Munafumi Nsañu Yakuzatisha muChihandilu niMudimu Wanetu AkaKristu Mukanda waKupompa
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MAY 1-7
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 17-19
“Monenuña Akwenu Neyi Chayimonañayi Yehova”
Mukusha Muchima Kuyuma Yasonekawu?
Chumanyi cheliliyi Yehoshafwati mwana kaAsa? Wadiña nayilwilu yayiwahi. Yehoshafwati welili yuma yayiwahi muloña washindameneni hadi Nzambi. Hela chochu, niyena wafuukwili mwatama. Chakutalilahu, wadikundili naMwanta Ahabi wakukabeta kaluwunda. Hela chakwila amusoñamishili kudi kaprofwetu Mikaya, Yehoshafwati wadibombeli naAhabi hakuzuña nawaSiriya. Yehoshafwati wakeñeleña wanyi kumujaha kunjita hampinji yazuñileñawu. Dichi wafuntili kuYerusalema. (2 Kushi. 18:1-32) Kaprofwetu Yehu wamwinhwili nindi: “Eyi wukwashi atama, wukeñi ahela Yehova?”—Tañenu 2 Kushindulula 19:1-3.
Toñojokenuña Chikupu haKukeña kwaYehova Kwabulaña Kumana
Yehova wakeñaña nindi tumwiluki netu watukeña nawa weluka nindi hitwawaninaku. Watalaña hayuma yayiwahi yekala mudi etu. (2 Kushi. 16:9) Chakutalilahu, wamweni yuma yayiwahi mudi Mwanta wawaYuda Yehoshafwati. Hampinji yimu, Yehoshafwati wetejeli kuya naMwanta wawaIsarela Ahabi kuRamoti Gileyadi nakwasa njita nawaSiriya. Hela chakwila atuprofwetu akutwamba 400 amulejeli Ahabi watama nawu wukashinda, kaprofwetu walala waYehova Mikaya washimwini nindi akuyishinda. Ahabi wafwilili kunjita nawa Yehoshafwati wapulukilili kunsuki. Chafuntiliyi kuYerusalema, amuzuwilili hamuloña wakwiteja kutiyañana naAhabi. Hela chochu, Yehu mwana kaHanani mukwakumona yimwenu wamulejeli Yehoshafwati nindi: “Mudeyi anamonumu yuma yayiwahi.”—2 Kushi. 18:4, 5, 18-22, 33, 34; 19:1-3.
Kumatachikilu achiyuulu chindi, Yehoshafwati walejeli atulamba, Alevi niatupristu kuya nakunyeñumuka munyisumba yejima yawaYuda kulonda atañishi antu jindi nshimbi jaYehova. Mudimu weniwu wazatikili chiwahi chakwila antu amunyunza yadikuminuwu nayu atachikili kumutiya Yehova woma. (2 Kushi. 17:3-10) Eñañi, Yehoshafwati welili yuma yawusupi, ilaña Yehova havulameneni yuma yayiwahi yakoñeleñayuku. Iyi nsañu yamuBayibolu yatwanukishaña nawu hela chakwila twawanina wanyi, Yehova wukatumwekeshela kukeña kwabulaña kumana neyi tufuukulahu kumuzañalesha namuchima wetu wejima.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Mukalakelenu Yehova naMuchima Wejima!
Yehoshafwati mwana kaAsa ‘wendeli mwendeleleña tata yindi Asa.’ (2 Kushi. 20:31, 32) Munjilanyi? Kufwana tata yindi, Yehoshafwati wakwashili antu kumukeñakeña Yehova. Welili mwenimu kuhitila mukuloñesha kampeni kakuzatisha “mukanda waNshimbi jaYehova.” (2 Kushi. 17:7-10) Wayili kukabeta kaluwunda kawanta wawaIsarela, kushika nikudi eniEfweremi, “nakuyifuntisha cheñi kudi Yehova.” (2 Kushi. 19:4) Yehoshafwati wadiña mwanta ‘wakeñakeñeleña Yehova namuchima windi wejima.”—2 Kushi. 22:9.
Wejima wetu tunateli kudibomba mukampeni yakudizisha antu hayuma yinakwilayi Yehova makonu. Komana mwadizishaña antu Izu daNzambi hakakweji kulonda abalumuki munyichima nakutachika kumukalakela Nzambi? Munateli kutachika kudizisha antu Bayibolu neyi mukudihana enu aweni nawa ninawukwashu waNzambi. Komana mwalombelañahu kwila mwenimu? Mukudihana kutachika kuzata iwu mudimu wakala nikuzatishaku mpinji yenu yakunooka kulonda muzati iwu mudimu? Kufwana Yehoshafwati wayili kwiluña dawaEfweremi nakukwasha antu kufunta mukudifukula kwalala, ninetu tunateli kuya nakukwasha antu anazeyi. Kubombelahu, aeluda muchipompelu aloñeshaña njila yakuya nakuhempula nikukwasha antu ahañawu muchipompelu analeki yilwilu yawu yatama.
MAY 8-14
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 20-21
“Mukuhwelelenu Yehova Nzambi Yenu”
Ikalenu Anuñaña Chineli Kanu Kaayi Kakakulu Keña Kakumi
Mumafuku aMwanta Yehoshafwati, antu jaNzambi ayilukukili kudi ayilumbu asweja ñovu, “luntu lwalweni” lwafumini kumaluña adikumishaninuwu nawu. (2 Kushi. 20:1, 2) Chawahili muloña ambuña Nzambi hiyafwilileña kwimika mushindu ayilumbu jawu nañovu jawu awenuku. Ilaña antu alombeli wukwashi kudi Yehova. (Tañenu 2 Kushindulula 20:3, 4.) Hiyalombeli wukwashi hamuntu hamuntu kwesekeja nanjila yamweniyi muntu nindi yayiwahuku. Bayibolu yatulejaña nawu: “A Yuda ejima emeni kumesu aYehova, nianyanawu anyanya, niañodi jawu, nianyanawu.” (2 Kushi. 20:13) Atwansi niakulumpi wejima wawu anuñañeni muchikuhwelelu nakulondela wunlomboli waYehova nawa Yehova wayikiñili kudi ayilumbu jawu. (2 Kushi. 20:20-27) Ichi hichakutalilahu chachiwahi chamwekeshaña nawu antu jaNzambi atela kwimikila mushindu hamu
Enu Munadisumbuli Katataka Shenu Muchima haKumukalakela Yehova
Yehova wahosheli naYehoshafwati kuhitila mudi kaLevi wejina daYahaziyeli. Yehova wahosheli nindi: “Mwakakumina dakwimana mwakaduñumika kwenu zo-o mwakamona wamwinu waYehova wudi nanenu.” (2 Kushi. 20:13-17) Iyi hidiyi njila yazuñilañamu njitaku! Hela chochu, iyi nshimbi hiyafumini kudi muntuku ilaña yafumini kudi Yehova. Yehoshafwati wovwahilili iyi nshimbi muloña wamukuhweleli Nzambi. Hayileñayi nakudibulakana nawayilumbu jindi kumbidi watwamijiluku añimbi, bayi amashidika akuluka yitembiku. Yehova welili mwamukaniniyi Yehoshafwati nawa washindili ayilumbu jindi.—2 Kushi. 20:18-23.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-1 1271 ¶1-2
Yehorami
Yehorami hakeñeli njila jakuloña neyi cheliliyi tata yindi Yehoshafatiku, muloña amuluwañesheli kudi ñodindi Ataliya. (2An 8:18) Yehorami hakuminini dakujaha amanakwindi 6 niatulamba amu Yuda hohuku ilaña wafumishili antu kudi Yehova nakutachika kudifukula kudi anzambi akutwamba. (2Ku 21:1-6, 11-14) Muchiyuulu chindi chejima wamweni kukala kwafumini kudi antu jindi nikudi natu acheñi. Chatachi, Edomi wadikañili; kuhiñahu Libina wamunyamukilili Yuda. (2An 8:20-22) Mumukanda wamutemesheleliwu Yehorami, kaprofwetu Elija wamusoñamishili nindi: “Yehova waketa chikupu antu jeyi, anyaneyi awamayala, añodi jeyi nimaheta eyi ejima.” Kubombelahu, eyi, Mwanta Yehorami, “wakakabakana nayikatu yayivulu, kushilahu nimusoñu wakunyijiñwa, kushika nichakedika nyijiñwa yeyi muloña musoñu wakaswejelañaku kukata hefuku-hefuku.”—2Ku 21:12-15.
Dichamwekeni. Yehova wetejeli aArabi niaFilistinu kwiñila mwituña daYuda nakusend anyaka kaYehorami niañodi jindi nakuyisenda muwunkoli. Nzambi wetejeli hohu mwana kaYehorami weyala wakansi, Yehowahazi (ateneneñawu cheñi nawu Ahaziya), kupuluka, hamuloña wachitiyañenu chaWanta chakwatiliyi naDavidi. “Hanyima yayuma yejimiyi, Yehova wamweteli [Yehorami] kunyijiñwa namusoñu wabulaña kuukawu.” Chimwahitili yaaka yiyedi “nyijiñwa yindi yedikili” nawa wafwili. Dichamanini wumi waniwu iyala watama, “kwosi waditoñesheliku.” Amujikili mumusumba waDavidi, “hela chochu, bayi neyi hamaluña hajiikileñawu anyantaku.” Mwanindi Ahaziya wamuswanini nakwikala mwanta.—2Ku 21:7, 16-20; 22:1;1Ku 3:10, 11.
MAY 15-21
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 22-24
“Yehova Wasomwenaña Antu Amwekeshaña Kuhamuka”
Yehowashi Wamushili Yehova Muloña Wawamabwambu Atama
YUMA yatamini chikupu muYerusalema, musumba mwadiña tembeli yaNzambi. Mwanta Ahaziya anafumi tuhu nakumujaha. Chuma chakoñeliyi mama yaAhaziya, Ataliya chakala nimuchakuchilumbulwila. Wajahili anyana kaAhaziya—ejikulwindi—Kuyijaha! Muneluki chayijahililiyi?— Kulonda yena ekali nyuuli bayi wenaku.
Hela chochu, mwijikulwa Ataliya wumu, Yehowashi hachidiñayi nkemba, amupulwishili, nawa nkanka yindi wamumbanda welukili niwanyi. Munakukeña kwiluka chamupulwishiliwu?— Chadiña ñana, iwu nkemba wadiña natata yindi wamumbanda Yehosheba, wamuswekeli Yehowashi mutembeli yaNzambi. Welili mwenimu muloña nfumwindi Yehoyada diyi wadiña Kapristu Muneni. Dichi muwuyedi wawu amukiñili Yehowashi.
Yehowashi Wamushili Yehova Muloña Wawamabwambu Atama
Hadi yaaka, Yehowashi amuhembeleli mutembeli. Kweniku amudizishili kumukeña Yehova Nzambi ninshimbi jindi. Nkumininaku, Yehowashi chashikijiliyi yaaka 7, Yehoyada wamwilishili Yehowashi kwikala mwanta. Munakukeña kwiluka Yehoyada cheliliyi mwenimu nichamumwekeneni nkanka yaYehowashi, Mwanta wamumbanda Ataliya watama?—
Chadiña ñana, Yehoyada watambikili ahembi adimena azatishileñawu kudi anyanta muYerusalema hayina mpinji. Wayilejeli yena niñodindi chamupulwishiliwu mwana ka Mwanta Ahaziya. Kuhiñahu, Yehoyada wamumwekesheli Yehowashi kudi anhembi, enjili nakwiluka nawu diyi nyuuli watelela. Nawa afuukwilihu chakwila.
Yehoyada wamuleteli Yehowashi hanji nawa wamuvwikili chibaaba chawanta. Hohenohu antu “atachikili kweta nkoshi nakuhosha nawu: “Mwanta ahandi yaaka yayivulu!’” Atulama amunyeñumukili Yehowashi kulonda amukiñi. Ataliya chatiyili antu anakuzañajala, wenjili nakuyilekesha. Ilaña Yehoyada walejeli atulama kulonda amujahi Ataliya.—2 Anyanta 11:1-16.
it-1 379 ¶5
Kujiika, Maluña Akujiikila
Kapristu Muneni waloña Yehoyada amulemesheli nakumujiikila “muMusumba waDavidi hamu nawanyanta,” muntu wumu hohu wabula kuvwalikila mwivumu dawanta atenawu nawu wambukiliku—2Ku 24:15, 16.
Yuma Yalema yakuSpiritu
it-2 1223 ¶13
Zekariya
12. Mwana kakaPristu Muneni Yehoyada. Hanyima yakufwa kwa Yehoyada, Mwanta Yehowashi walekeli kudifukula kwalala nawa watachikili kutiyilila yitoñojoka yaluwa chatela atiyilili atuprofwetu aYehova. Zekariya, musonyi aYehowashi (2Ku 22:11), wayisoñamishili antu chikupu hachumichi, ilaña chatela abalumuki mumuchima, wena amwasili malola mulubanza lwatembeli. Hafwileñayi Zekariya wahosheli nindi: “Yehova akubabeshi hayuma yiwunakoñi.” Iwu wuprofwetu washikijeweli, muloña bayi neyi hohu Siriya hajilumwini Yuda hohuku ilaña niYehowashi amujahili kudi ambuñindi ayedi “muloña wakupwekesha mashi awanyana awamayala avweliwu kudi kapristu Yehoyada.” Septuagint yachiGiriki niVulgate yamuchiLatini yahosha nawu Yehowashi amujahili kulonda atendi nachu mashi “amwana” ka Yehoyada. Hela chochu, nsona jaMasoretic niPeshitta yawaSyria, jahosha nawu “anyana,” hadaha yavulisha hakumwekesha nawu mwana kaYehoyada Zekariya wadiña kaprofwetu nikapristu wadiña wamuwahi chikupu nawa ashikila.—2Ku 24:17-22, 25.
MAY 22-28
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 25-27
“Yehova Wukweti Ñovu Yakuyinka Yuma Yabadika haYuma Yimukweti”
it-1 1266 ¶6
Yehowashi
Yehowashi cheñi wafweteleli amashidika makombakaji nkulakaji kudi mwanta waYuda kulonda azuñi nawa Edomi. Hela chochu, muloña wawukwashu “wamuntu waNzambi walala” alekeli, nawa hela chakwila ayifweteli ntalenta jasiliva nkulakaji ($660,600) chadimu, afwilileña kuya kunyikala, hadaha hamuloña wakwila afwilileña chikupu kusenda yuma yakupuupa. Dichi chafuntiliwu kukabeta kachimunswa apuupili matawuni awanta wakuchidiilu, kufuma kuSamariya (hadaha kwadiña nakushakamawu amashidika) ndo-o niku Betihoroni.—2Ku 25:6-10, 13.
Munateli ‘Kutompa’ Ñahi Chawahayi Yehova?
Dihanenuña kulonda mumukalakeleña Yehova. Hitwatela kuleka yuma yejima yitwakeña kulonda tumuzañalesheña Yehovaku. (Mukwa. 5:19, 20) Hela chochu, neyi tufuukulahu kubula kumukalakela Yehova nankashi mumudimu windi muloña wakukaana kuleka yuma yikwawu yitwakeña tukwikala neyi ona iyala wamuchishimu chaYesu, wazatili nañovu nakwikala nayuma yayivulu ilaña yamudiwula Nzambi. (Tañenu Luka 12:16-21.) Manakwetu Christian, wakuFrance, wahosheli nindi: “Hinazatishileña chikupu mpinji yami niñovu kulonda nimukalakeli Yehova nichisaka chamiku.” Yena niñondidi afuukwilihu kuzata wupayiniya. Ilaña hakwila azati wupayiniya, ateleleli kuleka nyidimu yawu. Hakwila adikwasheña, atachikili kuzata mudimu wakukomba-komba, nawa elukili chakuhanda natuyuma twantesha. Komana akweti muzañalu muloña wakwila alekeli yuma yikwawu kulonda ekali apayiniya? Manakwetu Christian wahosheli nindi: “Ichi twatiyaña kuwaha kuzataku mudimu wakushimwina nikumona atudizi aBayibolu niantu itwafuntilañaku anakumwiluka Yehova.”
Yuma Yalema yakuSpiritu
Komana Mwekala naMuntu Wayikwashañaku kuSpiritu?
HENOHU wuchidi kansi 16, Uziya wekalili mwanta wakukabeta kakuchikasa kachidiilu waYuda. Wayuulili yaaka kubadika ha 50, kutachikila kumakumishilu ayaaka nkulakaji yamu 9 nikumatachikilu ayaaka nkulakaji yamu 8 B.C.E. Kufuma kuwansi windi, Uziya “watwalekelihu kwila yuma yaloña kumesu aYehova.” Yumanyi yamukwashi kwilaña yuma yaloña? Nsañu yakunyima yahosha nawu: “[Uziya] watwalekelihu kumukeñakeña Nzambi mumafuku aZekariya, owu wamudizishili kumutiya Nzambi walala woma. Hamukeñakeñeleñayi Yehova, Nzambi walala wakojejeleña yuma kumuwahila.”—2 Kushindulula 26:1, 4, 5.
Tweluka jajivulu wanyi hadi Zekariya, mukakumuleja mwanta maana, kufumishaku hohu nsañu yashimunawu muBayibolu. Hela chochu, chineli wadiña nakudisha antu “kumutiya Nzambi walala woma,” Zekariya wamukwashili nyuuli wakansi kwilaña yuma yaloña. The Expositor’s Bible yahosha nawu Zekariya diyi “muntu welukili chikupu nsona, wadiña wamwiluka chikupu Nzambi nawa walejeleña antu yuma yelukiliyi.” Muntu wumu wadiza Bayibolu wahosheli hadi Zekariya nindi: “Wadiña weluka chikupu wuprofwetu nawa . . . wadiña namaana chikupu, wadikita, muntu wamuwahi; nawa, chinakumwekana neyi, diyi wamukwashili chikupu Uziya.”
MAY 29–JUNE 4
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 28-29
“Munateli Kumukalakela Yehova Hela Chakwila Nkulilu Yenu Yayiwahi Wanyi”
w16.02 14 ¶8
Imbujolenu Amabwambu jaYehova
Nkulilu yaHezekiya yadiña yambuka chikupu nayaLuti. Muloña yena wakulilili mumunza wadihanini kudi Nzambi. Ilaña bayi neyi aIsarela ejima atwalekeluhu kwikala ashinshikaku. Tata yaHezekiya, Mwanta Ahazi, wadiña watama. Walemesheleña wanyi tembeli yaNzambi nawa waletesheli antu adifukuleña kudi anzambi akutwamba. Ahazi wocheli niamana kwaHezekiya nakuyilambula kudi anzambi akutwamba. Hezekiya wakulili muchisaka chatama!—2 Any. 16:2-4, 10-17; 2 Kushi. 28:1-3.
Imbujolenu Amabwambu jaYehova
Yuma yatama yelileñayi Ahazi yadi kuletesha mwanindi Hezekiya kumuhilila Yehova. Makonu, antu amakwawu anomiki kukala kwanti kubadika kwaHezekiya atoñojokaña nawu chachiwahi ‘kumuzuwila Yehova’ hela kuhilila kuloñesha kwindi. (Yishimu 19:3) Amakwawu atoñojokaña nawu nkulilu yawantaña jawu yinateli kuyiletesha kwikala nachihandilu chatama hela kwila yuma yatama yelileñawu anvwali jawu. (Ezekeli 18:2, 3) Yitoñojoka yeniyi yalala?
Chihandilu chaHezekiya chamwekesha nawu ñakwilu yanilu lwihu yidi nawu inehi. Kwosi chuma chidi chejima chinateli kuletesha tumuhilili Yehova. Wakojejaña wanyi yuma yatama kumwekena antu. (Yoba 34:10) Anvwali anateli kuleja anyanawu kwila yuma yayiwahi hela yatama. (Yishimu 22:6; Akolose 3:21) Ilaña chumichi hichinayi mukwila nawu anvwali jetu anateli kutuletesha kwikala amawahi hela atamaku. Muloñadi? Muloña Yehova watwinka wuswa wakufuukula, dikwila nawu tunateli kutonda kwila yuma yayiwahi hela yatama. (Kuhituluka 30:19) Hezekiya wazatishili ñahi wuswa wakufukula?
Hela chakwila tata yindi wadiña mwanta watama muYuda, Hezekiya wekalili wamuwahi. (Tañenu 2 Anyanta 18:5, 6.) Wadiña wanyi nayililu yatama yatata yindi. Ilaña wadiña nakutiyilila atuprofwetu twaYehova adi neyi Isaya, Mika niHoseya. Watiyileña mwamufumbileñawu. Chumichi chamukwashili kumanisha kukala kwaleteliyi tata yindi. Wawayishili tembeli, wamulombeli Nzambi kwanakena nshidi jawantu nikukisañana ankishi mwituña dejima. (2 Kushindulula 29:1-11, 18-24; 31:1) Kuhiñahu, chelili mwanta wawaAsiriya, Senakeribi yakeñi kulukuka Yerusalema Hezekiya wamwekesheli kuhamuka nichikuhwelelu. Wakuhweleli muwukwashu waYehova nawa wakolesheli antu jindi. (2 Kushindulula 32:7, 8) Mpinji yimu Hezekiya wadinkeli wanta, ilaña chamufumbiluwu kudi Yehova wadizozeli. (2 Kushindulula 32:24-26) Mwamweni, twatela kudizoza neyi cheliliyi Hezekiya. Wetejeli wanyi chihandilu chawantaña jindi kukisañana chihandilu chindi. Ilaña, wamwekesheli nindi Yehova diyi ibwambu dindi.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Natani—Muntu Washinshika Nawa Mukwakutwala Hambidi Kudifukula Kwalala
Hakwikala mukwakudifukula waYehova washinshika, Natani wetejeli namuzañalu yitoñojoka yaDavidi yakutuña tembeli yatachi yakudifukula kwalala hanu hamaseki yahaya nyaka. Hela chochu, hayina mpinji Natani wamwekesheli hatooka yitoñojoka yindi chatela yahosheleña mwijina daYehova. Hawufuku weniwu, Nzambi walejeli kaprofwetu kindi kuya nakushimuna nsañu yacheñi kudi mwanta nindi: Davidi hakatuña tembeli yaYehovaku. Muntu wakatuña tembeli wukekala mwana wumu hakachi kanyana kaDavidi. Ilaña Natani washimwini nindi Nzambi watiyañeni chitiyañenu naDavidi nindi itanda dindi “dakakola ngu haya nyaka.”—2 Sam. 7:4-16.
Nkeñelu yaNzambi yaambukili nawunsompeshi waNatani kutalisha hakutuña tembeli. Hela chochu, iwu kaprofwetu wadizoza wetejeli nkeñelu yaYehova nikuzata kwesekeja nankeñelu yeniyi chakubula kutoba. Ichi hichakutalilahu chachiwahi chitwatela kwimbujola neyi Nzambi nakutufumba. Yililu yamwekesheliyi Natani neyi kaprofwetu yamwekeshaña nawu hajimbesheli wuselewa waNzambuku. Kafwampi, chinakumwekana nawu Yehova wamoneneni Natani, hamu niGadi mukwakumona, kumuleja Davidi yaloñeshi añimbi 4,000 mumudimu watembeli.—1 Kushi. 23:1-5; 2 Kushi. 29:25.
JUNE 5-11
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 30-31
“Kupompa Hamu Kwakuwahi”
it-1 1103 ¶2
Hezekiya
Iyena Dindi Dakudifukula Kwalala. Hezekiya wamwekesheli iyena dakudifukula kudi Yehova hanyima hohu yakumuswanisha hawanta iku wudi nayaaka 25. Mudimu watachi wazatiliyi wadiña wakushinkula nikutuñulula tembeli. Kuhiñahu, hanyima yakutambika atupristu niAlevi, wayilejeli nindi: “Muchima wami wunakufwila kutiyañana chitiyañenu naYehova Nzambi yaIsarela.” Ichi chadiña chitiyañenu chakushinshika, neyi kwiji chitiyañenu chaNshimbi, chadiña kwoku hanu achidiwili, achitachikishili chachiha muYuda. Namuzañalu chikupu, waloñesheli Alevi nyidimu yawu yakukalakala, nawa washiliku ntanjikilu yayiha yakwimba yisanji nitumina twakushimeka. Mwadiña muNisani, kakweji mwekalaña mwanukañawu Chipandakenu, ilaña mutembeli, atupristu niaAlevi achidiña namajilu. Hefuku 16 daNisani, tembeli yadiña ayitookesha dehi nawa yipwepu yejima ayifuntishili. Kuhiñahu ateleli kushaku ifuku dakubuta hanshidi yawaIsarela ejima. Chatachi, atulamba alateli nyilambu, nyilambu yahanshidi yawanta, yeluña dajila, niyawantu, kushilahu nimakombakaji anyilambu yakwocha yahaniniwu antu.—2Ku 29:1-36.
it-1 1103 ¶3
Hezekiya
Chineli majilu ayikañesheleña antu kwanakana Chipandakenu mpinji yejima, Hezekiya wazatishili nshimbi yetejeleña ana adiña namajilu kwanuka Chipandakenu henohu munahiti kakweji kamu. Watambikili aYudeya niaIsarela kuhitila mukuyitemeshela nyikanda nawantemesha kufuma kutachikila kuBeyerisheba ndo-o nikuDani. Hela chochu antemesha amweni kukala; Ilaña antu amakwawu, sweje-e kufuma kuAsheri, Manasi, niZebuluni, adizozeli nakwinza, amakwawu kufuma Efuremu niIsakari enjili. Kubombelahu, niantu amavulu abulili kwikala aIsarela adiña hohu. Chatela chayikalilili awa adiña muwanta wakukabeta kakuchimunswa akeñeli kudifukula kwalala hakwila nawu enzi. Niwena, kufwana antemesha, adiña nakuyikañesha nikuyiseha, chineli wanta wanyichidi 10 walekeli kudifukula, waluwankeni nakudifukula kwakutwamba nawa adiña nakuyichiinisha kudi aSiriya.—2Ku 30:1-20;Kuc 9:10-13.
it-1 1103 ¶4-5
Hezekiya
Hanyima yaChipandakenu, Chawija chaMankendi akadi Iluñi chadiñaku hadi mafuku 7 nakuzañalala chikupu chakwila chipompelu chejima chafukwilihu kubombelahu cheñi mafuku 7. Nimuniyi mpinji yakala, Yehova wayikiswilili chakwila “muYerusalema mwadiña muzañalu chikupu, muloña kufuma mumafuku aSolomoni mwana kaDavidi mwanta waIsarela, muYerusalema himwamwekenihu chuma chamuchidiwuku.”—2Ku 30:21-27.
Iku kwadiña kufuntisha kudifukula kwalala chikupu bayi kutiya hohu kuwaha hayuma yinamwekaniku. Henohu kanda afunti kunyikala yawu awa antu azañaleli ayili nakukisañana yishimi yajila, nikuhumuna yinañanaña nitumeña mwahita Yuda yejima nimuBenjamini, kushilahu nimuEfuremu nimuManasi. (2Ku 31:1) Hezekiya welili chuma chatela kwimbujolawu, kukisañana kapela kawuneñu katuñiliyi Mosi, muloña antu amubalumwini nakwikala nkishi nikukwochelaku nyilambu. (2An 18:4) Chidika cheneni chichamanini, Hezekiya watwalekilihu nakudifukula kwalala kuhitila mukwambula atupristu mumazanvu nikukwasha nyidimu yahatembeli; wayikolesheli antu kulondela Nshimbi yakuhana yamwikumi yakukwasha Alevi niatupristu, nawa antu ahanini namuchima wejima.—2Ku 31:2-12.
Yuma Yalema yakuSpiritu
‘Neyi Mwiluka Yumiyi, Mukwikala naMuzañalu Neyi Muyikoña’
Njila yikwawu yitwatela kumwekeshelamu netu twadizoza hikutiyilila antu. Yakoba 1:19 yahoshaña nawu ‘nyakalenu kutiya.’ Yehova yomweni wamwekesha chitwatela kutiyilila antu. (Kutach. 18:32; Yosh. 10:14) Shinshikenu yuma yitwatela kudizila kumazu ekala ha Kwidika 32:11-14. (Tañenu.) Hela chakwila Yehova wakeñeleña wanyi nindi Mosi yahoshihu, ilaña wamwitejeli kushimuna yuma yadiña kumuchima windi. Hinyi wunateli kutiyilila mpinji yayilehi kudi muntu wunakuluwañesha nawa nkumininaku azatisha nimazu anamulejiwu? Hela chochu, Yehova wadiwunjikaña nakutiyilila kudi antu alombaña nachikuhwelelu.
Dichi twatela kudihula netu: ‘Neyi Yehova wukudizoza nakutiyilila antu adi neyi Abarahama, Racheli, Mosi, Yoshuwa, Manowa, Elija niHezekiya, kwila ninami nilemesha amanakwami, kutiyilila yuma yinakuhoshawu nikwila munahoshiwu nehi? Kudihu muntu muchipompelu hela muchisaka inatela kukwasha? Chumanyi chinatela kwila? Nawa nateli kwila ñahi mwenimu?’—Kutach. 30:6; Ansomp. 13:9; 1 Anya. 17:22; 2 Kushi. 30:20.
JUNE 12-18
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 32-33
“Koleshenuña Akwenu muMpinji Yayihuñu”
it-1 204 ¶5
Asiriya
Senakeribi. Senakeribi, mwana kaSarigoni II, walukukili wanta waYuda muchaaka chamu 14 chachiyuulu chaHezekiya (732 B.C.E.). (2Any 18:13; Isa 36:1) Hezekiya wadikañili nawaSiriya nakufuma mumpanda yayinkeliwu hamuloña wayilwilu yatata yindi Ahazi. (2An 18:7) Senakeribi washindili nyisumba yanyeñumuka Yuda, chatiyakeni nawu najilumuni nyisumba 46 (esekejenu Isa 36:1, 2), kuhiñahu, iku wudi muLakishi washimwini nindi Hezekiya ahana ntalenta jawuru 30 (c. $11,560,000) nintalenta jasiliva 300 (c. $1,982,000). (2Any 18:14-16; 2Ku 32:1; esekejenu Isa 8:5-8.) Hela chakwila yumiyi ayihanini, Senakeribi watemesheli antemesha nakuyileja nindi adihani niYerusalema. (2Any 18:17–19:34; 2Ku 32:2-20) Yehova chashikeneniyi kujilumuna amashidi indi 185,000 hawufuku wumu chamuletesheli iwu mukaSiriya wadivwimba kufunta kuNiniva. (2Any 19:35, 36) Kweniku amujahili kudi anyanindi ayedi nakumusinsa hetanda kudi mwanindi mukwawu Esahadoni. (2Any 19:37; 2Ku 32:21, 22; Isa 37:36-38) Iyi yuma yamwekeni, kushiyahu hohu kujilumuka kwamashidika awaSiriya, niyena ayisoneka helola daSenakeribi nidimu daEsahadoni.—NYEVULU, Vol. 1, ifu. 957.
Chalumbuluka Kwikala Nawatubiña Atanu Nayedi, Niatulamba Atanu Nasatu Makonu
Mpinji yejima Yehova wakeñaña kutwilila yuma yitwakañanyaña kwila etu aweni, ilaña wakeñaña nindi tuzati hakumina ñovu yetu. Hezekiya wakwatili mpuña ‘nawatulamba twindi niayilobu jindi,’ nawa wonsu wawu afukwiluhu ‘kujika menji akutuseloki twadiñi kunsembwa . . . Kuhiñahu Hezekiya hakudikwatisha hakutuñulula cheñi mpwembu yejima hakuyilehesha yishika nikutuposhi, hakutuña nimpwembu yikwawu yakuma hanzi, . . . hakwila niyitwa ninkebu jajivulu.’ (2 Kushi. 32:3-5) Hakwila yakiñi nikubiña antu Jindi hayina mpinji, Yehova wazatishili amayala añovu amavulu adi neyi Hezekiya, atulamba, niatuprofwetu ashinshika.
Chalumbuluka Kwikala Nawatubiña Atanu Nayedi, Niatulamba Atanu Nasatu Makonu
Chuma chikwawu chakoñeliyi Hezekiya chadiña chalema kubadika kujika menji hela kukolesha mpwembu jamusumba. Hakwikala kabiña washa muchima hadi antu, Hezekiya wapompesheli antu nakuyikolesha namazu akwila nawu: “Dikwatishenu, mwakomiki chacheni, bayi mutiya woma, hela kuhayama mwanta wakuAshuri . . . , Muloña wudi nanetu nabadiki wudi nayena. Kudi yena kudi chikasa chawuntu kudetu, kudi Yehova Nzambi yetu wakutukwashaku, wakutwasila njita jetu.” Awa mazu akoleshaña chikupu chikuhwelelu chetu akwila nawu Yehova wukalwilaku antu jindi! A Yudeya chatiyiluwu mwenimu “Hiyakushindamena hamazu amwanta wawaYuda Hezekiya.” Ilukenu nenu ‘mazu aHezekiya’ akolesheli antu. Hezekiya, atulamba niayilobu jindi kushilahu nikaprofwetu Mika niIsaya, adiña atubiña amawahi, neyi chashimwineñahu dehi Yehova kuhitila mudi kaprofwetu kindi.—2 Kushi. 32:7, 8; tañenu Mika 5:5, 6.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Kubalumuka Chikupu muMuchima Kwatalisha Mudihi?
Mukuhita kwampinji, Yehova wakwili kulomba kwaManase. Wamweni nindi iwu iyala nahimpi, neyi chamwekesheliyi mukulomba kwindi. Yehova wamutiyili Manase chalombeliyi nindi yamwanakeni nawa wamufuntishili cheñi hawanta. Manase wazatili nañovu kulonda yamwekeshi nindi wabalumukili chikupu. Welili chuma chabuliliyi kwilayi Ahabi. Wahimpili yilwilu yindi. Wakaanini kudifukula kwakutwamba nawa walejeli antu nindi adifukuleña kudi Yehova. (Tañenu 2 Kushindulula 33:15, 16.) Chakeñekeleña kwikala wahamuka nawa wukweti chikuhwelelu, muloña Manase diyi waluwañesheli chisaka chindi, ayilolu, niantu jindi hadi yaaka yayivulu. Ilaña chelili nashinakaji dehi, Manase watachikili kuwahisha yuma. Chinamwekani neyi diyi wamukwashili mwijikulwindi Yosiya, wenjili nakwikala mwanta wamuwahi.—2 Anya. 22:1, 2.
Yumanyi yitunateli kudizila kudi Manase? Wadizozeli nawa welili yuma yayivulu. Walombeli nawa walembeli nindi amwanakeni. Wahimpili yilwilu yindi. Wazatili nañovu kulonda yamanishi kukala kwaleteliyi, watachikili kudifukula kudi Yehova nawa wayikwashili antu kwila chuma chochimu. Chuma cheliliyi Manase chinateli kukwasha antu anakoñi nshidi chikupu. Chuma chamumwekeneni Manase chinakumwekesha nawu Yehova Nzambi ‘wamuwahi nawa waanakenaña.’ (Mas. 86:5) Yehova wukuyanakena antu anabalumuki chikupu.
JUNE 19-25
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | 2 KUSHINDULULA 34-36
“Komana Izu daNzambi Dinakuyikwasha Chikupu?”
it-1 1157 ¶4
Hulida
Yosiya chatiyililiyi anakutaña “mukanda waNshimbi” wawaniniwu kudi Hilikiya kapristu muneni hatuñulwileñawu, watemesheli antemesha kulonda mwihuli Yehova. Ayili kwaHulida, yena nawa, wayilejeli mazu aYehova, nakushimuna nindi yihuñu yejima yashimwiniwu muniwu “mukanda” muloña wakudikaña yikashikena muza wejima wadikaña. Hulida wabombelelihu nindi Yosiya, muloña wakwila wadizozeli kumesu aYehova, hakamona yihuñuku ilaña akamujiika hamu nawankakulula jindi mukuwunda.—2Any 22:8-20; 2Ku 34:14-28.
w09 1/15 10 ¶20
Ikalenu Neyena Detala daYehova!
Hampinji yazatileñawu mudimu wakutuñulula waloñesheliyi Mwanta Yosiya, Kapristu Muneni Hilikiya ‘waweni mukanda wanshimbi jaYehova jasonekeliyi Mosi.’ Hilikiya wamwinkeli Shafwani nsoneki wamwanta mukanda, dichi, watachikili kumutañila Yosiya nsañu yadiñamu. (Tañenu 2 Kushindulula 34:14-18.) Chumanyi chafuminumu? Hohenohu, mwanta watabwili mahinindi nawa walejeli amayala kuya nakumwihula Yehova. Nzambi washimwini nsañu yakutanyisha yaaku yikwawu yamunsakililu yakoñeleñawu muYuda kuhitila mudi kaprofwetu wamumbanda Hulida. Hela chochu, Yehova wamwanukili Yosiya chazatiliyi nañovu hakufumisha yaaku yakupesha, nawa wadiñi nawuselewa waYehova hichikweti muloña nakukala kuyashimwinuwu dehi nawu kwakashikena munza wejimaku. (2 Kushindulula 34:19-28) Chumanyi chitunateli kudizilaku? Chakadi kujina, twafwilaña kwila neyi cheliliyi Yosiya. Twatela kunyakala kuzatisha nshimbi jaYehova nikutoñojoka chikupu hayuma yinateli kumwekana neyi chakwila twiteja akwakusekesha nikubula kashinshi kutukañesha kudifukula kudi Yehova. Nawa tunateli kukuhwelela netu, Yehova wakanuka chitwadifukulaña neyena neyi chamwanukiliyi Yosiya.
Yuma Yalema yakuSpiritu
Mukusha Muchima Kuyuma Yasonekawu?
Chakukumishaku, kusoñamishanyi kutwadizilaña kudi Mwanta wamuwahi Yosiya? Shinshikenu chuma chaletesheli amushindi nikumujaha. (Tañenu 2 Kushindulula 35:20-22.) Yosiya ‘wayili nakulwa’ naMwanta Neko wakuEjipitu, hela chakwila iwu mwanta wamulejeli Yosiya nindi wudi namuloña nayena wanyi. Bayibolu yahosha nawu mazu ahosheliyi Neko “afumini kukanwa kaNzambi.” Hanu dinu chumanyi chaletesheli Yosiya yayi nakuzuña? Bayibolu yashimuna wanyi.
Hanu dinu, Yosiya wadi kwiluka ñahi nindi mazu ahosheliyi Neko afumini kudi Yehova? Wateleli kwihula Yeremiya, wadiña hakachi kawatuprofwetu ashinshika. (2 Kushi. 35:23, 25) Ilaña hosi hasonekawu nawu wenhwili. Nawa, Neko wayileña kuKarikemishi ‘nakulwa nawantu adiñayi nawu nanjita,’ bayi neyi nakulwa naYerusalemaku. Kubombelahu, ijina daNzambi dasawukili wanyi, muloña Neko wasawileña wanyi Yehova hela antu Jindi. Dichi Yosiya wafuukwili mwatama hakuya nakulwa naNeko. Kudihu yuma yitunateli kudizila kuniyi nsañu? Neyi tudi mukukala, twatela kufuukula kwesekeja nachakeñayi Yehova.
Neyi kukala kunamwekani, twatela kushinshika hayishina yamuBayibolu chiyinateli kutukwasha nichitunateli kuyizatisha munjila yayiwahi. Mpinji yikwawu, tunateli kwihula aeluda. Hadaha anatuleji nsañu yitweluka dehi kutalisha hanoyu nsañu nawa tunasandujoli nimunyikanda yetu. Ilaña, kunateli kwikala yishina yimu yamuBayibolu yitunateli kuzatisha yinateli kutulejawu kudi aeluda. Chakutalilahu, muhela neluki nindi watela kushimwina nsañu yayiwahi. (Yil. 4:20) Hela chochu, twili netu nakukeña kuya nakushimwina, ilaña nfumwindi wabula kwikala Chinsahu namuleji nindi watela kushakama hetala. Iyala yamuleja nindi hanashimbuli hitwekalilihu nampinji yakushakama hamu, nawa nakukeña nindi eli yuma yimu hamu neyi adisumbula. Nateli kutoñojoka hansona yimu yalema yamuBayibolu yidi neyi kwovwahila Nzambi nikwilisha atumbanji. (Mat. 28:19, 20; Yil. 5:29) Ilaña watela cheñi kutoñojoka hakwovwahila wumutu. (Efwes. 5:22-24; Fwi. 4:5) Komana mwalala nfumwindi namukanishi chikupu kuya mumudimu wakushimwina tahindi nakukeña nindi yeli chuma chimu hefuku dimu? Twatela kwiluka mwakukumina hampinji yitunakufwila kwila nkeñelu yaNzambi nikufwila kwikala nachinleji chitooka.
JUNE 26–JULY 2
YUMA YALEMA YAMWIZU DANZAMBI | EZRA 1-3
“Mwitejenu Yehova Ayizatisheña”
Komana Mwamonaña Chuma Chamweniyi Zekariya?
AYUDEYA azañaleli nankashi. Yehova Nzambi “wasañumwini muchima waMwanta Kirusi wakuPeresi” kulonda ayisubuli aIsarela, ashakamini yaaka yayivulu muwunkoli muBabiloni. Mwanta wabidikili mbila kudi aYudeya kulonda afunti kumukala wawu “nakutuñulula itala daYehova Nzambi yaIsarela.” (Ezera 1:1, 3) Iyi mbila yadiña yamuzañalu chikupu! Yatalishili mukwila nawu aYudeya akutachika kudifukula kudi Nzambi walala cheñi mwituña dayinkeliyi.
Makalu niChibañula Jayikiñaña
Zekariya welukili nindi aYudeya ayili kuYerusalema adiña amayala nawambanda ashinshika. Diwu “asañumwinuwu kudi spiritu yaNzambi” kushiya matalawu amawahi nibizinisi yawu. (Ezera 1:2, 3, 5) Ashiyili ituña delukiliwu nakuya kwiluña dadiña kanda adimoneñahu dehi. Neyi kutuña tembeli dikwendeleliwu wanyi, adi kwenda wanyi lwendu lwalulehi hadi makilomita akushika ku 1,600 kuhita mumapidi nimaluña atama.
Yuma Yalema yakuSpiritu
w06 1/15 19 ¶1
Yikuma Yamaneni Kufuma muMukanda waEzera
1:3-6. Kufwana aIsarela amakwawu ashalili muBabiloni, aYinsahu jaYehova amavulu hiyanateli kuzata mudimu wakushimwina wampinji yejima hela kuya kudi kukankilaku. Hela chochu, akwashaña nikukolesha anateli kuzata nawa ahanaña yawana yakukwasha mudimu wakushimwina wawanta nikwilisha atumbanji.