivulu. Amakwawu anashiyi “mahawu,” nyidimu yawu, kulonda ayi nakushimwina nsañu yayiwahi kumaluña akwakulehi hela kuya nakukalakela haBeteli. Amakwawu niwena aya kumatuña acheñi nakukalakala nyidimu yakutuña yamukuloñesha. Amakwawu eteja kukalakala nyidimu yadiwulawu antu amavulu. Ilaña Yehova walemesha nyidimu yejima yamukalakelañawu ambuñindi. Yehova walemesha antu ejima adihanaña nakumukalakela nawa wakayikiswila hanyidimu yawu.—Maku 10:29, 30.
OCTOBER 17-23
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 1 ANYANTA 21-22
“Zatishenuña Chiwahi Wuswa Wumukweti Neyi Chawuzatishañayi Yehova”
it-2 21
Yehova waMazaza
Yoshuwa chamweniyi kañelu nemani kumbidi yindi hadiñayi kwakwihi naYeriku, wamwihwili neyi wadiña kukabadi kawaIsarela hela kawayilumbu jindi, yena wakwili nindi, “Inehi, ami nenzi muloña nidi kalamba kanjita yaYehova.” (Yos 5:13-15) Kaprofwetu Mikaya niyena wamulejeli mwanta Ahabi niYehoshafati nindi, “Namona Yehova nashakami hetanda dindi iku izaza dejima damumawulu dinemani kwakwihi nayena, kuchidiilu chindi nikuchimunswa chindi,” chakadi nikujina wateneneña anyana kaYehova akuspiritu. (1An 22:19-21) Chinashikili chikupu kumutena nawu “Yehova wamazaza,” muloña hela amashidika amwiwulu ayambula munawa mazanvu asatu, akerubi, aserafi, niañelu (Isa 6:2, 3; Kut 3:24; Chi 5:11) ilaña cheñi ayishimuna nawu ayambula mumazanvu, dichaletesheli Yesu Kristu yahoshi nindi Tata yindi nateli kumutemeshela “mazaza 12 awañelu.” (Mat 26:53) Halombeleñayi wukwashu kudi Yehova, Hezekiya wahosheli nindi, “Eyi Yehova wamazaza, Nzambi yaIsarela, eyi washakama hetanda hewulu dawakerubi,” chakadi nikujina wateneneña chimbañu chachitiyañenu niakerubi abazililiwu hewulu dachifwiku chachimbañu chachitiyañenu, emeneneñaku itanda daYehova damwiwulu. (Isa 37:16; esekejenu 1Sa 4:4; 2Sa 6:2.) Mukakumukalakela Elisha wafwili mutentu walekeli kutiya woma chamweniyi muchimwenu musumba wamapidi mwashakamineñayi Elisha, wanyeñumukiliwu kudi amashidika wunenzali “natuwalu nimakalu anjita akesi,” itu tuwalu nimakalu ajendesheleña kudi mashidika aYehova amwiwulu.—2An 6:15-17.
“Mutu Weyala hiKristu”
Kudizoza. Yehova wukweti maana kubadika muntu wudi wejima, ilaña watiyililaña niyitoñojoka yawambuña indi. (Kutach. 18:23, 24, 32) Wetejaña anyanindi kushimuna yitoñojoka yawu. (1 Anya. 22:19-22) Yehova wawanina, ilaña hakuhwelelaña nindi twikali awaninaku. Dichi wakwashaña antu abula kuwanina amukalakelaña kulonda azateña chiwahi. (Mas. 113:6, 7) Nawa Bayibolu yamutena Yehova nawu “nkwashi.” (Mas. 27:9; Heb. 13:6) Mwanta Davidi wahosheli nindi watwesheli kuzata nyidimu yamaneni muloña wakwila Yehova wadizozeli nakumukwasha.—2 Sam. 22:36.
it-2 245
Kutwamba
Yehova Nzambi wetejaña antu akaanaña kukuhwelela nsañu yayiwahi yaYesu Kristu “kuyidimba nantañishilu” yakutwamba. (2Tes 2:9-12) Ichi chishina anachimwekeshi nachuma chamumwekeneni mwanta wawaIsarela Ahabi. Atuprofwetu akutwamba amulejeli nawu wukushinda njita yazuñileñawu nawa Ramoti Gileyadi, ilaña kaprofwetu kaYehova Mikaya wamulejeli nindi akumushinda. Neyi chamumwekesheliwu Mikaya muchimwenu, Yehova wetejeli chileñaleña chakuspiritu kwikala “spiritu yakutwamba” tunwa twawatuprofwetu twaAhabi.” Dikwila nawu iwu chileñaleña wakuspiritu wayikojejeli kuhosha nsañu yadiña kunyichima yawu yakeñeleñayi Ahabi kutiya. Hela chakwila Ahabi amusoñamishili hakusambila, watiyilili wanyi nawa wetejeli nsañu yakutwamba yamulejeliwu, chafuminimu wafwili.—1An 22:1-38; 2Ku 18.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Kubalumuka Chikupu Mumuchima Kwatalisha Mudihi?
Nkumininaku, mpinji yashikilili yafuukwiliyi Yehova kwilahu chuma. Yehova wamutemesheli kaprofwetu Elija kulonda yamuleji Ahabi niYezebeli nindi wukuyibabesha. Wamulejeli nindi chisaka chindi chejima akachijilumuna. Awa mazu aElija amuneñesheli Ahabi. Ilaña, iwu iyala wadivwimba wenjili ‘nakudizoza.’—1 Anya. 21:19-29.
Hela chakwila Ahabi wadizozeli hayina mpinji, yuma yeliliyi mukuhita kwampinji yamwekesheli nawu wabalumukili wanyi. Hafumishili kudifukula kwaBayali muwanta windiku. Nawa hakolesheli antu kudifukula kudi Yehovaku. Yuma yikwawu yeliliyi Ahabi yamwekeshaña nawu wabalumukili wanyi.
Chimwahitili mpinji, chelili Ahabi yamutambiki Mwanta wamuwahi wawaYuda Yehoshafwati kuya nakumukwashaku kuzuña njita nawaAshuri, Yehoshafwati wahosheli nindi asambili ntahi kwihula kaprofwetu kaYehova. Hakusambila, Ahabi wakaanini iyi yitoñojoka nakuhosha nindi: “Kwashala muntu wumu kutukumwihwila Yehova . . . Hinamukeña kwamuku; muloña hamprofwetelaña yayiwahuku chiña yatama hohu.” Hela chochu, amwihwili kaprofwetu Mikaya. Mwahosheliyi Ahabi mwadiña dimu, kaprofwetu kaNzambi wahosheli nindi yuma yatama yikamumwekena Ahabi. Chatela yabalumuki mumuchima nakumulomba Yehova kulonda yamwanakeni, iwu mwanta watama Ahabi wamushili iwu kaprofwetu mukaleya. (1 Anya. 22:7-9, 23, 27) Hela chakwila mwanta wamushili kaprofwetu kaYehova mukaleya, hakañesheli iwu wuprofwetu kushikijewaku. Hanjita yalondelelihu, Ahabi amujahili.—1 Anya. 22:34-38.
OCTOBER 24-30
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 ANYANTA 1-2
“Twadizilañaku Chakudizisha Akwetu”
Aeluda Chadizishañawu Antu Amakwawu Kulonda Ashikuhu
Nsañu yahosha hadi nswana yaElija, Elisha, yamwekeshaña cheñi nawu amana kwetu makonu atela kulemesha aeluda akuluka yitembi. Chelili aElija naElisha afumi kuYeriku kwayiluwu nakuhempula izanvu dawatuprofwetu, awa mayala ayedi ayili kuKaloña Yodana. Chashikiluwu kukaloña, ‘Elija hakunona ihina dindi hakudivuñavuña hakweta hamenji menji hiyakwambuka hakachi hiyakuzambuka heseki dawuma.’ Chelili anazambuki dehi kaloña heseki dawuma, awa amayala atwalekeluhu ‘kuhanjeka iku anakuya.’ Elisha hatoñojokeli nindi neluki dehi yuma yejimaku. Elisha watwalekeluhu kutiyilila mazu ejima amulejeleñawu kudi ntañishi yindi kushika nimpinji yamuhukwiluwu. Nkumininaku, Elija amuhukwili muchihayamisha. Chafuntiliyi kuchikumu chaYodana, Elisha weteli hamenji nehina daElija, hakutambika nindi, “Yehova Nzambi yaElija wudi kudihi?” Menji ambukili cheñi hakachi.—2 Anya. 2:8-14.
Aeluda Chadizishañawu Antu Amakwawu Kulonda Ashikuhu
Komana munamoni nenu chihayamisha chatachi chakoñeliyi Elisha chadifwanini nachihayamisha chakukumishaku chakoñeliyi Elija? Chumichi chatudizishañadi? Elisha hatoñojokeleña nindi chineli yena diyi washaliluhu wateleleli kuzata yuma munjila yambukaku nachazatileñayi Elijaku. Ilana, Elisha watwalekeluhu nakwimbujola Elija chazatileñayi mudimu windi, dikwila nawu wamulemesheli ntañishi yindi nawa chumichi chakwashili akwawu atuprofwetu. (2 Anya. 2:15) Elisha wazatili mudimu windi wawukaprofwetu hadi yaaka 60, nawa Yehova wamukwashili kukoña yihayamisha yayivulu kubadika niyakoñeliyi Elija. Chumanyi chiyanateli kudizilaku atudizi makonu?
Yuma Yalema yakuSpiritu
w05 8/1 9 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma Mumukanda wa 2 Anyanta
2:11—“Mawulu” amuchidinyi “mwamutwaliliwu Elija kudi kankundunkundu”? Hiyamutwalili mumawulu adi kwakulehi nawantu hela mumawulu mwashakamañayi Nzambi niañelu jindiku. (Kuhituluka 4:19; Masamu 11:4; Matewu 6:9; 18:10) “Mawulu” mwamutwaliliwu Elija, hiluzwizu lolwenilu lutwamonaña. (Masamu 78:26; Matewu 6:26) Ikalu dakesi dahitileña muluzwizu damusendeli Elija nakumutwala kwiluña dikwawu hohanu heseki, nawa kunidi iluña dikwatwalekeliyi kushakama. Nawa chimwahitili yaaka, Elija wamusonekeleli Yehorami mwanta waYuda mukanda.—2 Kushindulula 21:1, 12-15.
OCTOBER 31–NOVEMBER 6
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 ANYANTA 3-4
“Munoni Mwaneyi”
“Neluki Nami Wakasañuka”
Kusañuka kwamuchiyedi kwashimunawu muNsona akwilili kudi nswana yaElija, kaprofwetu Elisha. Mumbanda waya mpuhu wakuShunemi wamumwekesheleli Elisha chisambu chasweja. Kuhitila mudiwu kaprofwetu, Nzambi wamukiswilili iwu mumbanda nshinta ninfumwindi wadiña wakula dehi kwikala namwana weyala. Chimwahitili yaaka, ona mwana wafwili. Iwu mumbanda watela waneñeli chikupu. Hanyima yakutambula lusesa kudi nfumwindi, wendeli makilomita 30 nakuya kudi Elisha kuMpidi yaKarameli. Iwu kaprofwetu wamutemesheleñahu dehi Gehazi kalama kindi kuShunemi. Gehazi hatwesheli kumusañula mwanaku. Iwu mumbanda wafwishili washikilili hamu naElisha.—2 An. 4:8-31.
“Neluki Nami Wakasañuka”
Chashikiliwu muShunemi mwitala mwadiña chibimbi, Elisha walombeli. Muchihayamisha, iwu mwana wafwili wasañukili nawa wamwinkeliyi mama yindi. (Tañenu 2 Anyanta 4:32-37.) Watela wanukili chuma chalombeliyi nshinta Hana hamuleteliyi Samweli kutabanaka, walombeli nindi: “Yehova welaña . . . ashikija kwijamu asañula cheñi.” (1 Sam. 2:6) Chakadi nikujina, Nzambi diyi wamusañwili ona mwana kuShunemi, nakumwekesha nindi Wukweti ñovu jakusañula
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-2 697 ¶2
Kaprofwetu
“Anyana kawatuProfwetu.” Nkuluñaña wedimi dachiHeberu Gesenius’ wahosheli nindi, (Oxford, 1952, ifu 418) izu dachiHeberu daben (mwana ka) hela benehʹ (nyana ka) anateli cheñi kudizatisha hakutena muntu “wakundama kwizanvu dimu dikweti keñelu yimu).” (Talenu chahosha Nehe 3:8, hashimunawu nawu “wumu wahadi akakweñula manji evumba dadiwahi “ himwana “kamukakweñula manji evumba dadiwahi.”) Awa mazu akwila nawu “anyana kawatuprofwetu”, hadaha anakutalisha kushikola yakudizisha atuprofwetu hela izanvu dawatuprofwetu shimbi. Awa mazanvu awatuprofwetu adiña muBeteli, Yeriku, nimuGiligali. (2 An 2:3, 5; 4:38; esekejenu 1Sa 10:5, 10.) Samweli wadizishileña izanvu dimu kuRama (1Sa 19:19, 20), nawa chinamwekani neyi Elisha niyena wazatiliku iwu mudimu. (2An 4:38; 6:1-3; esekejenu 1An 18:13.) Bayibolu yashimuna nawu awenawu atuñili mwakushakama nawa wumu hakachi kawu wazatishili chitwa chakulomba, chinakumwekesha nawu ashakamineña chihandilu chapela. Hela chakwila ashakamini heluña dimu nawa adiileña yakuda yoyimu, chinamwekani neyi muntu-himuntu amutemesheleña nkawindi kuya nakuzata mudimu wawukaprofwetu.—1An 20:35-42; 2An 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.